Tóm tắt Luận văn Quản lý thiết bị dạy học ở các trường Trung học cơ sở thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý thiết bị dạy học ở các trường Trung học cơ sở thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông

1. MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong quá trình dạy học, thiết bị dạy học (TBDH) là một thành tố mang tính phương tiện và điều kiện tất yếu để đạt tới mục đích dạy học. Hiện nay, “Cơ sở vật chất kỹ thuật của nhà trường còn thiếu và lạc hậu; thư viện, phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn và các phương tiện dạy học chưa đảm bảo về số lượng, chủng loại và chất lượng so với yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục, ”; một trong các nhiệm vụ và giải pháp đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là “Từng bước chuẩn hóa, hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật, đảm bảo đủ nguồn lực tài chính và phương tiện dạy học tối thiểu của tất cả các cơ sở giáo dục”. Vân Hồ là một huyện miền núi của tỉnh Sơn La, có điều kiện kinh tế - xã hội (KT- XH) đặc biệt khó khăn. Vấn đề vừa phải hoàn thiện hệ thống TBDH theo quy định tại Thông tư số 19/2009/TT-BGDĐT, ngày 11/8/2009 của Bộ GD&ĐT về Danh mục TBDH tối thiểu cấp trung học cơ sở (THCS) cho thực hiện Chương trình giáo dục (CTGD) phổ thông năm 2006, vừa phải chuẩn bị các điều kiện về TBDH cho triển khai CTGD phổ thông năm 2018 là vấn đề cần được giải quyết trong giai đoạn hiện nay. Chính vì vậy, việc chọn đề tài: “Quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông” để nghiên cứu sẽ nhằm hoàn thiện hệ thống TBDH chuẩn bị cho triển khai CTGD phổ thông mới. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý TBDH ở trường THCS và thực trạng quản lý TBDH ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La; đề xuất các biện pháp quản lý TBDH nhằm hoàn thiện hệ thống TBDH chuẩn bị cho triển khai CTGD phổ thông mới. 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 3.1. Khách thể nghiên cứu Thiết bị dạy học tại các trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý TBDH ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Nếu các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La triển khai có hiệu quả các biện pháp quản lý nhằm tháo gỡ được các khó khăn và khắc phục các bất cập 1
2. trong trang bị, sử dụng, bảo quản và phát triển TBDH; thì có thể được hoàn thiện được hệ thống TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông mới. 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý TBDH ở các trường THCS trong bối cảnh chuẩn bị triển khai CTGD phổ thông mới. 5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng TBDH và thực trạng quản lý TBDH ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý TBDH của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La nhằm hoàn thiện hệ thống TBDH, góp phần nâng cao chất lượng dạy học và chuẩn bị cho triển khai CTGD phổ thông mới. 6. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đề tài nghiên cứu để đề xuất các biện pháp quản lý TBDH của hiệu trưởng các các trường THCS không nội trú thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. Số liệu khảo sát thực trạng vấn đề nghiên cứu được thu thập trong 5 năm học gần đây. Đối tượng khảo sát thực trạng vấn đề nghiên cứu gồm các hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, tổ trưởng văn phòng và một số giáo viên của các trường THCS không nội trú thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phương pháp nghiên cứu lý luận (truy cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, cụ thể hoá, ); Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn (quan sát, điều tra bằng phiếu hỏi, ) và một số phương pháp thông kê toán học 8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có 3 chương: - Chương 1. Cở sở lý luận về quản lý TBDH ở trường THCS. - Chương 2. Thực trạng quản lý TBDH ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. - Chương 3. Biện pháp quản lý TBDH của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đáp ứng các yêu cầu triển khai CTGD phổ thông. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ Trên thế giới có các nghiên cứu khoa học về TBDH trong trường học thể hiện trong các cuốn Giáo dục học. 2
3. Ở Việt Nam, trên cơ sở tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiều nhà khoa học giáo dục Việt Nam đã có các công trình nghiên cứu về CSVC&TBDH. Nhìn chung các công trình như sách, báo khoa học, các luận văn thạc sĩ nêu trên đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề về trang bị, sử dụng, bảo quản TBDH ở một trường phổ thông; nhưng chưa đi sâu vào nghiên cứu về quản lý TBDH ở các trường THCS để đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông mới. 1.2. THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TRIỂN KHAI CTGD PHỔ THÔNG Ở TRƯỜNG THCS 1.2.1. Khái niệm TBDH TBDH là một bộ phận của phương tiện dạy học, bao gồm tập hợp các đối tượng vật chất được các giáo viên và học sinh sử dụng với tư cách là những phương tiện để truyền đạt và lĩnh hội tri thức trong dạy học nhằm đạt tới mục đích dạy học. 1.2.2. Vai trò, tính chất và chức năng của TBDH trong trường THCS 1.2.2.1. Các vai trò chủ yếu của TBDH TBDH có các vai trò chủ yếu: là nhân tố minh chứng khách quan cho những vấn đề về lý luận, liên kết giữa lý luận và thực tiễn trong dạy học; là một trong những thành tố mang tính phương tiện và điều kiện tất yếu để triển khai quá trình dạy học; là một bộ phận của nội dung dạy học và là điều kiện tất yếu để đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học; là nhân tố đảm bảo chất lượng dạy học và nâng cao hiệu quả các hoạt động sư phạm. 1.2.2.2. Các tính chất cơ bản của TBDH TBDH có các tính chất cơ bản: Tính khoa học của TBDH; Tính hiệu quả kinh tế của TBDH; Tính đầy đủ, đa dạng và kịp thời của TBDH 1.2.2.3. Các chức năng chủ yếu của TBDH TBDH có các chức năng: Chức năng phương tiện để đạt tới mục đích dạy học; Chức năng thông tin và truyền thông trong dạy học; Chức năng giáo dục. 1.2.3. Khái quát CTGD THCS mới 1.2.3.1. Mục tiêu của CTGD THCS mới CTGD THCS giúp HS phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành và phát triển ở cấp tiểu học; tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội; hình thành phương pháp học tập, hoàn chỉnh tri thức và kỹ năng nền tảng để tiếp tục học lên THPT, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động. 1.2.3.2. Các môn học và kế hoạch giáo dục theo CTGD THCS mới Theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018 của Bộ GD&ĐT về ban hành CTGD phổ thông thì: Các môn học bắt buộc là Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, 3
4. Giáo dục công dân, Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý; Các môn học bắt buộc có phân hóa là Tin học, Công nghệ và Hướng nghiệp, Giáo dục thể chất, Nghệ thuật, Hoạt động trải nghiệm sáng tạo; Các môn học tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2. 1.2.3.3. Điều kiện thực hiện CTGD THCS mới Theo Điểm 3, trong Mục VII của CTGD phổ thông (theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018) thì các điều kiện về TBDH thực hiện CTGD phổ thông, trong đó có CTGD THCS như sau: “ - Thư viện đạt tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông theo quy định của Bộ GD&ĐT; có các tủ sách lớp học, hoạt động của thư viện có tác dụng phát triển văn hoá đọc, khuyến khích và đáp ứng nhu cầu đọc, nghiên cứu, dạy học của cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh; bổ sung sách, báo và tài liệu tham khảo hằng năm đáp ứng yêu cầu dạy học theo chương trình mới. - TBDH tối thiểu phục vụ giảng dạy, học tập và việc sử dụng TBDH trong các giờ lên lớp và tự làm một số đồ d ng dạy học của giáo viên bảo đảm quy định của Bộ GD&ĐT; kiểm kê, sửa chữa, nâng cấp, bổ sung đồ d ng và TBDH hằng năm đáp ứng yêu cầu dạy học theo chương trình mới”. 1.2.4. Hệ thống TBDH trong trường THCS Hệ thống TBDH trong trường THCS gồm: Nhóm thiết bị nghe nhìn; Nhóm học liệu; Nhóm thiết bị và vật liệu thí nghiệm; Nhóm thiết bị công nghệ thông tin; Nhóm các vật dụng mà giáo viên và học sinh thường xuyên sử dụng trong lớp học hoặc trong phòng học bộ môn. 1.2.5. Các yêu cầu đối với TBDH trong trường THCS đáp ứng CTGD phổ thông 1.2.5.1. Yêu cầu mua sắm và trang bị TBDH - Phải trang bị đủ về số lượng; - Phải trang bị đồng bộ; - Phải đảm bảo chất lượng và hiệu quả kinh tế; - Phải trang bị theo đúng tiến độ triển khai chương trình. 1.2.5.2. Yêu cầu về sử dụng TBDH - Phải tận dụng các ưu thế của thiết bị công nghệ thông tin và truyền thông. - Phải thể hiện kế hoạch dạy học các TBDH đã quy định trong danh mục TBDH. - Phải sử dụng đúng các loại TBDH đã dự kiến trong kế hoạch dạy học. - Phải sử dụng đúng tính năng tác dụng và quy trình vận hành. - Phải hướng dẫn học sinh tìm tòi các TBDH ph hợp với nội dung môn học. 4
5. 1.2.5.3. Yêu cầu về bảo quản TBDH - Phải được xếp đặt, cất giữ theo đúng yêu cầu bảo quản của nhà sản xuất. - Phải được thường xuyên lau ch i và bảo dưỡng định kỳ theo tiêu chuẩn. - Phải sửa chữa hoặc thay thế kịp thời để tiếp tục phục vụ hoạt động dạy học. - Phải thanh lý kịp thời để trang bị bổ sung cái mới có chất lượng. 1.2.5.4. Yêu cầu về phát triển TBDH - Phải được phát triển về số lượng, phát triển liên tục về chủng loại. - Phải phát triển liên tục về chất lượng. - Phải phát triển theo hướng nguồn cấp phát với huy động từ các nguồn khác. - Phải được phát triển bằng động viên, khuyến khích CBQL, GV và HS tự làm. 1.3. QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TRƯỜNG THCS ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CTGD PHỔ THÔNG 1.3.1. Một số khái niệm 1.3.1.1. Quản lý Quản lý một tổ chức là sự tác động có mục đích, kế hoạch của chủ thể quản lý (người quản lý tổ chức) đến khách thể quản lý (những người bị quản lý trong tổ chức) nhằm huy động và điều phối có hiệu quả mọi nguồn lực của tổ chức để đạt tới mục tiêu đã định trong môi trường luôn luôn thay đổi. 1.3.1.2. Quản lý nhà trường Quản lý nhà trường là những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhà trường (hiệu trưởng) đến khách thể quản lý nhà trường (cán bộ quản lý cấp dưới, giảng viên hoặc giáo viên, nhân viên, người học và các lực lượng xã hội khác ) nhằm huy động và điều phối mọi nguồn lực để đạt tới mục tiêu hoạt động của nhà trường trong môi trường luôn luôn thay đổi. 1.3.1.3. Quản lý TBDH trong trường học Quản lý TBDH trong trường học là những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhà trường (hiệu trưởng) đến khách thể quản lý nhà trường (cán bộ quản lý cấp dưới, giảng viên, giáo viên, nhân viên, người học và các lực lượng tham gia giáo dục khác của trường) nhằm huy động và điều phối các nguồn lực để đạt được mục tiêu quản lý TBDH đã định trong môi trường luôn luôn thay đổi. 1.3.2. Nội dung quản lý TBDH ở trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 1.3.2.1. Quản lý hoạt động mua sắm và trang bị TBDH Hiệu trưởng thiết lập và triển khai các chức năng cơ bản của quản lý để thực hiện các hoạt động cụ thể dưới đây. 5
6. - Thiết lập Quy định về quản lý các hoạt động trang bị TBDH. - Xác định nhu cầu sử dụng, kiểm kê về số lượng và đánh giá chất lượng TBDH. - Đề nghị Phòng GD&ĐT có kế hoạch cấp phát TBDH mới. - Tiếp nhận TBDH được cấp phát từ Phòng GD&ĐT. - Dự tr kinh phí để mua sắm thêm TBDH bổ sung cho nguồn TBDH. - Tổ chức hoạt động tự làm TBDH của giáo viên và học sinh. - Kiểm tra, đánh giá các hoạt động trang bị TBDH. 1.3.2.2. Quản lý sử dụng TBDH Hiệu trưởng trường THCS thiết lập và triển khai các chức năng cơ bản của quản lý để điều hành đội ngũ giáo viên và người phụ trách TBDH thực hiện các hoạt động cụ thể dưới đây. - Thiết lập và phổ biến Quy định sử dụng TBDH. - Xây dựng kế hoạch sử dụng TBDH dùng chung, dùng riêng. - Tập huấn cho CBQL, GV, NV cập nhật tính năng, tác dụng, quy trình vận hành. - Thống nhất lựa chọn sử dụng TBDH theo danh mục TBDH. - Giám sát giáo viên sử dụng các TBDH đúng dự kiến trong kế hoạch dạy học. - Giám sát GV và HS sử dụng đúng tính năng, tác dụng, quy trình vận hành. - Kiểm tra và đánh giá hoạt động sử dụng TBDH. 1.3.2.3. Quản lý hoạt động bảo quản TBDH Hiệu trưởng trường THCS thiết lập và triển khai các chức năng cơ bản của quản lý để điều hành đội ngũ giáo viên và cán bộ phụ trách TBDH thực hiện các hoạt động cụ thể dưới đây. - Thiết lập và phổ biến Quy định bảo quản TBDH. - Chỉ đạo xếp đặt TBDH theo đúng tiêu chuẩn bảo quản của nhà sản xuất. - Chỉ đạo bảo dưỡng định kỳ theo đúng quy định. - Chỉ đạo việc kiểm kê và đánh giá chất lượng TBDH. - Tận dụng kinh phí thanh lý TBDH vào các hoạt động bảo dưỡng, sửa chữa. - Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý TBDH. - Kiểm tra, đánh giá các hoạt động trong quản lý bảo quản TBDH. 1.3.2.4. Quản lý hoạt động phát triển TBDH Hiệu trưởng trường THCS thiết lập và triển khai các chức năng cơ bản của quản lý để điều hành đội ngũ giáo viên và cán bộ phụ trách TBDH thực hiện các hoạt động cụ thể dưới đây. - Thiết lập và phổ biến Quy định về phát triển TBDH. 6
7. - Chỉ đạo việc giáo viên tự chế tạo hoặc giao cho học sinh tự làm TBDH. - Chỉ đạo khuyến khích đội ngũ giáo viên, học sinh đăng ký làm TBDH. - Chỉ đạo việc nhận biết những TBDH mới được sản xuất. - Tổ chức huy động kinh phí từ nhiều nguồn để chi cho phát triển TBDH. - Chỉ đạo việc thường xuyên trang bị bổ sung và trang bị thay thế các TBDH. - Kiểm tra, đánh giá kết quả quản lý các hoạt động phát triển TBDH. 1.4. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.4.1. Các yếu tố khách quan: Nghị quyết của Đảng, luật pháp, chính sách và chiến lược phát triển giáo dục của Nhà nước, CTGD phổ thông; Sự tiến bộ của KH&CN trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội toàn cầu; Truyền thống cách mạng, bản sắc văn hóa, điều kiện KT-XH của địa phương; Mức độ đầu tư kinh phí của Nhà nước cho trang bị TBDH. 1.4.2. Các yếu tố chủ quan: Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp của trường THCS; Năng lực sử dụng TBDH của đội ngũ giáo viên THCS; Chất lượng công tác xã hội hoá giáo dục của trường. Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THUỘC HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA 2.1. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tư nhiên và tình hình phát triển KT-XH Huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La, được thành lập theo Nghị quyết số 72/NQ-CP ngày 10/6/2013 của Chính phủ. Vân Hồ là huyện có địa hình núi cao và khí hậu rất phức tạp; điều kiện KT-XH, còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo còn cao; nhưng cũng có nhiều di tích lịch sử văn hoá, khu căn cứ cách mạng và khu du lịch sinh thái. Giáo dục của huyện Vân Hồ có một số thành tựu nhất định như duy trì kết quả phổ cập giáo dục. Hiện nay, ngoài Trường Phổ thông dân tộc nội trú Vân Hồ, huyện Vân Hồ có 12 trường TH&THCS và 2 trường THCS; trong đó có tới 11 trường ở v ng đặc biệt khó khăn. - Bộ máy quản lý đều theo mô hình: Hiệu trưởng, 01 phó hiệu trưởng phụ trách khối THCS, 01 phó hiệu trưởng phụ trách khối tiểu học và một số trường có 01 phó hiệu trưởng phụ trách CSVC&TBDH. 7
8. a) Đội ngũ giáo viên Số lượng và tỉ lệ đạt Chuẩn nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên THCS trong huyện thể hiện tại Bảng 2.1. Bảng 2.1. Tỉ lệ đạt Chuẩn nghề nghiệp của giáo viên THCS thuộc huyện Vân Hồ năm học 2017 - 2018 Mức độ đạt Chuẩn Số lượng Chưa đạt Chuẩn Tốt Khá Trung bình giáo viên Số Số Số Số Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ THCS lượng lượng lượng lượng 282 198 70,21% 77 27,4% 7 2,48% 0 0 Nguồn: Phòng GD&ĐT huyện Vân Hồ (năm 2018) b) Quy mô giáo dục THCS Hiện nay, giáo dục THCS của huyện Vân Hồ có 690 lớp học (các khối lớp 6, 7, 8 và 9) với 17913 học sinh. c) Chất lượng giáo dục THCS Kết quả xếp loại đạo đức HS THCS thể hiện trong Bảng 2.2. dưới đây. Bảng 2.2. Kết quả đánh giá xếp loại đạo đức học sinh THCS Số Số Kết quả xếp loại đạo đức (tỉ lệ %) Năm học lượng lượng Tốt Khá Trung bình Còn yếu lớp học HS 2013-2014 132 3178 61,5% 33,2% 4,8% 0,5% 2014-2015 135 3347 67,9% 27,5% 4,4% 0,2% 2015-2016 137 3698 73,6% 23,5% 2,7% 0,2% 2016-2017 141 3800 77,3% 20,0% 2,7% 0 2017-2018 145 3890 81,4% 17,2% 1,4% 0 Nguồn: Phòng GD&ĐT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La Kết quả loại học lực của HS THCS thể hiện trong các Bảng 2.3. dưới đây. Bảng 2.3. Kết quả đánh giá xếp loại học lực học sinh THCS Số Số Kết quả xếp loại học lực (tỉ lệ %) Năm học lượng lượng Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém lớp học HS 2013-2014 132 3178 1,7% 20,6% 67,5% 10% 0,2% 2014-2015 135 3347 2,9% 27,2% 64,5% 5,8% 0,6% 2015-2016 137 3698 3,4% 30,5% 61,8% 4,3% 2016-2017 141 3800 4,9% 33,3% 59,2% 2,6% 2017-2018 145 3890 7,7% 40,8% 50,9% 0,86% Nguồn: Phòng GD&ĐT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La 8
9. d) Các điều kiện thực hiện CTGD Có thể khái quát các điều kiện để thực hiện CTGD THCS (theo quy định tại Điểm 3 mục VII của CTGD phổ thông do Bộ GD&ĐT ban hành theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018) bằng các số liệu trong Bảng 2.4 dưới đây. Bảng 2.4. Khái quát các điều kiện thực hiện CTGD phổ thông tại các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ Số lượng Số lượng trường chưa Các nhóm điều kiện trường đảm bảo quy định các TT hoặc điều kiện thực hiện đảm bảo mức độ (SL/%) CTGD phổ thông quy định Vừa phải Trầm trọng (SL/%) Diện tích bảo đảm theo quy định tối thiểu của 14/14 1 Điều lệ trường phổ thông 100% Cổng, biển tên trường, tường hoặc hàng rào bao 4/14 5/14 5/14 2 quanh bảo đảm theo quy định tối thiểu của Điều 28,6% 35,7% 35,7% lệ trường phổ thông Sân chơi, bãi tập, chỗ thực hành ngoài trời bảo 2/14 7/7 5/14 3 đảm theo quy định tối thiểu của Điều lệ trường 14,3% 50% 35,7% phổ thông Số lượng, quy cách, chất lượng và thiết bị của 10/14 4/14 4 phòng học bảo đảm theo quy định tối thiểu của 71,4% 28,6% Điều lệ trường phổ thông Kích thước, vật liệu, kết cấu, kiểu dáng, màu sắc 7/14 7/14 5 của bàn ghế HS bảo đảm quy định của Bộ GD&ĐT 50% 50% Kích thước, màu sắc, cách treo bảng trong lớp học 14/14 6 bảo đảm quy định về vệ sinh trường học của Bộ Y tế 100% Khối phòng phục vụ học tập, khối phòng hành 14/14 7 chính quản trị và phòng học bộ môn (đối với cấp 100% THCS) đạt tiêu chuẩn tối thiểu theo quy định. Thư viện đạt tiêu chuẩn thư viện trường phổ 3/14 11/14 8 thông theo quy định của Bộ GD&ĐT; 21% 79% Thư viện (TV) có tủ sách lớp học, hoạt động của TV có tác dụng phát triển văn hoá đọc, khuyến 3/14 11/14 9 khích và đáp ứng nhu cầu đọc, nghiên cứu, dạy 21% 79% học của cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh; Thư viện được bổ sung sách, báo và tài liệu tham 4/14 10/14 10 khảo hằng năm đáp ứng yêu cầu dạy học theo 28,6% 71,4% chương trình mới. TBDH tối thiểu phục vụ giảng dạy, học tập và 4/14 10/14 việc sử dụng TBDH trong các giờ lên lớp và tự 11 28,6% 71,4% làm một số đồ d ng dạy học của giáo viên bảo đảm quy định của Bộ GD&ĐT Công tác kiểm kê, sửa chữa, nâng cấp, bổ sung đồ 4/14 10/14 12 dùng và TBDH hằng năm đáp ứng yêu cầu dạy 28,6% 71,4% học theo chương trình mới Nguồn: Tổng hợp số liệu từ kết quả khảo sát tại Phụ lục 1 của luận văn 9
10. 2.2. MỤC ĐÍCH, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP, CÔNG CỤ VÀ ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - Mục đích nhằm nhận biết thực trạng các điều kiện thực hiện CTGD phổ thông, thực trạng TBDH và thực trạng quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông. - Nội dung: Khảo sát chung về các điều kiện thực hiện CTGD phổ thông; Khảo sát cụ thể thực trạng TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông và thực trạng quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 2.2.3. Phương pháp và công cụ xử lý số liệu - Phương pháp chủ yếu để triển khai các nội dung khảo sát là phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. Thực hiện phương pháp này bằng các soạn và gửỉ tới Ban Giám hiệu các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ 01 bảng câu hỏi có hình thức và nội dung đã thể hiện trong Phụ lục 1, để xin ý kiến tự đánh giá của Ban giám hiệu mỗi trường đối với các điều kiện thực hiện CTGD phổ thông; Soạn thảo các bảng câu hỏi để xin ý kiến đánh giá của các đối tượng được chọn về thực trạng TBDH và thực trạng quản lý TBDH tại các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ theo 4 loại cụ thể: Loại Tốt (4 điểm); Loại Khá (3 điểm); Loại Trung bình (2 điểm); Loại Còn yếu (1 điểm). Nội dung và hình thức các phiếu hỏi được thể hiện tại Phụ lục 2 và Phụ lục 3 của luận văn. - Công cụ để xử lý số liệu là công thức tính giá trị trung bình gia quyền X ) là một công thức có trong Phương pháp thống kê toán học của tác giả Hoàng Chúng đã viết trong cuốn “Phương pháp thống kê toán học trong giáo dục” do NXB Giáo dục n f x  i i i 1 ấn hành năm 1982 [11]. Đó là công thức: X j = n , trong đó: Loại Tốt (T) có  f i i 1 giá trị từ 3,25 đến 4,0; Loại Khá (K) có giá trị X từ 2,50 đến 3,24; Loại Trung bình (TB) có giá trị từ 1,75 đến 2,49 và Loại Yếu (Y) có giá trị 1,74. 2.2.4. Đối tượng xin ý kiến khảo sát - Đối với khảo sát thực trạng TBDH: 130 người: 14 hiệu trưởng, 14 phó hiệu trưởng phụ trách khối THCS, 14 tổ trưởng chuyên môn THCS và 90 giáo viên THCS. - Đối với khảo sát thực trạng quản lý TBDH : 75 người; 03 cán bộ lãnh đạo cấp Phòng và 2 cán bộ phụ trách giáo dục THCS của Phòng GD&ĐT Vân Hồ; 14 hiệu trưởng và 14 Phó hiệu trưởng phụ trách THCS, 14 tổ trưởng chuyên môn, 14 tổ trưởng văn phòng và 14 cán bộ phụ trách thí nghiệm và thư viện của 14 trường THCS đã chọn làm đối tượng khảo sát. 10
11. Tổng hợp kết quả và phân tích số liệu trong các phiếu hỏi đó, chúng tôi nhận biết được thực trạng TBDH và thực trạng quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu triển khai CTGD phổ thông ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La dưới đây. 2.3. THỰC TRẠNG THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THUỘC HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA 2.3.1. Thực trạng trang bị TBDH Thực trạng trang bị TBDH bị đánh giá ở mức độ thấp của loại Trung bình, vì trung bình cộng của các trung bình gia quyền ( X ) trong bảng số liệu chỉ đạt 2,03 (xem Bảng 2.5 của bản chính). 2.3.2. Thực trạng sử dụng bị TBDH Thực trạng sử dụng TBDH được đánh giá vào ở mức độ cao của loại Trung bình, vì trung bình cộng của các trung bình gia quyền ( ) trong bảng số liệu này chỉ đạt 2,45 (xem Bảng 2.6 của bản chính). 2.3.2. Thực trạng bảo quản bị TBDH Thực trạng bảo quản TBDH được đánh giá vào loại Trung bình, vì trung bình cộng của các trung bình gia quyền ( ) trong bảng số liệu này chỉ đạt 2,17 (xem Bảng 2.7 của bản chính). 2.3.4. Thực trạng phát triển TBDH Thực trạng phát triển TBDH chỉ được đánh giá ở mức độ thấp của loại Trung bình, vì trung bình cộng của các trung bình gia quyền ( ) trong bảng số liệu này chỉ đạt 1,83 (xem Bảng 2.8 của bản chính). 2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TBDH Ở CÁC TRƯỜNG THCS THUỘC HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA 2.4.1. Thực trạng quản lý các hoạt động trang bị TBDH Thực trạng quản lý các hoạt động trang bị TBDH được đánh giá đã thực hiện vào loại Khá, nhưng chỉ ở mức độ thấp của loại Khá; vì giá trị trung bình cộng của các trong bảng này là 2,56 (xem Bảng 2.9. tại bản chính). 2.4.2. Thực trạng quản lý sử dụng TBDH Thực trạng quản lý sử dụng TBDH chỉ được đánh giá vào loại Trung bình, nhưng ở mức độ cao của loại Trung bình; vì giá trị trung bình cộng của các trong bảng này là 2,41 (xem Bảng 2.10 của bản chính). 2.4.3. Thực trạng quản lý bảo quản TBDH Thực trạng quản lý bảo quản TBDH được đánh giá đã thực hiện vào loại Trung bình, nhưng ở mức độ cao của loại Trung bình; vì giá trị trung bình cộng của các trong bảng này là 2,39 (xem Bảng 2.11 của bản chính). 11
12. 2.4.4. Thực trạng quản lý các hoạt động phát triển TBDH Thực trạng quản lý các hoạt động phát triển TBDH chỉ được đánh giá đã thực hiện vào loại Trung bình, nhưng ở mức độ cao của loại Trung bình; vì giá trị trung bình cộng của các X trong bảng này là 2,26 (xem Bảng 2.12 của bản chính). 2.4.5. Thực trạng các yếu tố có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động phát triển TBDH Thực trạng các yếu tố có ảnh hưởng đến quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu triển khai CTGD THCS tại các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ đều được đánh giá có mức độ tác động vào loại Rất mạnh; trong đó: Yếu tố “Năng lực quản lý TBDH của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp của các trường THCS” được đánh giá với mức độ tác động mạnh nhất, xếp thứ 1 trong 7 yếu tố với gia trị lên tới 3,64; Yếu tố thứ 7 trong bảng “Chất lượng công tác xã hội hoá giáo dục của trường để tăng nguồn kinh phí đầu tự cho TBDH” được đánh giá với mức độ tác động mạnh thứ nhì, xếp thứ 2 trong 7 yếu tố với gia trị lên tới 3,48. 2.5. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN VÂN HỒ 2.5.1. Mặt mạnh, thuận lợi và nguyên nhân Quản lý TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD THCS mới của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La có những thuận lợi và mặt mạnh chủ yếu: - Đảng đã có Nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. - Quốc hội và Chính phủ đã có các Nghị quyết về đổi mới Chương trình và sách giáo khoa phổ thông. - Bộ Giáo dục đã ban hành CTGD phổ thông mới - Uỷ ban nhân dân tỉnh Sơn La và Uỷ ban nhân dân huyện Vân Hồ đã có các chính sách phát triển KT-XH, trong đó có các giải pháp ưu tiên cho phát triển giáo dục phổ thông ở các v ng đặc biệt khó khăn. - Sở GD&ĐT Sơn La và Phòng GD&ĐT Vân Hồ đã bước đầu đã có kế hoạch về trang bị TBDH cho các trường THCS để triển khai CTGD THCS mới vào năm học 2018 - 2019. - Đa số nhân dân các dân tộc thuộc huyện Vân Hồ đã có ý thức vượt khó để c ng với các lực lượng chính trị địa phương phấn đấu để phát triển KT-XH, trong đó tập trung cho phát triển giáo dục. - Các nhà trường THCS, trong đó có đội ngũ CBQL và đội ngũ giáo viên đã bước đầu nhận thức được yêu cầu triển khai CTGD THCS mới. 12
13. 2.5.2. Các khó khăn, bất cập và nguyên nhân Các khó khăn, bất cập về thực trạng TBDH và cũng là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các khó khăn, bất cập về thực trạng quản lý TBDH ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ bao gồm: - Một là, chưa thiết lập và ban hành Quy định về quản lý TBDH. - Hai là, thiếu nguồn lực vật chất để duy trì và phát triển TBDH đáp ứng yêu cầu triển khai CTGD THCS. - Ba là, các hoạt động giám sát giáo viên và học sinh sử dụng TBDH chưa có chất lượng và hiệu quả cao. - Bốn là, việc tổ chức các hoạt động tự sửa chữa, tự cải tiến và tự làm TBDH của giáo viên và học sinh chưa có chất lượng và hiệu quả cao. - Năm là, năng lực quản lý TBDH của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp và của cán bộ phụ trách TBDH của nhà trường còn hạn chế. Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG CỦA CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA 3.1. MỘT SỐ NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP QUẢN LÝ Các biện pháp quản lý TBDH của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đáp ứng yêu chầu CTGD phổ thông được đề xuất trên cơ sở các nguyên tắc: - Bám sát yêu cầu về điều kiện triển khai CTGD phổ thông; Ph hợp với hoàn cảnh KT-XH của huyện Vân Hồ tỉnh, Sơn La; Đảm bảo tính khoa học; Đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ; Đảm bảo tính khả thi. 3.2. NHỮNG BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG CỦA CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA 3.2.1. Tổ chức xây dựng, ban hành và hướng dẫn triển khai quy định của trường về quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông. 3.2.1.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp Có được các quy định cụ thể của nhà trường về mua sắm và trang bị, sử dụng, bảo quản và phát triển TBDH đáp ứng yêu cầu của CTGD THCS; có ý nghĩa làm cho mọi hoạt động về quản lý TBDH đi vào nề nếp và được chủ động; phát huy được sức mạnh tổng hợp về trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên phụ trách TBDH và học sinh vào quản lý TBDH. 13
14. 3.2.1.2. Chủ thể, nội dung và cách thức triển khai biện pháp Để triển khai biện pháp này, hiệu trưởng các trường THCS thực hiện các nội dung chủ yếu dưới đây. - Chỉ đạo việc thành lập Ban dự thảo Quy định quản lý TBDH của trường; - Chỉ đạo việc thảo luận góp ý cho bản dự thảo để tu chỉnh Quy định quản lý TBDH của trường. - Ký quyết định ban hành và hướng dẫn thi hành Quy định về quản lý TBDH. - Hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra, đánh giá triển khai các biện pháp. 3.2.1.3. Các điều kiện thực hiện - Quy định quản lý TBDH của trường không được trái với luật pháp, chính sách, các quy định của Ngành GD&ĐT. - Mọi lực lượng giáo dục trong trường phải có trách nhiệm xây dựng và gương mẫu thực thi Quy định quản lý TBDH của trường. 3.2.2. Tổ chức các hoạt động hoàn thiện hệ thống TBDH theo hướng kết hợp giữa nguồn kinh phí được cấp phát với nguồn kinh phí từ chính sách xã hội hóa giáo dục. 3.2.1.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp Biện pháp này nhằm mục đích huy động đủ kinh phí từ chính sách xã hội hóa giáo dục để hoàn thiện hệ thống TBDH, tạo đủ các điều kiện để triển khai CTGD phổ thông. Biện pháp có ý nghĩa trong triển khai chính sách xã hội hoá giáo dục để huy động nguồn lực vật chất cho hoạt động hoàn thiện hệ thống TBDH. 3.2.2.2. Chủ thể, nội dung và cách thức triển khai biện pháp Để triển khai biện pháp này, hiệu trưởng các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La triển khai các hoạt động chủ yếu theo các nội dung dưới đây. - Chỉ đạo việc kiểm kê toàn bộ TBDH từng môn học theo Danh mục TBDH tối thiểu cấp THCS để nhận biết mức độ thiếu TBDH cần phải mua sắm bổ sung TBDH, đồng thời vừa tạo đủ các điều kiện về TBDH để triển khai CTGD phổ thông mới. - Chỉ đạo việc thiết lập Dự toán số lượng kinh phí cần có để mua sắm bổ sung các TBDH còn thiếu (trừ các TBDH đã có và các TBDH sẽ được cấp phát mới); - Đề xuất với Phòng GD&ĐT huyện để Phòng GD&ĐT làm đầu mối cho việc tổ chức Hội nghị TBDH của trường để bàn về các nội dung chủ yếu: + Tình hình phát triển nhà trường, thành tựu giáo dục, tóm tắt phương hướng hoạt động, thuận lợi và khó khăn trong triển khai các hoạt động giáo dục. 14
15. + Vai trò của nhà trường THCS đối với mục tiêu phát triển nguồn nhân lực cho địa phương và đối với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục THCS theo CTGD THCS mới; + Những đề nghị với UBND huyện và các Phòng chức năng của huyện, với cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và các “mạnh thường quân” về hỗ trợ nguồn lực vật chất cho trường để có nguồn kinh phí thực hiện mục tiêu hoàn thiện hệ thống TBDH. - Thực hiện kiểm tra, đánh giá tiến độ và kết quả triển khai biện pháp. 3.2.1.3. Các điều kiện thực hiện biện pháp - Các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp c ng một số “mạnh thường quân” phải nhận thức được sự nghiệp giáo dục là của toàn xã hội; - Phòng GD&ĐT huyện Vân Hồ phải là đầu mối kết nối các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường để tổ chức có chất lượng Hội nghị TBDH của trường. - Các lực lượng chính trị trong xã phải là nòng cốt giúp các trường THCS vận động các lực lượng giáo dục ngoài xã hội ủng hộ kinh phí cho nhà trường. 3.2.3. Tổ chức các hoạt động khuyến khích giáo viên và học sinh sửa chữa, cải tiến và tự làm một số TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 3.2.3.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp Biện pháp này nhằm phục hồi các TBDH đã có sự cố, cải tiến các TBDH không phù hợp với nội dung môn học và có thêm TBDH theo yêu cầu của CTGD THCS mới; có ý nghĩa về tính hiệu quả kinh tế trong mua sắm trang bị TBDH. 3.2.3.2. Chủ thể, nội dung và cách thức triển khai biện pháp Để triển khai biện pháp quản lý này, hiệu trưởng các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ thực hiện một số nội dung chủ yếu dưới đây. - Ban hành các quy định thi đua, khen thưởng hoặc hỗ trợ về kinh phí nhằm động viên, khuyến khích GV hoặc HS nhận sửa chữa, cải tiến hoặc làm mới TBDH. - Xem xét, phân loại và lựa chọn những TBDH có thể giao cho GV hoặc HS tự sửa chữa, cần cải tiến, phải làm mới trên cơ sở sử dụng các vật liệu sẵn ở địa phương, các linh kiện về điện, nước và thiết bị thông tin, các phần mềm vi tính. - Tổ chức và chỉ đạo hoạt động động viên và khuyến khích GV và HS tự đăng ký đảm nhận việc sửa chữa, cải tiến và làm mới TBDH. - Chỉ đạo nghiệm thu và vận hành thử các TBDH mà GV và HS đã làm mới, cải tiến hoặc tu sửa. - Chỉ đạo triển khai các chính sách về động viên, khuyến khích giáo viên và học sinh có thành tích trong làm mới, cải tiến hoặc tu sửa. 15
16. - Kiểm tra và đánh giá tiến độ và kết quả triển khai biện pháp. 3.2.3.3. Các điều kiện thực hiện biện pháp - Phải chọn được những GV, HS nhiệt tình, có kiến thức vật lý, hoá học, tin học và đặc biệt là có năng lực tu sửa, cải tiến và tự làm các TBDH. - Phải có kinh phí nhất định để chi cho tu sửa, cải tiến và tự làm TBDH. 3.2.4. Chỉ đạo có hiệu quả các hoạt động giám sát đội ngũ giáo viên sử dụng TBDH theo yêu cầu triển khai CTGD phổ thông. 3.2.4.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp Biện pháp này nhằm mục đích làm cho giáo viên lựa chọn đúng các TBDH phù hợp với nội dung dạy học trong CTGD THCS ở các khâu soạn kế hoạch dạy học, triển khai kế hoạch dạy học; có ý nghĩa vừa giúp GV lựa chọn đúng các TBDH ph hợp với nội dung môn học. 3.2.4.2. Chủ thể, nội dung và cách thức triển khai Để thực hiện biện pháp quản lý này, hiệu trưởng các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ thực hiên các nội dung chủ yếu dưới đây. - Chỉ đạo việc hướng dẫn sử dụng TBDH cho giáo viên về lắp đặt, tính năng, tác dụng và thao tác vận hành các TBDH. - Chỉ đạo các tổ chuyên môn thống nhất lựa chọn các TBDH theo quy định Danh mục TBDH của Bộ GD&ĐT và ph hợp hoàn cảnh KT-XH của địa phương. - Chỉ đạo các tổ trưởng chuyên môn giám sát GV sử dụng các TBDH đã lựa chọn đã dự kiến trong kế hoạch dạy học để giảng dạy trên lớp. - Chỉ đạo việc đánh giá và rút kinh nghiệm về sử dụng TBDH trong các giờ học; đặc biệt là trong tổ chức thao giảng. - Thực hiện kiểm tra và đánh giá tiến độ và kết quả triển khai biện pháp. 3.2.4.3. Các điều kiện thực hiện biện pháp Nhân viên phụ trách TBDH không chỉ là người trông coi và cất giữ TBDH, mà họ phải là người am hiểu về tính năng, tác dụng và quy trình vận hành của từng TBDH đối với từng môn học. 3.2.5. Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng tại trường về năng lực quản lý TBDH cho đội ngũ CBQL và nhân viên phụ trách TBDH của trường. 3.2.5.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp Biện pháp này nhằm nâng cao năng lực quản lý TBDH cho đội ngũ CBQL và nhân viên phụ trách TBDH của trường; có ý nghĩa trong quản lý việc hoàn thiện hệ thống TBDH, vừa chuẩn bị đủ các điều kiện cho triển khai CTGD phổ thông. 16
17. 3.2.6.2. Chủ thể, nội dung và cách thức triển khai biện pháp Hiệu trưởng thực hiện các nội dung chủ yếu dưới đây. - Chỉ đạo triển khai các hoạt động quản lý nhằm nhận biết nhu cầu kiến thức cần bồi dưỡng cho cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách TBDH. - Chỉ đạo việc chuẩn bị điều kiện để tổ chức buổi bồi dưỡng: + Chuẩn bị tài liệu bồi dưỡng; + Chuẩn bị báo cáo viên (Hiệu trưởng hoặc mời một lãnh đạo hoặc cán bộ phụ trách giáo dục THCS của Phòng GD&ĐT huyện Vân Hồ); + Chuẩn bị thời gian và địa điểm bồi dưỡng; trong đó thời gian khoảng 2 buổi và địa điểm ngay tại mỗi trường. - Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng ngay tại trường về các kiến thức quản lý TBDH cho các CBQL các cấp và nhân viên phụ trách TBDH của trường. - Chỉ đạo việc tự bồi dưỡng với các nội dung chủ yếu dưới đây: - Chỉ đạo việc thực hiện các hoạt động khen thưởng về tinh thần và vật chất cho những người đã hoàn thành việc bồi dưỡng hoặc tự bồi dưỡng. - Kiểm tra và đánh giá quá trình và kết quả triển khai biện pháp. 3.2.5.3. Điều kiện triển khai biện pháp - Phải có đủ các tài liệu bồi dưỡng và tự bồi dưỡng (đã nêu trên) để phát cho những CBQL và nhân viên phụ trách TBDH. - Phải tạo đủ các điều kiện về thời gian, hỗ trợ kinh phí, trang bị các thiết bị kỹ thuật cho CBQL và nhận viên phụ trách TBDH trong bồi dưỡng hoặc tự bồi dưỡng. - Hiệu trưởng phải là một báo cáo viên trong tổ chức bồi dưỡng quản lý TBDH. 3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP Các biện pháp quản lý TBDH tuy có tính độc lập riêng, nhưng có mối liên hệ mật thiết và bổ trợ cho nhau để đảm bảo tính đồng bộ trong tháo gỡ các khó khăn và khắc phục các bất cập trong thực trạng quản lý TBDH (xem hình 3.1. bản chính). 3.4. KHẢO NGHIỆM MỨC ĐỘ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ 3.4.1. Mục đích, nội dung, phương pháp, đối tượng và công cụ khảo nghiệm - Mục đích: nhận biết mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp. - Nội dung: mức độ cấp thiết và tính khả thi của mỗi biện pháp quản lý TBDH. - Phương pháp: xin ý kiến của các đối tượng được chọn để trả lời câu hỏi. - Đối tượng được chọn: 75 người đã được hỏi ý kiến trong khảo sát thực trạng quản lý TBDH ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ (đã nêu tại Chương 2). 17
18. - Công cụ: các bảng câu hỏi tại Phụ lục 4 của luận văn. Công thức xử lý số liệu: n f x  i i Xj i 1 (đã sử dụng trong các mục 2.2. và 2.3 của Chương 2) = n  f i i 1 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm 3.4.2.1. Mức độ cấp thiết của các biện pháp Mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông thể hiện tại Bảng 3.1 dưới đây. Bảng 3.1. Mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý TBDH của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La Mức độ cấp thiết Rất Cấp Thứ Không TT Các biện pháp quản lý cấp thiết bậc cấp thiết X thiết (1 Đ) (3Đ) (2Đ) Tổ chức xây dựng, ban hành và hướng dẫn 1 triển khai quy định của trường về quản lý 72 2 1 2,95 2 TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông Tổ chức các hoạt động hoàn thiện hệ thống TBDH theo hướng kết hợp giữa nguồn kinh 2 70 4 1 2,92 3 phí được cấp phát với nguồn kinh phí từ chính sách xã hội hóa giáo dục Tổ chức các hoạt động khuyến khích giáo viên và học sinh sửa chữa, cải tiến và tự 3 69 5 1 2,91 4 làm một số TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông Chỉ đạo có hiệu quả các hoạt động giám sát 4 đội ngũ giáo viên sử dụng TBDH theo yêu 74 1 0 2,99 1 cầu triển khai CTGD phổ thông Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng tại trường về năng lực quản lý 5 70 3 1 2,89 5 TBDH cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách TBDH của trường Giá trị trung bình công của các X 2,93 Số liệu tại Bảng 3.2 cho thấy các biện pháp quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông đều có mức độ “Rất cấp thiết” rất cao vì giá trị trung bình cộng của các trong bảng này lên tới 2,93. 3.4.2.2. Mức độ tính khả thi của các biện pháp Mức độ tính khả thi của các biện pháp quản lý TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông thể hiện tại Bảng 3.2 dưới đây. 18
19. Bảng 3.2. Mức độ tính khả thi của các biện pháp quản lý TBDH của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La Mức độ cấp thiết Rất Không Thứ Khả thi TT Các biện pháp quản lý Khả khả bậc X thi thi (2Đ) (3Đ) (1 Đ) Tổ chức xây dựng, ban hành và hướng dẫn triển khai quy định của trường về 1 73 2 0 2,97 2 quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông Tổ chức các hoạt động hoàn thiện hệ thống TBDH theo hướng kết hợp giữa 2 71 4 0 2,95 4 nguồn kinh phí được cấp phát với nguồn kinh phí từ chính sách xã hội hóa giáo dục Tổ chức các hoạt động khuyến khích giáo viên và học sinh sửa chữa, cải tiến 3 72 3 0 2,96 3 và tự làm một số TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông Chỉ đạo có hiệu quả các hoạt động giám 4 sát đội ngũ giáo viên sử dụng TBDH 74 1 0 2,99 1 theo yêu cầu triển khai CTGD phổ thông Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng tại trường về năng lực quản lý 5 72 2 1 2,94 5 TBDH cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách TBDH của trường Giá trị trung bình công của các X 2,96 Số liệu tại Bảng 3.2 cho thấy, các biện pháp quản lý TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông đều đạt mức độ “rất khả thi” rất cao; vì giá trị trung bình cộng của các trong bảng này lên tới 2,96. 3.4.2.3. Mối tương quan giữa mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý Để nhận biết được mối tương quan giữa mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý TBDH của các Trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La, 6 2 chúng tôi d ng công thức tính Hệ số tương quan Spearman. Đó là R = 1 - d ; n(n2 1) trong đó: R là hệ số tương quan; d2 là bình phương của hiệu các thứ bậc tương ứng; n là số thứ bậc đã có. Nếu R có giá trị lớn hơn 0 (dương), nhỏ hơn 1 và gần với 1 thì mức độ cần thiết và tính khả thi có mối tương quan thuận; Nếu R có giá trị nhỏ hơn 0 (âm), lớn hơn - 1 và gần với -1 thì mức độ cần thiết và tính khả thi có mối tương quan 19
20. nghịch; Nếu R bằng 1 thì mối tương quan chặt chẽ nhất (tức là nếu biện pháp nào đã có mức độ cấp thiết rất cao thì biện pháp ấy cũng có mức độ tính khả thi rất cao). Mức độ tương quan giữa mức độ cấp thiết và mức độ tính khả thi của các biện pháp quản lý được thể hiện ở các số liệu trong Bảng 3.3 dưới đây. Bảng 3.3. Tương quan giữa mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý Các số liệu về sự tương quan Các giải pháp quản lý Mức độ Mức độ TT cấp thiết khả thi d2 Thứ Thứ X bậc bậc Tổ chức xây dựng, ban hành và hướng dẫn triển 1 khai Quy định của trường về quản lý TBDH 2,95 2 2,97 2 0 đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông Tổ chức các hoạt động hoàn thiện hệ thống TBDH theo hướng kết hợp giữa nguồn kinh phí 2 2,92 3 2,95 4 được cấp phát với nguồn kinh phí từ chính sách 1 xã hội hóa giáo dục Tổ chức các hoạt động khuyến khích giáo viên 3 và học sinh sửa chữa, cải tiến và tự làm một số 2,91 4 2,96 3 1 TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông Chỉ đạo có hiệu quả các hoạt động giám sát đội 4 ngũ giáo viên sử dụng TBDH theo yêu cầu triển 2,99 1 2,99 1 0 khai CTGD phổ thông Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng tại trường về năng lực quản lý TBDH cho đội 5 2,89 5 2,94 5 ngũ cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách 0 TBDH của trường Với các số liệu tại Bảng 3.3, hệ số tương quan : 2 6 6(0 1 1 0 0) R = 1 - d = 1 - = 1 - 12 = 0,90. n(n2 1) 5(25 1) 120 Theo toán học thống kê, hệ số tương quan R bằng 0,90 là số dương, nhỏ hơn 1 và sát với 1 cho thấy tương quan giữa mức độ cấp thiết với mức độ tính khả thi của các biện pháp quản lý TBDH đã đề xuất trong luận văn này là tương quan thuận và rất chặt chẽ. Tóm lại, với kết quả khảo nghiệm như trên, các biện pháp quản lý TBDH của các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông đã đề xuất trong luận văn này có mức độ cấp thiết và mức độ tính khả thi rất cao; các biện pháp quản lý đó có mối quan hệ thuận và chặt chẽ. Như vậy, hiệu 20
21. trưởng các trường THCS (ở diện không nội trú) thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La có thể vận dụng các nội dung và quy trình triển khai các biện pháp quản lý đó vào quản lý TBDH của trường để vừa hoàn thiện được hệ thống TBDH của trường theo quy định trong Thông tư số 19/2009/TT-BGDĐT, ngày 11/8/2009 về Ban hành Danh mục TBDH tối thiểu cấp THCS; và vừa chuẩn bị đủ các điều kiện về TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD THCS trong CTGD phổ thông đã được Bộ GD&ĐT ban hành theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018 về Ban hành CTGD phổ thông. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 1. KẾT LUẬN - TBDH là một thành tố trong quá trình giáo dục, nói chung và quá trình dạy học nói riêng và có tầm quan trọng như các thành tố mục tiêu, chương trình và nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức, người giáo dục và người được giáo dục, kết quả giáo dục. TBDH trong trường THCS là một bộ phận của phương tiện dạy học, bao gồm các đối tượng vật chất được giáo viên và học sinh sử dụng với tư cách là những phương tiện nhằm đạt tới mục đích dạy học. TBDH có vai trò, tính chất và chức năng trong nâng cao chất lượng dạy học; đồng thời phải đảm bảo các yêu cầu về trang bị, sử dụng, bảo quản và phát triển. Quản lý TBDH trong trường THCS bao gồm các nội dung chủ yếu là quản lý hoạt động trang bị, quản lý hoạt động sử dụng, quản lý hoạt động bảo quản và quản lý hoạt động phát triển TBDH. Các yếu tố có tác động đến quản lý TBDH ở trường THCS gồm Nghị quyết của Đảng, luật pháp, chính sách và chiến lược phát triển giáo dục của Nhà nước, CTGD THCS; Sự tiến bộ của KH&CN trong bối cảnh phát triển KT-XH toàn cầu; Truyền thống cách mạng, bản sắc văn hóa, điều kiện KT-XH của địa phương; Mức độ đầu tư TBDH kinh phí của Nhà nước cho trang bị TBDH; Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp của trường; Năng lực lựa chọn và sử dụng TBDH của đội ngũ giáo viên của trường; Chất lượng công tác xã hội hoá giáo dục của trường. - Hầu hết các trường THCS thuộc huyên Vân Hồ, tỉnh Sơn La ở trong v ng có hoàn cảnh phát triển KT-XH ở diện đặc biệt khó khăn; quy mô giáo dục của các trường này đảm bảo yêu cầu duy trì sĩ số nhờ phổ cập giáo dục THCS; nhưng chất lượng giáo dục có nhiều hạn chế (thể hiện trên số liệu về xếp loại đạo đức và học lực). Cơ sở vật chất (Phòng học, sân chơi, bãi tập, ) và các TBDH (được trạng bị 21
22. trong các phòng học, thư viên và phòng thí nghiệm) còn thiếu thốn và lạc hậu. Các yêu cầu về TBDH đáp ứng yêu cầu triển khai CTGD phổ thông chỉ đạt loại Trung bình hoặc đạt mức độ thấp của loại Khá. Không có một yêu cầu nào được đánh giá đạt được loại Tốt, nhưng cũng không có yêu cầu nào bị đánh giá vào loại Yếu. Các hoạt động quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu triển khai CTGD phổ thông chỉ đạt mức độ cao của loại Trung bình hoặc đạt mức độ thấp của loại Khá. Không có một hoạt động quản lý nào được đánh giá đã thực hiện đạt được loại Tốt, nhưng cũng không có hoạt động quản lý nào bị đánh giá vào loại Yếu. Các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến khó khăn, bất cập về thực trạng TBDH đáp ứng các yêu cầu triển khai CTGD THCS mới và cũng là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các khó khăn, bất cập về thực trạng quản lý TBDH ở các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ thuộc về các vấn đề: + Xây dựng, ban hành quy định về quản lý TBDH. + Thiếu kinh phí để hoàn thiện hệ thống TBDH. + Chưa tổ chức có hiệu quả việc giáo viên và học sinh sửa chữa, cải tiến và tự làm TBDH. + Các hoạt động giám sát giáo viên sử dụng TBDH chưa có chất lượng và hiệu quả cao. + Năng lực quản lý TBDH của đội ngũ cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách TBDH của trường còn hạn chế. - Để hoàn thiện hệ thống TBDH và tạo đủ các điều kiện về TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông, các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La cần phải triển khai các biện pháp quản lý: + Tổ chức xây dựng, ban hành và hướng dẫn triển khai quy định của trường về quản lý TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông. + Tổ chức các hoạt động hoàn thiện hệ thống TBDH theo hướng kết hợp giữa nguồn kinh phí được cấp phát với nguồn kinh phí từ chính sách xã hội hóa giáo dục. + Tổ chức các hoạt động khuyến khích giáo viên và học sinh sửa chữa, cải tiến và tự làm một số TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông . + Chỉ đạo có hiệu quả các hoạt động giám sát đội ngũ giáo viên sử dụng TBDH theo yêu cầu triển khai CTGD phổ thông. + Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng tại trường về năng lực quản lý TBDH cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách TBDH của trường. 22
23. Các biện pháp quản lý TBDH nêu trên đã được khảo nghiệm. Kết quả kiểm chứng cho thấy các biện pháp đó có mức độ cấp thiết và mức độ tính khả thi rất cao; các biện pháp đó lại có mối tương quan thuận và chặt chẽ. Vận dụng các biện pháp quản lý đó sẽ: vừa hoàn thiện hệ thống TBDH theo quy định trong quy định trong Thông tư số 19/2009/TT-BGDĐT, ngày 11/8/2009 về Ban hành Danh mục TBDH tối thiểu cấp THCS; vừa chuẩn bị đủ các điều kiện về TBDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông đã được Bộ GD&ĐT ban hành theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018 về Ban hành CTGD phổ thông. 2. CÁC ĐỀ NGHỊ 2.2. Đề nghị với Sở GD&ĐT Sơn La Có kế hoạch trang bị TBDH cho các trường THCS của huyện Vân Hồ với phương thức ưu tiên cho các trường có trụ sở đóng tại các v ng có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn để trước mắt các trường THCS ở huyện này hoàn thiện được hệ thống TBDH theo quy định tại Thông tư số 19/2009/TT-BGDĐT, ngày 11/8/2009 về Ban hành Danh mục TBDH tối thiểu cấp THCS. Tổ chức tập huấn cho đội ngũ CBQL và giáo viên các trường THCS về CTGD phổ thông mới để chuẩn bị cho triển khai chương trình đó theo lộ trình mà Bộ GD&ĐT đã quy định trong Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018 về Ban hành CTGD phổ thông. 2.3. Đề nghị với UBND huyện Vân Hồ và Phòng GD&ĐT Vân Hồ - UBDN huyện Vân Hồ có các biện pháp đẩy mạnh việc triển khai chính sách về xã hội hoá giáo dục đối với cấp THCS trong huyện để các trường THCS có đủ kinh phí nhằm vừa hoàn thiện hệ thống TBDH, vừa tạo đủ điều kiện cho thực hiện CTGD phổ thông mới theo đúng lộ trình triển khai chương trình đó đã được Bộ GD&ĐT đã quy định trong Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018 về Ban hành CTGD phổ thông; đồng thời có biện pháp tăng cường nguồn lực vật chất cho các trường THCS trong huyện. - Phòng GD&ĐT Vân Hồ làm đầu mối cho các trường thực hiện huy động kinh phí theo chính sách xã hội hoá giáo dục để hoàn thiện hệ thống TBDH theo quy định của Bộ GD&ĐT; đồng thời sớm triển khai các hoạt động tập huấn (bồi dưỡng) cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên THCS và nhân viên phụ trách TBDH về yêu cầu trang bị và sử dụng TBDH trong thực hiện CTGD phổ thống mới. 23
24. 2.4. Đề nghị với các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ - Hiệu trưởng các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ cần xem xét để vận dụng các biện pháp quản lý TBDH đã đề xuất trong luận văn này. - Giáo viên các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ tự giác trong sử dụng có hiệu quả các TBDH vào dạy học các môn học trong CTGD phổ thông; đặc biệt cần gương mẫu tham gia sửa chữa, cải tiến hoặc làm TBDH mới nhằm góp phần hoàn thiện hệ thống TBDH của trường. - Tuỳ theo năng lực và hoàn cảnh của mình, học sinh các trường THCS thuộc huyện Vân Hồ tự giác nhận sửa chữa, cải tiến hoặc làm TBDH mới dưới sự hướng dẫn của giáo viên môn học để góp phần hoàn thiện hệ thống TBDH của trường./. 24