Luận văn Đánh giá tác động của công tác quản lý rừng đến môi trường tại Công ty Lâm nghiệp Krông Bông - Tỉnh Đắk Lắc

Nội dung text: Luận văn Đánh giá tác động của công tác quản lý rừng đến môi trường tại Công ty Lâm nghiệp Krông Bông - Tỉnh Đắk Lắc

1. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN NGUYN ĐC VIT ĐÁNH GIÁ TÁC ĐNG CA CƠNG TÁC QUN LÝ RNG ĐN MƠI TRƯNG TI CƠNG TY LÂM NGHIP KRƠNG BƠNG TNH ĐK LC LUN VĂN THC S KHOA HC LÂM NGHIP Ngưi hưng dn khoa hc: PGS.TS. Võ Đi Hi BUƠN MA THUT 2010
2. i LI CM ƠN Lun văn này đưc hồn thành ti Trưng Đi hc Tây Nguyên theo chương trình đào to Cao hc Lâm nghip khố 2, giai đon 2007 2010. Trong quá trình hc tp và hồn thành lun văn, tác gi đã nhn đưc s quan tâm, giúp đ ca Khoa Đào to sau đi hc cũng như ca các thy, cơ giáo Trưng Đi hc Tây Nguyên, S NN&PTNT, Chi cc Lâm nghip tnh Đăk Lăk, nhân dp này tác gi xin chân thành cm ơn v s giúp đ quý báu đĩ. Trưc ht, tác gi xin bày t lịng cm ơn chân thành ti PGS.TS. Võ Đi Hi ngưi hưng dn khoa hc, đã trc tip hưng dn, tn tình giúp đ, truyn đt nhng kin thc quí báu và dành nhng tình cm tt đp cho tác gi trong sut thi gian thc hin lun văn. Tác gi xin cm ơn Chi cc Lâm nghip tnh Đăk Lăk, phịng k thut Chi cc lâm nghip đã to mi điu kin cho tác gi hc tp và hồn thành lun văn. Tác gi xin ghi nhn s giúp đ to ln ca Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng đã to mi điu kin thun li cho tác gi trin khai thu thp s liu ngoi nghip phc v cho đ tài lun văn. Cui cùng tác gi xin chân thành cm ơn các đng nghip, bn bè và ngưi thân trong gia đình đã giúp đ, đng viên tác gi trong sut thi gian hc tp và hồn thành lun văn. Buơn ma thut, 2010 Tác gi
3. MC LC Trang ĐT VN Đ 1 Chương 1 TNG QUAN VN Đ NGHIÊN CU 3 1.1. Mt s khái nin cơ bn trong lun văn 3 1.2 Trên th gii 5 1.2.1. Đánh giá tác đng mơi trưng ca cơng tác qun lý rng 5 1.2.2. Nghiên cu v qun lý rng 7 1.1.3.Chính sách và gii pháp thu hút ngưi dân tham gia qun lý rng 8 1.3. Vit Nam 10 1.3.1. Đánh giá tác đng mơi trưng ca cơng tác qun lý rng 10 1.3.2. Nghiên cu v qun lý rng 12 1.2.3. Chính sách và gii pháp thu hút ngưi dân tham gia qun lý rng 14 Chương 2 MC TIÊU, ĐI TƯNG, PHM VI, NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 19 2.1. Mc tiêu nghiên cu 19 2.2 Đi tưng và phm vi nghiên cu 19 2.3. Ni dung nghiên cu 19 2.4. Phương pháp nghiên cu 20 2. 4.1. Quan đim và cách tip cn ca đ tài 20 2.4.2. Phương pháp gii quyt vn đ 21 2.4.3. Phương pháp giái quyt c th 22 Chương 3 KHÁI QUÁT ĐIU KIN T NHIÊN, KINH T XÃ HI KHU VC NGHIÊN CU 28 3.1. Điu kin t nhiên 28 3.1.1. V trí đa lý và ranh gii 28 3.1.2. Đa hình 28 3.1.3. Khí hu 28
4. 3.1.4. Thy văn 29 3.1.5. Th nhưng 29 3.1.6. Tài nguyên rng và đt lâm nghip 29 3.2. Điu kin kinh t xã hi 31 3.2.1. Dân s, dân tc và lao đng 31 3.2.2. Cơ s h tng 33 3.3. Nhn xét và đánh giá chung 34 Chương 4 KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 36 4.1. Đánh giá tình hình hot đng SXKD ca Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng 36 4.1.1. Quá trình hình thành và cơ cu t chc ca Cơng ty 36 4.1.2. Hot đng sn xut kinh doanh 40 4.2. Phân tích nh hưng ca các hot đng SXKD ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip KRơng Bơng 46 4.2.1. Các hot đng sn xut kinh doanh cĩ nh hưng ti mơi trưng 46 4.2.2. Phân tích nh hưng ca hot đng khai thác rng ti mơi trưng 47 4.2.3. Phân tích nh hưng ca hot đng trng rng ti mơi trưng 50 4.2.4 Phân tích nh hưng ca hot đng chăm sĩc, bo v và nuơi dưng rng ti mơi trưng 52 4.2.5 Đánh giá mc đ nh hưng ca các hot đng SXKD ti mơi trưng 54 4.3. Đánh giá tác đng tng hp ca cơng tác qun lý tài nguyên rng ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip KRơng Bơng 56 4.3.1. nh hưng ca đ che ph rng ti chc năng nuơi dưng ngun nưc 56 4.3.2. nh hưng ca d che ph rng và s thay đi din tích các trng thái rng ca Cơng ty ti xĩi mịn đt 59 4.3.3. Đánh giá kh năng hp th CO 2 ca rng qua các giai đon 65 4.4. Đánh giá mc đ phù hp vi các tieu chun mơi trưng theo B tiêu chun QLRBV Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng 67 4.4.1 Tiêu chun quc gia v QLRBV và nhng tiêu chí v mơi trưng 67
5. 4.4.2 Đánh giá mc đ phù hp các tiêu chí mơi trưng Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng . 75 4.5 Phân tích đim mnh, đim yu, cơ hi, thách thc v tác đng mơi trưng Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng 82 4.6. Đ xut mt s gii pháp nhm thúc đy qun lý rng bn vng v mt mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng . 84 4.6.1. Bin pháp gim thiu tác đng mơi trưng theo tiêu chun s 6 ca FSC 84 4.6.2. Các gii pháp c th đi vi Cơng ty theo tng giai đon 87 Chương 5 KT LUN, TN TI VÀ KIN NGH 89 5.1. Kt lun 89 5.2. Tn ti 92 5.3. Kin ngh 92 Tài liu tham kho PHN PH LC Ph lc 1: Tài nguyên rng và đt đai Ph lc 2: Danh sách lãnh đo, cán b đã phng vn trao đi Ph lc 3: Mu câu hi phng vn cơng nhân Cơng ty Ph lc 4: Các thơng tin, s liu cn thu thp ti Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng Ph lc 5: Bin đng din tích các trng thái rng t nhiên do Cơng ty qun lý giai đon 2000 – 2009 Ph lc 6: : Bin đng din tích các lồi cây rng trng ca Cơng ty qun lý giai đon 2000 2009 Ph lc 7: Kh năng hp th CO2 ca mt s dng rng trng ca Cơng ty Giai đon 2000 2009
6. DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT BVR Bo v rng CTLN Cơng ty Lâm nghip CCR Chng ch rng Cm centimet C&I Criteria & Indicators Tiêu chí và ch s ĐDSH Đa dng sinh hc ESIA Đánh giá tác đng mơi trưng và xã hi GTZ Deutsche Gesellschaft fur Technische Zusammenarbeit T chc hp tác k thut Đc Ha Hectare Hec ta ISO International Organization for Standardization T chc quc t v tiêu chun hĩa ITTO International Tropical Timber Organization T chc g nhit đi quc t NN & PTNT Nơng nghip và Phát trin nơng thơn NWG National Working Group (on QLRBV) T cơng tác quc gia qun lý rng bn vng và chng ch rng M Mét P&C&I VN Vietnam Principles & Criteria & Indicators B tiêu chun FSC Vit Nam PCCCR Phịng cháy, cha cháy rng PRA Participatory Rural Appraisal Đánh giá nơng thơn cĩ s tham gia QLBVR Qun lý bo v rng QLR Qun lý rng QLRBV Qun lý rng bn vng SXKD Sn xut kinh doanh FAO United Nations Food and Agriculture Organization T chc Lương Nơng ca Liên Hp Quc FSC The Forest Stewardship Council Hi đng qun tr rng
7. quc t TFT Tropical Forest Trust Qu rng nhit đi UBND U ban nhân dân USD Đơ la M
8. DANH MC CÁC BNG TT TÊN BNG Trang Bng 3.1: S liu tng hp din tích hin trng rng, đt lâm ghip 30 Bng 3.2: Dân tc, dân s huyn Krơng Bơng 31 Bng 3.3: Dân s, lao đng 4 Buơn trên đa bàn Cơng ty qu n lý 32 Bng 4.1: Tng hp s liu tài nguyên rng, đt đai 38 Bng 4.2: Tng s cán b ca Cơng ty chia theo ph ịng ban, t đi 39 Bng 4.3: Din tích ca Cơng ty b cht phá làm nương ry 41 Bng 4.4: Kt qu hot đng kinh doanh khai thác lâm sn, ch biên trong nhng năm gn đây 44 Bng 4.5: Các ho t đng kinh doanh ca Cơng ty cĩ nh h ưng đn mơi trưng 46 Bng 4.6: Mc đ nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng . 55 Bng 4.7: nh h ưng ca đ che ph rng ti d ịng ch y khu vc Tây nguyên 57 Bng 4.8 : nh h ưng ca đ che ph rng ti d ịng ch y ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng 58 Bng 4.9: Lưng đt xĩi mịn gim qua các giai đon ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng 59 Bng 4.10 : nh hư ng ca bin đng din tích các loi rng ti xĩi mịn khu vc Tây nguyên 61 Phân tích nh h ưng ca bin đng din tích các loi Bng 4.11: 61 rng ti xĩi mịn đt khu vc Tây nguyên Xác đnh trng s cho các trng thái rng giai đon Bng 4.12: 62 20002005 Xác đnh trng s cho các trng thái rng giai đon Bng 4.13: 62 20052009 nh hưng ca bin đng din tích các trng thái rng Bng 4.14: 63 ti xĩi mịn cĩ s dng trng s giai đon 2000 2005
9. Bng 4.15: nh hưng ca bin đng din tích các trng thái rng ti xĩi mịn cĩ s dng trng s giai đon 2005 2009. 63 Bng 4.16: Bin đng kh năng hp th CO 2 ca mt s trng thái rng do Cơng ty qun lý giai đon 2000 2005. 65 Bng 4.17: Bin đng kh năng hp th Carbon ca mt s trng thái rng do Cơng ty qun lý giai đon 2005 2009 66 Bng 4.18: Tiêu chun 6 tiêu chí ch s v mơi trưng . 70 Kt qu đánh giá mc đ ph ù h p các ch s mơi tr ưng Bng 4.19: Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng theo tiêu chun 6 76 ca FSC Vit Nam Bng 4.20: Phân tích SWOT v tác đng mơi trưng CTLN Krơng Bơng 82 Bng 4.21: Các bin pháp khc phc các ch s cịn tn ti trong tiêu chun 6 ca FSC Vit Nam v “Tác đng mơi 84 trưng”
10. DANH MC CÁC HÌNH, SƠ Đ TT TÊN HÌNH, SƠ Đ Trang Hình 2.1: Làm vic, phng vn lãnh đo, CB k thut Cơng 23 ty Hình 3.1: Hình nh rng t nhiên ca Cơng ty lâm nghip KRơng 31 Bơng . Sơ đ 4.1 Cơ c u t chc, chc năng nhim v ca các b phn 38 Hình 4.1 Hình nh rng b cht phá làm nương ry 41 Hình 4.2 Thu thp s liu ti xưng ch bin g 43 Hình 4.3 Thu thp s liu ti vưn ươm 45 Hình 4.4: Din tích rng trng ca Cơng ty 51
11. LI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cu ca riêng tơi. Các s liu, kt qu nêu trong lun văn là trung thc và chưa đưc ai cơng b trong bt kỳ mt cơng trình nào khác. Ngưi cam đoan Nguyn Đc Vit
12. 1 ĐT VN Đ Trong nhng năm gn đây, hin tưng suy thối mơi trưng đã thưng xuyên xy ra vi tn sut ln hơn, gây nh hưng ln khơng nhng ti sc khe ca con ngưi cũng như các hot đng sn xut kinh doanh mà cịn tác đng rt ln ti tồn b đi sng kinh t xã hi ca lồi ngưi nĩi chung. Biu hin rõ nht ca s suy thối này là bin đi khí hu, hiu ng nhà kính, lũ lt, hn hán, triu cưng, thưng xuyên xy ra, đe da nghiêm trng tính mng ca con ngưi. Đng trưc nhng khĩ khăn đĩ, hàng lot các bin pháp mnh m đã đưc nhiu t chc, nhiu quc gia áp dng nhm bo v mơi trưng sng, tuy nhiên hiu qu đt đưc là khơng đáng k so vi các khon chi phí rt tn kém đã b ra. Ngh đnh thư Kyoto đưc ký kt vi s tham gia ca hơn 160 quc gia trên th gii và gn đây nht là Chương trình gim phát thi do phá rng và suy thối rng (REDD) ca Liên hip quc vi mc đích làm gim hiu ng phát thi là mt trong nhng minh chng th hin s quan tâm ca các quc gia ti vn đ ci thin mơi trưng, trong đĩ bo v và phát trin rng là mt bin pháp rt cĩ hiu qu và cn cĩ ting nĩi chung ca các quc gia trên th gii. Vit Nam trong hơn 20 năm qua cũng đã rt quan tâm ti vic phát trin rng nhm mc tiêu phát trin kinh t, xã hi và bo v mơi trưng. Th hin s quan tâm ca nhà nưc ti vn đ phát trin rng nưc ta là hàng lot các văn bn pháp lut cĩ liên quan ti phát trin rng như: Lut bo v và phát trin rng năm 2004, Quyt đnh 186/2006/QĐTTg, ngày 14/6/2006 ca Th tưng Chính ph v vic ban hành quy ch qu lý rng, và hàng lot các chương trình d án trng rng quc gia như chương trình 327 và d án trng mi 5 triu ha rng (D án 661). Thơng qua D án trng mi 5 triu ha rng giai đon 19982010, din tích rng nưc ta đã khơng ngng tăng lên t 9,2 triu ha năm 1990 vi đ che ph 27,2% lên 13,12 triu ha năm 2009, đ che ph 38,7% (B NN & PTNT, 2009).
13. 2 Xu hưng phát trin lâm nghip hin nay là phát trin theo hưng bn vng khơng ch v mt kinh t, xã hi mà cịn bn vng c v mt mơi trưng. Điu này đã đưc quy đnh rõ ti tiêu chun 6 trong quy ch qun lý rng bn vng ca FSC Vit Nam, th hin tm quan trng ca vn đ mơi trưng trong cơng tác qun lý rng. Thc tin hin nay Vit Nam cho thy các vn đ v kinh t xã hi trong phát trin tài nguyên rng đã đưc quan tâm đánh giá khá nhiu, vi các quy mơ khác nhau. Tuy nhiên, vn đ đánh giá tác đng cơng tác qun lý rng đn mơi trưng là mt vn đ chưa đưc chú ý nhiu. Đây là mt cơng vic tương đi khĩ do hin nay các nghiên cu nưc ta đưc tin hành chưa nhiu, chưa cĩ đy đ các thơng tin, d liu đ phân tích đánh giá. Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng, tin thân là Xí nghip Lâm Nơng Cơng nghip huyn Krơng Bơng, đng chân trên đa bàn huyn Krơng Bơng, trưc đây hot đng ch yu tp trung vào vic khai thác, ch bin lâm sn. Trong nhng năm gn đây Cơng ty đã cĩ nhiu đi mi trong hot đng sn xut kinh doanh, đã chuyn t kinh doanh g sang g sang qun lý kinh doanh tng hp tài nguyên rng; Đã tn dng trit đ tài nguyên rng và đt rng nhm m rng ngành ngh, trong đĩ phát trin trng rng sn xut là ch đo. Kt qu bưc đu đã to ra s thay đi cơ bn trong mt s lĩnh vc đi sng kinh t xã hi ca ngưi dân đa phương, gĩp phn bo v mơi trưng chung trong khu vc. Tuy nhiên, cho đn nay vn đ đánh giá tác đng ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng ti Cơng ty chưa đưc tin hành. Xut phát t thc t đĩ, đ tài “ Đánh giá tác đng ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng tnh Đk Lk” đưc đt ra là ht sc cn thit nhm gĩp phn thc hin thành cơng mc tiêu các chương trình trng rng Quc gia (661), phát trin kinh t xã hi ca Cơng ty và đa phương đng thi hưng ti qun lý rng bn vng và chng ch rng trong tương lai.
14. 3 CHƯƠNG 1 TNG QUAN VN Đ NGHIÊN CU 1.1. Mt s khái nim cơ bn dùng trong lun văn Theo thut ng lâm nghip năm 1996 do V Khoa hc Cơng ngh xut bn thì Mơi trưng đưc hiu là "Tồn b tng th vt cht, năng lưng và các hin tưng nh hưng đn s tn ti ca cơ th sng" [52]. Cũng cĩ th hiu mơi trưng là mt t hp các yu t bên ngồi ca mt h thng nào đĩ. Chúng tác đng lên h thng này và xác đnh xu hưng và tình trng tn ti ca nĩ. Mơi trưng cĩ th coi là mt tp hp, trong đĩ h thng đang xem xét là mt tp hp con. Mơi trưng ca mt h thng đang xem xét cn phi cĩ tính tương tác vi h thng đĩ. Mt đnh nghĩa rõ ràng và đưc s dng rng rãi hơn: mơi trưng là tp hp tt c các yu t t nhiên và xã hi bao quanh con ngưi, nh hưng ti con ngưi và tác đng đn các hot đng sng ca con ngưi như: khơng khí, nưc, đ m, sinh vt, xã hi lồi ngưi và các th ch. Nĩi chung, mơi trưng ca mt khách th bao gm các vt cht, điu kin hồn cnh, các đi tưng khác hay các điu kin nào đĩ mà chúng bao quanh khách th này hay các hot đng ca khách th din ra trong chúng [55]. Trong khi đĩ mt yu t ht sc quan trng tác đng ti mơi trưng và nh hưng ln ti quá trình n đnh ca mơi trưng đĩ là cơng tác qun lý rng. Khái nim v Qun lý rng bn vng (QLRBV) đã đưc hiu và đnh nghĩa t lâu, đin hình trong nhng năm gn đây thì đnh nghĩa v qun lý rng bn vng càng đưc đnh nghĩa rõ hơn. Theo Tin trình Helsinki: QLRBV là qun lý rng và đt rng mt cách hp lý đ duy trì tính đa dng sinh hc, năng sut, kh năng tái sinh, sc sng ca rng, đng thi duy trì tim năng thc hin các chc năng kinh t, xã hi và sinh thái ca chúng trong hin ti cũng như trong tương lai, cp đa phương, cp quc gia và tồn cu, khơng gây ra nhng tác hi đi vi các h sinh thái khác [47].
15. 4 Cịn đi vi t chc g nhit đi quc t (ITTO) thì “QLRBV là quá trình qun lý nhng din tích rng c đnh, nhm đt đưc nhng mc tiêu là đm bo sn xut liên tc nhng sn phm và dch v ca rng như mong mun mà khơng làm gim đáng k nhng giá tr di truyn và năng sut tương lai ca rng, khơng gây ra nhng tác đng tiêu cc ca nhng mơi trưng vt lý và xã hi ” [47]. Mc tiêu chung đ thc hin đưc mc tiêu QLRBV trưc ht phi đt đưc s n đnh v din tích, bn vng v tính đa dng sinh hc, v năng sut kinh t và đm bo hiu qu v mơi trưng sinh thái ca rng. Tuy nhiên, vn đ QLRBV cũng phi đm bo tính linh hot khi áp dng các bin pháp qun lý rng cho phù hp vi điu kin c th ca tng đa phương đưc quc gia và quc t chp nhn. Như vy, cĩ th hiu vic đánh giá tác đng ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng là nhng hot đng ngăn chn tình trng mt rng, khai thác quá mc nhng ngun tài nguyên thiên nhiên, trong đĩ vic khai thác li dng rng khơng mâu thun vi vic duy trì din tích và cht lưng ca rng, đng thi duy trì và phát huy đưc chc năng bo v mơi trưng sinh thái lâu bn đi vi con ngưi và thiên nhiên. Trưc nhng mc tiêu cơ bn v mơi trưng đưa ra thì cơng tác qun lý rng phi đng thi đt đưc bn vng trưc ht v mơi trưng sau đĩ ti kinh t và xã hi [5]. Ni dung cơ bn ca nhng thut ng này đưc th hin 3 gĩc đ khác nhau sau: Bn vng v mơi trưng: Đm bo h sinh thái n đnh, gi gìn bo tồn sn phm ca rng, đáp ng kh năng phc hi rng trên quá trình t nhiên. Bn vng v kinh t: Li ích mang li ln hơn chi phí đu tư và đưc truyn li t th h này sang th h khác. Bn vng v xã hi: Phn ánh s liên h gia s phát trin tài nguyên rng và tiêu chun xã hi, khơng din ra ngồi s chp thun ca cng đng.
16. 5 1.2. Trên th gii 1.2.1. Đánh giá tác đng mơi trưng ca cơng tác qun lý rng Đánh giá tác đng mơi trưng và xã hi (ESIA) đang ngày càng đưc tăng cưng và áp dng nhiu ngành vi mc tiêu nhm đm bo cho các vn đ mơi trưng và xã hi đưc quan tâm tho đáng trưc khi đưa ra nhng la chn đu tư quan trng, là phương tin phù hp đ h tr quá trình ra quyt đnh [60]. rt nhiu quc gia ESIA đưc thit lp như mt qui trình lp k hoch/phê duyt ch yu ch áp dng cho thit k kh thi các d án phát trin qui mơ ln vi vùng tác đng hn ch. ESIA khơng cĩ mi liên kt c th vi bt kỳ mt cơ ch phê duyt hay cp phép nào, điu đĩ cĩ nghĩa rng nhng kt qu ca qui trình ESIA khơng th cĩ hiu lc và khĩ kim sốt [46]. FAO [55], mt d án lâm nghip dù cĩ đt hiu qu tài chính nhưng chưa đt hiu qu v mơi trưng và hiu qu v xã hi, thì vn khơng đưc gi là mt d án bn vng. Theo Rinard R. [60] vic đánh giá hiu qu kinh t nên đánh giá đng thi các hiu qu mơi trưng và xã hi trong đánh giá các chương trình d án lâm nghip. Trên th gii, vic đánh giá tác đng mơi trưng, kinh t xã hi, hay mt hot đng sn xut kinh doanh nào đĩ đã cĩ lch s hàng trăm năm cĩ th chia làm hai giai đon: * Giai đon 1: T đu nhng năm 1960 đn cui nhng năm 1970, đc trưng ca giai đon này là nhng nghiên cu xung quanh nhng vn đ v cht lưng mơi trưng mâu thun vi s tăng trưng kinh t. Ban đu là nhng nghiên cu v vn đ bo v mơi trưng đng thi đm bo an tồn lương thc thơng qua vic hn ch vic hn ch nn phá rng. Nhiu cơng trình nghiên cu v nh hưng ca các phương thc s dng đt, các hot đng canh tác đn mơi trưng và đt đai đưc cơng b như: Nghiên cu ca Freizen Daling (1968) v "Tác đng ca con ngưi đn sinh quyn" ; Gober (Pháp, 1968) v "Đt và vic gi đ phì ca đt
17. 6 các nhân t nh hưng đn s dng đt" , T chc nơng nghip và lương thc ca Liên hp quc (FAO) trong nhiu năm qua nghiên cu vn đ canh tác trên đt dc đã đưa ra các mơ hình canh tác cĩ hiu qu như: SALT1, SALT2, SALT3, SALT4 [50]. Đn đu năm 1970, Quc hi Hoa kỳ đã ban hành Lut chính sách quc gia v mơi trưng, thưng gi tt là NEPA. Lut này quy đnh rng tt c nhng kin ngh quan trng cp tiu bang v lut pháp, hot đng kinh t, k thut lúc đưa ra xét duyt đ đưc Nhà nưc chp nhn đu phi kèm theo mt báo cáo v tác đng đn mơi trưng ca vic làm đưc khuyn ngh. Tip theo Hoa kỳ là Canada, Australia, Anh, Nht, Đc, cũng ln lưt ban hành lut đánh giá tác đng mơi trưng (Lê Thc Cán, 1994) [6]. Trong nhng năm 1970 và đu năm 1980, mt s nưc đang phát trin như Thái Lan, Singapo, Philipin, Indonesia, đã ban hành nhng quy đnh v đánh giá tác đng mơi trưng [32]. * Giai đon 2: T đu nhng năm 1980 đn nay, đc trưng ca giai đon này là phát trin bn vng, trong đĩ đã th hin đưc s b sung h tr ln nhau gia vic bo v mơi trưng và phát trin kinh t. T năm 1980 cho đn nay, khái nim phát trin bn vng đã đưc nêu ra ngày càng tr nên ph bin. Ngày nay, quan đim phát trin bn vng đã tr thành quan đim chính thng và bt buc mi ngưi khơng th b qua. Bn báo cáo "Tương lai ca chúng ta" ca y ban Brundtland (1987) đã cơng nhn đánh giá tác đng mơi trưng là mt cu thành thit yu trong quá trình phát trin bn vng. Báo cáo cũng đã vch ra s tham gia rng ln hơn ca cng đng và các quyt đnh cĩ nh hưng đn mơi trưng, to điu kin cho các cng đng s dng cĩ hiu qu các ngun tài nguyên sn cĩ ti đa phương. Năm 1992, ti hi ngh quc t v mơi trưng Riơde Janneiro (Braxin) đã đi đn ting nĩi chung là: "Phi kt hp hài hịa gia bo v mơi trưng và phát trin kinh t xã hi, hưng ti mt s phát trin bn vng trên phm vi tng nưc trên th gii" [34].
18. 7 Năm 1994, Walfredo Raqual Rola đã đưa ra mt mơ phng v tác đng ca các phương thc canh tác [43]. Theo mơ phng này hiu qu ca mt phương thc canh tác đưc đánh giá theo quan đim tng hp, trên c 3 mt mơi trưng, kinh t và xã hi. Tt c các hot đng đĩ đu nhm mc tiêu cui cùng là bo v mơi trưng (phát trin bn vng) và phát trin tồn din kinh t xã hi. 1.2.2. Nghiên cu v qun lý rng Trong nhiu thp k qua, các nhà khoa hc trên th gii cĩ s quan tâm đc bit v vn đ s dng đt đai, tài nguyên rng bn vng. Vào đu th k XVIII các Nhà lâm hc Đc như Hartig GL [56], Heyer F [57], đã đ xut nguyên tc s dng lâu bn đi vi rng thun lồi đu tui vào thi đim này các nhà khoa hc Pháp (Guornand, 1922), Thy S (H.Biolley) cũng đã đ ra phương pháp kim tra, điu chnh sn lưng vi rng đng tui khai thác chn [54]. Trong giai đon đu th k XX, h thng qun lý rng nhiu quc gia đã b gim sút nghiêm trng, mơi trưng và cuc sng ca đng bào min núi b đe da. Con ngưi đã tìm mi cách cu vãn tình trng suy thối rng qua vic ban b mt s chính sách nhm đng viên và thu hút ngưi dân tham gia qun lý và s dng tài nguyên rng. Phương thc qun lý rng cng đng xut hin đu tiên n Đ và dn bin thái thành các hình thc qun lý khác nhau như lâm nghip trang tri, lâm nghip xã hi (Nêpan, Thái Lan, Philippin, ) [44]. Do din tích rng b suy thối và canh tác nơng nghip khơng bn vng, FAO (1967 1969) đã quan tâm đn phát trin nơng lâm kt hp và trong các nghiên cu ca mình đã đi đn thng nht: áp dng bin pháp nơng lâm kt hp là phương thc tt nht đ s dng đt rng nhit đi hp lý, tng hp và nhm gii quyt vn đ lương thc thc phm và s dng lao đng dư tha đng thi thit lp cân bng sinh thái [55]. Khái nim QLRBV hình thành t đu th k XVIII, ban đu ch chú trng đn vic khai thác, s dng g lâu dài, liên tc trong thi gian dài.
19. 8 Cùng vi s tin b ca khoa hc, k thut và phát trin kinh t xã hi, QLRBV đã cĩ s thay đi v cht, chuyn t qun lý kinh doanh g sang qun lý kinh doanh tng hp tài nguyên rng, qun lý h sinh thái rng. Cui cùng qun lý bo v rng da trên cơ s các tiêu chun, tiêu chí đưc xác lp cht ch, tồn din v các lĩnh vc kinh t, xã hi và mơi trưng. QLRBV là đĩng gĩp đáng k ca cơng tác lâm nghip đi vi s phát trin, s phát trin đĩ phi mang li li ích kinh t, mơi trưng và xã hi, cĩ th cân bng gia nhu cu hin ti và tương lai [33]. 1.2.3. Chính sách và gii pháp thu hút ngưi dân tham gia qun lý rng Nghiên cu Thom R Waggener (2000) đ phát trin trng rng theo hưng bo v mơi trưng nhưng li đt hiu qu kinh t cao khơng ch địi hi phi cĩ s đu tư tp trung v kinh t và k thut mà cịn phi nghiên cu làm sáng t hàng lot vn đ cĩ liên quan đn mơi trưng. Chính vì vy các nưc phát trin như M, Nht, Canada, đã và đang bt đu quan tâm nghiên cu v mơi trưng cp quc gia hin nay đưc tp trung vào vn đ là qun lý rng bn vng. Theo Ianuskơ K. (1996) cho thy đ duy trì đưc hiu qu, tính n đnh và bn vng ca rng cn phi gii quyt vn đ th trưng tiêu th sn phm cho các khu rng trng kinh t, trong đĩ cn cĩ k hoch xây dng và phát trin các nhà máy ch bin lâm sn vi các quy mơ khác nhau trên cơ s áp dng các cơng c chính sách địn by đ thu hút các thành phn kinh t tham gia vào phát trin rng, phương thc canh tác phi gn vi kin thc bn đa và đưc ngưi dân áp dng. Liu Jinlong (2004) [58] đã đưa ra mt s cơng c ch đo khuyn khích tư nhân phát trin trng rng da trên vic phân tích và đánh giá thc t Trung Quc: Rng và đt rng cn đưc tư nhân hố; Ký hp đng hoc cho tư nhân thuê đt lâm nghip ca Nhà nưc; Gim thu đánh vào các lâm sn;
20. 9 Đu tư tài chính cho tư nhân trng rng. Phát trin hp tác gia các cơng ty vi ngưi dân đ phát trin trng rng. Tác gi đã đưa ra nhng cơng c đ xut tương đi tồn din t quan đim chung v qun lý lâm nghip, vn đ đt đai, thu, cho ti mi quan h gia các cơng ty và ngưi dân. Cĩ th coi đây là nhng địn by thúc đy ngưi dân tham gia trng rng Trung Quc và là nhng đnh hưng cho các nưc khác hc và làm theo, trong đĩ cĩ Vit Nam. Ngồi ra, cịn nhiu hình thc khuyn khích ngưi dân, tp th, tham gia và cơng tác trng rng đưc nhiu tác gi trên th gii quan tâm nghiên cu như: Narong Mahannop (2004) [59] Thái Lan, Ashadi and Nina Mindawati (2004) [53] Indonesia, qua nghiên cu thì các nưc Đơng Nam Á cĩ 3 vn đ sau đưc xem là quan trng nht: + Quy đnh rõ ràng v quyn s dng đt. + Quy đnh rõ đi tưng hưng li rng trng. + Nâng cao hiu bit và nm bt k thut ca ngưi dân. Đây là nhng vn đ mà các nưc trong khu vc, trong đĩ cĩ Vit Nam đã và đang gii quyt đ thu hút ngun vn tư nhân đu tư vào trng rng. Đ gii quyt tình hình trên, cng đng quc t đã thành lp nhiu t chc, đ xut và cam kt nhiu cơng ưc bo v và phát trin rng như: Chin lưc bo tn quc t (1980, 1991); T chc g nhit đi quc t (ITTO năm 1983); Chương trình hành đng ca t chc Nơng lương thc (FAO, 1985); Hi ngh ca Liên hp quc v mơi trưng và phát trin (UNCED, Rio de Janeiro, 1992); Cơng ưc v buơn bán đng thc vt quý him (CITES); Cơng ưc v đa dng sinh hc (CBD, 1992); Cơng ưc v thay đi khí hu tồn cu (CGCC, 1994); Cơng ưc v chng sa mc hĩa (CCD, 1996); Hip đnh quc t v g nhit đi (ITTA, 1997). Hin nay, trên th gii nhiu nưc đã ban hành các b tiêu chun QLRBV cp quc gia (Canada, Thy Đin, Malaysia, Indonesia, ) và cp quc t như tin trình Helsinki, tin trình Montreal. Hi đng qun tr rng
21. 10 (FSC) và T chc g nhit đi vi b tiêu chun qun lý rng (C&I) đưc vn dng nhiu nưc trên th gii [47]. Hi ngh ln th XVIII tháng 9/1998 ti Hà Ni, Các nưc trong khu vc Đơng Nam Á đã tho thun v đ ngh ca Malaysia xây dng b tiêu chí và ch s vùng ASEAN v QLRBV (vit tt là C&I ASEAN). Thc cht C&I ASEAN cũng ging như C&I ca ITTO, bao gm 7 tiêu chí và cũng chia làm 2 cp qun lý là cp quc gia và cp đơn v qun [20]. Theo FSC Newsletter s 4 ngày 04/6/2007, đã cĩ 818 chng ch QLRBV đưc cp cho 81 quc gia vi tng din tích 90.784.799 ha và 5.646 chng ch chui hành trình (CoC) cp cho các doanh nghip ch bin g ti 78 nưc [30], trong đĩ nhng cánh rng đu tiên Đơng Dương đưc nhn chng ch FSC vào ngày 29/02/2006 là hai khu rng t nhiên Trung Lào [1], [2]. 1.3. Vit Nam 1.3.1. Đánh giá tác đng ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng Vit Nam, “đánh giá tác đng” đưc quan tâm chú ý nhiu t khi đi mi, đc bit trong các d án phát trin; đánh giá d án khơng ch đưc đánh giá qua các tiêu chí phân tích tài chính mà nĩ cịn bao gm c nhng tiêu chí đánh giá v hiu qu xã hi và mơi trưng. Tuy nhiên, trong bi cnh chuyn đi sang kinh t th trưng, đánh giá hiu qu kinh t thưng đưc chú trng hơn. Mc dù vy, mơi trưng và xã hi cũng tác đng khơng nh đn quá trình sn xut kinh doanh nht là trong kinh doanh lâm nghip, vì vy giai đon hin nay đ QLRBV ngưi ta tin hành đánh giá c tác đng v kinh t, mơi trưng và xã hi [19]. Trưc năm 1980, Vit nam nghiên cu v đánh giá tác đng mơi trưng cịn rt ít, ch cĩ nhng nghiên cu nh, khơng tp trung, chưa tồn din v xĩi mịn đt. Tuy nhiên, cũng đã cĩ nhng nghiên cu v nh hưng ca các phương thc canh tác đn đt và nưc nhưng cịn chưa h thng và ch tiêu đánh giá cịn đơn gin. T sau năm 1980, kinh t đt nưc phát trin kéo theo vic suy thối tài nguyên rng nên cơng tác đánh giá tác đng mơi trưng bt đu đưc chú trng và phát trin. Năm 1983, chúng ta mi chính thc bt đu chương
22. 11 trình nghiên cu v mơi trưng và tài nguyên thiên nhiên. Đn năm 1987, Nguyn Ngc Sinh ln đu tiên đưa ra tài liu "Gii thiu các phương pháp đánh giá tác đng mơi trưng" [43]. Năm 1985, trong quy đnh v điu tra s dng hp lý tài nguyên thiên nhiên bo v mơi trưng, Hi đng b trưng (nay là chính ph) cĩ nêu "Trong xét duyt lun chng kinh t k thut ca các cơng trình xây dng ln hay cơng trình phát trin kinh t xã hi quan trng cn phi tin hành đánh giá tác đng mơi trưng" . Cĩ th nĩi đây là mt văn bn quan trng m ra mt thi kỳ mi và cũng t đây vic đánh giá tác đng mơi trưng đã tr thành mt yu t quan trng khơng th thiu trong s nghip phát trin kinh t xã hi ca đt nưc [50]. Hồnh Xuân Tý (1994) vi cơng trình "Bo v đt và đa dng sinh hc trong các D án trng rng bo v rng" đã tin hành nghiên cu v mơi trưng, kinh t. Song, trong cách phân tích đánh giá, tác gi thưng thiên v mt mt hoc là kinh t hoc là mơi trưng hay xã hi mà khơng đánh giá mt cách tồn din trên các mt [45]. Năm 1994, nhiu cơng trình ca nhiu tác gi khác đã tin hành nhng nghiên cu v tác đng mơi trưng và hiu qu kinh t xã hi ca các phương thc canh tác như: Thái Phiên, Nguyn T Siêm vi cơng trình "Hiu qu các bin pháp canh tác trên đt dc" và "S dng đt trng đi núi trc và bo v rng; Đăng Trung Thun, Trương Quang Hi và tp th vi cơng trình "Nghiên cu và đ xut mơ hình phát trin kinh t mơi trưng ti mt s vùng sinh thái đin hình"; Phùng Ngc Lan, Vương Văn Quỳnh vi đ tài "Nghiên cu kh năng gi nưc và bo v đt ca các phương thc canh tác trong các h gia đình huyn Hàm yên Tuyên Quang" [43]. Lê Thc Cán (1994) hồn thành cơng trình nghiên cu "Đánh giá tác đng mơi trưng Phương pháp lun và kinh nghim thc tin" to tin đ cơ s khoa hc cho các nhà nghiên cu v mơi trưng thc hin nhng nghiên cu tip theo.
23. 12 D án "Đánh giá tác đng mơi trưng Lâm nghip Vit Nam qua mt s mơ hình liên kt qun lý rng cng đng ti Yên Bái và Hà Giang" cũng đã cĩ các nghiên cu đánh giá chính sách lâm nghip thơng qua các mơ hình liên kt qun lý rng ti hai tnh min núi phía Bc và cũng đã cĩ các kt lun và kin ngh đ cĩ th duy trì nhng các thành cơng ca d án rà sốt li các qu đt rng rng do các Lâm trưng đang qun lý, rà sốt li các h đng khốn QLBVR, khoanh nuơi và trng rng do các đơn v quc doanh qun lý, kt hp cht ch chc năng phịng h và chc năng sn xut, cĩ nhng chính sách hưng li t khi giao đt giao rng hay khốn bo v rng. Theo các nghiên cu ca Phm Xuân Thnh [44] và Đàm Đình Hùng [26], đã đ cp đn mt s tác đng ca d án v mt mơi trưng, kinh t và xã hi, đúc kt các kinh nghim t đĩ rút ra nhng mt làm đưc và nhng mt cịn tn ti làm cơ s đnh hưng phát trin giai đon hu d án và cho các d án cĩ vn đu tư nưc ngồi Vit Nam. Tuy nhiên, nghiên cu mi ch mơ t các hot đng là ch yu, vic đánh giá cịn mang tính cht đnh tính. Nghiên cu ca Li Th Nhu năm 2004 “Đánh giá tác đng ca d án khi trng rng nguyên liu ván dăm giai đon 19992003 ca cơng ty lâm nghip Thái nguyên” đã đánh giá v các mt mơi trưng, kinh t và xã hi. Tuy nhiên, tác gi mi ch dng li nhng tác đng tích cc mà chưa đi sâu phân tích nhng tác đng tiêu cc ca d án [42]. Nguyn Minh Hng, Vũ Nam (2006) [21], đã đánh giá tác đng mơi trưng ti lâm trưng Trưng Sơn Qung Ninh Qung Bình, kt qu xác đnh đưc các nhĩm liên quan đn hot đng qun lý rng cùng vi vic bo v mơi trưng. đây các hot đng s dng rng ch yu ca ngưi dân bn đa và nhu cu ca các nhĩm liên quan trong phm vi lâm trưng, và chưa ch ra nhng ch s c th v mơi trưng QLRBV ca Hi đng qun tr rng quc t FSC. 1.3.2. Nghiên cu v qun lý rng
24. 13 Cơng tác qun lý s dng tài nguyên rng nưc ta đưc chia thành 3 thi kỳ theo quá trình phát trin ca lch s cũng như quá trình phát trin kinh t, xã hi ca đt nưc như sau [48]: Trưc năm 1945 : Tồn b din tích rng nưc ta là rng t nhiên đã đưc chia theo các chc năng đ qun lý s dng: • Rng chưa qun lý: Là nhng din tích rng nhng vùng núi him tr, dân cư thưa tht. • Rng m đ kinh doanh: Là nhng din tích rng vùng cĩ dân cư và đưng giao thơng thun li cho vn chuyn lâm sn. • Rng cm: Là nhng din tích rng sau khai thác, cn đưc bo v đ tái sinh trong c chu kỳ theo vịng quay điu ch. Nhìn chung, thi kỳ trưc 1945 tài nguyên rng Vit Nam cịn phong phú và đa dng, nhu cu lâm sn nĩi chung ca con ngưi cịn thp, rng khai thác li dng t do và mc đ tác đng ca con ngưi vào rng cịn ít, tài nguyên rng cịn phong phú, vì vy vn đ QLRBV chưa đưc đt ra [31]. T năm 1946 1990: S ra đi ca ngành Lâm nghip các hot đng ca ngành đã tri qua nhiu giai đon khác nhau. • Giai đon t 1946 1960 cơng tác bo v rng ch yu là khoanh nuơi bo v, hưng dn nơng dân min núi sn xut trên nương ry, n đnh cơng tác đnh canh đnh cư, khơi phc kinh t sau chin tranh. • Giai đon 1961 1975 QLBVR đưc đy mnh, khoanh nuơi tái sinh rng gn vi cơng tác đnh canh đnh cư. Khai thác rng đã chú ý đn thc hin theo quy trình, quy phm, đm bo xúc tin tái sinh t nhiên. • Giai đon 1976 1989 bo v rng gn lin vi vic tu b, khoanh nuơi, trng rng, gn cht cơng tác qun lý bo v vi vic đu tư nghiên cu ng dng KHCN vào vic xây dng h thng rng đc dng, rng phịng h, rng sn xut [31]. T năm 1991 đn nay: Ngành lâm nghip nưc ta chuyn đi cơ ch qun lý lâm nghip Nhà nưc sang lâm nghip xã hi, gn vi đnh
25. 14 hưng phát trin ca nn kinh t th trưng theo đnh hưng xã hi ch nghĩa; H thng và tính cht qun lý ngành cũng đã cĩ s thay đi cho phù hp vi yêu cu qun lý tài nguyên rng tng hp, đa ngành, đa mc tiêu; Hàng lot các ch trương, chính sách mi đưc ban hành, to điu kin thúc đy s phát trin ca ngành Lâm nghip và qun lý tài nguyên rng bn vng. Vũ Nhâm (2001 2004) [35] đã thc hin đ tài nghiên cu và xây dng “ Hưng dn t chc đánh giá rng theo tiêu chun qun lý rng bn vng quc gia ” nhm h tr cho 10 lâm trưng thuc B Nơng nghip và PTNT ký cam kt thc hin phương án QLRBV. Hưng ti mc tiêu thc hin QLRBV, Vin qun lý rng bn vng và chng ch rng cùng vi các chuyên gia hàng đu trong và ngồi nưc đã nhĩm hp nhm xây dng B tiêu chun QLRBV cho Vit Nam, đn nay đã hồn thành phiên bn 9C. Nhng tiêu chun, tiêu chí này da trên cơ s điu chnh, b sung nhng tiêu chun, tiêu chí ca FSC quc t, cĩ s dng nhiu ý kin đĩng gĩp ca các nhà qun lý và các nhà khoa hc lâm nghip trong nưc và quc t đ đm bo nhng tiêu chun quc t va phù hp vi điu kin Vit Nam [51]. 1.3.3. Chính sách và gii pháp thu hút ngưi dân tham gia qun lý rng T sau khi đi mi chin lưc phát trin lâm nghip Nhà nưc đã ban hành hàng lot chính sách v đt đai, đu tư, tín dng, đã cĩ tác đng mnh ti phát trin sn xut lâm nghip Vit Nam. Ch th 12/2003/CTTtg ngày 16/5/2003 v vic tăng cưng các bin pháp cp bách đ bo v và phát trin rng; Chin lưc phát trin Lâm nghip Vit Nam giai đon 2006 2020. Lut Bo v và Phát trin rng sa đi (2004). Lut khuyn khích đu tư trong nưc, ngh đnh 43/1999/NĐCP, ngh đnh 50/1999/NĐCP, [7]. Lut Đt đai sa đi năm 2003 b sung Lut Đt đai năm (1998, 2001).
26. 15 Ngh đnh 01/CP; 02/CP; 163/1999/NĐCP ngày 16/11/1999 v giao đt, cho thuê đt lâm nghip cho t chc, h gia đình và các cá nhân s dng n đnh lâu dài vào mc đích lâm nghip [8]. Ngh đnh s 09/2006/NĐCP ngày 16/1/2006 ca Chính ph quy đnh v phịng cháy cha cháy rng [11]. Ngh đnh s 32/2006/NĐCP ngày 30 tháng 3 năm 2006 ca Chính ph v qun lý thc vt rng, đng vt rng nguy cp, quý, him [12]. Ngh đnh s 99/2009NĐCP ngày 02 tháng 11 năm 2009 ca Chính ph v x pht vi phm hành chính trong lĩnh vc qun lý rng, bo v rng và qun lý lâm sn [10]. Quyt đnh s 178/2001/QĐTTg ngày 12/11/2001 ca Th tưng Chính ph v quyn hưng li, nghĩa v ca h gia đình, cá nhân đưc giao, đưc thuê, nhn khốn rng và đt lâm nghip [16]. Quyt đnh 661/QĐTTg ngày 29/7/1998 ca Th tưng Chính ph v mc tiêu, nhim v, chính sách và t chc thc hin trng mi 5 triu ha rng [13]. Quyt đnh 245/1998/QĐTTg ngày 21/12/1998 ca Th tưng Chính ph v thc hin trách nhim qun lý Nhà nưc ca các cp v rng và đt Lâm nghip [14]. Quyt đnh s 186/1006/QĐTTg, ngày 14/8/2006 ca Th tưng Chính ph v vic ban hành quy ch qun lý rng [19]. Quyt đnh s 40/2005/QĐBNN ngày 7/7/2005 ca B NN&PTNT v vic ban hành quy ch v khai thác g và lâm sn khác.[3]. Quyt đnh s 192/2003/QĐTTg ngày 17/9/2003 ca Th tưng Chính ph v vic phê duyt chin lưc qun lý h thng khu bo tn thiên nhiên Vit Nam đn năm 2010 [17]. Thơng tư s 56/1999/TT/BNNKL ngày 30/3/1999 ca B NN&PTNT v hưng dn xây dng quy ưc bo v và phát trin rng trong cng đng dân cư thơn, làng, bn, p [4].
27. 16 Bên cnh vic ban hành các văn bn pháp quy trên, ngành lâm nghip nưc ta cũng tham gia nhiu hot đng hưng ti QLRBV như: Hưng ng phong trào Quc t “Rng vì con ngưi”, tháng 6/1997 B NN&PTNT đã ký cam kt bo tn ít nht 10% din tích rng gm các h sinh thái rng hin cĩ và cùng cng đng đng Quc t, Vit Nam s tham gia th trưng lâm sn bng các sn phm đưc dán nhãn là khai thác hp pháp trong các khu rng đã đưc cp chng ch trong khi AFTA và WTO [60]. Ngay sau khi Vit Nam gia nhp khi ASEAN (1995), nhu cu hp tác v QLRBV trong khi đã tr thành mt trong các ni dung chính trong các cuc hp thưng niên. Qua nhiu cuc tho lun nhm xây dng h thng tiêu chun QLRBV cho ASEAN và đy mnh vic thc hin QLRBV trong mi nưc thành viên. Vit Nam ni lên là nưc cĩ nhu cu cp thit phi qun lý rng bn vng khi ngun tài nguyên rng trong nưc đã tr nên cn kit. Nhà nưc đã tin hành quy hoch lâm phn trong phm vi c nưc và tng đa phương, phân chia rng theo mc đích s dng. Đã tin hành giao đt, giao rng cho các t chc, h gia đình, cá nhân s dng n đnh, lâu dài vào mc đích lâm nghip. Tng bưc thc hin mi mnh đt, khu rng đu cĩ ch c th và hưng ti xã hi hố ngh rng. Chính sách giao khốn rng và đt lâm nghip đã thu hút mi ngun nhân lc, vt lc cùng kinh doanh cĩ hiu qu rng và đt rng đưc giao. Nghiên cu v kinh t và chính sách phát trin rng Vit Nam đã cĩ các cơng trình quan trng nghiên cu là: Đ Dỗn Triu (1997) [49] đã nghiên cu xây dng mt s lun c khoa hc và thc tin gĩp phn hồn thin các chính sách khuyn khích đu tư nưc ngồi vào trng rng nguyên liu cơng nghip. Võ Nguyên Huân (1997) [25] “Đánh giá hiu qu giao đt giao rng Thanh Hố”, nghiên cu các loi hình ch rng sn xut và khuyn ngh các gii pháp ch yu nhm phát huy ni lc ca ch rng trong qun lý và s dng bn vng. Kt qu nghiên cu đã ch ra nhng khĩ khăn và
28. 17 hn ch ca chính sách giao đt khốn rng và đ xut các khuyn ngh nhm nâng cao hiu qu giao đt lâm nghip và khốn bo v rng. Vũ Long (2000) [30] “Đánh giá hiu qu s dng đt sau khi giao và khốn đt lâm nghip các tnh min núi phía Bc”; Đ Đình Sâm, Lê Quang Trung (2003) [39]. “Đánh giá hiu qu trng rng cơng nghip Vit Nam”. Phm Xuân Phương (2003) [37] đã rà sốt các chính sách liên quan đn rng như chính sách v đt đai, đu tư tín dng tuy nhiên cũng ch rõ các ch trương, chính sách là rt kp thi rt cĩ ý nghĩa, nhưng trong quá trình trin khai thc hin cịn gp nhiu bt cp. Tác gi cũng đnh hưng hồn thin các chính sách đ cĩ quy hoch tng th cho vùng trng rng nguyên liu, ch rng cĩ th vay vn trng rng đm bo cĩ li nhun, đm bo rng đưc trng vi tp đồn ging tt. Nguyn Xuân Quát, Nguyn Hng Quân và Phm Quang Minh, (2003) [38] Cho thy thc trng trng rng nguyên liu phc v cơng nghip ch bin g và lâm sn trong thi gian qua đã thu đưc mt s kt qu đáng k nhưng cũng cịn nhiu vn đ cn gii quyt như: din tích rng trng sn xut hàng năm ch đt 50% k hoch, các cơ s ch bin cịn xa vùng nguyên liu, chính sách cịn chưa đng b. Nhìn chung, các nghiên cu đã tp trung vào các vn đ bc xúc nht ca kinh t chính sách phát trin lâm nghip hin nay và bưc đu đã gii quyt đưc nhng vn đ thc t đt ra. Tuy nhiên, do quy mơ và phm vi nghiên cu nh, các khía cnh đưc quan tâm hp, vn đ th trưng ít đưc chú ý nên giá tr vn dng ca các gii pháp và đ xut thp. Vic xây dng h thng chính sách phù hp đ thu hút ngưi dân tham gia vào cơng tác phát trin rng, xố đĩi gim nghèo bng ngh rng trên chính mnh đt h đưc giao vn cịn là nhng thách thc nhm gii quyt yêu cu ca sn xut lâm nghip là hiu qu và bn vng. Mc dù cịn khá mi m song QLRBV và chng ch rng cũng rt đưc quan tâm. Cĩ th k đn mt s cơng trình nghiên cu sau:
29. 18 Phm Đc Lân và Lê Huy Cưng (1998): Qun lý s dng tài nguyên rng trên lưu vc sơng Sê San [28]. H Vit Sc (1998): QLBVR khp Easup Đc Lc [40]. Đ Đình Sâm (1998): Du canh vi vn đ QLRBV Vit Nam [39]. Li Hu Hồn (2003): Nghiên cu đ xut mt s gii pháp qun lý s dng tài nguyên rng bn vng ti xã Hương Lc, huyn Nam Đng, tnh Tha Thiên Hu [24]. Lê Văn Hùng (2004): Nghiên cu cơ s và thc tin làm căn c đ xut các gii pháp quy hoch qun lý rng bn vng ti lâm trưng Ba Rn cơng ty lâm nghip Long Đi tnh Qung Bình [27]. Nh Văn Kỳ (2005): Nghiên cu mt s gii pháp qun lý s dng tài nguyên rng bn vng ti khu vc rng phịng h h Cm Sơn, huyn Lc Ngn, tnh Bc Giang [29]. Nguyn Tin Thành (2007): Quy hoch kinh doanh rng theo tiêu chun QLRBV ti lâm trưng Yên Sơn, huyn Yên Sơn, tnh Tuyên Quang [41]. Bên cnh nhng n lc ca Chính ph và B NN&PTNT cũng đã cĩ nhiu t chc và d án quc t h tr quá trình hưng ti QLRBV Vit Nam. Tiêu biu là Chương trình H tr Qun lý và S dng rng bn vng (GTZ) vi các hot đng: Lp bn đ và phân vùng chc năng rng trong mơi trưng quy hoch qun lý rng t nhiên ca các lâm trưng quc doanh (tháng 11 năm 2006) vi hot đng; T chc hi tho xây dng k hoch và thc hin QLRBV (tháng 5 năm 2007); Hưng dn xây dng phương án QLR ti các Lâm trưng đim [48]. Nhng nghiên cu trên cĩ ý nghĩa quan trng trong vic gĩp phn hưng ti QLRBV ca các đa phương và th hin đưc s cam kt ca Vit Nam vi cng đng quc t trong vn đ QLRBV. Tuy nhiên, đây mi ch là nhng nghiên cu mang tính cht v cơ s lý lun chưa phân tích đưc các yu t nh hưng đn qun lý s dng tài nguyên rng bn vng và bưc đu đưa các nghiên cu áp dng vào mt s đa phương.
30. 19 Chương 2: MC TIÊU, ĐI TƯNG, GII HN, NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. Mc tiêu nghiên cu * V lý lun: Đánh giá đưc tác đng ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. Đánh giá đưc mc đ phù hp ca tiêu chun 6 (tác đng mơi trưng) trong b tiêu chun quc gia v QLRBV đi vi cơng tác qun lý rng Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. * V thc tin: Đ xut đưc mt s gii pháp nhm gĩp phn qun lý bn vng v mt mơi trưng Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. 2.2 Đi tưng và phm vi nghiên cu Đi tưng nghiên cu : Đi tưng nghiên cu chính ca đ tài là các hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng và s tác đng ca các hot đng sn xut kinh doanh đĩ ti mơi trưng rng. Phm vi nghiên cu + Mơi trưng là mt phm trù rt rng, trong đ tài này gii hn ch yu trong 3 khía cnh: i) Xĩi mịn đt; ii) Điu tit ngun nưc (dịng chy); và iii) Kh năng hp th CO 2. + Ch đánh giá tiêu chun 6 trong b tiêu chun QLRBV ca Vit Nam (phiên bn 9c) đ xem xét mc đ phù hp ca các ch s v mơi trưng. + Đ tài khơng đánh giá tác đng v kinh t và xã hi ca các hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty. 2.3. Ni dung nghiên cu Đ đt đưc các mc tiêu nghiên cu đ ra, đ tài đt ra các ni dung sau:
31. 20 Đánh giá tình hình hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. Phân tích nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng: Đánh giá tác đng tng hp ca cơng tác qun lý tài nguyên rng ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. Đánh giá mc đ phù hp vi các tiêu chun mơi trưng theo B tiêu chun QLRBV Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng. Phân tích đim mnh, đim yu, cơ hi và thách v tác đng mơi trưng Cơng ty lâm nghip Krơng. Đ xut mt s gii pháp nhm thúc đy qun lý rng bn vng v mt mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. 2.4. Phương pháp nghiên cu 2.4.1. Quan đim và cách tip cn ca đ tài Đánh giá tác đng ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng là mt cơng vic khĩ, địi hi phi cĩ thi gian và kinh phí, do điu kin nghiên cu ca đ tài cĩ nhiu gii hn nên quan đim và cách tip cn ch yu ca đ tài là k tha các kt qu nghiên cu, s liu đã cĩ. Hot đng qun lý rng theo nghĩa rng bao gm rt nhiu cơng vic, vì vy khi đánh giá và phân tích cn phi đc bit chú ý đn các khâu quan trng cĩ nh hưng ln ti mơi trưng như khai thác rng, x lý thc bì, làm đt, làm đưng vn xut, Các hot đng sn xut kinh doanh cĩ liên quan đn rt nhiu các đi tưng như lãnh đo, cán b k thut, cơng nhân, ngưi dân đa phương, vì vy trong quá trình đánh giá cn áp dng cách tip cn cĩ s tham gia. Tác đng mơi trưng trong đ tài đưc xem xét trên 3 khía cnh: xĩi mịn đt, dịng chy và kh năng hp th CO2 ca rng. . nh hưng ca cơng tác qun lý rng ca Cơng ty ti mơi trưng cn đưc xem xét mt cách tồn din trên c 2 mt: tích cc và tiêu cc
32. 21 đ t đĩ đ ra các gii pháp phù hp nhm phát huy nhng nh hưng tích cc và hn ch nhng nh hưng tiêu cc. Đánh giá nh hưng ca cơng tác qun lý rng ca Cơng ty ti mơi trưng cn phi xem xét trên quan đim lch s, nghĩa là khơng ch chú ý đn các hot đng hin ti mà cn phi chú ý ti các hot đng đã din ra trong quá kh và s din ra trong tương lai, đt nĩ theo trng thái đng theo tin trình lch s. Các vn đ trng tâm cn xem xét là s thay đi din tích các trng thái rng, thay đi đ che ph, k thut áp dng, 2.4.2. Phương hưng gii quyt vn đ Sơ đ 2.1. Phương hưng gii quyt vn đ ca đ tài Thu thp s liu, thơng Các ho t đng sn xut tin đã cĩ kinh doanh ca cơng ty Đánh giá nh hưng hot đng SXKD ca Cơng ty ti mơi trưng Đánh giá m c đ Phân tích nh Đánh giá tác phù h p vi các hưng các hot đng tng hp tiêu chun mơi đng SXKD ca nh hưng ca trưng theo B Cơng ty ti mơi cơng tác QLR tiêu chun trưng ti mơi trưng QLRBV quc gia Phân tích SWOT Đ xut gii pháp
33. 22 Đ tài xut phát t vic thu thp các thơng tin và tài liu đã cĩ, tìm hiu nhng nhân t cĩ nh hưng ti cơng tác qun lý rng ca Cơng ty như: điu kin t nhiên, kinh t xã hi, cơ cu t chc sn xut, phương hưng đu tư sn xut lâm nghip ca Cơng ty qua tng thi kỳ, Trên cơ s phân tích nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng, đ tài đã tin hành đánh giá tác đng tng hp ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng, đánh giá mc đ phù hp tiêu chun mơi trưng theo B tiêu chun QLRBV quc gia, phân tích SWOT và đ xut các gii pháp. 2.4.3. Phương pháp nghiên cu c th: 2.4.3.1. Thu thp thơng tin, s liu đã cĩ: Thu thp các s liu, tài liu v qun lý rng bn vng và chng ch rng, đc bit là b tiêu chun quc gia phiên bn 9c v QLRBV do T cơng tác quc gia son tho (nay là Vin QLRBV và CCR). Các bn đ hin trng, s liu v tài nguyên rng ca Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. Thu thp các tài liu v điu kin t nhiên, kinh t xã hi ca khu vc nghiên cu. Cơ cu t chc và hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng qua các thi kỳ. Thu thp các s liu, cơng trình nghiên cu đã cĩ v đánh giá tác đng mơi trưng rng, đc bit là ti kh năng bo v đt và nuơi dưng ngun nưc, kh năng hp th CO2 ca mt s trng thái rng. 2.4.3.2. Phương pháp phân tích nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. Làm vic vi cán b k thut ca Cơng ty đ nm đưc nh hưng ca các bưc cơng vic trong các khâu: trng rng, chăm sĩc bo v rng, khai thác rng, cĩ nh hưng ti mơi trưng, qua đĩ sơ b đánh giá nh hưng ca tng bưc cơng vic ti mơi trưng.
34. 23 Hình 2.1. Làm vic, phng vn lãnh đo,cán b k thut S dng các cơng c PRA đ tin hành điu tra phng vn lãnh đo, cán b k thut, cơng nhân tham gia trc tip trong các bưc cơng vic ca các khâu trng rng, chăm sĩc bo v rng và khai thác rng, cĩ tác đng ti mơi trưng. Mi khâu cơng vic tin hành phng vn 2 lãnh đo Cơng ty, 3 cán b k thut và 5 cơng nhân trc tip tham gia hot đng sn xut trong khâu cơng vic đĩ. Điu tra kho sát các hin trưng khai thác rng, trng rng, đ kim chng nhng thơng tin đã thu thp đưc đng thi b sung nhng s liu cịn thiu v nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh như: khai thác rng, trng rng, ti mơi trưng. Tác đng ca các hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty ti mơi trưng rng đưc chia thành 3 mc đ: • nh hưng nhiu ti mơi trưng : ký hiu: +++ • nh hưng trung bình ti mơi trưng : ký hiu: ++ • nh hưng ít ti mơi trưng : ký hiu: + 2.4.3.3. Phương pháp đánh giá tác đng tng hp ca cơng tác qun lý tài nguyên rng ti mơi trưng ti Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng:
35. 24 a. Phương pháp đánh giá nh hưng ca đ che ph rng ti chc năng nuơi dưng ngun nưc: K tha kt qu nghiên cu ca Võ Đi Hi và Ngơ Đình Qu (2006) trong cơng trình nghiên cu v đánh giá nh hưng ca đ che ph rng ti dịng chy và xĩi mịn đt ti mt s lưu vc sơng vùng Tây Nguyên. Thu thp s liu v s thay đi đ che ph rng do Cơng ty qun lý trong các giai đon 2000 2005, 2005 2009. T kt qu nghiên cu nh hưng ca đ che ph rng ti dịng chy ti khu vc Tây Nguyên đ tài tin hành ni suy nh hưng ca s bin đng 1% đ che ph rng cĩ tác đng như th nào ti lưu lưng đnh lũ trung bình năm và lưu lưng dịng chy kit đ thy rõ đưc chc năng nuơi dưng ngun nưc ca rng. T s bin đng đ che ph ca rng do Cơng ty qun lý qua các năm 2000, 2005, 2009 đ tài đánh giá nh hưng ca nĩ ti kh năng nuơi dưng ngun nưc ca rng thơng qua mc đ tăng, gim lưu lưng đnh lũ và lưu lưng nưc trên các lưu vc vào mùa khơ kit. b. Phương pháp đánh giá nh hưng ca đ che ph và s thay đi din tích các trng thái rng ti xĩi mịn đt: * Phương pháp đánh giá nh hưng ca đ che ph ti xĩi mịn đt: K tha kt qu nghiên cu ca đ tài “ Nghiên cu đnh giá rng Vit Nam ” do Vũ Tn Phương (2009) Trung tâm Nghiên cu Sinh thái và Mơi trưng rng thuc Vin Khoa hc Lâm Nghip Vit Nam ch trì thc hin đã xây dng đưc phương trình tương quan gia đ che ph ca rng vi xĩi mịn đt lưu vc sơng Ba đ phc v cho tính tốn nh hưng ca đ che ph rng ca Cơng ty ti xĩi mịn như sau: A = 32,82 * X 0,2136 (vi h s tương quan R = 0,92) Trong đĩ: A là lưng đt b xĩi mịn (tn/ha/năm) X là đ che ph rng (%)
36. 25 Trên cơ s xác đnh đưc đ che ph rng qua các năm 2000, 2005, 2009 đ tài tin hành đánh giá lưng đt xĩi mịn tăng, gim thơng qua s tăng, gim đ che ph rng ca Cơng ty qua các năm đ thy rõ đưc nh hưng ca đ che ph rng ti chc năng chng xĩi mịn đt ca rng. * Phương pháp đánh giá nh hưng ca s bin đng din tích các trng thái rng ti xĩi mịn đt: K tha kt qu nghiên cu ca Võ Đi Hi và Ngơ Đình Qu (2006) trong vic đánh giá nh hưng ca s bin đng din tích các trng thái rng qua các thi kỳ ti xĩi mịn đt khu vc tây nguyên, đ tài tin hành ni suy s bin đng 1% din tích mi loi rng trong tng giai đon nh hưng tăng hoc gim xĩi mịn đi vi tng trng thái rng. Thu thp s liu v s bin đng din tích các trng thái rng ca Cơng ty qua các thi kỳ 2000, 2005, 2009. Cht lưng các loi rng khác nhau (rng giàu, rng nghèo) cĩ nh hưng khác nhau ti xĩi mịn. Tuy nhiên, din tích mi trng thái rng cũng là nhân t quan trng nh hưng ti xĩi mịn đt. Do vy, đ đánh giá nh hưng tng hp ca rng ti xĩi mịn đt, đ tài đã tin hành tính tốn trng s cho mi trng thái rng theo t l phn trăm din tích trong mi giai đon. Trng s cho mi trng thái rng đưc tính tốn c th như sau: + Tính t l % din tích mi trng thái rng trong tng giai đon 2000 2005, 2005 2009. + T t l % din tích mi trng thái rng đ tài tin hành chuyn đi thành h s dưi dng s thp phân vi tng trng s ca tt c các trng thái rng là 1. Ví d: t l % din tích trng thái rng A là 33%, trng s ca nĩ s là 0,33. Trên cơ s xác đnh đưc % bin đng din tích các trng thái rng qua các năm, kt hp vi vic xây dng trng s cho tng trng thái theo t l din tích qua các năm và kt qu ni suy nh hưng ca s bin đng 1% din tích các trng thái rng, đ tài tin hành đánh giá tác đng tng hp
37. 26 ca s bin đng din tích các loi rng ca Cơng ty qua các thi kỳ ti xĩi mịn đt. c. Phương pháp đánh giá kh năng hp th CO 2 t din tích rng do Cơng ty qun lý: K tha kt qu nghiên cu trong đ tài “Nghiên cu đnh giá rng Vit Nam” ca Trung tâm Nghiên cu Sinh thái và Mơi trưng rng; mt s kt qu c th v kh năng hp th CO 2 ca mt s trng thái rng như sau: + Rng giàu: 740,8 tn C0 2/ha. + Rng trung bình: 558 tn/ha. + Rng nghèo: là 452 tn/ha. + Rng phc hi: 321 tn/ha. + Rng hn giao: 182,8 tn/ha. + Rng tre na: 103,6 tn/ha. Bên cnh đĩ, đ tài cũng k tha tài liu v kh năng hp th CO2 ca mt s dng rng trng Vit Nam (Võ Đi Hi 2009) đ phc v cho tính tốn kh năng hp th carbon cho din tích các loi rng do Cơng ty qun lý. Thu thp các s liu cĩ liên quan ti din tích các loi rng (rng t nhiên, rng trng), các trng thái rng (rng giàu, rng nghèo, ) và các lồi cây trng rng (Keo, Bch đàn), t đĩ sơ b tính tốn kh năng hp th carbon ca din tích rng do Cơng ty qun lý qua các thi kỳ 2000 2005, 2005 2009. 2.4.3.4. Phương pháp đánh giá mc đ phù hp các tiêu chun mơi trưng trong QLRBV ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng. Thu thp các tài liu liên quan ti qun lý rng bn vng và chng ch rng, đc bit là b tiêu chun quc gia phiên bn 9c v QLRBV do t cơng tác quc gia son tho (nay là Vin QLRBV và CCR). T kt qu phân tích các nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty ti mơi trưng, kt hp vi vic phịng vn cán b
38. 27 k thut, ngưi dân trong khu vc, đ tài tin hành so sánh vi các tiêu chí, ch s ca tiêu chun 6 (qun lý rng bn vng v mt mơi trưng) ca FSC nhm đánh giá nhng mt đã phù hp và chưa phù hp trong tng s 32 ch s cn đánh giá ca tiêu chun 6.
39. 28 CHƯƠNG 3 KHÁI QUÁT ĐIU KIN T NHIÊN, KINH T XÃ HI KHU VC NGHIÊN CU 3.1. Điu kin t nhiên 3.1.1. V trí đa lý và ranh gii Tồn b din tích ca Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng thuc đa phn ca 07 xã: Dang Kang, Hồ Thành, Cư Kty, Hồ Phong, Cư Pui, Cư Đrăm, Yang Mao, huyn Krơng Bơng, tnh Đăk Lăk. Cách trung tâm thành ph Buơn Ma Thut 85 km v hưng Đơng Nam. Ta đ đa lý: + T 12019’00” đn 12037’30” đ vĩ Bc. + T 108033’00” đn 108044’30” đ kinh Đơng. Đa gii hành chính: + Phía Bc giáp: Huyn Ea Kar, mt phn huyn M’Đrăk. + Phía Nam giáp: Khu rng phịng h núi cao. + Phía Đơng giáp: Huyn M’Đrăk và tnh Khánh Hịa. + Phía Tây giáp: Vưn Quc gia Chư Yang Sin. 3.1.2. Đa hình Đ dc: Đây là lưu vc ca sơng Sê Rê Pơk nên đa hình tương đi dc và chia ct mnh bi nhiu khe sui nh. Đ dc bình quân khong 170. Đ cao so vi mt bin: Đ cao trung bình: 700 m, trong đĩ nhiu nơi đ cao cĩ th đt ti: 1.600 m. 3.1.3. Khí hu * Ch đ nhit: Nhit đ cao nht: 320C, thp nht: 120C, nhit đ trung bình năm: 220C, vi tng lưng nhit trong năm: 8.3000C. * Ch đ mưa, m: Nm trong phn nhit đi giĩ mùa: Mùa mưa t tháng 5 đn tháng 10, tip đĩ là mùa khơ bt đu t tháng 11 đn tháng 4 năm sau. Lưng mưa trung bình trong năm đt: 2.000 mm, vi h s m ưt: 82%.
40. 29 * Ch đ giĩ: Hưng giĩ chính: Đơng Bc trong mùa khơ, Tây Nam trong mùa mưa. 3.1.4. Thu văn H thng sơng sui: Tng chiu dài sơng sui trong vùng ưc tính khong 55 km, trong đĩ cĩ 3 sui chính gm: + Sui Ea Kar cĩ dịng chy t Đơng sang Tây dài 10 km. + Sui Krơng Tul cĩ dịng chy t Đơng sang Tây dài 20 km. + Sui Ea Mang dài chy t Đơng Nam sang Tây Bc dài 5 km. Tt c các sui trên đu hp lưu vi sơng Krơng Bơng, lưu lưng nưc phân b khơng đu trong năm. Mùa mưa lưu lưng trung bình, mùa khơ lưu lưng ít. 3.1.5. Th nhưng Đt đai khu vc Krơng Bơng ch yu gm các loi đt chính sau: + Đt đ vàng phát trin trên đá m Granit (Đá hoa cương), phân b trên các đa hình núi cao. + Đt xám vàng phát trin trên đá m phin sét, đá cát phân b vùng tương đi bng phng. + Đt đ phát trin trên đá m Ba zan. + Đt phù sa, đt dc t phân b vùng ven sơng sui. 3.1.6. Tài nguyên rng và đt lâm nghip Tng din tích Cơng ty hin đang qun lý, s dng là 28.473,6 ha. Trong đĩ: Đt cĩ rng là 26.345,6 ha, chim 92,5% din tích Cơng ty, gm: rng t nhiên là: 26.028,9 ha, rng trng là: 315 ha Đt khơng rng quy hoch cho lâm nghip là 1735,8 ha, chim 6.1%; Đt khác 391,9 chim 1,4% %. Biu 3.1: S liu tng hp din tích, hin trng rng, đt lâm nghip
41. 30 Phân theo chc năng Ghi Din tích Sn Đc Phịng chú (ha) xut h Loi đt, loi rng ĐVT dng Tng din tích TN ha 28.473,61 19.488,15 8.985,46 I. Din tích cĩ rng: ha 26.345,84 17.819,12 8.526,72 1. Rng TN: ha 26.029,89 17.530,57 8.499,32 1.1. Rng g lá rng TX ha 25.188,07 17.030,76 8.157,31 và na rng lá Rng giàu ha 10.392,38 8.112,53 2.279,85 rng trung bình ha 4.823,04 2.182,63 2.640,41 rng nghèo ha 7.158,23 4.400,86 2.757,37 Rng non cĩ TL ha 2.814,41 2.334,73 479,68 1.2. Rng g + tre na ha 278,61 230,66 47,95 1.3. Rng tre na ha 563,21 269,15 294,06 2. Rng trng: ha 315,95 288,55 27,40 2.1. Rng g ha 315,95 288,55 27,40 II. Đt chưa cĩ rng: ha 1.735,85 1.277,11 458,74 1. Ia ha 0,00 0,00 2. Ib ha 1.043,57 683,80 359,77 3. Ic ha 692,28 593,31 98,97 III. Đt nơng nghip ha 0,00 0,00 0,00 IV. Đt khác: ha 391,91 391,91 0,00 1. Đt bng, đt đi núi ha 360,67 360,67 0,00 chưa SD 2. Đt sơng, ngịi, kênh ha 31,08 31,08 0,00 sui và MNCD 3. Đt giao thơng ha 0,16 0,16 0,00 Nhn xét: Rng ca Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng đưc phân b trong min khí hu nhit đi giĩ mùa, kiu rng phân b ch yu là rng lá rng thưng xanh, rng thơng thun loi và hn lồi vi cây lá rng, xen k cĩ kiu rng khp chim din tích rt ít. Do vy, h đng thc vt đây rt phong phú. Theo kt qu điu tra ca tác gi Lê Văn Chm ti huyn Krơng Bơng (tháng 5/2003), đã thng kê đưc 948 lồi thc vt bc cao thuc 591 chi và 155 h. H thc vt khơng ch đa dng v thành phn lồi, mà thành phn h thc vt cũng rt phong phú. Nhiu h thc vt cĩ hơn 10 lồi,
42. 31 như: Lan, D, Long não, Ba, Ngc lan, Trâm, Xoan, Gii, Kin kin, Lâm sn ngồi g cũng chim t l s lồi rt ln như: Tre, Le, L ơ, Song mây, Thiên niên kin, Sa nhân, Bí kỳ nam, Trong s 948 lồi thc vt cĩ hơn 50 lồi nm trong sách đ Vit Nam, cĩ nhiu lồi đang b đe da và cn đưc bo v như: Trm hương, Re hương, Xá x, Pơ mu, Th phc linh, Thơng lá dt, Kơ Nia, Hình 3.1. Hình nh rng t nhiên ti CTLN Krơng Bơng 3.2. Điu kin kinh t xã hi 3.2.1.Dân tc, dân s, lao đng Bng 3.2: Dân tc, dân s huyn Krơng Bơng TT Dân tc S khu % 1 Kinh 56285 66,4 2 Tày 182 0,2 3 Thái 184 0,2 4 Mưng 871 1,0 5 Nùng 161 0,2 6 H’mơng 8.216 9,7 7 Dao 102 0,1 8 Ê đê 13.242 15,6 9 Ra Glai 122 0,2
43. 32 10 Ba na 5368 6,3 11 15 dân tc khác 72 0,1 Tng cng 84.805 100 Tồn huyn cĩ 16.105 h vi 84.805 khu, trong đĩ cĩ 25 dân tc thiu s vi 4.914 h, 28.520 khu, tng s h nghèo lên ti: 6.076 h, chim 38,38% s h nghèo tồn huyn (15.831 h). Din tích rng ca Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng tp trung ch yu ti 3 xã Cư Pui, Cư Đrăm và Yang Mao, trong đĩ cĩ 4 buơn sinh sng trong rng và gn rng, các dân tc thiu s chim đa s gm: Ê đê, M’Nơng, H’Mơng, Tày, Nùng, Dao, và mt s ít ngưi Kinh. Dân s ca 4 buơn như sau. Bng 3.3: Dân s, lao đng 4 buơn trên đa bàn Cơng ty qun lý Thơn H Khu Nam N Lao đng 1. Yang Hanh 405 2.464 1.289 1.175 1.342 2. Cư Dt 141 868 428 440 378 3. Ea Bar 208 1.128 645 483 480 4. Ea Rt 184 1.378 675 703 531 Tng 938 5.838 3.037 2.801 2.731 Khu vc lâm phn qun lý ca Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng ch yu là trên 3 xã vùng 3 ca huyn Krơng Bơng, trưc đây ch yu là đng bào các dân tc ti ch sinh sng đĩ là ngưi Ê đê, M’ Nơng. Vi phương thc du canh du cư, phát rng, đt, chc ta nn kinh t t cung t cp, c dịng h chung mt ngơi nhà dài, gia các thành viên trong dịng h, gia các dịng h vi nhau và gia các buơn làng cĩ mi quan h đồn kt, tơn trng ln nhau, mi dịng h đu cĩ khu vc làm ry riêng, khu vc khai thác g và các lâm sn khác riêng và đưc các già làng, buơn làng, các dịng h khác tơn trng. Như vy, cĩ th nĩi đi vi các dân tc bn đa theo truyn thng thì nhng đám ry thuc s hu ca tng thành viên nhưng rng và đt đai thuc s hu ca cng đng. Vic qun lý đt đai tuy
44. 33 khơng cĩ văn bn c th nhưng cĩ nhng quy ưc cht ch và đưc mi thành viên tơn trng. 3.2.2. Cơ s h tng 3.2.2.1. Giao thơng Phía Bc huyn Krơng Bơng cĩ tnh l 9 (dài 27km) ni vi quc l 26, phía Nam cĩ tnh l 12 ni vi quc l 27 vào đn Buơn Chố (53km), các tuyn đưng này đã đưc nha hố, gĩp phn tăng cưng giao lưu kinh t trong đa bàn huyn vi tnh ngày càng thun li. Đn nay cĩ 100% xã cĩ đưng đn trung tâm xã. Mt đ giao thơng bình quân là 0,171 km/km2 thp rt nhiu so vi mt đ giao thơng ca tnh (0,465 km/km2). H thng mng lưi đưng huyn cĩ 6 tuyn đưng, dài 69 km vi 38 km nha, 31 km cp phi, 10 cu vĩnh cu, 3 cu tm, 2 tràn, trong đĩ cĩ 11 km đưng ni th trn đưc láng nha 9 km. Đưng xã vi tng chiu dài gn 147 km (72, 8 km cp phi, 74 km đưng đt, 02 cu vĩnh cu, 3 cu tm). 3.2.2.2. Giáo dc S hc sinh ph thơng đn trưng tăng bình quân 4%/năm. Năm hc 20062007 cĩ 23.602 hc sinh ph thơng, tăng so vi năm hc 20012002 khong 4.600 hc sinh. V cơ s vt cht năm hc 20012002 các cp hc ch cĩ 40 trưng vi 710 lp hc, đn năm 2006 đã cĩ 51 trưng vi 841 lp hc cho c các cp hc. Cht lưng hc tp cũng khơng ngng đưc nâng lên, hàng năm t l hc sinh thi đu tt nghip đt t l trên 9596%, đu cĩ hc sinh gii các cp: huyn, tnh, quc gia. Đi ngũ giáo viên ca huyn t 687 giáo viên năm hc 20012002 tăng lên 819 giáo viên năm hc 20062007, trình đ giáo viên ngày càng đưc nâng cao. 3.2.2.3. Cp đin Đn năm 2006, 100% s xã cĩ điên lưi quc gia, nh cĩ h thng đin lưi v các xã, đã gĩp phn đin khí hố trong sn xut nơng nghip, cơng nghip và sinh hot, đi sng nhân dân đưc nâng cao, b mt nơng thơn ngày càng đưc ci thin. Tuy đưc đánh giá là huyn nghèo nhưng t
45. 34 l h dùng đin chim t l khá cao (khong gn 90%), mt s xã cĩ dân cư phân b khơng tp trung t l này đt thp (Cư Drăm đt gn 53%, Cư Pui đt 73,6%, Hồ Phong 76,6%), các xã cịn li đu đt t 98100% tp trung nhiu ti trung tâm huyn và trung tâm các xã. Đi vi các h đng bào dân tc thiu s ti ch luơn đưc quan tâm đu tư nên t l này đu đt 85 100%. 3.3. Nhn xét và đánh giá chung v điu kin t nhiên, kinh t xã hi khu vc nghiên cu 3.3.1. Thun li Tài nguyên rng thuc Cơng ty qun lý rt phong phú, cĩ tr lưng g ln, đa s din tích cĩ rng che ph (đ che ph >80%). Đây là thun li cơ bn nht trong vic trin khai các bin pháp qun lý rng phát huy chc năng phịng h ca rng, gĩp phn ci to khí hu, bo v mơi trưng sinh thái, chng xĩi mịn Điu kin t nhiên thích hp vi nhiu lồi cây trng lâm nghip, các loi rng phong phú, đa dng. Din tích đt đai rng, cĩ th phát trin mnh rng trng, phc hi rng t nhiên, gĩp phn bo v mơi trưng. Cơng tác qun lý rng đã đi vào n đnh, vic chuyn đi sang Cơng ty lâm nghip s to nhiu điu kin cho bưc phát trin mi. 3.3.2. Khĩ khăn Tình hình dân di cư t do vào huyn Krơng Bơng trong nhng năm gn đây vn thưng xuyên din ra đã nh hưng khơng nh đn tình hình din bin tài nguyên ca Cơng ty. Theo thng kê, đu năm 2008 đn nay, s h di cư t do vào các thơn buơn gn lâm phn là 75 h gm 336 khu. Mt khác, tp quán canh tác ca cng đng dân tc thiu s vn cịn phương thc du canh, nhu cu g làm nhà, thu hái lâm sn ph, ci đt trong sinh hot hàng ngày là rt ln nhưng hin nay chưa cĩ chính sách phù hp đ ngưi dân sng gn rng hưng quyn li t rng.
46. 35 Vic quy hoch vùng dân cư chưa sát vi thc t ca đa phương, quy hoch ch mang tính n đnh v dân cư, đu tư mt s cơ sơ h tng thit yu như: đưng sá, trưng trm chưa c th chi tit cho tng hng mc nht là quy hoch v đt đai phc v sn xut ca ngưi dân. Vic quy hoch đt đai ch yu trên giy t, h sơ d án; khơng cĩ ranh gii, mc bng c th trên thc đa, ngưi dân khơng nhn bit đưc vùng nào đưc quy hoch cho sn xut nơng nghip, lâm nghip, chăn nuơi dn đn tình trng tranh giành đt đai, phá rng làm nương ry mà khơng kim sốt đưc.
47. 36 Chương IV: KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 4.1. Đánh giá tình hình hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng 4.1.1. Quá trình hình thành và cơ cu t chc ca Cơng ty 4.1.1.1. Quá trình hình thành và phát trin Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng tin thân là Xí nghip Lâm Cơng nghip Krơng Bơng đưc thành lp theo quyt đnh 32/QĐUB ngày 18/01/1986 ca UBND tnh Đk Lk (trc thuc huyn Krơng Bơng) vi chc năng ch yu là khai thác và ch bin Lâm sn, trng rng và qun lý bo v rng, đa bàn qun lý rng thuc 2 xã Hịa Phong và Krơng Bơng. Năm 1993, trên cơ s ngh đnh s 388/HĐBT ca Hi đng B trưng (nay là Chính ph) v vic Thành lp li Doanh nghip Nhà nưc. Đơn v đã đưc thành lp li theo quyt đnh s 01/QĐUB ngày 01/01/1993 ca UBND tnh Đk Lk, đơn v đưc mang tên là Lâm trưng Krơng Bơng. Din tích rng và đt rng đưc quy hoch theo điu ch giai đon 1996 2000 là: 21.980 ha, phân b trên 19 tiu khu thuc 4 xã Hịa Phong, Cư Pui, Cư Đrăm và Yang Mao. Din tích cịn li giao cho Ht Kim lâm huyn Krơng Bơng qun lý. Giai đan này là các năm Doanh nghip hot đng theo tin trình đi mi, Doanh nghip đưc tng bưc t ch v tài chính, t ch v vic xây dng các nhim v sn xut kinh doanh, đĩ cũng là các năm Doanh nghip thc thi các nhim v ca d án 327, chương trình 661, cơ ch “bán cây đng rng t nhiên”. Năm 2002, thc hin Quyt đnh s 187/QĐTTg ngày 16/09/1999 ca Th tưng chính ph v vic đi mi t chc và cơ ch qun lý Lâm trưng quc doanh, đơn v đưc giao qun lý din tích rng và đt rng là: 23.350 ha rng sn xut và 7.927 ha rng phịng h . Thi gian này, trên cơ s mc tiêu ch đo là đi mi t chc và cơ ch qun lý LTQD
48. 37 nhm nâng cao hiu qu SXKD ca Lâm trưng, làm tt vai trị nịng ct trong sn xut lâm nghip, làm trung tâm dch v vt tư k thut, ch bin và tiêu th sn phm cho các t chc, h gia đình và cá nhân sn xut Nơng – Lâm nghip, gĩp phn bo v và phát trin rng, phát trin kinh t xã hi trên đa bàn. Ngành ngh ch yu là: Trng rng, trng cây ăn qu, trng cây Cơng nghip, QLBV xây dng phát trin vn rng; Khai thác, ch bin, tiêu th lâm sn; Sn xut gch ngĩi; Kinh doanh dch v du lch. Năm 2005, thc hin Quyt đnh 61, 62/QĐBNN ngày 12/10/2005 ca B NN & PTNT v vic ban hành bn quy đnh v tiêu chí phân cp rng phịng h, đc dng; trên cơ s Quyt đnh 64/2005/QĐ UBND ca UBND tnh Đăk Lăk v vic rà sốt hin trng s dng đt trong các nơng lâm trưng quc doanh, đơn v đã tin hành rà sốt giao tr li đa phương 4 tiu khu (1147, 1176, 1182, 1177) ti xã Cư Pui, Cư Đrăm và tip nhn 2 tiu khu 1231, 1232 thuc xã Yang Mao. Din tích rng đơn v qu lý là 28.511ha Sau khi cĩ kt qu rà sốt, quy hoch các loi rng, trên cơ s Ngh đnh 200/NĐCP ngày 03 tháng 12 năm 2004 ca Chính ph v vic xây dng đ án đi mi cơng ty lâm nghip quc doanh, đơn v đã đưc thành lp li theo Quyt đnh s 1276/QĐUBND ngày 13/6/2007 ca UBND tnh Đăk Lăk v vic Phê duyt phương án đi mi và phát trin Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng vi din tích rng và đt rng hin đơn v đang qun lý là: 28.473,61 ha, trong đĩ rng phịng h là: 8.985,46 ha, rng sn xut là: 19.488,15 ha thuc 7 xã Hịa thành, Yang Kang, Cư Kty, Hịa Phong, Cư Pui, Cư Đrăm và Yang Mao.
49. 38 Bng 4.1: Tng hp s liu tài nguyên rng và đt đai giai đon 2000 2009 Loi đt, rng Năm 2000 2005 2009 Tng din tích 23.350 28.511 28.473,6 I. Đt cĩ rng (ha) 20.190 25.349,5 26.345,6 1. Rng TN 19.920 25.009,5 26.028,9 Rng giàu: 3.724,8 7.329,7 10.329.38 Rng trung bình: 7576,4 6.807,3 4.823,4 Rng nghèo: 5807,7 7121,8 7.158,2 Rng non: 1935,1 2633,2 2814,1 Rng hn giao: 347,9 468,2 278,6 Rng tre na: 528,2 649 563,2 2. Rng trng: 270 340 315 II. Đt chưa cĩ rng: 3160 3161,5 1735,8 (ha) III. Đ che ph (%) 86,4 88,9 92,5 Qua bng 4.1 nhn thy din tích đt, rng do Cơng ty qun lý cĩ bin đng mnh qua các năm. Đc bit giai đon t năm 2000 đn năm 2005, do chính quyn đa phương thu hi mt s din tích gn khu dân cư đ quy hoch đt sn xut, đng thi giao mt s din tích khu vc xa dân cư cho Cơng ty qun lý. C th đơn v đã tin hành rà sốt giao tr li đa phương 4 tiu khu (1147, 1176, 1182, 1177) ti xã Cư Pui, Cư Đrăm và tip nhn 2 tiu khu 1231, 1232 thuc xã Yang Mao. T năm 2005 đn nay din tích qun lý ca Cơng ty tương đi n đnh. 4.1.1.2. Cơ cu t chc ca Cơng ty Sơ đ 4.1: Cơ cu t chc, chc năng nhim v ca tng b phn
50. 39 T chc Đng Ban Giám đc TC Cơng đồn cơ s Ban qun Phịng Phịng Phịng lý khu du qun tr QLBV Trng lch kinh rng rng doanh Phân Phân Phân Phân Trung T, T trưng trưng trưng xưng tâm đi XD, I II III ch cung trng T bin ng rng Khai thác g và cây LN LS Tng s cán b cơng nhân viên trong Doanh nghip hin cĩ: 61 ngưi, đưc b trí ti các phịng ban, t đi như sau: Bng 4.2: Tng s cán b ca Cơng ty chia theo phịng ban, t đi TT Tên phịng ban, t đi S cán b, cơng nhân viên 1 Ban Giám đc 2 ngưi 2 Phịng Hành chính 3 ngưi 3 Phịng Tài v(QTKD) 2 ngưi 4 Phịng Qun lý bo v rng 4 ngưi 5 Phịng trng rng 4 ngưi 6 Đi trng rng Cư Pui 6 ngưi 7 T trng rng Hịa Phong 4 ngưi 8 T trng rng Dang Kang 4 ngưi 9 Phân trưng I 5 ngưi 10 Phân trưng II 5 ngưi 11 QLBVR phịng h 10 ngưi 12 Vưn ươm 1 ngưi
51. 40 13 Ban qun lý thác 6 ngưi 14 Cơng nhân trc tip 5 ngưi 15 Tng 61 ngưi Qua bng trên ta thy tng s 61 CBCNV ca Cơng ty thuc 14 phịng ban, t đi khác nhau, trong đĩ mi phịng ban thc hin mt chc năng nhim v riêng. Đi ngũ cán b cơng ty đưc đào to vi nhiu ngành khác nhau như lâm nghip, nơng nghip, qun tr kinh doanh, lut, k tốn, cu đưng, s lao đng ph thơng cũng là nhng cán b đã cơng tác trong ngành lâu năm, cĩ nhiu kinh nghim trong sn xut và đang làm các nhim v khác như: Đi trưng, đi phĩ các đi sn xut v trng rng, qun lý bo v rng rng trng, rng t nhiên, Đi ngũ cán b đưc đào to cơ bn, đa dng, cĩ nhiu kinh nghim sn xut là mt th mnh ca cơng ty. 4.1.2. Hot đng sn xut kinh doanh Trong nhng năm qua, hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty dn đi vào n đnh và m rng sn xut kinh doanh theo hưng đa lĩnh vc. Ngồi hot đng phát trin rng, cơng ty cịn đy mnh đu tư phát trin du lch sinh thái, sn xut ngĩi mang li ngun thu đáng k cho cơng ty. Tính riêng giai đon 2006 2008 t hot đng kinh doanh du lch cơng ty đã thu hút đưc 55.000 lưt khách đt doanh thu trên 500 triu đng. Hot đng giao khốn bo v rng rt đưc Cơng ty quan tâm chú trng, nhng din tích rng xung yu gn các thơn buơn đưc Cơng ty giao cho ngưi dân tham gia bo v. Trong năm 2008, đơn v đã giao khốn đưc 1.272 ha cho 45 h dân qun lý bo v, trong đĩ din tích phịng h là: 1.030 ha, rng sn xut là 242 ha. Din tích giao khốn cho dân bo v hu ht là t ngun vn ngân sách đu tư theo chương trình 661 vi đơn giá 100.000 đ/ha/năm. Năm 2008, đơn v thc hin chương trình thí đim giao khốn rng sn xut cho ngưi dân qun lý bo v t ngun vn cân đi ca doanh nghip vi din tích 242 ha, chương trình này s đưc đánh giá và nhân rng trong nhng năm sau.
52. 41 Thc hin hot đng phát trin rng, ph xanh đt trng đi núi trc theo Quyt đnh 661 ca chính ph, giai đon 2003 2008 đơn v đã trng đưc 1.228,9 ha rng nguyên liu bao gm 27,9 ha Keo lá tràm, 285 ha Keo lai và 816 ha Bch đàn, trong đĩ din tích rng trng trong lâm phn là 315,9 ha; din tích rng trng liên kt vi dân là 913 ha. Phương thc trng liên kt vi ngưi dân đa phương, Cơng ty s đu tư tồn b vn, cây ging, vt tư phân bĩn, thuc tr sâu, và hưng dn k thut trng và chăm sĩc rng, ngưi dân thc hin các cơng đon trng, chăm sĩc và bo v rng theo sut đu tư bình quân là: 27.000.000 đ/5 năm. Đn kỳ khai thác sn phm đưc thu hi trên s vn đã đu tư, phn li nhun s đưc ăn chia 50% mi bên. Tuy nhiên, do áp lc v dân s cũng như tp quán canh tác ca đng bào dân tc thiu s là du canh, phát ry mi, b ry cũ cho nên trong nhng năm qua din tích rng ca Cơng ty cũng b st gim do phá rng làm nương ry: Bng 4.3. Din tích rng ca Cơng ty b phá làm nương ry theo các năm T Năm Din tích rng b Khi lưng g b S v vi T phá (ha) cht phá (m 3) phm 1 2004 3,28 8,4 15 2 2005 11,2 37,1 54 3 2006 18,3 35,5 32 4 2007 19,2 66,6 25 5 2008 23,1 10,6 36 Tng 75,08 158,2 162 Hình 4.1 Hình nh rng b cht phá làm nương ry
53. 42 Đi tưng khoanh nuơi tái sinh rng trong lâm phn ch yu trng thái Ic, tuy nhiên qua điu tra kho sát ti các din tích trong lâm phn, hu ht din tích này đu cĩ trin vng tái sinh rt mnh, do đĩ trong nhng năm qua đơn v ch thc cơng tác khoanh nuơi bo v là chính, rng tái sinh t nhiên mà khơng tác đng trng b sung. Cơng tác s dng rng: + V khai thác: Khi lưng, din tích, chng loi lâm sn đã đưc khai thác t rng cho tng năm, tng giai đon, phương thc thc hin (Cơng ty t thc hin, liên doanh liên kt, ch bán cây hay áp dng phương thc khác), giá tr thu đưc t vic khai thác rng. V k hoch khai thác g, Cơng ty luơn thc hin hồn thành ch tiêu k hoch đưc Nhà nưc giao, t chc khai thác đm bo theo quy trình ca nhà nưc ban hành (Quyt đnh s 40/2005/QĐBNN ngày 7/7/2005 ca B NN & PTNT v vic ban hành quy ch v khai thác g và lâm sn). Nhìn chung, trong 5 năm qua sn lưng khai thác hàng năm cịn thp so vi tim năng ca rng (năm 2007 khai thác 3.296 m3 g chính phm), thưng khai thác vi cưng đ thp (20%) đ bo v rng theo ch trương nhà nưc hn ch khai thác g rng t nhiên, vì th rng sau khai thác vn sinh trưng và phát trin tt. Tuy nhiên, do phương thc khai thác là khai thác chn theo lồi cây và cp kính cho nên mt s lồi cây cĩ giá tr trên
54. 43 th trưng tng thi đim đã đưc la chn trong k hoch khai thác hàng năm và đưa vào tiêu th các đa phương trong và ngồi tnh. Do vy, khơng đm bo đưc kinh doanh rng bn vng. Sn lưng g hàng năm đưc giao cho đi khai thác rng t nhiên ca Cơng ty thc hin, tuy nhiên do ngun vn ca Cơng ty cịn hn hp cho nên hu ht các phương tin máy mĩc trang thit b cho khâu khai thác đưc thuê mưn và liên kt vi các đơn v khác trong và ngồi tnh. Sn lưng g khai thác hàng năm, đơn v đưa vào ch bin ti Cơng ty phc v cho nhu cu xây dng trong đa phương, ngồi ra cịn xut bán g trịn cho các đơn v bn phc v nhu cu đĩng tàu và xây dng khác. Trong giai đon 2002 2008 nhìn chung kt qu hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty vn cịn cĩ s bin đng đáng k v c li nhun và tin np ngân sách. Trong đĩ, năm thu đưc li nhun cao nht là năm 2005 vi thu li nhun trên 2 t đng, ngun vn np ngân sách đt gn 2 t đng; năm thu đưc li nhun thp nht là năm 2003 ch đt trên 137 triu đng, np ngân sách trên 2,4 t đng, trong đĩ các ngun thu ch yu là hot đng khai thác và ch bin g trịn, các dch v du lch, khai thác và ch bin lâm sn ngồi g như song mây, Hình 4.2. Thu thp s liu ti xưng ch bin g
55. 44 Kt qu khai thác lâm sn, gia cơng ch bin, doanh thu, li nhun các loi hình dch v trong nhng năm gn đây th hin bng 4.4. Bng 4.4. Kt qu hot đng kinh doanh khai thác lâm sn, gia cơng ch bin, trong nhng năm gn đây Kt qu kinh doanh TT Din gii Doanh thu (đ) Li nhun (đ) Np ngân sách I Năm 2002 4.765.071.012 198.515.245 1.774.009.946 1 G trịn 4.406.631.312 189.554.253 2 Gia cơng ch bin 358.439.700 8.960.993 3 Dch v II Năm 2003 4.614.943.290 137.180.751 2.488.349.554 1 G trịn 4.077.840.490 100.932.531 2 Gia cơng ch bin 187.528.800 4.688.220 3 Song mây(si) 115.600.000 11.560.000 4 L ơ 5 Dch v 233.974.000 20.000.000 III Năm 2004 3.935.854.513 446.446.234 1.137.788.242 1 G trịn 2.951.675.753 378.731.210 2 Gia cơng ch bin 308.600.960 7.715.024 3 Song mây(si) 308.478.500 15.000.000 4 Dch v 367.099.300 45.000.000 IV Năm 2005 6.526.828.313 2.292.539.131 1.997.945.288 1 G trịn 6.048.405.913 2.135.679.821 2 Gia cơng ch bin 74.372.400 1.859.310 3 Song mây(si) 404.050.000 35.000.000 4 Dch v 2.305.017.456 120.000.000 V Năm 2006 10.981.498.525 793.284.659 3.792.843.564 1 G trịn 6.115.676.190 403.830.334 2 Gia cơng ch bin 365.600.350 105.418.927 3 Song mây (si) 134.281.800 20.000.000 4 L ơ 15.300.000 4.590.000 5 Dch v 4.365.940.185 259.445.398 VI Năm 2007 11.641.842.689 1.738.397.155 3.809.474.119 1 G trịn 9.162.855.105 2 Gia cơng ch bin 114.267.800 3 Song mây(si) 208.980.000 4 L ơ 13.554.000
56. 45 Kt qu kinh doanh TT Din gii Doanh thu (đ) Li nhun (đ) Np ngân sách 5 Dch v 1.766.290.674 VII Năm 2008 12.838.990.431 1.994.256.595 3.660.546.436 1 G trịn 7.975.189.934 2 Gia cơng ch bin 374.802.500 3 Song mây(si) 115.200.000 4 Dch v+g R.trng 4.373.797.997 Xây dng vưn ươm: Năm 2005, đơn v đã lp h sơ thit k xây dng vưn ươm ging lâm nghip vi quy mơ 1 ha cĩ vn đu tư 350 triu đng, trong đĩ vn ngân sách h tr 250 triu đng và vn t cĩ ca doanh nghip 100 triu đng. Năng lc sn xut hàng năm: T 1 triu đn 1,2 triu cây/ năm vi các loi cây ging: Keo lá tràm, Keo lai giâm hom, Bch đàn, Xoan ta, đ cung cp ging cho đơn v trng rng và các xã trong huyn. Hình 4.3. Thu thp s liu ti vưn ươm Các lĩnh vc kinh doanh trên mc dù doanh thu các năm chưa cao nhưng cũng gĩp phn gii quyt cơng ăn vic làm cho mt s cán b cơng nhân viên cơng ty và các h dân trong vùng, gĩp phn cung cp vt liu xây dng cho các h dân ca 3 xã vùng 3 ca huyn là: Cư Pui, Cư Đrăm, Yang
57. 46 Mao, ch đng đưc ngun cây ging cĩ cht lưng cao đ cơng ty thc hin cơng tác trng rng hng năm và cung cp cây trng phân tán trong nhân dân ti đa phương. Kt qu sn xut kinh doanh ca đơn v hàng năm cũng đĩng gĩp mt phn khơng nh cho ngân sách đa phương, mt khác to thêm hàng trăm vic làm cho nhân dân trong vùng thơng qua cơng tác giao khốn trng, chăm sĩc rng, giao khốn bo v rng, khai thác ch bin lâm sn. 4.2. Phân tích nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng ti Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng 4.2.1. Các hot đng sn xut kinh doanh cĩ nh hưng ti mơi trưng Kt qu điu tra, kho sát và làm vic vi Cơng ty lâm nghip Krơng Bơng cho thy các hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty cĩ nh hưng ti mơi trưng cũng rt đa dng, cĩ hot đng nh hưng tt nhưng ngưc li cũng cĩ nhng hot đng nh hưng tiêu cc ti mơi trưng, chi tit đưc trình bày trong bng 4.5. Do mơi trưng là mt phm trù rt rng, tuy nhiên vic xem xét nh hưng ca rng ti mơi trưng khơng khí là khĩ đánh giá, vì vy đ tài ch yu xem xét nh hưng ca rng ti mơi trưng đt (ch yu là xĩi mịn và đ phì đt) và nưc (khi lưng và cht lưng nưc); riêng vi mơi trưng khơng khí đ tài ch xem xét nh hưng ti kh năng hp th CO2 ca rng. Bng 4.5: Các hot đng sn xut kinh doanh ca Cơng ty cĩ nh hưng ti mơi trưng TT Các hot đng sn xut kinh Phm vi nh hưng doanh Khai thác rng: Làm đưng vn xut Mơi trưng đt 1 Phương tin khai thác Mơi trưng đt Phương thc vn xut g Mơi trưng đt Quy mơ khai thác hàng năm Mơi trưng đt, nưc và CO 2
58. 47 Mc đ din tích khai thác tp trung Mơi trưng đt và nưc Các bin pháp v sinh rng sau khai Mơi trưng đt, nưc và CO 2 thác Trng rng: Din tích trng rng Mơi trưng đt, nưc và CO 2 X lý thc bì Mơi trưng đt, nưc và CO 2 2 Lồi cây và phương thc trng Mơi trưng đt, nưc và CO 2 Phương thc làm đt Mơi trưng đt S dng phân bĩn trng rng Mơi trưng đt và nưc Chăm sĩc, bo v và nuơi dưng rng: Mơi trưng đt, nưc và CO 2 K thut chăm sĩc và nuơi dưng rng Mơi trưng đt và nưc 3 S dng thuc chng mi Mơi trưng đt và nưc S dng thuc dit c Mơi trưng đt, nưc và CO 2 Phịng cháy cha cháy rng Bng 4.5 cho ta thy các hot đng sn xut kinh doanh ch yu ca Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng cĩ nh hưng ch yu ti mơi trưng gm cĩ 3 nhĩm hot đng chính: Hot đng khai thác rng. Hot đng trng rng. Hot đng chăm sĩc, bo v và nuơi dưng rng. Dưi đây ta s ln lưt phân tích nh hưng ca các hot đng này. 4.2.2. Phân tích nh hưng ca hot đng khai thác rng ti mơi trưng Khai thác rng là hot đng khai thác g trên mt đơn v din tích, đi vi rng trng nĩ làm gim din tích rng trong khu vc và đi vi rng t nhiên nĩ làm gim tr tr lưng g cũng như cht lưng rng, qua đĩ nh hưng ti mơi trưng. * Làm đưng vn xut :
59. 48 + Đi vi rng t nhiên: Vic thc hin thit k đưng vn xut g rng t nhiên ca Cơng ty đã đưc thc hin bi Cơng ty Quy hoch kho sát thit k rng ca tnh Đăk Lăk ph trách, mi 1 ha rng t nhiên trung bình cĩ khong 60 80m đưng vn xut, rng khong 3 m, v cơ bn các yu t k thut trong thit k đưng vn xut đưc đm bo nhm hn ch ti đa nh hưng tiêu cc ti mơi trưng đt. Ti năm 2009, Cơng ty đã chuyn sang thc hin phương thc khai thác tác đng thp (RIL) nhm hưng ti qun lý rng bn vng và cp chng ch rng. + Đi vi rng trng: phn ln din tích rng trng ca cơng ty là nhng din tích vùng thp, gn các đưng giao thơng nên đi li khá thun tin, bên cnh đĩ cịn cĩ h thng đưng vn xut đã đưc thit k s dng t trưc do vy khâu này ít cĩ nh hưng ti mơi trưng rng. * Phương tin khai thác: Cơng c đưc s dng trong khai thác g rng trng và rng t nhiên đưc là cưa xăng, đây là loi phương tin cĩ năng sut cht h khá cao, phù hp vi điu kin thc t ca Cơng ty mà khơng gây nh hưng xu ti mơi trưng đt. * Phương thc vn xut g: Đi vi rng t nhiên: g rng t nhiên sau khi cht h đưc Cơng ty s dng máy kéo g DT55 kéo lên bãi 1. Như vy, vic s dng phương tin cơ gii là máy kéo gây nh hưng khá ln ti mơi trưng đt rng, đc bit là làm thay đi cu trúc đt nơi máy kéo đi qua, nhiu nơi to thành nhng rãnh ln, gây ra nguy cơ to thành xĩi mịn rãnh. Ngồi ra, vic s dng cơ gii trong vn xut g cịn làm cht cây con tái sinh, nh hưng ti kh năng phc hi ca rng. Đi vi rng trng: phương thc vn xut g ch yu bng th cơng (sc ngưi), mt s ít s dng bng trâu kéo, tuy năng sut khơng cao nhưng li khơng gây nh hưng ti mơi trưng, đc bit là mơi trưng đt. * Quy mơ khai thác hàng năm:
60. 49 Đi vi rng trng: din tích khai thác hàng năm đi vi rng trng là khong 150 200 ha trên tng s 1200 ha din tích rng trng ca Cơng ty, chim 12 16% tng din tích rng trng. Vic thc hin khai thác vi quy mơ khá ln theo phương thc khai thác trng s gây nh hưng ti xĩi mịn đt và kh năng điu tit ngun nưc ca rng rt ln vào mùa mưa. Ngồi ra, do mt lưng g khá ln đưc ly đi khi rng nên kh năng hp th C02 ca rng cũng b gim đi đáng k. Đi vi rng t nhiên: Cơng ty đã cĩ s chú ý ti phương thc khai thác tác đng thp, hàng năm lưng khai thác rng t nhiên luơn nh hơn so vi tim năng cung cp ca rng, do vy ít nh hưng ti các chc năng phịng h mơi trưng ca rng như: bo v đt, nuơi dưng ngun nưc, Tuy nhiên, vic thc hin theo phương thc khai thác chn thơ và theo nhng lồi cây cĩ giá tr kinh t trên th trưng là chưa bn vng và làm suy gim cht lưng rng, qua đĩ cũng nh hưng xu ti kh năng phịng h mơi trưng rng. * Mc đ din tích khai thác tp trung: Đi vi rng trng: Vic thc hin khai thác trng trên nhng din tích tp trung cĩ nơi lên ti 90 ha ca Cơng ty đã gây ra nhng khong trng rt ln khơng cĩ thc bì che ph, vào mùa mưa nhng din tích này rt d xy ra xĩi mịn đt nghiêm trng, dịng chy mt cũng s tp trung và mnh hơn, đc bit là trong 2 năm đu khi rng trng chưa khép tán. Đi vi rng t nhiên: do thc hin theo phương thc khai thác chn nên đi vi rng t nhiên din tích khai thác là khơng tp trung nên hn ch đưc nh hưng xu ti mơi trưng đt và kh năng nuơi dưng ngun nưc t rng do khơng to ra nhng khong trng ln và vn cịn thm thc vt che ph. * Các bin pháp v sinh rng sau khai thác: Đi vi rng trng: tồn b nhng sn phm cành nhánh, ngn cây, sau khai thác đưc thu gom tp trung và đt tồn b, vic làm này ca Cơng ty gây ra hu qu khá nghiêm trng đi vi mơi trưng như: gây
61. 50 ơ nhim khơng khí, tăng lưng phát thi C02 vào khí quyn, gây ơ nhim ngun nưc và gây xĩi mịn rt ln vào mùa mưa. Rng t nhiên: sn phm cành nhánh sau khai thác đưc Cơng ty tp trung và b li trong rng cho mc nát đ tr li lưng hu cơ cho đt, do đĩ khơng gây nh hưng ti mơi trưng. 4.2.3. Phân tích nh hưng ca hot đng trng rng ti mơi trưng Trng rng là bin pháp rt tích cc đi vi mơi trưng, nĩ gĩp phn hn ch nhng tác đng tiêu cc do con ngưi gây ra. Tuy nhiên, trong các hot đng trng rng đc bit là nhng nưc đang phát trin như nưc ta vn cịn nhiu tác đng tiêu cc ti mơi trưng, cĩ th xem xét mt s mt sau: * Din tích trng rng: Trong giai đon t 2003 2008 Cơng ty đã tin hành trng mi đưc 1.227,5 ha rng nguyên liu (gm 812,5ha rng trng liên kt vi dân và 315ha rng trng thuc lâm phn Cơng ty) gĩp phn đáng k trong vic tăng đ che ph din tích đt cĩ rng ca Cơng ty qua đĩ tăng cưng các chc năng phịng h, mơi trưng ca din tích rng do Cơng ty qun lý như: phịng chng xĩi mịn, nuơi dưng ngun nưc, gim hiu ng nhà kính thơng qua vic tăng kh năng hp th C02.
62. 51 Hình 4.4 Din tích rng trng ti Cơng ty B * X lý thc bì: X lý thc bì đ trng rng ca Cơng ty đưc áp dng theo phương thc x lý tồn din, c th như sau: + Đi vi nhng nơi cĩ đ dc nh hơn 150 Cơng ty tin hành x lý thc bì bng bin pháp cơ gii. Loi thc bì ch yu là Le + c Tranh đưc Cơng ty s dng máy D60 hoc D65 đ i, i 100 m thì thc bì li đưc dn đng và đt. Vic x lý thc bì bng máy bin pháp cơ gii cũng gây tác đng khơng tt ti kt cu ca đt. Bên cnh đĩ, vi phương thc x lý thc bì tồn din và đt trưc mùa mưa làm cho đt b phơi ra gây ra xĩi mịn nghiêm trng. + Nhng nơi cĩ đ dc ln hơn 150 Cơng ty tin hành x lý thc bì bng bin pháp th cơng bng cách phát tồn din sau đĩ đt. Bin pháp này cũng gây nh hưng nghiêm trng ti ơ nhim mơi trưng khơng khí, tăng lưng phát thi khí CO2 và gây ra xĩi mịn vào mùa mưa. * Lồi cây và phương thc trng: Nhng lồi cây đưc Cơng ty s dng trong trng rng nguyên liu bao gm: Keo lá tràm, Keo lai, Bch đàn, đây là nhng lồi cây mc nhanh
63. 52 làm cho rng nhanh khép tán và sm phát huy tác dng phịng h, bo v mơi trưng đt. Bên cnh đĩ, Keo lai và Keo lá tràm là 2 lồi cĩ tác dng ci to đt rt tt. Phương thc trng thun lồi din trên din tích hp (thun lồi cc b) s khơng gây nh hưng ln mơi trưng cũng như phát sinh ca dch bnh. * Phương thc làm đt: nhng nơi cĩ đ dc thp (<150) Cơng ty tin hành phương thc làm đt tồn din, cày tồn b din tích, vì đ dc khơng ln nên mc đ nh hưng ca phương thc làm đt ti mơi trưng s khơng quá nghiêm trng. nhng nơi cĩ đ dc ln hơn 150, Cơng ty tin hành theo phương thc làm đt cc b, cuc h trng cây, bin pháp này cĩ tác dng làm gim xĩi mịn đt hơn so vi phương pháp làm đt tồn din. * S dng phân bĩn trng rng: Loi phân bĩn đưc Cơng ty s dng trong trng rng là phân hĩa hc, bao gm: phân lân Văn Đin và mt s din tích rng đưc Cơng ty dùng phân bĩn NPK, Cơng ty khơng s dng phân hu cơ bĩn cho rng. Như vy, vic s dng phân hĩa hc bĩn cho cây rng phn nào cũng gây nh hưng ti mơi trưng đt và mơi trưng nưc. Phân hĩa hc tuy cĩ tác dng nhanh nhưng lâu dài s làm cho đt b chai cng, bên cnh đĩ mt s cht hĩa hc trong phân khơng đưc cây trng s dng ht s theo mưa đ ra sơng sui gây ơ nhim mơi trưng nưc ca khu vc. 4.2.4. Phân tích nh hưng ca hot đng chăm sĩc, bo v và nuơi dưng rng ti mơi trưng Bin pháp chăm sĩc, bo v nuơi dưng rng cĩ nh hưng rt ln ti s sinh trưng và phát trin ca rng, nĩ khơng ch nh hưng ti s lưng mà cịn nh hưng ti cht lưng rng, qua đĩ cĩ tác đng tích cc hoc tiêu cc ti chc năng phịng h, mơi trưng sinh thái ca rng. nh
64. 53 hưng ca các hot đng chăm sĩc, bo v và nuơi dưng rng ca Cơng ty ti mơi trưng đưc th hin nhng mt sau: * K thut chăm sĩc và nuơi dưng rng: Đi vi rng t nhiên: K thut nuơi dưng rng t nhiên ch yu áp dng các bin pháp phát lung dây leo, cây bi chèn ép cây tái sinh, to điu điu cho cây mc đích sinh trưng và phát trin. Trong 15 năm qua cơng tác chăm sĩc, nuơi dưng rng ca Cơng ty ít đưc chú ý mà ch yu là bo v là chính. Do hot đng nuơi dưng rng ca cơng ty ít đưc chú ý, kt hp vi phương thc khai thác chn theo lồi cây và cp kính đã làm suy gim cht lưng rng, dn ti trong nhng năm qua din tích rng trung bình ca Cơng ty cĩ xu hưng gim mnh, din tích rng nghèo và rng non cĩ xu hưng tăng lên, do vy nh hưng khơng nh ti chc năng phịng h mơi trưng ca rng. Đi vi rng trng: Cơng tác chăm sĩc, nuơi dưng rng trng ca Cơng ty đưc thc hin đúng theo hưng dn/quy trình k thut đã đưc ban hành, tuy nhiên cũng cĩ mt s vn đ cn trao đi và tho lun thêm. Trong 3 năm đu, vic xi đt và vun gc cho cây trng là cn thit, tuy nhiên vic phát tồn din các cây tái sinh k c cây tái sinh thân g phc hi dưi tán rng là khơng hp lý vì nhng cây tái sinh này cĩ tác dng che ph và bo v đt rt tt khi cây rng cịn nh. Mt khác, s cĩ mt ca nhng lồi cây g tái sinh s làm tăng thêm tính đa dng sinh hc rng trng, tăng thêm đ m ca đt, ít gây nh hưng tiêu cc ti mơi trưng rng. * S dng thuc chng mi: Trong 2 năm đu, din tích rng trng ca Cơng ty thưng b mi tn cơng, vì vy Cơng ty đã s dng thuc Lentris đ dit mi. Vic s dng thuc hĩa hc đ dit mi cũng gây tác đng khơng tt ti mơi trưng đt, ti các sinh vt đt trong rng và cĩ th gây ơ nhim ngun nưc. Tuy
65. 54 nhiên, mc đ nh hưng ca thuc dit mi ti mơi trưng đây khơng ln vì khơng s dng thưng xuyên, quy mơ khơng ln. * S dng thuc dit c Nhng din tích rng gn vi rng khp vào mùa khơ thưng xy ra hin tưng cháy lan t rng khp sang din tích rng do Cơng ty qun lý. Đ gim thiu ri ro cháy rng, khi thc bì phc hi cao 20 30 cm gn vi khu vc rng khp đưc Cơng ty thc hin phun thuc dit c, din tích s dng thuc dit c chim 10 20% din tích rng ca Cơng ty. Thuc dit c là mt loi thuc cĩ nhiu thành phn cht hĩa hc rt đc hi, do vy nĩ gây nh hưng ln đi vi s ơ nhim mơi trưng đt và mơi trưng nưc trong khu vc, nh hưng xu ti sinh vt rng và sc khe ca con ngưi. * Phịng cháy, cha cháy rng Trong nhng năm qua do xây dng tt đưc mi quan h tích cc vi ngưi dân đa phương nên vn đ cháy rng cũng cĩ xu hưng gim hơn so vi nhng năm trưc. Tuy nhiên, hin nay trên din tích rng do cơng ty qun lý vn cĩ xy ra cháy rng gây nh hưng nghiêm trng ti mơi trưng khơng khí, kh năng bo v ngun nưc, phịng chng xĩi mịn ca rng, gây ơ nhim mơi trưng nưc. Nguyên nhân vn cịn gây ra cháy rng trên đa bàn din tích rng do Cơng ty qun lý là: + Nhng din tích rng do Cơng ty qun lý gn vi din tích đt ca dân do vy, hot đng đt nương làm ry ca dân khơng cĩ s kim sốt tt la rng nên gây cháy lan sang din tích ca Cơng ty. + Nhng din tích rng gn vi rng khp vào mùa mưa khi rng khp b cháy gây hin tưng cháy lan sang din tích rng ca Cơng ty. 4.2.5. Đánh giá mc đ nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng T nhng phân tích c th trên đây v nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng, đ tài đã đi đn đánh giá mc đ nh hưng ca các hot đng này ti mơi trưng. Vic đnh lưng mc đ nh
66. 55 hưng là tương đi khĩ vì cho ti nay khơng cĩ đy đ các d liu/s liu nghiên cu, vì vy đ tài đã s dng phương pháp kho sát hin trưng kt hp vi phng vn cán b lãnh đo và k thut ca Cơng ty đ đưa ra nhng đánh giá bưc đu, kt qu đưc trình bày bng 4.6. Bng 4.6: Mc đ nh hưng ca các hot đng sn xut kinh doanh ti mơi trưng TT Các hot đng sn xut kinh doanh Mc đ nh hưng Khai thác rng: Làm đưng vn xut +++ Phương tin khai thác + 1 Phương thc vn xut g ++ Quy mơ khai thác hàng năm + Mc đ din tích khai thác tp trung ++ Các bin pháp v sinh rng sau khai thác +++ Trng rng: X lý thc bì +++ 2 Lồi cây và phương thc trng + Phương thc làm đt ++ S dng phân bĩn trng rng + Chăm sĩc,bo v và nuơi dưng rng: K thut chăm sĩc và nuơi dưng rng + 3 S dng thuc chng mi + S dng thuc dit c + Phịng cháy, cha cháy rng + Ghi chú: + nh hưng ít ++ nh hưng trung bình +++ nh hưng nhiu Qua bng 4.6 ta thy:
67. 56 Các hot đng nh hưng nhiu ti mơi trưng gm: i) Làm đưng vn xut; ii) Các bin pháp v sinh rng sau khai thác; iii) X lý thc bì đ trng rng. Các hot đng cĩ nh hưng trung bình đn mơi trưng gm: i) Phương thc vn xut g; ii) Mc đ din tích khai thác tp trung; iii) Phương thc làm đt; Các hot đng it nh hưng đn mơi trưng gm: i) Phương tin khai thác; ii) Quy mơ khai thác hàng năm; iii) Lồi cây và phương thc trng; iv) S dng phân bĩn trng rng; v) Các bin pháp chăm sĩc và nuơi dưng rng. 4.3. Đánh giá tác đng tng hp ca cơng tác qun lý tài nguyên rng ti mơi trưng ti Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng Đánh giá tác đng tng hp ca cơng tác qun lý rng ti mơi trưng là mt cơng vic rt khĩ vì nĩ liên quan ti rt nhiu vn đ, trong đĩ cĩ c yu t t nhiên, kinh t và xã hi. Đ đt đưc đ chính xác cao, nghiên cu cn đưc b trí tin hành đnh v trong mt thi gian dài vi ngun kinh phí đu tư ln và trang thit b hin đi. Do thi gian và điu kin nghiên cu ca đ tài cĩ nhiu gii hn nên trong phm vi khuơn kh ca đ tài này phương pháp tip cn ch yu là k tha các kt qu nghiên cu đã cĩ. Vn đ mơi trưng đánh giá trong phn này đưc gii hn trong 3 vn đ sau: Dịng chy. Xĩi mịn đt. Hp th CO2. Đây cũng là 3 vn đ quan trng và ch yu nht đi vi Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng trong giai đon hin nay. 4.3.1. nh hưng ca đ che ph rng ti chc năng nuơi dưng ngun nưc Đ che ph rng là mt ch tiêu tương đi tng hp, nĩ th hin đưc tình hình qun lý và phát trin tài nguyên rng ca Cơng ty. Vic
68. 57 đánh giá nh hưng ca đ che ph rng ti kh năng nuơi dưng ngun nưc là rt khĩ khăn, vì vy trong các nghiên cu trưc đây thưng ch dng li vic mơ t s thay đi đ che ph rng qua các năm. Đ tài đã s dng kt qu nghiên cu ca Võ Đi Hi và Ngơ Đình Qu (2006) khu vc Tây Nguyên đ đánh giá nh hưng ca đ che ph rng đn dịng chy khu vc Cơng ty Lâm nghip Krơng Bơng. Bng 4.7: nh hưng ca đ che ph rng ti dịng chy khu vc Tây Nguyên Năm TT Ch tiêu 1982 1992 2002 Đ che ph rng trên 70 61 59 1 lưu vc (%) Chênh lch lưu lưng 2 đnh lũ trung bình năm 100,0 106,0 107,6 gia các thi kỳ (%) Chênh lch lưu lưng 3 dịng chy mùa kit 100 88 84 gia các thi kỳ (%) (Ngun : Võ Đi Hi, Ngơ Đình Qu (2006) Đánh giá tác đng ca rng đn dịng chy và xĩi mịn đt trên mt s lưu vc sơng min Trung và Tây Nguyên ) Tp chí NN&PTNT s 19, trang 5761. T bng 4.7 ta rút ra mt s nhn xét sau đây: * V lưu lưng đnh lũ trung bình năm: Giai đon 19821992: đ che ph gim 1% thì lưu lưng đnh lũ s tăng 0,67% hay đ che ph tăng 1% thì lưu lưng đnh lũ s gim 0,67% (mi quan h t l nghch gia đ che ph và lưu lưng đnh lũ trung bình năm). Giai đon 1992 2002: đ che ph gim 1% thì lưu lưng đnh lũ s tăng 0,8% hay đ che ph mà tăng 1% thì lưu lưng đnh lũ s gim 0,8%. * V lưu lưng dịng chy mùa kit: Giai đon 19821992: đ che ph gim 1% thì dịng chy kit gim 1,33% hay đ che ph tăng 1% thì dịng chy kit cũng tăng 1,33%. Giai đon 1992 2002: Đ che ph gim 1% thì dịng chy kit gim 2% hay đ che ph mà tăng 1% thì dịng chy kit cũng s tăng 2% (mi quan h t l thun gia đ che ph vi dịng chy kit).