Tóm tắt Luận văn Quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay

1. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bất kỳ thời kỳ lịch sử nào, giáo dục luôn có một vai trò rất quan trọng đối với vận mệnh của đất nước. Trải qua bao thập kỷ, Đảng và Nhà nước ta luôn xem giáo dục là quốc sách hàng đầu. Ngày nay, cả nhân loại đang bước vào thế kỷ XXI - thế kỷ của trí tuệ, của nền kinh tế tri thức, vấn đề con người đã được đặt ra ở tầm cao mới, coi con người là vốn quý nhất, coi sự phát triển nguồn nhân lực con người là cuộc cách mạng trong bối cảnh thế giới đang biến động mạnh mẽ, cùng hợp tác, cùng cạnh tranh. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã khẳng định Giáo dục - Đào tạo cùng với Khoa học - Công nghệ là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo chỉ ra rằng "Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học". Trong đó các phẩm chất và năng lực của học sinh (bao gồm năng lực chung và năng lực chuyên biệt) sẽ dần được hình thành và phát triển thông qua các môn học và hoạt động giáo khác. Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông đã đề cập: “Mục tiêu giáo dục phổ thông là tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống văn hóa, lịch sử, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”; “Tiếp tục đổi mới phương pháp giáo dục theo hướng: phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, bồi dưỡng phương pháp tự học, hứng thú học tập, kỹ năng hợp tác, làm việc nhóm và khả năng tư duy độc lập: đa dạng hóa hình thức tổ chức học tập, tăng cường hiệu quả sử dụng các phương tiện dạy học, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông; giáo dục ở nhà trường kết hợp với giáo dục gia và xã hội”.
2. 2 Ngày 26-12-2018 Bộ GDĐT đã ban hành Thông tư Số: 32/2018/TT- BGDĐT, ban hành Chương trình phô thông tổng thể mới và chương trình các môn học từ lớp 1 đến 12. Như vậy trong chương trình giáo dục phổ thông mới, Môn Ngữ văn là một trong những môn học quan trọng xuyên suốt 12 năm. Môn Ngữ văn trong chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ đổi mới cả về mục tiêu, cũng như nội dung, phương pháp giảng dạy và kiểm tra, đánh giá. Về mục tiêu môn học, chương trình giáo dục phổ thông mới coi trọng năng lực giao tiếp (với 4 kỹ năng chính là đọc, viết, nói và nghe). Thông qua việc hình thành và phát triển năng lực giao tiếp mà giáo dục tâm hồn, nhân cách và khả năng sáng tạo văn học của học sinh, đồng thời góp phần phát triển các năng lực khác như năng lực thẩm mỹ, năng lực tự chủ, năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo Bên cạnh đó, chương trình cũng sẽ được xây dựng theo hướng mở, bảo đảm tính linh hoạt, mềm dẻo bằng cách chỉ quy định một số nội dung cốt lõi và một số tác phẩm bắt buộc, còn lại đưa ra một danh sách gợi ý để các tác giả sách giáo khoa và giáo viên tự chọn sao cho phù hợp với điều kiện và đối tượng người học, phát huy được sự sáng tạo. Về phương pháp giảng dạy, môn Ngữ văn sẽ chuyển từ việc giáo viên giảng về tác phẩm là chính sang việc giáo viên trở thành người tổ chức, hướng dẫn học sinh đọc tác phẩm là chính để học sinh biết cách đọc và có thể tự đọc. Nói cách khác, thay vì giáo viên giảng cho học sinh về các tác phẩm thì với chương trình môn Ngữ văn mới, giáo viên chỉ trang bị cho học sinh phương pháp tiếp cận tác phẩm thông qua ngữ liệu mẫu. Đây sẽ là một yêu cầu mới về phương pháp giảng dạy đối với môn Ngữ văn. Theo Bộ GD&ĐT, thời gian bắt đầu thực hiện chương trình môn học mới theo hình thức cuốn chiếu ở mỗi cấp học sẽ được áp dụng trên toàn quốc bắt đầu từ năm học 2019-2020. Cụ thể, đối với cấp tiểu học từ năm học 2019 - 2020, đối với cấp trung học cơ sở từ năm học 2020 - 2021 và đối với cấp trung học phổ thông từ năm học 2021 - 2022. Trong thời gian chưa triển khai trên phạm vi toàn quốc, các cơ sở giáo dục phổ thông thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học chương trình hiện hành và đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra đánh giá học sinh theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học. Từ đó tạo cơ sở giúp cho học sinh và giáo viên làm quen trước, sau này chuyển sang áp dụng chương trình GDPT mới thuận lợi hơn. Trong nhiều năm qua, sự nghiệp giáo dục đã có những bước phát triển mới. Việc đổi mới trong giảng dạy đã được chú trọng nhiều, trong đó có đổi
3. 3 mới giảng dạy môn Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực, đáp ứng nhu cầu học tập trong thời đại mới. Tuy nhiên, quá trình giảng dạy của thầy, quá trình học tập của trò cũng còn nhiều bất cập. Thói quen giảng dạy và học tập bộ môn Ngữ văn ở một bộ phận thầy cô và học trò vẫn còn thiên nhiều theo hướng giảng dạy truyền thống, chưa thực sự đổi mới, chưa thực sự tạo đà cho việc đón nhận chương trình phổ thông mới mà Bộ Giáo dục đã ban hành, cụ thể: Thầy vẫn chưa thực sự coi học trò làm trung tâm, chưa nắm bắt được tâm lý, thói quen học tập, khả năng tiếp nhận của từng em, năng khiếu và thế mạnh của từng em Do vậy việc giảng dạy của thầy vẫn còn thiên về trang bị kiến thức một cách dàn đều, chưa thực sự dựa trên khả năng của người học để xây dựng mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học. Việc phát huy được năng lực thực sự của mỗi học sinh còn hạn chế. Trò có tâm lý ngại học văn vì phải nghe nhiều, ghi nhiều. Các em chưa được sáng tạo một cách thực sự theo năng lực bản thân - mà thực chất môn Ngữ văn lại một trong những môn học giàu sáng tạo nhất. Bên cạnh đó, việc quản lý quá trình dạy học nói chung, quản lý quá trình dạy học bộ môn Ngữ văn ở trường trung học cơ sở nói riêng vẫn còn những hạn chế nhất định. Nhà quản lý giáo dục cũng như giáo viên giảng dạy Ngữ văn vẫn chưa nhận thức thật sự đầy đủ về việc dạy học là một quá trình khép kín, từ việc chuẩn bị bài học, thực hiện bài học đến việc nhìn nhận đánh giá lại việc dạy học phải thực sự có mối liên hệ tác động qua lại lẫn nhau, giúp việc dạy học diễn ra thuận lợi và đạt hiệu quả. Mối quan hệ giữa thày và trò, giữa dạy và học còn lỏng lẻo Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, với mong muốn giải quyết mâu thuẫn giữa yêu cầu chất lượng giáo dục của xã hội và thực tiễn quản lý quá trình dạy học còn nhiều bất cập, tác giả chọn đề tài: “Quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quá trình dạy học và quản lí quá trình dạy học, khảo sát thực trạng quá trình dạy học và quản lý quá trình dạy học, đề xuất biện pháp về quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4. 4 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học môn Ngữ văn tại trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 4. Giả thuyết khoa học Nếu tiếp cận dạy học như một quá trình với các giai đoạn gắn kết với nhau trong một hệ thống, xác định các công việc trong từng giai đoạn, có thể dùng làm cơ sở để tìm các biện pháp quản lí quá trình dạy học, góp phần nâng cao chất lượng của quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quá trình dạy học và quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng dạy học và thực trạng quản lý quá trình dạy học của hiệu trưởng. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Công tác Quản lý đối với quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương. - Trong quá trình nghiên cứu sẽ tiến hành kháo sát thực tế ở trường THCS Đồng Tâm và một số trường THCS lân cận. 7. Phương pháp nghiên cứu Về phương pháp nghiên cứu, luận văn sử dụng một số phương pháp cụ thể sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.3. Phương pháp xử lý thông tin 8. Đóng góp của đề tài 8.1 Ý nghĩa lí luận 8.2. Ý nghĩa thực tiễn
5. 5 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị luận văn gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về dạy học và quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS. Chương 2: Thực trạng quá trình dạy học môn Ngữ văn và quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương. Chương 3: Một số biện pháp quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC VÀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG THCS 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nước ngoài 1.1.2. Trong nước 1.2. Những khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lí giáo dục Như vậy, quản lý giáo dục chính là quá trình tác động có định hướng của nhà quản lý trong việc vận dụng nguyên lý, phương pháp chung nhất của kế hoạch nhằm đạt được những mục tiêu đề ra. Những tác động này có tính khoa học đến nhà trường làm cho nhà trường tổ chức một cách khoa học, có kế hoạch trong việc dạy và học theo mục tiêu đào tạo chung. 1.2.2. Quản lý nhà trường Tóm lại, Q nhà trường là một bộ phận của Q GD. Q nhà trường là một hệ thống những tác động sư phạm khoa học và có tính định hướng của chủ thể Q đến tập thể GV, HS và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm làm cho nhà trường vận hành theo đúng đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng trong thực tiễn Việt Nam. Người Q nhà trường phải làm sao cho hệ thống các thành tố vận hành chặt chẽ với nhau, đưa đến kết quả mong muốn. 1.2.3. Dạy học, quá trình dạy học 1.2.3.1. Dạy học Như vậy: Dạy học là quá trình cộng tác giữa thầy và trò luôn tác động qua lại, bổ sung cho nhau để truyền đạt - điều khiển và lĩnh hội - tự điều khiển tri thức nhằm tạo cho người học khả năng phát triển trí tuệ, hoàn thiện nhân cách.
6. 6 1.2.3.2. Quá trình dạy học Như vậy: Xét về mặt quá trình, dạy học là một quá trình diễn biến theo thời gian mô tả các hoạt động dạy và học tương tác với nhau từ khâu chuẩn bị, khâu thực thi và khâu đánh giá cải tiến. 1.2.4. Quản lí quá trình dạy học Quản lí quá trình dạy học là xây dựng biện pháp quản lí các công việc được cụ thể hóa cho mỗi giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị, giai đoạn thực thi và giai đoạn đánh giá cải tiến trong quá trình dạy học nhằm hướng tới đạt kết quả dạy học như mong muốn. 1.3. Môn ngữ văn trong chương trình THCS 1.3.1. Mục tiêu Môn môn ngữ văn ở bậc phổ thông nhằm rèn luyện cho học sinh 2 năng lực cốt lõi: năng lực tiếp nhận văn bản và năng lực tạo lập văn bản thông qua đó rèn luyện năng lực thẩm mĩ được thể hiện trong ngôn ngữ và hành vi của bản thân. Mỗi năng lực gốc sẽ có những năng lực thành phần và tiếp đến là những kiến thức, kĩ năng cần để rèn luyện các năng lực đó. 1.3.2. Nội dung 1.3.2.1 Nội dung khái quát 1.3.2.2. Nội dung cụ thể 1.3.3. Hình thức tổ chức dạy học, phương pháp dạy học 1.3.4. Các hình thức đánh giá 1.3.5. Sự khác nhau giữa chương trinh mới và cũ Về mục tiêu: Về nội dung: Về hình thức tổ chức dạy học, phương pháp dạy học: Các hình thức đánh giá 1.4. Những yêu cầu của chương trình mới đối với việc tổ chức quá trình dạy học 1.4.1. Khâu chuẩn bị 1.4.2. Khâu thực thi 1.4.3. Khâu đánh giá cải tiến 1.5. Quá trình dạy học nhìn từ góc độ quản lí
7. 7 1.6. Nội dung quản lý quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới Nội dung quản lý quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới, cũng theo tác giả Nguyễn Đức Chính được cụ thể hóa như sau [5, tr.173] - Phân tích nhu cầu, bao gồm: + Xác định vị trí môn học trong chương trình của bậc học hay cấp học + Điều tra đối tượng HS: Kiểm tra kiến thức nền; Tìm hiểu phong cách học của HS; Điều tra hứng thú của HS với môn học + Nghiên cứu điều kiện vật chất- kỹ thuật hỗ trợ, môi Quản lí giai đoạn trường dạy học môn học Chuẩn bị - Xác định mục tiêu môn học, bài học, xây dựng đề cương môn học, chuẩn bị tài liệu, phương pháp, phương tiện, công cụ, kiểm tra đánh giá - Chuẩn bị kế hoạch bài dạy (giáo án) + Viết mục tiêu bài dạy + ựa chọn, sắp xếp nội dung dạy học (bài giảng) + ựa chọn hình thức tổ chức dạy học, phương pháp, phương tiện, công cụ, kiểm tra đánh giá Thực thi - Tiến hành các bước lên lớp theo kế hoạch bài dạy Xây dựng qui trình - Kiểm tra đánh giá việc đạt mục tiêu dạy học Đánh giá cải tiến - ập hồ sơ đánh giá sau bài, sau học kỳ Xây dựng qui trình - ập kế hoạch đánh giá cải tiến - Tiến hành điều chỉnh, cải tiến Như vậy nội dung quản lí quá trình dạy học là xây dựng biện pháp quản lí các công việc được cụ thể hóa cho mỗi giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị, thực thi và đánh giá cải tiến. 1.7. Hiệu trưởng trường THCS và vấn đề quản lý quá trình dạy học 1.7.1. Vị trí, vai trò, quyền hạn của hiệu trưởng trường THCS 1.7.1.1. Vị trí 1.7.1.2. Vai trò 1.7.1.3. Nhiệm vụ và quyền hạn
8. 8 1.7.2. Những nhiệm vụ cụ thể của hiệu trưởng trong quản lí quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu của chương trình mới a) Quản lí khâu chuẩn bị - Chỉ đạo để các tổ chuyên môn trong thời gian trước khi năm học bắt đầu thực hiện các nhiệm vụ sau: + Nghiên cứu chương trình môn học + Nghiên cứu đối tượng dạy học + Nghiên cứu bối cảnh dạy học + Xác định mục tiêu môn học, chi tiết tới từng bài học + Dự thảo kế hoạch kiểm tra đánh giá trong suốt năm học. + Thảo luận trong tổ thống nhất mục tiêu môn học, kế hoạch kiểm tra đánh giá + Tổ chức để giáo viên trên cơ sở hệ mục tiêu môn học và kế hoạch KTĐG xây dựng kế hoạch dạy học môn học cho cả năm học + Chuẩn bị học liệu và các đồ dùng dạy học khác. b) Quản lí khâu thực thi - Chỉ đạo các tổ chuyên môn, các giáo viên sau khi đã hoàn tất khâu chuẩn bị, thực hiện các nhiệm vụ sau: + Xác định mục tiêu bài dạy + ựa chọn, sắp xếp nội dung dạy học + ựa chọn hình thức tổ chức dạy học + ựa chọn phương pháp, phương tiện, công cụ dạy học + ựa chọn hình thức kiểm tra đánh giá bài học. + Xây dựng hình thức kiểm tra đánh giá tổng kết c) Quản lí khâu đánh giá cải tiến Sau mỗi đơn vị bài học, môn học, chỉ đạo giáo viên và tổ chuyên môn thực hiện công việc sau: + ập hồ sơ đánh giá cải tiến sau bài học, môn học + Xây dựng kế hoạch đánh giá, cải tiến. d) Chỉ đạo tăng cường cơ sở vật chất kĩ thuật phục vụ quá trình dạy học. 1.8. Các yếu tố tác động tới quản lý quá trình dạy học của Hiệu trưởng trường THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 1.8.1. Phẩm chất, năng lực của Hiệu trưởng
9. 9 1.8.1.1. Phẩm chất 1.8.1.2. Năng lực 1.8.2. Số lượng, chất lượng đội ngũ giáo viên 1.8.3. Cơ sở vật chất - kĩ thuật trang thiết bị phục vụ dạy học 1.8.4. Điều kiện kinh tế - văn hóa xã hội địa phương. Tiểu kết chương 1 Trên cơ sở nghiên cứu luận, chương 1 đã làm sáng tỏ những đặc trưng của quản lý nhà trường nói chung, quản lý quá trình dạy học nói riêng. àm rõ đặc trưng của môn Ngữ văn trong chương trình giáo dục phổ thông mới, so sánh với chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. àm rõ vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của hiệu trưởng trường THCS. Chức năng nhiệm vụ của người hiệu trưởng trong công tác quản lý quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Từ những cơ sở lý luận của đề tài, chúng tôi tiến hành điều tra, khảo sát, trưng cầu ý kiến, phân tích thực trạng đội ngũ CBQ , GV, HS ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương ở chương 2 của đề tài. Chương 2 THỰC TRẠNG DẠY HỌC VÀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐỒNG TÂM, NINH GIANG, HẢI DƯƠNG HIỆN NAY 2.1. Vài nét về địa lý, dân số, tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội xã Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương 2.2. Giới thiệu chung về trường THCS Đồng Tâm 2.2.1. Quy mô phát triển trường lớp 2.2.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên 2.2.2.1. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên toàn trường 2.2.2.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên môn Ngữ văn 2.2.3. Thực trạng về chất lượng học tập của học sinh 2.2.3.1. Thực trạng chất lượng học tập của học sinh trường THCS Đồng Tâm 2.2.3.2. Thực trạng chất lượng học tập môn Ngữ văn của học sinh trường THCS Đồng Tâm 2.2.4. Thực trạng về cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ quá trình dạy học
10. 10 2.3. Giới thiệu khảo sát thực trạng quá trình dạy học + Khảo sát tại trường THCS Đồng Tâm: 15 người gồm: 01 hiệu trưởng, 01 phó hiệu trưởng, 02 tổ trưởng chuyên môn, 11 giáo viên tổ KHXH. + Khảo sát: 5 hiệu trưởng, 5 phó hiệu trưởng, 10 tổ trưởng chuyên môn của 5 trường THCS, nằm trong cụm sinh hoạt chuyên môn liên trường với trường THCS Đồng Tâm. + Khảo sát 208 học sinh của trường THCS Đồng Tâm. 2.4. Thực trạng quá trình dạy học 2.4.1. Thực trạng giai đoạn chuẩn bị Trong 12 mục hỏi của bảng 2.7 (bảng hỏi cán bộ quản lý và giáo viên trường THCS Đồng Tâm), các mục 1,6,9,11,5,8,12 gồm các nội dung: Xác định vị trí môn học trong chương trình, xác định mục tiêu môn học theo chương trình hiện hành, sưu tầm tài liệu dạy học, chuẩn bị CSVC, phương tiện dạy học, dự kiến các hình thức kiểm tra,đánh giá sự chuẩn bị của giáo viên tốt. Mục 2,10: Kiểm tra kiến thức nền của học sinh, dự kiến các HTTC dạy học được chuẩn bị tương đối tốt. Còn lại các mục: mục 7 - xác định mục tiêu môn học, bài học theo hướng mới, mục 3: điều tra phong cách học tập của học sinh, mục 4: điều tra hứng thú học tập của học sinh, mức độ đạt đa số ở mức trung bình và dưới trung bình. Trong 12 mục hỏi của bảng 2.8 (bảng hỏi 50 cán bộ quản lý và giáo viên các trường lân cận trường THCS Đồng Tâm), cũng thu được kết quả tương đối tương đồng. các mục 1,11,9,6,5,8,2,12,10, sự chuẩn bị của giáo viên tốt. Còn lại các mục: mục 7 - xác định mục tiêu môn học, bài học theo hướng mới, mục 3: điều tra phong cách học tập của học sinh, mục 4: điều tra hứng thú học tập của học sinh, mức độ đạt đa số ở mức trung bình và dưới trung bình. Trong 8 mục hỏi của bảng 2.9, các mục 7,1,4,3 được thực hiện tương đối tốt. Các mục 6: lựa chọn HTTC, PPDH, mục 5: xác định Mt bài học theo hướng mới, mục 2, tìm hiểu phong cách, hứng thú HT của học sinh - theo đánh giá của học sinh - cũng chưa được quan tâm trong giai đoạn chuẩn bị. Hiệu qua của khâu chuẩn bị được học sinh đánh giá ở mức bình thường. 2.4.2. Thực trạng giai đoạn thực thi Trong 11 mục hỏi của bảng 2.10 (Bảng hỏi cán bộ Q , GV trường THCS Đồng Tâm), các mục 11,9,10: Sử dụng internet trong dạy học, sử dụng đồ dùng, phương tiện dạy học được thực hiện tốt trong giai đoạn thực thi quá
11. 11 trình dạy học. Các mục: 8,3,7: Tạo không gian lớp học thoáng đãng, không khí trong lành, xây dựng nội dung giờ học dựa trên đơn vị bài học có trước, lựa chọn các hình thức kiểm tra, đánh giá theo phân phối chương trình cho trước cũng được thực hiện tốt. Tuy nhiên các mục hỏi: mục 1,6,2,4,5 thuộc các nội dung sau: thực hiện mục tiêu bài học tham khảo chương trình mới, thực hiện nội dung bài học bài học theo trục kỹ năng, phù hợp với phong cách, hứng thú học tập của học sinh, áp dụng PPDH, HTTC dạy học phù hợp với học sinh là các vấn đề chưa được thực hiện tốt trong giai đoạn thực thi quá trình dạy học ở trường THCS Đồng Tâm. Trong bảng 2.11 (bảng hổi 50 cán bộ Q , GV Ngữ văn khu vực lân cận: các mục 11,9,3,7,8,10 trong giai đoạn thực thi được thực hiện tương đối tốt. Còn lại các mục 6,1,2,4,5 với các nội dung thực thi lần lượt là: HTTC dạy học, PPDH; xác định MT bài học theo hướng mới, theo các thang bậc nhận thức; xây dựng nội dung bài học trên trục kĩ năng, xây dựng nội dung bài học phù hợp với phong cách học tập, hứng thú học tập của học sinh chưa được thực hiện hiệu quả trong giai đoạn thực thi. Bảng hỏi 2.10; 2.11 (thực trạng dạy Ngữ văn tại trường và thực trạng dạy Ngữ văn tại một số trường lân cận) đã góp phân khẳng định chắc chắn những mặt thực hiện tốt cũng như các mặt còn hạn chế của giáo viên trong khâu thực thi quá trình dạy học. Trong 6 mục hỏi của bảng 2.12 - bảng hỏi 208 học sinh, kết quả thu được như sau: Các mục thực thi tốt là mục 4,5,6. Các mục: 1: các bước lên lớp phù hợp với phong cách học sinh; mục 3 HTTC DH, PPDH, mục 2: nội dung dạy học phát huy N văn chưa được thực thi tốt. Qua việc phân tích 3 bảng trên, trong giai đoạn thực thi quá trình dạy học, giáo viên chưa quan tâm nhiều đến hứng thú học tập, phong cách học tập của cá nhân từng học sinh. Việc xác định mục tiêu môn học chưa theo hướng mới. Các nội dung dạy học còn đơn thuần coi trọng kiến thức, việc phát huy năng lực học sinh còn hạn chế, đặc biệt là N đặc thù, N cốt lõi của dạy văn hiện nay không còn là dạy bài văn, bài thơ nào mà cần quan tâm N chung, N đặc thù nào được hình thành để lựa chọn bài học cho phù hợp. Đặc biệt cần quan tâm đến trình độ, phong cách, hứng thú của học sinh để lựa chọn đơn vị kiến thức.
12. 12 2.4.3. Thực trạng giai đoạn đánh giá cải tiến Qua bảng hỏi 2.13 - Thực trạng thực hiện giai đoạn đánh giá cải tiến tại trường THCS Đồng Tâm - chúng ta nhận thấy các mục 1,4,5: ghi chép ưu điểm, hạn chế sau khi dạy, tham khảo đánh giá của đồng nghiệp, của CBQ về các giờ dạy được giáo viên thực hiện tốt. Mục 4: Tập hợp kết quả các bài kiểm tra cũng được thực hiện đều đặn. Các mục 6,7,2: Đề xuất giải pháp khắc phục hạn chế, lập kế hoạch cải tiến, khảo sát lấy ý kiến phản hồi của học sinh để tham khảo và điều chỉnh thực hiện còn chưa tốt. Ở bảng hỏi 2.14; 2.15 ((Tham khảo các trường lân cận và hỏi ý kiến học sinh trường Đồng Tâm) cho thấy: ở giai đoạn đánh giá, cải tiến các công việc: ập Kh cải tiến, giải pháp cải tiến, khảo sát thông tin phản hồi từ người học, điều chỉnh PP giảng dạy cho phù hợp với phong cách, trình độ, hứng thú của học sinh chưa thực hiện tốt. 2.4.4. Thực trạng cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ dạy học và môi trường giáo dục Từ hai bảng hỏi trên cho thấy CSVC được nhà trương quan tâm và đầu tư, đáp ứng được cơ bản nhu cầu dạy học. 2.5. Thực trạng quản lý quá trình dạy học ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương 2.5.1 Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý về sự cần thiết của quản lý quá trình dạy học Bảng hỏi 2.18 cho thấy 100% cán bộ quản lý được hỏi đều nhận thầy sự đúng đắn và cần thiết phải quản lí quá trình dạy học theo 3 khâu: khâu chuẩn bị, khâu thực thi và khâu đánh giá cải tiến. 2.5.2. Thực trạng quản lí giai đoạn chuẩn bị Qua hai bảng hỏi trên, ở góc độ nhà quản lí nhìn nhận: Giai đoạn chuẩn bị đã làm tốt được các khâu như: chỉ đạo việc thảo luận xây dựng MT môn học từ đầu năm, chỉ đạo việc chuẩn bị phương tiện, thiết bị dạy học, dự kiến các hình thức KTĐG, lựa chọn HTTC DH, PPDH Tuy vậy chỉ đạo các tổ CM và giáo viên phân tích nhu cầu người học, khảo sát nắm bắt kiến thức nền, phong cách học tập, hứng thú học tập; chỉ đạo xây dựng MT môn học tiếp cận hướng mới chưa được tốt.
13. 13 2.5.3. Thực trạng quản lý giai đoạn thực thi 2.4.3.1. Quản lý việc thực hiện mục tiêu DH của GV Ở bảng hỏi 2.21; 2.22, các mục mục 4,6 là mục hạn chế trong việc quản lý giai đoạn thực thi quá trình dạy học. Cụ thể chỉ đạo việc xây dựng MT theo 3 mức độ, áp dụng HTTC, PPDH phù hợp mục tiêu, phù hợp với học sinh. 2.5.3.2. Quản lý thực hiện nội dung, chương trình DH Ở bảng 2.23 và 2.24 có điểm tương đồng: Việc quản lý nội dung dạy học trong giai đoạn thực thi, cán bộ quản lý của trường THCS Đồng Tâm cũng như một số trường lân cận còn chưa làm tốt việc quản lý chỉ đạo tổ CM và giáo viên thực hiện nội dung bài học cho phù hợp với phong cách, hứng thú và nhận thức của học sinh, việc thực hiện nội dung bài học theo hướng mới (ở các mục 5 và 2). 2.4.3.3. Quản lý việc áp dụng các hình thức tổ chức DH, phương pháp DH Qua bảng hỏi 2.25 điều tra cán bộ quản lý, giáo viên trường THCS Đồng Tâm, các mục 1,4: Quản lý, chỉ đạo tổ CM, GV áp dụng phương pháp dạy học phù hợp với năng lực, phong cách, hứng thú học tập của học sinh. Quản lý, chỉ đạo tổ CM, GV áp dụng hình thức tổ chức dạy học phù hợp với năng lực, phong cách, hứng thú học tập của học sinh chưa được thực hiện tốt. Ở bảng hỏi 2.26 (điều tra CBQ và GV Ngữ văn các trường lân cận trường Đồng Tâm) thì các vấn đề hạn chế trong quản lý khâu thực thi quá trình dạy học gặp phải cũng tương tự như ở trường THCS Đồng Tâm. Tức là việc quan tâm đến cá tính và trình độ nhận thức riêng của học sinh chưa được chú trọng. Việc tiếp cận PP DH mới, HTTC dạy học mới và áp dụng chúng cho từng đối tượng học sinh cũng chưa được thể hiện rõ. 2.5.3.4. Quản lý việc xây dựng môi trường dạy học Bảng hỏi 2.27, 2.28 cho thấy trường THCS Đồng Tâm và các nhà trường đã quan tâm đến việc tạo môi trường, CSVC, phương tiện dạy học thuận tiện cho hoạt động dạy học được diễn ra hiệu quả. 2.5.4. Thực trạng quản lí giai đoạn đánh giá cải tiến Trong khâu đánh giá cải tiến, bảng hỏi 2.29, 2.30 cho thấy 2 hạn chế thuộc về quản lí khâu này: Đó là khâu kiểm tra việc lập KH đánh giá, cải tiến của giáo viên. Việc xây dựng kế hoạch đánh giá cải tiến của nhà trường cũng chưa hiệu quả, chưa được chú trọng và quan tâm đúng mức.
14. 14 2.5.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng Qua bảng hỏi 2.31, với 13 mục hỏi nổi bật các yếu tố ảnh hưởng không tích cực đến quá trình dạy học, đó là: Về đội ngũ: Năng lực thấu cảm của người dạy chưa thực sự sâu sắc để hiểu, cảm và biết học sinh. Sự tiếp cận chương trình mới, PPDH mới còn hạn chế. Về học sinh: 2 hạn chế nối bật đó là số lượng và chất lượng nguồn tuyển sinh đầu vào hạn chế. Thực tế này dẫn đến sĩ số học sinh toàn trường ít và kết quả học tập của học sinh không cao, nói chung và môn Ngữ văn nói riêng. 2.6. Đánh giá chung về những thành công và hạn chế trong quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm 2.6.1. Một số thành công của việc dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm Đội ngũ giáo viên dạy Ngữ văn có tuổi đời và tuổi nghề chín chắn, giàu kinh nghiệm giảng dạy. Hiệu trưởng nhà trường đã chỉ đạo tốt các tổ chuyên môn và giáo viên dạy Ngữ văn xác định mục tiêu DH, xây dựng nội dung DH, lựa chọn HTTC DH, PPDH bám sát chương trình Ngữ văn hiện hành. Qua điều tra, khảo sát cho thấy, hiệu trưởng nhà trường đã có nhận thức đúng đắn về việc quản lý dạy học môn Ngữ văn theo quá trình dạy học liên thông và lôgic các khâu với nhau. Giáo viên Ngữ văn nhà trường đã nắm bắt được cơ bản các khâu của quá trình dạy học. Nhà trường đã đầu tư tốt về cơ sở vật chất phục vụ quá trình dạy học. xây dựng được môi trường giáo dục nhà trường an toàn, thân thiện, xanh sạch đẹp. 2.6.2. Những hạn chế Bên canh những thành công trên, việc thực hiện quá trình DH, quản lý quá trình DH ở trường THCS Đồng Tâm còn những hạn chế nhất định sau: Thứ nhất, trong cả khâu chuẩn bị và khâu thực thi của quá trình dạy học: + Việc điều tra kiến thức nền, điều tra nắm bắt phong cách học tập, hứng thứ học tập của học sinh chưa được thực hiện thường xuyên. + Việc dự kiến MT, ND, PP, HTTC dạy học cũng như việc áp dụng MT, ND, PP, HTTC dạy học cho phù hợp với phong cách, hứng thú và trình độ nhận thức của học sinh là chưa được quan tâm.
15. 15 + Việc xây dựng và thực hiện MT, ND, PP, HTTC dạy học theo định hướng mới - định hướng từ phía kĩ năng, năng lực học sinh cũng chưa được chú trọng. Phần nhiều giáo viên và nhà quản lý còn xây dựng MT, ND, PP, HTTC theo đơn vị bài học, lấy trục kiến thức làm trọng. Trong một vài năm trở lại đây đã chú ý đến dạy học phát triển N học sinh, nhưng vẫn còn chung chung, chưa quan tâm cụ thể đến từng đối tượng học sinh để có biện pháp tiếp cận học sinh phù hợp. Thứ hai, ở khâu đánh giá cải tiến trong quá trình dạy học, việc lập kế hoạch cải tiến, kiểm tra việc lập kế hoạch cải tiến còn thực hiện nửa vời chưa sâu sát và chưa đến cùng. Do vậy việc khép kín các khâu dạy học, lấy quá trình trước làm nền tảng xây dựng quá trình sau còn lỏng lẻo. Thứ 3, về đội ngũ, bên cạnh một lực lượng giáo viên Ngữ văn giàu kinh nghiệm giảng dạy thì nảy sinh hạn chế là khả năng thích ứng với cái mới, tiếp cận cái mới còn hạn chế. Năng lực thấu cảm học sinh của giáo viên Ngữ văn chưa phát huy hết. Thứ 4, ở phần những yếu tố tác động, việc dạy học ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, về phía học sinh chịu ảnh hưởng của 2 yếu tố tác động chính là số lượng và chất lượng nguồn tuyển sinh đầu vào. 2.6.3. Nguyên nhân 2.5.3.1 Nguyên nhân chủ quan Vê phía đội ngũ, tuổi đời và tuổi nghề giáo viên Ngữ văn tương đối cao nên còn ngại tiếp cận cái mới. Đội ngũ quản lý nhà trường chưa quyết liệt trong việc chỉ đạo đổi mới các khâu trong quá trình dạy học Cách nhìn nhận đánh giá học sinh vẫn phiến diện, một chiều, chưa tìm hiểu sâu, kỹ từng đối tượng để có biện pháp dạy học phù hợp. Việc nhận thức về quá trình dạy học và quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở cả cán bộ quản lý và giáo viên đã có nhưng chưa thật đầy đủ. 2.5.3.2 Nguyên nhân khách quan Việc tiếp cận dạy học như một quá trình khép kín, quản lý quá trình dạy học dựa trên ba khâu, việc tiếp cận chương trình phổ thông mới ở các trường THCS lân cận với THCS Đồng Tâm chưa đồng bộ. Sự chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục về vấn đề này cũng chưa tạo nên những thống nhất chung. Do vị trí địa lý của trường nằm cạnh trường THCS chất lượng cao của huyện nên một bộ phận không nhỏ học sinh khá giỏi có hộ khẩu tại xã Đồng Tâm học tại trường THCS chuyên của huyện.
16. 16 Tiểu kết chương 2 Sau khi khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng quá trình dạy học và quản lý quá trình dạy học ở trường THCS Đồng Tâm nói riêng và một số trường THCS lân cận với trường THCS Đồng Tâm thấy được các cán bộ quản lý đã nhận thức được tầm quan trọng của việc quản lý quá trình dạy học nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới dạy học trong giai đoạn hiện nay. Cán bộ quản lí nhà trường có nhiều biện pháp quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn có hiệu quả nhất định, song bên cạnh đó vẫn còn một số hạn chế trong từng khâu của quá trình. Việc cần thiết xây dựng những giải pháp khắc phục những tồn tại trong các khâu quản lí quá trình dạy học là điều hết sức quan trọng, cần thực hiện ngay để nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG THCS ĐỒNG TÂM, NINH GIANG, HẢI DƯƠNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lí 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả 3.2. Các biện pháp cụ thể 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức cho giáo viên nhận thức lại về quá trình dạy học môn Ngữ văn văn đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay 3.2.1.1. Mục đích của biện pháp - Tổ chức cho giáo viên nhận thức đầy đủ, đúng đắn về việc dạy học môn Ngữ văn theo 3 khâu của quá trình dạy học: khâu chuẩn bị, khâu thực thi, khâu đánh giá cải tiến. 3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
17. 17 - Hiệu trưởng nắm vững quá trình dạy học, nắm vững nội dung chương trình phổ thông tổng thể và tinh thần đổi mới dạy học trong giai đoạn hiện nay. - Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu tiếp cận nội dung môn Ngữ văn trong chương trình phổ thông mới và so sánh tìm điểm khác biệt với chương trình phổ thông hiện hành. - Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu kỹ lưỡng các khâu của quá trình dạy học. So sánh tìm ra những hoạt động đang thực hiện tốt và những mặt đang còn hạn chế khi thực hiện các khâu của quá trình dạy học. Bước 1: Nhận định một số điểm khác biệt của môn Ngữ văn trong chương trình mới so với chương trình hiện hành Bước 2: Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu các khâu của quá trình dạy học: Bước 3: Nhận định những mặt còn hạn chế khi thực hiện các khâu của quá trình dạy học đáp ứng việc dạy học ngữ văn theo hướng mới 3.2.1.3. Điều kiện thực hiện - Nội dung quá trình dạy học, nội dung chương trình phổ thông mới môn Ngữ văn phải được nghiên cứu và tiếp cận thường xuyên, đặc biệt là từ đầu năm học và triển khai đồng bộ ở tất cả các bộ phận trong trường. 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức tập huấn cho giáo viên cách thực thực hiện các khâu của quá trình dạy học 3.2.2.1. Mục đích - Giáo viên nhận thức đúng và đầy đủ về các khâu của quá trình dạy học và có kĩ năng thực hiện tốt các khâu của quá trình. 3.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện (a) Hướng dẫn lập kế hoạch chuyên môn của tổ chuyên môn theo quy trình (b) Hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch thực thi nhiệm vụ theo quy trình (c) Tập huấn cho GV việc xây dựng kế hoạch: Xây dựng kế hoạch theo năm học, học kì, chủ đề. 3.2.2.3. Điều kiện thực hiện - Hiệu trưởng nhà trường ra các văn bản thực hiện, đưa nội dung thực hiện vào kế hoạch năm học, phân công nhân lực ngay từ đầu năm học. - Tổ chuyên môn, giáo viên Ngữ văn nhiệt tình, có trách nhiệm cao trong việc thực thi nhiệm vụ.
18. 18 3.2.3. Biện pháp 3: Biện pháp quản lí giai đoạn chuẩn bị 3.2.3.1 Mục đích - ãnh đạo nhà trường nắm bắt và quản lý tốt khâu chuẩn bị của tổ CM và GV Ngữ văn trước khi thực thi quá trình dạy học. 3.2.3.2. Nội dung, cách thức thực hiện biện pháp Bước 1:- ãnh đạo nhà trường triển khai đến các tổ chuyên môn và các giáo viên các công việc phải làm: + Nghiên cứu chương trình môn học + Nghiên cứu đối tượng dạy học + Nghiên cứu bối cảnh dạy học + Xác định mục tiêu môn học, NDDH, PPDH, HTTC chi tiết tới từng bài học + Dự thảo kế hoạch kiểm tra đánh giá trong suốt năm học. + Thảo luận trong tổ thống nhất mục tiêu môn học, kế hoạch kiểm tra đánh giá. + Tổ chức để giáo viên trên cơ sở hệ thống mục tiêu môn học và kế hoạch KTĐG xây dựng kế hoạch dạy học môn học cho cả năm học + Chuẩn bị học liệu và các đồ dùng dạy học khác. Bước 2: Kiểm tra việc thực hiện các công việc của khâu chuẩn bị trong quá trình dạy học Bước 3: Phê duyệt kế hoạch dạy học của tổ chuyên môn, của giáo viên 3.2.3.3. Điều kiện thực hiện - Nhà trường phải tạo điều kiện bố trí thời gian, cơ sở vật chất, đội ngũ nhân lực cho việc thực hiện các công việc của giai đoạn chuẩn bị. - Giáo viên và tổ chuyên môn có tinh thần xây dựng, tinh thần tự giác cao. 3.2.4. Biện pháp 4: Biện pháp quản lí giai đoạn thực thi 3.2.4.1. Mục đích - Đảm bảo kế hoạch dạy học được người dạy thực hiện một cách đúng trình tự và đạt hiệu q 3.2.4.2. Nội dung, cách thức thực hiện Bước 1: Chuẩn bị trước khi lên lớp Bước 2: ên lớp theo giáo án đã chuẩn bị Bước 3: Kiểm tra việc thực hành khâu thực thi quá trình dạy học
19. 19 3.2.4.3. Điều kiện thực hiện - Giáo viên Ngữ văn tuân thủ khâu thực thi theo kế hoạch đã được duyệt. - Có sự phối hợp giữa giáo viên, học sinh, nhân viên phụ trách đồ dùng. 3.2.5. Biện pháp 5: Biện pháp quản lí giai đoan đánh giá cải tiến 3.2.5.1. Mục tiêu - Giáo viên nhận diện được mặt tích cực, hạn chế của hoạt động dạy học, tiến hành điều chỉnh kịp thời theo hướng hiệu quả hơn. - Hiệu trưởng nắm bắt được kết quả hoạt động dạy học, có những quyết sách phù hợp ở giai đoạn tiếp theo. 3.2.5.2. Nội dung cách thức thực hiện - Tổng hợp điều chỉnh cải tiến: Sau khi nhận được các phản hồi từ phía giáo viên, cán bộ quản lý, cần tiến hành tổng hợp, phân tích các đề xuất cải tiến. ựa chọn, phản biện và thống nhất các đề xuất cải tiến. - Hoàn thiện quy trình sau cải tiến: Ra quyết định cải tiến. Rà soát toàn bộ quy trình, điều chỉnh và hoàn thiện quy trình. - Tổ chức thực hiện quy trình cải tiến: Tổ chức thực hiện quy trình đưa quy trình đã hoàn thiện vào thực hiện cho bài sau, chương sau, học kỳ, năm học tiếp theo. - Kiểm tra việc thực hiện khâu đánh giá cải tiến. 3.2.5.3. Điều kiện thực hiện - CBQ phải xây dựng được kế hoạch cụ thể, chi tiết khâu đánh giá cải tiến. Có lộ trình cho việc thực hiện cải tiến ở các giai đoạn sau. - Đủ điều kiện về CSVC, TBDH nhằm đáp ứng nhu cầu cải tiến quá trình dạy học. 3.2.6. Nhóm biện pháp hỗ trợ 3.2.6.1. Xây dựng hệ thống quy định mang tính pháp lý trong chỉ đạo thực hiện Việc thực hiện các khâu của quá trình dạy học phải được ghi rõ trong hệ thống văn bản pháp lý của nhà trường: Các quyết định thành lập các tổ nhóm chuyên môn. Các kế hoạch hoạt động của nhà trường, của tổ, cá nhân. Trong nghị quyết các cuộc họp. 3.2.6.2. Xây dựng các chính sách động viên, khen thưởng kịp thời Khi thực hiện các các khâu của quá trình dạy học, lãnh đạo nhà trường cần quan tâm sát sao, kịp thời khen thưởng, động viên các cá nhân, tổ nhóm làm tốt để tạo động lực cho giáo viên chuyên tâm giảng dạy.
20. 20 3.2.6.3. Trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học - Xây dựng thư viện xanh, thư viện điện tử nhằm đáp ứng nhu cầu bạn đọc, nhu cầu tra cứu thông tin, sưu tầm tài liệu theo hình thức truyền thống (đến thư viện), theo hình thức hiện đại (qua internet) - Xây dựng phòng học bộ môn mang đặc thù bộ môn Ngữ văn - Xây dựng phòng học tương tác, phòng học thông minh 3.2.6.4. Tham mưu với chính quyền địa phương với phòng GD &ĐT Ninh Giang về xây dựng quy chế tuyển sinh đầu vào các trường THCS trong huyện Việc tham mưu với Phòng GD& ĐT Ninh Giang xây dựng quy chế tuyển sinh công bằng là rất cần thiết. Mặt khác, tham mưu với Đảng ủy, HĐND, UBND xã Đồng Tâm trong việc tuyên truyền thay đổi nhận thức trong nhân địa phương để những học sinh thực sự giỏi mới học tại trường C C, chấm dứt việc học sinh có H khá cũng dịch chuyển như hiện tại. 3.2.6.5.Thường xuyên tập huấn cho giáo viên nhà trường về kỹ năng mềm, tập huấn cho giáo viên đi trước, đón đầu và tiếp cận cái mới trong giảng dạy Hình thức tập huấn thông qua các hội nghị, hội thảo chuyên môn. Qua các chuyên đề bồi dưỡng chuyên môn, các buổi sinh hoạt chuyên môn. Qua việc trang bị tài liệu, sách vở, trang bị cơ sở hạ tầng thông tin truyền thông thuận tiện cho giáo viên tự học và tra cứu. 3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp Trên đây là 6 biện pháp được đề xuất có mối quan hệ biện chứng thành một hệ thống trong quản lý quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu đơi mới tại trường THCS Đồng Tâm huyện Ninh Giang, Hải Dương. Từng biện pháp đều xác định rõ mục tiêu, nội dung chi tiết và cách thức tổ chức và điều kiện thực hiện nhằm hoàn thiện quản lý quá trình dạy học theo quan điểm đổi mới hiện nay. Tuy nhiên các biện pháp được sử dụng hiệu quả nhất khi được thực hiện nghiêm túc, đồng bộ. 3.3. Khảo sát tính cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lý quá trình dạy học 3.3.1. Đối tượng, số lượng khảo sát 3.3.2. Kết quả khảo sát
21. 21 Bảng 3.6: Kết quả khảo sát về mức độ cấp thiết của các biện pháp QLQTDH môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, Hải Dương Mức độ thực hiện Ít Không Điểm Rất Bình Thứ TT Nội dung biện pháp Cấp thiết cấp cấp TB cấp thiết thường bậc thiết thiết X SL % SL % SL % SL % SL % Tổ chức cho giáo viên nhận thức lại về quá 1 trình dạy học môn Ngữ văn văn đáp ứng yêu 17 85.00 1 5.00 2 10.00 0 0.00 0 0.00 4.75 6 cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay Tập huấn cho giáo viên tập huấn và chỉ đạo 2 giáo viên cách thực thực hiện các khâu của 20 100.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 5 1 quá trình dạy học 3 Nhóm biện pháp quản lí giai đoạn chuẩn bị 19 95.00 1 5.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 4.95 2 4 Nhóm biện pháp quản lí giai đoạn thực thi 18 90.00 2 10.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 4.9 3 Nhóm biện pháp quản lí giai đoan đánh giá 5 17 85.00 2 10.00 1 5.00 0 0.00 0 0.00 4.8 5 cải tiến 6 Nhóm biện pháp hỗ trợ 18 90.00 1 5.00 1 5.00 0 0.00 0 0.00 4.85 4
22. 22 Bảng 3.7: Kết quả khảo sát về mức độ khả thi của các biện pháp QLQTDH môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, Hải Dương Mức độ thực hiện Điểm Rất Bình Ít Không Thứ TT Nội dung biện pháp Khả thi TB khả thi thường khả thi khả thi bậc X SL % SL % SL % SL % SL % Tổ chức cho giáo viên nhận thức lại về quá 1 trình dạy học môn Ngữ văn văn đáp ứng yêu 19 95.00 1 5.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 4.95 1 cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay Tập huấn cho giáo viên tập huấn và chỉ đạo 2 giáo viên cách thực thực hiện các khâu của 19 95.00 1 5.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 4.95 1 quá trình dạy học 3 Nhóm biện pháp quản lí giai đoạn chuẩn bị 18 90.00 1 5.00 1 5.00 0 0.00 0 0.00 4.85 3 4 Nhóm biện pháp quản lí giai đoạn thực thi 18 94.74 1 5.26 0 0.00 0 0.00 0 0.00 4.7 3 Nhóm biện pháp quản lí giai đoan đánh giá cải 5 17 85.00 1 5.00 2 10.00 0 0.00 0 0.00 4.75 6 tiến 6 Nhóm biện pháp hỗ trợ 17 85.00 2 10.00 1 5.00 0 0.00 0 0.00 4.8 5
23. 23 Tiểu kết chương 3 Trên cơ sở lý luận đã trình bày ở chương 1 luận văn và căn cứ thực trạng quản lý quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới tại trường THCS Đồng Tâm được trình bày ở chương 2, tác giả đã trình bày: Những nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay. Các giải pháp và nhóm giải pháp để quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới. Đồng thời thực hiện khảo cứu các ý kiến về việc quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới. Các kết quả khảo nghiệm đều cho thấy tính cấp thiết, tính khả thi và tính hiệu quả của quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới là rất cao, do vậy đề tài tác giả đề xuất dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn được chứng minh một cách khoa học và biện chứng.
24. 24 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Trong giai đoạn hiện nay: Quá trình hội nhập của Việt Nam và quốc tế hiện đang diễn ra mạnh mẽ; Nghị quyết 29 của Đảng về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đang được thực hiện khẩn trương và ngày 27/12/2018 Bộ GD&ĐT đã công bố Chương trình giáo dục phổ thông mới thì việc dạy học như một quá trình khép kín là một xu hướng tất yếu nhằm giúp dạy học nói chung, dạy học môn Ngữ văn và quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn nói riêng đáp ứng được nhu cầu thời đại. Việc quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn theo ba khâu: khâu chuẩn bị, khâu thực thi, khâu đánh giá cải tiến giúp tránh được các yếu kém, hạn chế của việc dạy học Ngữ văn theo hướng coi trọng kiến thức, chưa coi trọng kĩ năng, chưa lấy người học làm trung tâm để xây dựng các hoạt động dạy học như đa phần ở hiện tại Điều này góp phần nâng cao chất lượng dạy học Ngữ văn ở trường THCS, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Qua nghiên cứ cơ sở lý thuyết và thực tiễn, quản lý quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS Đồng Tâm, Ninh Giang, Hải Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay với trọng tâm là quản lý các khâu của quá trình dạy học, đảm bảo các khâu phải được quản lý chặt chẽ và được giáo viên thực hiện nghiêm túc. Qua khảo nghiệm cho thấy việc quản lý quá trình dạy học theo ba khâu mà tác giả đề xuất là hợp lý, tính cấp thiết, tính khả thi, tính hiệu quả được chứng minh. 2. Khuyến nghị 2.1 Đối với cán bộ quản lý trường THCS Đồng Tâm 2.2. Đối với phòng GD&ĐT Ninh Giang