Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội

1. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đất nước ta đang bước vào giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế ngày càng mạnh mẽ. Nhân tố quyết định thắng lợi của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế là con người, là nguồn lực người Việt Nam được phát triển về số lượng và chất lượng trên cơ sở mặt bằng dân trí được nâng cao. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII (01/2016) tiếp tục khẳng định “GD&ĐT có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam. Phát triển giáo dục đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho GD&ĐT là đầu tư cho phát triển.” (Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI. Tr.77). Việt Nam là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), trong xu thế đổi mới, hội nhập và mở cửa, nước ta đã và đang tăng cường mối quan hệ hợp tác với nhiều nước trên thế giới trên tất cả các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục, quốc phòng, an ninh, khoa học-kỹ thuật, du lịch Do vậy, cần đào tạo đội ngũ nhân lực có đủ khả năng đáp ứng những yêu cầu mới của xã hội và thị trường lao động như năng lực hành động, tính năng động, sáng tạo và năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp, đặc biệt là các vấn đề mang tính quốc tế. Do đó nguồn nhân lực mới không chỉ giỏi chuyên môn mà cần phải thông thạo ngoại ngữ. Xác định tầm quan trọng này, Nghị quyết Đại hội Đảng Việt Nam lần thứ XI về chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2011-2020 chỉ rõ: “Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp, bậc học. Tích cực chuẩn bị để từ sau năm 2015 thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Mở rộng và nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ”. [3] Mặc khác, Nghị quyết số 29/TW của Ban chấp hành Trung Ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo khẳng định: “Đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực Dạy ngoại ngữ và tin học theo hướng chuẩn hóa, thiết thực, bảo đảm năng lực sử dụng của người học”. [1] Cũng vì thế, Nghị quyết số 88 của Quốc hội về đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông đã khẳng định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; Tiếp tục đổi mới phương pháp giáo dục theo hướng: phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, bồi dưỡng phương pháp tự học, hứng thú học tập, kỹ năng hợp tác, làm việc
2. 2 nhóm và khả năng tư duy độc lập: đa dạng hóa hình thức tổ chức học tập, tăng cường hiệu quả sử dụng các phương tiện dạy học, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông; giáo dục ở nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và xã hội”. (Nghị quyết 88/2014/QH13.Tr.1-3) Hiện nay, Tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế, là công cụ để mọi người khám phá thế giới, tiếp cận tri thức nhân loại và là nhân tố quan trọng đối với các nước đang phát triển như Việt Nam chúng ta. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, Tiếng Anh đã trở thành môn học quan trọng được xã hội quan tâm. Tuy nhiên chất lượng dạy học nói chung và môn Tiếng Anh nói riêng đang là vấn đề nổi cộm hiện nay. Trong bối cảnh đó, ngành giáo dục và đào tạo Việt Nam đang đứng trước những thách thức và vận hội mới; đòi hỏi phải có những đổi mới căn bản trong hệ thống giáo dục. Mục 2, điều 4 trong Luật giáo dục nước ta có nêu rõ “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. [28] Luật Giáo dục 2005. Tr3-4) Đổi mới phương pháp dạy học nói chung và môn Tiếng Anh nói riêng hướng vào phát triển năng lực của học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng của đổi mới giáo dục để phù hợp với mục tiêu, nội dung, chương trình. Thời gian qua, công tác đổi mới dạy và học môn Tiếng Anh đã được triển khai sâu rộng và đã đạt được nhiều thành quả đáng kể. Dạy học theo định hướng năng lực, kích thích sự sáng tạo và khả năng tư duy độc lập của học sinh. Cách dạy học Tiếng Anh ở ta cho đến nay vẫn mang tính hàn lâm chủ yếu theo mô hình thụ động: Thầy thuyết giảng; học sinh lắng nghe, ghi nhớ để đến giờ kiểm tra thì trả lời lại gần như nguyên vẹn những gì thầy giảng. Bên cạnh đó một số giáo viên sử dụng máy tính, máy chiếu đa năng với liều lượng không phù hợp coi như đó đã là đổi mới phương pháp dạy học mà quên mất rằng, đó chỉ là phương tiện hỗ trợ cho việc giảng dạy. Để kích thích sự sáng tạo và khả năng tư duy độc lập của học sinh đòi hỏi có sự thay đổi bắt đầu từ quan niệm của người dạy. Mỗi thầy cô giáo tùy vào điều kiện cụ thể của mình mà tạo ra cho học sinh một môi trường học tập thực sự cởi mở, năng động, dân chủ tạo điều kiện tối đa để học sinh tự do sáng tạo, tự do tư duy, tự do thể hiện quan điểm, chính kiến của mình. Trong quá trình ấy, người thầy từ chỗ là nhân vật trung tâm bắt buộc học sinh phải tuân thủ theo lời mình trở thành người tư vấn, hướng dẫn, khơi gợi đam mê; còn học sinh từ chỗ thụ động, phụ thuộc vào thầy cô giáo trở thành nhân vật trung tâm, tự do suy tư, sáng tạo, hình thành cho mình một năng lực riêng để có thể ứng phó với mọi tình huống trong xã hội. Trong những năm qua, dạy học Tiếng Anh ở Trường THPT Việt Nam -Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội cơ bản đáp ứng được yêu cầu nội dung chương trình giảng dạy. Nhà trường đã ý thức được tầm quan trọng của việc dạy học tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy. Vì vậy, công tác quản lý dạy học Tiếng Anh cũng đã bước đầu được thay đổi theo hướng này. Song trong thực tế, hiệu quả việc quản lý dạy học Tiếng Anh theo
3. 3 định hướng phát triển năng lực học sinh vẫn còn nhiều bất cập. Việc quản lý còn mang nặng tính hình thức, thủ tục hành chính, áp lực áp lực chỉ tiêu thi đua lên cả giáo viên và học sinh khiến việc học tiếng Anh đơn thuần chỉ là để đối phó với các kỳ kiểm tra, thi cử chứ chưa thực sự là dạy và học Tiếng Anh để áp dụng vào cuộc sống, xử lý các tình huống trong đời sống. Công tác quản lý còn đại trà ,chưa chú ý tới đặc thù bộ môn. Công tác quản lý dạy học Tiếng Anh theo hướng giao tiếp còn chưa hiệu quả. Mặc dù đã có thời gian được học ngoại ngữ tương đối dài (6-7 năm), nhưng hầu hết học sinh lớp 12 của trường còn kém xa học sinh các nước trong khu vực về trình độ nghe và nói. Thực trạng đó đã được thể hiện rất rõ trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2017, kết quả thi môn Tiếng Anh của trường chỉ có hơn 55% thí sinh đạt từ điểm 5 trở lên. Các kỳ thi học sinh giỏi trường đều cử học sinh tham gia đầy đủ các môn nhưng chưa có giải cho bộ môn Tiếng Anh trong khi các môn học khác đã đạt được nhiều giải cao. Nhiều năm liền môn Tiếng Anh vẫn là một trong số những môn thi có kết quả thấp nhất. Kết quả này cho chất lượng dạy và học Tiếng Anh của trường cần được quan tâm, đổi mới mạnh mẽ hơn. Trong khi nước ta lại đang ở trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, nếu không xác định đúng tính cần thiết của Ngoại ngữ và việc cải thiện trình độ Tiếng Anh cho học sinh của Trường THPT Việt Nam - Ba Lan thì ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục chung của nhà trường đồng thời làm mất cơ hội cho học sinh trong trường làm chủ một công cụ để hội nhập với cuộc sống hiện đại. Xuất phát từ những yêu cầu trên, tôi chọn đề tài: "Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông Việt Nam- Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐ dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở Trường THPT Việt Nam - Ba Lan . 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông. - Khảo sát đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường THPT Việt Nam- Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. - Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất trong luận văn. 4. Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn nội dung:
4. 4 Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng Trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. - Giới hạn địa bàn: Đề tài tập trung nghiên cứu tại Trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. - Giới hạn thời gian: Nghiên cứu hoạt động quản lý dạy học môn Tiếng Anh tại Trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội từ năm 2014 -2017. 5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 5.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 5.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường THPT Việt Nam - Ba Lan , quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 6. Giả thuyết khoa học Hiện nay việc quản lý dạy học Tiếng Anh ở Trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội còn nhiều bất cập. Việc quản lý còn mang nặng tính hình thức, thủ tục hành chính, áp lực chỉ tiêu thi đua lên cả giáo viên và học sinh khiến việc học tiếng Anh đơn thuần chỉ là để đối phó với các kỳ kiểm tra, thi cử chứ chưa thực sự là dạy và học tiếng Anh để áp dụng vào cuộc sống, xử lý các tình huống trong đời sống. Công tác quản lý còn đại trà ,chưa chú ý tới đặc thù bộ môn. Nếu thực hiện đồng bộ những biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh phù hợp với mục tiêu chương trình dạy học, với hoàn cảnh nhà trường thì sẽ phát triển được năng lực tiếng Anh cho học sinh. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1.Phương pháp nghiên cứu bằng phiếu hỏi: 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn 7.2.3. Phương pháp chuyên gia 7.2.4. Phương pháp thống kê toán học 8. Cấu trúc luận văn: Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, tài liệu tham khảo, Luận văn gồm 3 chương.
5. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Dạy học theo định hướng phát triển năng lực nay còn gọi là dạy học định hướng kết quả đầu ra được bàn đến rất nhiều từ những năm 90 của thế kỷ XX và ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế hóa. Từ cuối thế kỷ XIV, khi mà chủ nghĩa Tư bản bắt đầu xuất hiện, vấn đề dạy học và quản lý dạy học đã được nhiều nhà giáo dục thật sự quan tâm. Qua các nghiên cứu của tác giả nước ngoài cho thấy vấn đề dạy học và quản lý HĐDH được nghiên cứu một cách có hệ thống, những lý luận đó được đúc kết từ thực tiễn quản lý và thể hiện các tư tưởng triết học khác nhau, phát triển theo từng giai đoạn lịch sử. 1.2. Một số khái niệm cơ bản Trong đề tài, tác giả đã làm rõ khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh, năng lực, năng lực học sinh, dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong đó có 2 khái niệm cơ bản là: Quản lý hoạt động dạy học Quản lý hoạt động dạy học là hệ thống những tác động có mục đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trong nhà trường, nhằm khai thác và tận dụng tốt nhất năng lực và các điều kiện, làm cho hoạt động dạy học trong nhà trường hướng tới việc đạt mục tiêu giáo dục. Năng lực học sinh Năng lực học sinh bao gồm kiến thức, kĩ năng, thái độ nhưng kiến thức, kĩ năng, thái độ đó phải qua sự vận dụng, qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo của chính các em thì mới trở thành năng lực. 1.3. Đặc điểm hoạt động dạy học môn Tiếng Anh trong trường THPT theo định hướng phát triển năng lực học sinh 1.3.1. Vị trí và vai trò môn Tiếng Anh Ngoại ngữ có vai trò và vị trí quan trọng trong sự nghiệp giáo dục đào tạo và trong sự phát triển của đất nước. Tiếng Anh, với tư cách là môn ngoại ngữ, là môn văn hóa cơ bản, bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông, là một bộ phận không thể thiếu của học vấn phổ thông. 1.3.2. Mục tiêu của chương trình Tiếng Anh Trung học Phổ thông 1.3.2.1. Mục tiêu chung 1.3.2.2. Mục tiêu cụ thể 1.3.2.3. Phương pháp dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề; Dạy học phân hóa; Dạy học dự án; Phương pháp vấn đáp, đàm thoại; Phương pháp nêu tình huống; Phương pháp thảo luận nhóm.
6. 6 1.3.2.4. Phương tiện dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS 1.3.2.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS 1.3.3. Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh THPT 1.3.3.1. Trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân 1.3.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường trung học 1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông 1.4.1. Quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên 1.4.1.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ giáo viên a. Phân loại giáo viên; b. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng; c. Thành lập hội đồng bồi dưỡng. 1.4.1.2. Biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ a. Bồi dưỡng phẩm chất chính trị nhận thức cho đội ngũ; b. Bồi dưỡng kĩ năng sư phạm cho giáo viên thông qua nhiều hình thức; c. Chỉ dạo công tác tự bồi dưỡng 1.4.2. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn 1.4.2.1. Quản lý việc phân công giảng dạy - Nhận thức đúng tầm quan trọng của công tác phân công giảng dạy. - Phân tích đánh giá cụ thể tình hình đội ngũ giáo viên. - Xây dựng quy trình phân công rõ ràng đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ. 1.4.2.2. Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn của giáo viên - Chỉ đạo xây dựng và tổ chức tốt nền nếp sinh hoạt tổ chuyên môn. - Tăng cường, khuyến khích các tổ chuyên môn triển khai nội dung sinh hoạt theo chuyên đề, theo hướng nghiên cứu bài học, dạy học tích hợp, liên môn, đổi mới PPDH, đổi mới KTĐG - Yêu cầu tổ, nhóm chuyên môn nghiên cứu kỹ nội dung chương trình, trao đổi, bàn bạc để đi đến thống nhất mục đích yêu cầu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức trong từng tiết học cho phù hợp với đối tượng HS gắn với yêu cầu đổi mới PPDH; - Tổ chức nhận xét, đánh giá rút kinh nghiệm trong tổ, nhóm chuyên môn để cải tiến việc soạn bài theo hướng đổi mới phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo, gây hứng thú cho học sinh. - Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu KHSP ứng dụng, viết sáng kiến kinh nghiệm và triển khai trong thực tiễn. 1.4.2.3. Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên - Hướng dẫn, yêu cầu, quy định cụ thể cho từng loại hồ sơ. - Có kế hoạch kiểm tra theo định kỳ hoặc kiểm tra đột xuất để thu thập, đánh giá chất lượng hồ sơ, kết quả thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên. - Giao trách nhiệm cho tổ chuyên môn trong quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên.
7. 7 1.4.3. Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh của giáo viên nhằm phát triển năng lực học sinh 1.4.3.1. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh 1.4.3.2. Quản lý giáo viên thiết kế và tổ chức dạy học môn tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh 1.4.3.3. Chỉ đạo kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh 1.4.3.4. Chỉ đạo giáo viên hướng dẫn học sinh cách học tập môn Tiếng Anh nhằm phát triển năng lực 1.4.4. Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh CSVC, thiết bị là thành phần không thể thiếu được trong việc đào tạo con người trong nhà trường; là yếu tố tác động trực tiếp đến quá trình giáo dục và góp phần quyết định vào chất lượng giáo dục của nhà trường; là điều kiện thiết yếu của quá trình sư phạm. 1.4.5. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh - Thực hiện nghiêm túc, đúng chế độ kiểm tra, chấm trả bài đúng kỳ hạn theo quy định. - GV phải vận dụng đúng thang điểm của Bộ quy định cho môn học - GV phải có trách nhiệm báo cáo định kỳ cuối kỳ, cuối năm học của từng HS lớp mình giảng dạy. - Để có thể thu thập được đầy đủ thông tin kịp thời về tình hình thực hiện chế độ kiểm tra, đánh giá HS, Hiệu trưởng phải có biện pháp tổ chức mạng lưới theo dõi thu thập, tổng hợp thông tin. - Bản thân BGH phải theo dõi sổ theo dõi thường xuyên hay bài thi cuối kỳ của HS ở một số lớp. 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh các trường THPT bối cảnh đổi mới giáo dục - Hoàn cảnh lịch sử, kinh tế - xã hội; - Hệ thống văn bản pháp lý hướng dẫn thực hiện hoạt động dạy học tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh của bậc học THPT; - Đặc điểm tâm sinh lý học sinh trường THPT; - Trình độ, năng lực của đội ngũ quản lý và giáo viên; - Đặc thù môn Tiếng Anh; - Điều kiện kinh tế - xã hội ở địa phương; - Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học. Tiểu kết chương 1 Quản lý HĐDH tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến hoạt động dạy của GV, đến hoạt động học của HS, đến các điều kiện CSVC, trang thiết bị, phương tiện phục vụ dạy học Tiếng Anh của nhà trường
8. 8 nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh trong nhà trường. Chương 1 đã trình bày được các nội dung chính sau: - Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề - Những khái niệm cơ bản. - Đặc điểm hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS. - Nội dung quản lý dạy học môn tiếng Anh theo định hướng PTNL HS. - Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý dạy học môn tiếng Anh theo định hướng PTNL HS. Những vấn đề trên đây là cơ sở lý luận để tiếp tục nghiên cứu, đề ra các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng PTNL HS ở trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội nói riêng và các trường THPT trong thành phố Hà Nội nói chung. Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƯỜNG THPT VIỆT NAM - BA LAN, QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Khái quát về trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội 2.1.1. Đặc điểm tình hình nhà trường Trường PTTH Việt Nam - Ba Lan tiền thân là trường phổ thông cấp 2, 3 Hoàng Văn Thụ ra đời năm 1960, lúc đầu đóng tại xã Hoàng Văn Thụ quận 7. Đến năm học 1961-1962, khi quận 7 được sáp nhập vào huyện Thanh Trì, trường được chuyển xuống Đình xã Tứ Hiệp và trở thành trường cấp 2, 3 đầu tiên của Hà Nội trên đất Thanh Trì. Ngày 22-7-1962, trong buổi lễ khánh thành ngôi trường mái ngói, nhà trường long trọng làm lễ kết nghĩa anh em với trường phổ thông số 9 Pơ-rút-kốp- Vác-xa-va (Ba Lan) và cũng từ đây trường được mang tên trường phổ thông cấp 2,3 hữu nghị Việt Nam- Ba Lan. 2.1.2. Thực trạng về đội ngũ Tổng số giáo viên của nhà trường là 118 giáo viên và Ban giám hiệu 4 người. Là trường thuộc khu vực giáp ranh giữa huyện Thanh Trì và quận Hoàng Mai thành phố Hà Nội. BGH rất chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là việc dạy học Tiếng Anh theo định hướng đổi mới PTNL HS. 2.1.3. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ dạy học Cơ sở vật chất của nhà trường không ngừng được bổ sung, nâng cấp để phục vụ tốt cho hoạt động dạy học. Năm 2012- 2014, nhà trường đã được sự quan tâm của Ủy Ban Nhân Dân thành phố Hà Nội cho thực hiện dự án xây dựng, cải tạo trường trị giá gần 30 tỷ đồng với mục tiêu xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia về cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn, qui chuẩn xây dựng Việt Nam 2.1.4. Đặc điểm tình hình học sinh của Nhà trường
9. 9 Bảng 2.1. Đặc điểm tình hình học sinh nhà trường (Đánh giá theo Thông tư 58/2011/TT- BGDĐT) Hạnh kiểm (%) Học lực (%) Năm học Số HS Thực hiện Thực hiện Giỏi Khá TB đầy đủ chưa đầy đủ 2014 - 2015 1680 98 2 332 403 25 2015-2016 1890 99,2 0.8 564 368 13 2016- 2017 1980 99,5 0,5 590 125 9 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014 - 2015; 2015-2016, 2016 -2017 của trường THPT Việt Nam - Ba Lan) Chất lượng Học sinh môn T.Anh: Tổng HS HS HS HS HS đạt giải HS đạt giải HS đạt giải Năm học số HS Giỏi Khá TB Yếu cấp quận Thành phố Quốc gia 2014- 2015 1680 920 332 403 25 0 0 0 2015 - 2016 1890 945 564 368 13 0 1 0 2016- 2017 1980 1256 590 125 9 0 0 0 Qua bảng trên cho thấy chất lượng giáo dục của nhà trường nói chung và chất lượng học sinh môn Tiếng Anh nói riêng luôn được cải thiện qua các năm. Với kết quả này, nhà trường luôn giữ vững phong trào dạy tốt - học tốt so vơi các trường trong địa bàn quận Hoàng Mai. 2.2. Giới thiệu khảo sát 2.2.1. Mục tiêu khảo sát 2.2.2. Đối tượng khảo sát 2.2.3. Nội dung khảo sát 2.2.4. Phương pháp khảo sát 2.2.5. Thời gian khảo sát 2.2.6. Kết quả khảo sát Sau khi thu thập, xử lý ý kiến đánh giá của CBQL và GV của nhà trường về thực trạng quản lý dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS ở trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội, kết quả thu được như sau: 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường Trung học Phổ thông Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội 2.3.1. Mức độ thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường Trung học Phổ thông Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội
10. 10 Bảng 2.4. Thực trạng việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình Tiếng Anh THPT của giáo viên trường Trung học Phổ thông Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội (Khảo sát 12 GV Tiếng Anh - Phụ lục ) Mức độ thực hiện TT Nội dung Thường Thỉnh Không xuyên thoảng bao giờ GV nắm vững và thực hiện đúng, đủ phân phối 1 94% 6% 0% chương trình, văn bản chỉ đạo. GV lên kế hoạch giảng dạy hàng tuần, tháng, học 2 96% 4%% 0% kỳ, kế hoạch kiểm tra. GV thực hiện chương trình qua dự giờ, giáo án, 3 100% 0% 0% lịch báo giảng. 4 GV có nhận xét, rút kinh nghiệm vào giáo án 98% 2% 0% GV không thực hiện đúng, đủ CT, văn bản chỉ 5 0% 2% 98% đạo. Chương trình học theo đúng sách giáo khoa, bài 6 98% 2% 0% tập Chương trình liên kết với một trung tâm cơ sở 7 100% 0% 0% đào tạo Chương trình được thay đổi sao cho phù hợp với 8 97% 3% 0% địa phương và yêu cầu đổi mới giáo dục Chương trình dạy học có sự tham gia của giáo 9 91% 3% 6% viên nước ngoài Chương trình học tập trung vào phát triển năng 10 lực giao tiếp của người học như mục tiêu Bộ 96% 4% 0% Giáo dục - Đào tạo đề ra Kết quả điều tra thu được ở bảng 2.4 cho thấy, việc GV nắm vững chương trình và lên kế hoạch giảng dạy đúng và đủ theo phân phối chương trình. 94 % GV các trường TH thực hiện thường xuyên. 2.3.2. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học theo định hướng PTNL học sinh của trường Trung học phổ thông Việt Nam- Ba Lan, quận hoàng Mai, thành phố Hà Nội
11. 11 Bảng 2.2. Thực trạng việc sử dụng các phương pháp dạy học (Khảo sát 12 GV; Xem phụ lục 1) Mức độ sử dụng Thường Thỉnh Chưa khi TT Phương pháp dạy học xuyên thoảng nào SL % SL % SL % 1 Thuyết trình 113 100 0 0 0 0 2 Vấn đáp 102 90,3 11 9,7 0 0 3 Nêu và giải quyết vấn đề 110 97,3 1 0,9 2 1,8 4 Dạy học bằng bài tập tình huống 43 38,05 59 52,2 11 9,75 5 Dạy học thông qua nghiên cứu khoa học 12 10,6 86 76,1 15 13,3 6 Phương pháp trò chơi 12 10,6 0 0 21 18,6 7 Dạy học theo dự án 9 7,96 2 1,8 100 90,24 8 Trải nghiệm 5 4,4 5 4,4 103 91,2 9 Dạy học khám phá 6 5,3 9 7,96 98 86,74 Các phương pháp dạy học tích cực được sử dụng song còn nhiều hạn chế hoặc không sử dụng. Mặc dù cơ sở vật chất chưa thật đầy đủ, gây khó khăn cho việc đổi mới phương pháp và hình thức học tập nhưng nguyên nhân chủ yếu vẫn là do giáo viên ngại thay đổi và giáo viên chưa thật sự nắm chắc các phương pháp và hình thức dạy học tích cực. 2.3.3. Thực trạng việc sử dụng các hình thức dạy học Tiếng Anh trong nhà trường hiện nay Bảng 2.3. Thực trạng việc sử dụng các hình thức dạy học Tiếng Anh trong nhà trường hiện nay (xem phụ lục 1) Mức độ thực hiện Thường Thỉnh Chưa khi TT Các hình thức dạy học xuyên thoảng nào SL % SL % SL % 1 Vận dụng dạy học định hướng hành động 3 25 9 75 0 0 Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin hỗ 2 3 25 9 75 0 0 trợ dạy học 3 Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề 3 25 9 75 0 0 Tổ chức cho học sinh học tập qua việc tham 4 0 0 1 8,3 11 91,7 quan Sử dụng kỹ thuật dạy học phát huy tính tích 5 2 16,7 10 83,3 0 0 cực và sáng tạo Thiết kế các trò chơi học tập giúp các em có 6 3 25 9 75 0 0 nhiều hứng thú trong tiếp thu bài học. 7 Tổ chức sân khấu tương tác (HĐ diễn kịch) 2 16,7 10 83,3 0 0 Tổ chức các hoạt động giao lưu giữa các lớp 8 0 0 12 100 0 0 trong trường/ giữa các trường trong thành phố
12. 12 Việc sử dụng các hình thức dạy học trong nhà trường hiện nay theo định hướng PTNL còn hạn chế. Nhiều giáo viên chưa chủ động trong việc vận dụng các hình thức dạy học, chỉ chú trọng dạy học trên lớp và truyền thụ kiến thức một chiều. Chưa chịu khó đổi mới để tạo hứng thú cho học sinh. 2.3.4. Thực trạng sử dụng phương tiện, thiết bị học tập trong dạy học Tiếng Anh Đi đôi với việc sử dụng các phương pháp và hình thức dạy học chưa thay đổi, nên phương tiện được sử dụng trong dạy học của giáo viên ở đây chủ yếu vẫn là sách giáo khoa và sách tham khảo. Việc áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL cho HS đã được trường quan tâm. Tuy nhiên, mức độ sử dụng chưa sâu, chưa phong phú và chưa mang lại hiệu quả rõ rệt. Phần lớn GV áp dụng công nghệ thông tin mới chỉ dừng lại ở việc sử dụng powerpoint (chủ yếu thay cho bảng đen) để trình chiếu, hay Word để soạn thảo đề thi, bài tập cho HS. Do vậy GV cần mạnh dạn sử dụng bảng tương tác, giáo trình điện tử, tài liệu giảng dạy, CD-ROM v.v vào hoạt động dạy học môn Tiếng Anh. 2.3.5. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh Bảng 2.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh trong trường ( Khảo sát 12 GV môn Tiếng Anh - Xem phụ lục 1) Mức độ thực hiện Thường Chưa khi TT Hình thức kiểm tra, đánh giá KQHT Đôi khi xuyên nào SL % SL % SL % Đánh giá Kết quả học tập của HS thông qua các 1 12 100 0 0 0 0 bài kiểm tra thường xuyên, định kỳ. Đánh giá các kỹ năng giải quyết nhiệm vụ học 2 10 83,3 2 16,7 0 0 tập thông qua tổ chức hoạt động theo nhóm. 3 Đánh giá 4 kỹ năng: Nghe - nói - đọc - viết 8 66,7 4 33,3 0 0 Đánh giá thái độ của học sinh sau khi học xong 4 5 41,7 7 58,3 0 0 bài học. Đánh giá học sinh ngay trong quá trình học tập 5 12 100 0 0 0 0 bằng những nhận xét, góp ý. Đánh giá học sinh sau khi hoàn thành những 6 bài tập cụ thể hoặc việc hoàn thành nhiệm vụ 12 100 0 0 0 0 được giao. Kết quả khảo sát thực trạng KTĐG hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL nói trên cho thấy đây cũng là một khâu còn yếu. Mặc dù hoạt động KTĐG dạy học nói chung, dạy học Tiếng Anh nói riêng thì nhà trường đã thực hiện rất tốt, nhưng những nội dung KTĐG dạy học theo định hướng PTNL thì còn nhiều lúng túng trong chỉ đạo. 2.3.5. Thực trạng hoạt động học tập môn Tiếng Anh của học sinh Để tìm hiểu phương pháp học tập của học sinh, qua trao đổi trực tiếp với giáo viên, học sinh, cựu HS và phụ huynh học sinh, tác giả nhận thấy các em chưa thật tự
13. 13 giác trong học tập. Việc vận dụng kiến thức cũng thường chỉ là làm lại các bài tập đã học trên lớp, còn vận dụng kiến thức đã học vào thực tế rất ít học sinh thực hiện. 2.4. Thực trạng quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh 2.4.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.9. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL cho học sinh (Khảo sát 113 GV+ 5 BGH = 118 - Xem phụ lục 1) Mức độ Ý nghĩa của việc dạy học Tiếng Anh theo TT Rất đúng Đúng PTNL học sinh S L % SL % Giúp HS hình thành và phát triển năng lực giao 1 105 88,9 13 11,1 tiếp bằng Tiếng Anh Giúp HS trao đổi thông tin, tri thức và kĩ thuật 2 110 93,2 6,8 0 tiên tiến Nuôi dưỡng và phát triển đời sống tình cảm cho 3 98 83,05 20 16,95 học sinh. Rèn luyện ý chí và tạo động lực cho HS phát 4 101 85,6 17 14,4 triển bản thân Giúp HS tìm hiểu được nền Văn hóa của các 5 118 100 0 0 nước trên thế giới 6 Hình thành được ý thức công dân toàn cầu 116 98,3 2 1,7 7 Tích cực hóa hoạt động trí tuệ. 118 100 0 0 Rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với 8 118 100 0 0 những tình huống của cuộc sống Góp phần đổi mới PP dạy học, nâng cao chất 9 lượng học môn TA cũng như các môn học khác 118 100 0 0 trong trường THPT hiện nay. Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực tự 10 học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm 118 100 0 0 kiếm thông tin ), trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tư duy. Qua khảo sát và trao đổi, tôi thấy rằng hầu hết cán bộ, giáo viên trong nhà trường đều nhận thức được tầm quan trọng của việc dạy học theo định hướng PTNL. 2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn
14. 14 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn (xem phụ lục 1) Mức độ thực hiện Nội dung quản lý hoạt động của tổ Thường Chưa khi TT Đôi khi chuyên môn xuyên nào SL % SL % SL % Chỉ đạo xây dựng kế hoạch cá nhân và kế hoạch 1 tổ chuyên môn để dạy học TA theo định hướng 12 100 0 0 0 0 PTNL. Phê duyệt và giám sát thực hiện kế hoạch của tổ 2 12 100 0 0 0 0 chuyên môn. Quản lý việc sinh hoạt tổ chuyên môn theo 3 12 100 0 0 0 0 nghiên cứu bài học. Quản lý việc hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên 4 dạy TA theo định hướng PTNL học sinh các tổ 12 100 0 0 0 0 chuyên môn. 5 Quản lý hoạt động dự giờ, thăm lớp 12 100 0 0 0 0 Việc quản lý hoạt động tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học Tiếng Anh nhằm PTNL học sinh, các giờ dạy chuyên đề thì chưa được tốt. Điều này cho thấy cần điều chỉnh lại công tác QL hoạt động của tổ chuyên môn, hướng hoạt này vào những nội dung có ý nghĩa thiết thực với việc dạy học phát triển năng lực học sinh. 2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động học tập, bồi dưỡng của giáo viên môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại trường THPT Việt Nam - Ba Lan quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội Bảng 2.11. Thực trạng quản lý hoạt động học tập, bồi dưỡng của giáo viên môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh tại trường THPT Việt Nam - Ba Lan quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội (xem phụ lục 1) Mức độ thực hiện Nội dung quản lý hoạt động học tập, Thường Chưa TT Đôi khi bồi dưỡng của giáo viên xuyên khi nào SL % SL % SL % Cử giáo viên tham gia các lớp tập huấn về dạy học 1 0 0 12 100 0 0 tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh. Cung cấp tài liệu về dạy học tiếng Anh theo định 2 0 0 12 100 0 0 hướng PTNL học sinh Hướng dẫn giáo viên tiếng Anh lập kế hoạch tự 3 bồi dưỡng về dạy học theo định hướng PTNL học 0 0 12 100 0 0 sinh Tổ chức dự giờ dạy học theo định hướng PTNL 4 0 0 12 100 0 0 học sinh Học tập kinh nghiệm trường khác về dạy học tiếng 5 0 0 12 100 0 0 Anh theo định hướng PTNL học sinh Tổ chức tập huấn về ra đề kiểm tra và đánh giá 6 12 100 0 0 0 0 năng lực học sinh theo chuẩn đầu ra.
15. 15 Đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh của nhà trường có trình độ cơ bản đáp ứng với nhu cầu dạy học, song trong quá trình đổi mới, mỗi một giáo viên cần có kế hoạch tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ nhận thức của mình để sẵn sàng đáp ứng với yêu cầu đổi mới của giáo dục trong thời đại công nghệ 4.0. 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo đinh hướng phát triển năng lực học sinh tại trường THPT Việt Nam - Ba Lan Để tìm hiểu nội dung này, tác giả đã tiến hành khảo sát giáo viên nhà trường, kết quả thu được qua bảng 2.12 dưới đây. Bảng 2.12. Thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy học tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh (xem phụ lục 1) Mức độ thực hiện Nội dung chỉ đạo hoạt động dạy học Thường Chưa khi TT tiếng Anh theo định hướng PTNL Đôi khi xuyên nào học sinh SL % SL % SL % Chỉ đạo giáo viên soạn bài theo hướng đổi 1 12 100 0 0 0 0 mới. Chỉ đạo hoạt động dạy học trên lớp theo 2 12 100 0 0 0 0 định hướng PTNL học sinh. Chỉ đạo thực hiện kiểm tra đánh giá theo 3 12 100 0 0 0 0 lớp theo định hướng PTNL học sinh. 4 Chỉ đạo thực hiện dạy học theo đối tượng. 12 100 0 0 0 0 Chỉ đạo giáo viên sử dụng các phương 5 pháp và hình thức dạy học theo định hướng 12 100 0 0 0 0 PTNL học sinh. Chỉ đạo giáo viên thực hiện các giờ dạy 6 12 100 0 0 0 0 học theo định hướng PTNL học sinh. Chỉ đạo giáo viên tăng cường sử dụng 7 12 100 0 0 0 0 phương tiện, đồ dùng dạy học Tổ chức tập huấn, hướng dẫn giáo viên sử 8 dụng đồ dùng để dạy học Tiếng Anh theo 0 0 12 100 0 0 định hướng PTNLhọc sinh. Chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng phương pháp 9 0 0 12 100 0 0 học tập cho học sinh Chỉ đạo việc bồi dưỡng nâng cao nhận thức 10 trong việc dạy học Tiếng Anh theo định 0 0 12 100 0 0 hướng PTNL học sinh Việc thực hiện các hoạt động dạy học Tiếng Anh trên lớp theo định hướng PTNL học sinh cũng được giáo viên thực hiện, song một số giáo viên còn ngại thay đổi. Việc chỉ đạo dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh cũng chỉ là hình thức chứ chưa được giáo viên thực sự tâm huyết.
16. 16 2.4.5. Thực trạng chỉ đạo kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.13. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh (xem phụ lục 1) Mức độ thực hiện Thường Thỉnh Chưa khi TT Nội dung kiểm tra, đánh giá xuyên thoảng nào SL % SL % SL % Kiểm tra, đánh giá việc lập kế hoạch dạy 1 học tiếng Anh theo định hướng PTNL học 0 0 12 100 0 0 sinh của tổ chuyên môn và giáo viên. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nội dung 2 dạy học tiếng Anh theo định hướng PTNL 0 0 12 100 0 0 học sinh Kiểm tra, đánh giá việc sử dụng phương 3 pháp và hình thức tổ chức dạy học tiếng 0 0 12 100 0 0 Anh theo định hướng PTNL học sinh. Kiểm tra, đánh giá việc GV đánh giá học 4 0 0 12 100 0 0 sinh theo định hướng PTNL. Kiểm tra, đánh giá năng lực học Tiếng Anh 5 của học sinh qua 4 kĩ năng: nghe- nói - đọc 0 0 12 100 0 0 - viết Kiểm tra, đánh giá cơ sở vật chất, thiết bị 6 0 0 12 100 0 0 dạy học Tiếng Anh của Nhà trường Kiểm tra, đánh giá việc sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ dạy học 7 0 0 12 100 0 0 Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh. Kiểm tra việc giáo viên bồi dưỡng phương 8 0 0 12 100 0 0 pháp học Tiếng Anh cho học sinh. Qua kết quả khảo sát có thể nhận thấy việc kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh còn rất hạn chế. Đa số giáo viên cho rằng nhà trường chưa kiểm tra thường việc lập kế hoạch dạy học theo hướng của tổ và giáo viên. 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội 2.5.1. Các mặt mạnh và nguyên nhân Hiệu trưởng trường THPT Việt Nam - Ba Lan đã thực hiện đủ các nội dung quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh của GV nói riêng và QL hoạt động dạy học các môn học nói chung
17. 17 Hiệu trưởng nhà trường đã quan tâm đến các điều kiện hỗ trợ hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh theo hướng giao tiếp. Nguyên nhân là do: - Được sự quan tâm của Sở GD&ĐT TP. Hà Nội phối hợp cùng Trường bồi dưỡng giáo dục trong việc triển khai thực hiện QL hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT. - Đội ngũ quản lý nhà trường mà đứng đầu là Hiệu trưởng là người có trình độ - Đa số CBQL nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS, tạo điều kiện tối đa để GV môn tiếng Anh học tập nâng cao trình độ. - Đội ngũ GV Tiếng Anh đa số là lực lượng tương đối trẻ, năng động và nhiệt tình, có tâm huyết với nghề, có phẩm chất đạo đức tốt, luôn đi đầu trong mọi HĐDH cũng như các phong trào thi đua trong và ngoài nhà trường. - Việc xây dựng nề nếp giảng dạy và học tập được HT các trường chú ý thực hiện khá tốt. - Xây dựng môi trường GD với tập thể sư phạm gương mẫu, đoàn kết. 2.5.2. Các tồn tại và nguyên nhân - Nhận thức của một số GV và CBQL còn nhiều lúng túng, băn khoăn - GV Tiếng Anh còn thiếu kinh nghiệm trong dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh. - Công tác quản lý dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh còn nhiều vấn đề bất cập - Việc KTĐG kết quả học tập Tiếng Anh của HS chưa bám sát vào đối tượng HS - Công tác quản lý sử dụng thiết bị dạy học Tiếng Anh trong nhà trường còn nhiều hạn chế - Năng lực quản lý của các tổ trưởng bộ môn còn hạn chế do chưa được dự học các lớp học về quản lý - Một số HS không có động cơ học tập môn Tiếng Anh, dẫn đến kết quả học tập chưa cao. 2.5.3. Những vấn đề cần giải quyết - Tạo điều kiện thuận lợi cho việc bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và khuyến khích tự học, nâng cao nhận thức cho GV, đặc biệt là giáo viên dạy Tiếng Anh về dạy học theo định hướng PTNL học sinh. - Đầu tư tài chính, CSVC, thiết bị phục vụ cho HĐDH và nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh - Chỉ đạo đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo nghiên cứu bài học, chỉ đạo GV thiết kế và tổ chức dạy học theo định hướng PTNL học sinh; - Nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý, GV đáp ứng được yêu cầu dạy học PTNL học sinh; - Chỉ đạo GV Tiếng Anh cũng như các bộ môn khác về bồi dưỡng phương pháp học tập của HS theo định hướng PTNL học sinh; - Ban hành văn bản hướng dẫn dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh; - Chú trọng và tăng cường KTĐG hoạt động học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh nhà trường.
18. 18 - Tổ chức nhiều hơn nữa các hoạt động ngoại khóa, dã ngoại, câu lạc bộ Tiếng Anh nhằm thu hút nhiều học sinh tham gia và nâng cao chất lượng đại trà của bộ môn trong nhà trường. Tiểu kết chương 2 Qua tìm hiểu, nghiên cứu lý luận các kết quả điều tra và phân tích thực trạng HĐDH và quản lý HĐDH Tiếng Anh ở trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội cho thấy: HĐDH Tiếng Anh của nhà trường từng bước được nâng cao. Công tác quản lý HĐDH tiếng Anh theo định hướng PTNL HS của nhà trường đã được CBQL và GV quan tâm, Hiệu trưởng nhà trường đã áp dụng các biện pháp quản lý HĐDH khá đa dạng, nhưng hiệu quả chưa cao đặc biệt là môn Tiếng Anh. Nhiều nội dung đánh giá ở mức độ trung bình cần phải được tăng cường phối hợp đồng bộ với một số biện pháp khác để công tác quản lý HĐDH Tiếng Anh nói chung và QLHĐ giáo dục của nhà trường đạt hiệu quả hơn. Để việc quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh đạt kết quả như mong muốn, cần có những biện pháp quản lý của người Hiệu trưởng trên cơ sở phát huy những mặt tích cực, khắc phục những vấn đề còn hạn chế của thực trạng, tác giả xin được đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh ở trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội ở chương 3 dưới đây. Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT VIỆT NAM - BA LAN, QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất các biện pháp 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học là những lý luận khoa học sư phạm, những cách tiếp cận QLGD được đúc kết, rút ra từ kinh nghiệm hoạt động thực tế, đã được kiểm nghiệm và nâng lên thành nguyên lý, quy luật chung. 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích Mục tiêu của các biện pháp nêu ra nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tổ chức dạy, học trong nhà trường thông qua việc tăng cường công tác quản lý hoạt động dạy học bộ môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh. 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ Các biện pháp đưa ra phải có mối quan hệ biện chứng, liên kết, tác động hỗ trợ lẫn nhau trong một chỉnh thể thống nhất. Đảm bảo tính đồng bộ các biện pháp quản lý hoạt động dạy học mông Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh. 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi Mỗi địa phương, đơn vị mang một đặc thù riêng biệt, có những điểm mạnh hay hạn chế không giống nhau. Việc đề xuất biện pháp cần chú trọng đến đặc điểm tình hình, điều kiện cụ thể của từng đơn vị, địa phương.
19. 19 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo đặc trưng của bộ môn Để góp phần phát triển năng lực Môn Tiếng Anh cho người học, nhà quản lý cần nắm được đặc trưng của bộ môn mà có những quyết định phù hợp, kịp thời để GV vừa phát huy tính sáng tạo của bản thân vừa đảm bảo những yêu cầu của bộ môn. 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện Việc quản lý HĐDH môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh THPT phải đảm bảo tính toàn diện của các biện pháp, đòi hỏi phải có sự hài hòa các mối quan hệ giữa các biện pháp. 3.1.7. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa Các biện pháp đưa ra trên cơ sở kế thừa và phát huy những nhân tố tích cực của biện pháp đã áp dụng trước đó. 3.2. Đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên về hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh 3.2.1.1. Mục tiêu 3.2.1.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.1.3. Điều kiện thực hiện: 3.2.2. Chỉ đạo đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn Ngoại ngữ, triển khai sinh hoạt tổ chuyên môn Ngoại ngữ theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.2.1. Mục tiêu 3.2.2.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.2.3. Điều kiện thực hiện 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng, nâng cao năng lực giảng dạy môn Tiếng Anh cho giáo viên theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.3.1. Mục đích 3.2.3.2. Nội dung, cách thức thực hiện 3.2.3.3. Điều kiện thực hiện 3.2.4. Chỉ đạo giáo viên đổi mới PPDH dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh 3.2.4.1. Mục đích 3.2.4.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.4.3. Điều kiện thực hiện 3.2.5. Chỉ đạo giáo viên thiết kế giáo án và tổ chức dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.5.1. Mục tiêu 3.2.5.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.5.3. Điều kiện thực hiện 3.2.6. Chỉ đạo giáo viên tăng cường hướng dẫn học sinh tự học Tiếng Anh 3.2.6.1. Mục tiêu 3.2.6.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.6.3. Điều kiện thực hiện 3.2.7. Đầu tư và quản lý hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị, tài chính phục vụ phục vụ công tác đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.7.1. Mục đích
20. 20 3.2.7.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.7.3. Điều kiện thực hiện 3.2.8. Tăng cường kiểm tra, đánh giá năng lực dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của giáo viên 3.2.8.1. Mục tiêu 3.2.8.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.8.3. Điều kiện thực hiện 3.2.9. Chỉ đạo tăng cường đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học bộ môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.9.1. Mục đích 3.2.9.2. Nội dung, cách thực hiện 3.2.9.3. Điều kiện 3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp Các biện pháp nêu trên có mối quan hệ mật thiết, tác động qua lại lẫn nhau.Thực hiện tốt biện pháp này là điều kiện tốt để thực hiện các biện pháp khác và ngược lại. Mỗi biện pháp đều có vai trò quan trọng, không thể chỉ chú trọng biện pháp này mà coi nhẹ các biện pháp khác. 3.4. Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp 3.4.1. Mục tiêu khảo sát - Tìm hiểu sự tán thành của các đối tượng tham gia đánh giá về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS - Hoàn thiện các biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS. 3.4.2. Đối tượng khảo sát Cán bộ quản lý và giáo viên tổ Ngoại Ngữ của trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội - Giáo viên: 10 người. - Cán bộ quản lý tổ: 02 người. 3.4.3. Nội dung khảo sát - Đánh giá về mức độ cần thiết của 9 biện pháp đề ra theo 3 mức độ: Rất cấp thiết (RCT); Cấp thiết (CT); Không cấp thiết (KCT) - Đánh giá về mức độ khả thi của 9 biện pháp đề ra theo 3 mức độ: Rất khả thi (RKT); Khả thi (KT); Không khả thi (KKT) 3.4.4. Phương pháp khảo sát - Điều tra bằng phiếu hỏi. 3.4.5. Thời gian khảo sát - Cuối năm học 2016 - 2017 (Mẫu thiết kế khảo sát xem phụ lục 4) 3.4.6. Kết quả khảo sát Sau khi thu thập, xử lý ý kiến đánh giá của 12 CBQL và GV của tổ Ngoại Ngữ về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS ở trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội, kết quả thu được như sau:
21. 21 Bảng 3.5. Sự cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng PTNL học sinh Sự cần thiết: Cần thiết: CT Ít cần thiết: ICT Không cần thiết: KCT Mức độ khả thi: Khả thi: KT Ít khả thi: IKT Không khả thi: KKT Mức độ cấp thiết Tính khả thi TT Các biện pháp CT ICT KCT KT IKT KKT SL % SL % SL % SL % SL % SL % Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân 1 viên về dạy học môn Tiếng 12 100 0 0 0 0 8 66,7 4 33,3 0 0 Anh theo định hướng PTNL học sinh Chỉ đạo đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn, triển khai sinh 2 9 75 3 25 0 0 5 42 5 42 2 16.7 hoạt tổ chuyên môn theo định hướng PTNL học sinh. Tổ chức bồi dưỡng, nâng cao năng lực giảng dạy Tiếng 3 11 91,7 1 8,3 0 0 9 75 3 25 0 0 Anh cho GV theo định hướng PTNL học sinh. Chỉ đạo giáo viên đổi mới PPDH dạy học môn Tiếng 4 12 100 0 0 0 0 8 66,7 4 33,3 0 0 Anh theo định hướng PTNL học sinh Chỉ đạo giáo viên thiết kế giáo án và tổ chức dạy học 5 10 83,3 2 16,7 0 0 8 66,7 2 16,7 1 8,3 môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh Chỉ đạo giáo viên tăng cường 6 hướng dẫn học sinh tự học 11 91.7 1 8,3 0 0 7 58,3 3 25 2 16,7 Tiếng Anh Đầu tư và quản lý hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị, tài chính phục vụ phục vụ công 7 12 100 0 0 0 0 7 58,3 3 25 2 16,7 tác đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh Chỉ đạo tăng cường kiểm tra, đánh giá năng lực dạy học 8 của giáo viên theo định 9 75 3 25 0 0 7 58,3 3 25 2 16.7 hướng phát triển năng lực học sinh Chỉ đạo tăng cường đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá 9 kết quả dạy học môn Tiếng 12 100 0 0 0 0 7 58,3 5 41,7 0 0 Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
22. 22 Tuy có những ý kiến khác nhau về mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp được đề xuất nhưng nhìn chung các ý kiến đều nhận định những biện pháp đều có tính khả thi và có thể vận dụng vào thực tiễn quản lý hoạt động dạy học PTNL HS ở nhà trường. Tiểu kết chương 3 Xuất phát từ cơ sở lý luận và khảo sát thực tiễn hoạt động quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh ở trường THPT Việt Nam - Ba Lan, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất 9 biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS ở nhà trường. Những biện pháp này vừa có tính kế thừa vừa có điểm mới trong nội dung từng biện pháp với mục đích khắc phục những hạn chế trong quản lý dạy học để nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học của nhà trường. Kết quả khảo nghiệm cho thấy cả 9 biện pháp quản lý trên đều có tính cần thiết và khả thi có thể áp dụng trong quản lý hoạt động dạy học ở nhà trường. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận 1.1. Về mặt lý luận: Dựa trên cơ sở lý luận của các tác giả trong và ngoài nước qua các thời kỳ đều thống nhất ở những nội dung như: mục tiêu GD của nước ta hiện nay đang tập trung hướng vào việc phát triển năng lực toàn diện của HS. Để đạt được mục tiêu này, việc thay đổi PPDH trong nhà trường theo hướng đánh giá quá trình học của HS là chủ thể hoạt động; tăng cường khả năng tự học; khuyến khích tham gia các hoạt động tích cực, động cơ học tập chủ động, sáng tạo của người học trong quá trình dạy học là rất cần thiết. Trong dạy học Tiếng Anh, các mục tiêu này càng rõ hơn vì người học phải nắm vững và sử dụng Tiếng Anh trong hoạt động giao tiếp để có thể phát huy năng lực giao tiếp của chính mình. 1.2. Về mặt khảo sát thực tế: Qua đánh giá thực trạng nhận thấy việc dạy học của GV Tiếng Anhở trường THPT Việt Nam - Ba Lan nhìn chung có nhiều chuyển biến tích cực, GV đã quen dần với các PPDH hiện đại, có đầu tư soạn giảng theo hướng phát triển các kỹ năng giao tiếp cho HS. Tuy nhiên, vẫn còn một số GV chưa nhận thức đúng đắn, chưa đủ khả năng hoặc chưa quyết tâm cao trong việc nâng cao chất lượng dạy học của mình. Mặt khác, công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Anh của hiệu trưởng còn nhiều bất cập, chẳng hạn: chưa có biện pháp cụ thể để chỉ đạo giáo viên Tiếng Anh đổi mới PPDH một cách triệt để; chưa tích cực chỉ đạo tăng cường kiểm tra, đánh giá năng lực dạy học của GV theo định hướng phát triển năng lực học sinh; chưa quản lý sâu sát các hoạt động của tổ Tiếng Anh; chưa kêu gọi được nhiều sự đầu tư của phụ huynh HS và các tổ chức xã hội để xây dựng và trang bị các cơ sở vật chất
23. 23 - thiết bị dạy học phục vụ nhu cầu giảng dạy và học tập môn Tiếng Anh Những bất cập này nếu không khắc phục kịp thời, sẽ là nguyên nhân chính dẫn đến chất lượng dạy học Tiếng Anh không đáp ứng yêu cầu hiện nay. 1.3. Về các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS Từ việc tìm hiểu, đánh giá thực trạng cũng như khảo nghiệm tính hợp lý và khả thi của các giải pháp đề xuất tác giả cho rằng hiệu trưởng cần thực hiện đồng bộ 9 biện pháp để quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS ở trường: Những biện pháp chỉ phát huy tác dụng tối đa khi được phối hợp, vận dụng một cách hợp lý, đồng bộ, linh hoạt và sáng tạo hoặc tùy vào đặc điểm kinh tế - xã hội của địa phương cũng như điều kiện thực tế của trường mà hiệu trưởng sẽ lựa chọn một hoặc vài giải pháp chủ đạo để phát huy tác dụng tối đa của các giải pháp đề xuất. Do đó các cấp QL, các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường cần có sự quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi, cùng phối hợp chặt chẽ của để giúp hiệu trưởng làm tốt công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS. Các biện pháp được xây dựng đồng bộ, sát với thực tiễn nhà trường, qua khảo nghiệm cho thấy sự cần thiết và mức độ khả thi cao.Tác giả tin rằng, nếu các biện pháp trên được áp dụng với sự quyết tâm và đồng thuận của tập thể nhà trường, của các em HS; sự ủng hộ, hợp tác của cha mẹ HS, việc đổi mới hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh ở nhà trường sẽ thu được nhiều thắng lợi. 2. Khuyến nghị 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo Cần sớm công bố khung chương trình các môn học THPT trong đó có môn Tiếng Anh định hướng đổi mới sách giáo khoa trong những năm học tới. Tăng cường kiểm tra việc thực hiện chương trình môn học của các Sở, Nhà trường THPT. Cần quan tâm bồi dưỡng năng lực quản lý hoạt động dạy học nói chung và năng lực quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh nói riêng cho CBQL các cấp. Tổ chức hội thảo bàn về đổi mới phương pháp dạy học, mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho GV môn Tiếng Anh hàng năm. Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị , cấp kinh phí cho việc đổi mớ hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS trong các trường THPT. 2.2. Đối với Sở Giáo dục đào tạo thành phố Hà Nội Lập kế hoạch tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ GV môn Tiếng Anh để đáp ứng với yêu cầu đổi mới nội dung, chương trình sách giáo khoa sau năm 2015. Sở GD&ĐT cần sớm công bố phương án thi môn Tiếng Anh vào lớp 10 hàng năm. Biên soạn các tài liệu hướng dẫn giảng dạy và học tập môn Tiếng Anh, nghiên cứu các phần mềm ứng dụng CNTT vào dạy và học môn Tiếng Anh. Tổ chức các phong trào, các Hội thi cho GV về hoạt động chuyên môn
24. 24 đồng thời có những hình thức khen thưởng khích lệ các cá nhân và đơn vị thực hiện tốt những thay đổi về hoạt động đổi mới trong công tác dạy học môn Tiếng Anh hàng năm. Cần có cơ chế động viên khen thưởng đối với GV cốt cán trong hoạt động chuyên môn - Tiếng Anh nhằm khuyến khích các thành viên tích cực, chủ động, sáng tạo thực hiện các chỉ đạo về chuyên môn của Nhà trường THPT. 2.3. Đối với cán bộ quản lý nhà trường - Tạo điều kiện hơn nữa để GV nhà trường có cơ hội được học tập, bồi dưỡng để nâng cao trình độ; cung cấp các tài liệu về dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh cho GV. - Thường xuyên đổi mới nội dung sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn theo định hướng PTNL cho HS - Thường xuyên kiểm tra hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh, đánh giá khách quan, thực chất, có chế độ khen thưởng kịp thời đối với những GV thực hiện tốt; nhắc nhở, điều chỉnh kịp thời những trường hợp chưa thực hiện tốt. - Thường xuyên kiểm tra hoạt động học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL học sinh, đánh giá khách quan, thực chất, để điều chỉnh kịp thời những biện pháp quản lý. - Đầu tư trang thiết bị hiện đại, phương tiện dạy học hiện đại phục vụ việc đổi mới chương trình, phương pháp dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng PTNL HS.