Luận văn Nghiên cứu xác định tiêu chuẩn chọn đất và phân hạng đất trồng rừng bạch đàn Urophylla làm nguyên liệu giấy và ván dăm tại tỉnh Phú Thọ
78 trang
5340
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Nghiên cứu xác định tiêu chuẩn chọn đất và phân hạng đất trồng rừng bạch đàn Urophylla làm nguyên liệu giấy và ván dăm tại tỉnh Phú Thọ", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- luan_van_nghien_cuu_xac_dinh_tieu_chuan_chon_dat_va_phan_han.pdf
Nội dung text: Luận văn Nghiên cứu xác định tiêu chuẩn chọn đất và phân hạng đất trồng rừng bạch đàn Urophylla làm nguyên liệu giấy và ván dăm tại tỉnh Phú Thọ
- B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O B NÔNG NGHI P VÀ PTNT TRƯ NG Đ I H C LÂM NGHI P ___ LÊ THÀNH CÔNG “NGHIÊN C U XÁC Đ NH TIÊU CHU N CH N Đ T VÀ PHÂN H NG Đ T TR NG R NG B CH ĐÀN UROPHYLLA LÀM NGUYÊN LI U GI Y VÀ VÁN DĂM T I T NH PHÚ TH ” LU N VĂN TH C S KHOA H C LÂM NGHI P Hà Tây, tháng 7 2007
- B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O B NÔNG NGHI P VÀ PTNT TRƯ NG Đ I H C LÂM NGHI P ___ LÊ THÀNH CÔNG “NGHIÊN C U XÁC Đ NH TIÊU CHU N CH N Đ T VÀ PHÂN H NG Đ T TR NG R NG B CH ĐÀN UROPHYLLA LÀM NGUYÊN LI U GI Y VÀ VÁN DĂM T I T NH PHÚ TH ” CHUYÊN NGÀNH: LÂM H C MÃ S : 60.62.60 LU N VĂN TH C S KHOA H C LÂM NGHI P Cán b hư ng d n khoa h c: PGS.TS Ngô Đình Qu Hà Tây, tháng 7 2007
- i L I C M ƠN Đư c s ñ ng ý c a H i ñ ng khoa h c trư ng Đ i h c Lâm Nghi p Vi t Nam, Khoa ñào t o sau ñ i h c, tôi ñã th c hi n nghiên c u ñ tài: “ Nghiên c u xác ñ nh tiêu chu n ch n ñ t và phân h ng ñ t tr ng r ng B ch ñàn Urophylla làm nguyên li u gi y và ván dăm t i t nh Phú Th ” . Trong su t quá trình th c hi n ñ tài, tôi luôn nh n ñư c s giúp ñ t n tình c a PGS.TS. Ngô Đình Qu Vi n KHLN Vi t Nam, ngư i tr c ti p hư ng d n tôi nghiên c u ñ tài. Ngoài ra, tôi còn nh n ñư c s giúp ñ c a các th y cô giáo gi ng d y các b môn t i Khoa ñào t o sau ñ i h c, Ban giám ñ c Phân vi n Đi u tra Quy ho ch r ng Tây B c B , Trung tâm NC Sinh thái và Môi trư ng r ng Vi n KHLN Vi t Nam, các Lâm trư ng t i t nh Phú Th cũng như s góp ý chân thành c a các b n bè ñ ng nghi p. Nhân d p này tôi xin bày t lòng bi t ơn và ghi nh sâu s c nh ng s giúp ñ quý báu nói trên, tôi r t mong nh n ñư c nh ng ý ki n ñóng góp nhi u hơn n a, cho b n lu n văn khoa h c ñư c hoàn thi n hơn. Hà Tây, tháng 7 năm 2007 Tác gi
- iii DANH M C CÁC T , C M T VI T T T KHLN: Khoa h c Lâm nghi p LT: Lâm trư ng NC: Nghiên c u Nts: Nitơ t ng s ÔTC: Ô tiêu chu n P2O5dt: Ph t pho d tiêu K2Odt : Kali d tiêu TPCG : Thành ph n cơ gi i ppm: Đơn v ph n tri u D1,3 : Đư ng kính ngang ng c Hvn: Chi u cao vút ng n
- iv DANH M C CÁC B NG TT Tên b ng Trang 3.1 Hi n tr ng s d ng ñ t t nh Phú Th 2006 31 3.2 Di n tích ñ t lâm nghi p t nh Phú Th năm 2006 32 4.1 Ch tiêu thích h p khí h u c a cây B ch ñàn urophylla 34 4.2 Ch tiêu thích h p ñ t ñai c a cây B ch ñàn urophylla 35 4.3 Di n tích thích h p tr ng B ch ñàn urophylla t nh Phú Th 39 4.4 M i quan h gi a năng su t r ng tr ng B ch ñàn urophylla và l p 42 ñ a t nh Phú Th 4.5 Đ c ñi m lý tính ñ t dư i r ng tr ng B ch ñàn urophylla t i Phú 45 Th 4.6 Đ c ñi m hoá tính ñ t dư i r ng tr ng B ch ñàn urophylla t i Phú 46 Th 4.7 B ng phân h ng ñ t vi mô cho tr ng r ng B ch ñàn urophylla t i 55 Phú Th 4.8 K t qu th nghi m phân h ng ñ t t i Đoan Hùng Phú Th 57 4.9 Ki m tra ñ chính xác c a b ng phân h ng ñ t vi mô cho tr ng 58 r ng B ch ñàn urophylla 4.10 Doanh thu r ng tr ng b ch ñàn urophylla t i các ñi m nghiên c u 59 t nh Phú Th 4.11 Hi u qu kinh t , hi u su t hoàn v n c a b ch ñàn urophylla t i 60 các ñi m nghiên c u Phú Th 4.12 Hi u su t ñ u tư r ng tr ng b ch ñàn urophylla t i Phú Th 61
- v DANH M C CÁC B N Đ TT Tên B n ñ Trang 4.1 B n ñ m c ñ thích h p ñi u ki n khí h u c a cây B ch ñàn 36 Urophylla t nh Phú Th 4.2 B n ñ m c ñ thích h p ñ t c a cây B ch ñàn urophylla t nh 37 Phú Th 4.3 B n ñ m c ñ thích h p khí h u và ñ t c a cây B ch ñàn 38 urophylla t nh Phú Th 4.4 B n ñ th nghi m phân h ng tr ng r ng B ch ñàn urophylla 56 t i Lâm trư ng Đoan Hùng Phú Th .
- vi DANH M C CÁC Đ TH TT Tên Đ th Trang 4.1 Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla 48 v i ñ dày t ng ñ t 4.2 Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla 49 v i dung tr ng c a ñ t 4.3 Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla 50 v i hàm lư ng sét v t lý c a ñ t 4.4 Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla 51 v i pH KCl c a ñ t 4.5 Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn v i hàm 52 lư ng mùn trong ñ t 4.6 Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn v i hàm 53 lư ng nitơ t ng s trong ñ t
- ii M C L C L I C M ƠN i CÁC T , C M T VI T T T iii DANH M C CÁC B NG iv DANH M C CÁC Đ TH v DANH M C CÁC B N Đ vi Đ T V N Đ 1 Chương 1: T NG QUAN V N Đ NGHIÊN C U 2 1.1.Trên th gi i 2 1.2. Trong nư c 11 1.3. M t s k t qu nghiên c u v B ch ñàn urô (E.urophylla) 16 Chương 2: M C TIÊU, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 18 2.1. M c tiêu, ñ i tư ng và gi i h n c a ñ tài. 18 2.2. N i dung nghiên c u 18 2.3. Phương pháp nghiên c u 19 Chương 3: ĐI U KI N T NHIÊN DÂN SINH KINH T T NH PHÚ TH 23 3.1. Đi u ki n t nhiên, kinh t xã h i t nh Phú Th . 23 3.2. Hi n tr ng s d ng ñ t ñai và tài nguyên r ng t nh Phú Th . 30 Chương 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 34 4.1. Phân h ng m c ñ thích h p cây tr ng c p vĩ mô. 34 4.2. nh hư ng c a ñi u ki n l p ñ a ñ n sinh trư ng r ng tr ng B ch ñàn Urophylla t i Phú Th 42 4.3. Sinh trư ng c a B ch ñàn Urophylla v i tính ch t ñ t. 48 4.4. Đánh giá hi u qu kinh t c a tr ng r ng B ch ñàn urophylla. 59 Chương 5: K T LU N, T N T I VÀ KI N NGH 62 5.1. K t lu n. 62 5.2. T n t i. 63 5.3. Ki n ngh 63 TÀI LI U THAM KH O PH L C
- 1 Đ T V N Đ Đ t ñai là ngu n tài nguyên vô cùng quí giá ñ i v i cu c s ng. Đ t ñai là tư li u s n xu t ñ c bi t, là ñ i tư ng c a lao ñ ng ñ ng th i là s n ph m c a lao ñ ng. Trong s n xu t lâm nghi p, ñ c bi t là tr ng r ng nguyên li u thì vi c ñánh giá chính xác ti m năng ñ t ñai, xác ñ nh phân b các lo i ñ t, quy mô, ch t lư ng và kh năng s d ng ñ t trên b n ñ và th c ñ a s là cơ s khoa h c cho vi c quy ho ch, ñ xu t, b trí các loài cây tr ng, xây d ng phương án kinh doanh h p lý. Trong nh ng năm qua, cùng v i s phát tri n c a ñ t nư c, nhu c u s d ng g trong các ngành ch bi n lâm s n, s n xu t b t gi y, ván dăm ñã tăng lên ñáng k , di n tích r ng tr ng s n xu t ngày càng ñư c m r ng. Do ñó ñ ñ u tư tr ng r ng có hi u qu , ñòi h i c n ph i phân h ng ñ t cho các loài cây tr ng r ng ch y u, d ñoán ñư c năng su t r ng tr ng trên các l p ñ a khác nhau ñ l p k ho ch phù h p, tính toán ñư c chi phí, l i nhu n cho c luân kỳ kinh doanh r ng tr ng. Cho ñ n nay không ai còn nghi ng v giá tr kinh t cao c a cây B ch ñàn trong công nghi p gi y và g , c i. Là m t loài cây m c nhanh ñã ñem l i nhi u l i nhu n to l n cho nhi u qu c gia, vì v y B ch ñàn ñã ñư c tr ng h u như kh p nơi trên th gi i. Hi n nay, cây B ch ñàn Urophylla ñư c xem là cây tr ng khá ph bi n làm nguyên li u gi y t i vùng Trung tâm, ñ c bi t là t i t nh Phú Th . Nhi u nơi ñã tr ng thành công, song m t s nơi ñã g p không ít th t b i. M t trong nh ng nguyên nhân th t b i trong vi c tr ng b ch ñàn là vi c ch n ñ t chưa ñúng, chưa có bi n pháp k thu t tr ng và kinh doanh h p lý ñ t o ra nh ng vùng tr ng t p trung và n ñ nh v năng su t. V i nh ng lý do trên, chúng tôi ti n hành th c hi n ñ tài: “Nghiên c u xác ñ nh tiêu chu n ch n ñ t và phân h ng ñ t tr ng r ng B ch ñàn Urophylla làm nguyên li u gi y và ván dăm t i t nh Phú Th ”.
- 2 Chương 1 T NG QUAN V N Đ NGHIÊN C U 1.1.Trên th gi i Phân h ng ñ t ñai là m t d ng c a vi c ñánh giá ñ t ñai. Phương pháp áp d ng ph bi n Liên Xô và các nư c xã h i ch nghĩa cũ, ch y u v i cây tr ng nông nghi p. B n ch t c a phương pháp này là tìm m i quan h gi a ñ c ñi m, tính ch t ñ t ñai v i năng su t cây tr ng ñ phân h ng ñ t thành các c p khác nhau ng v i loài cây tr ng khác nhau. Trên cơ s phân h ng ñ t có th d ñoán ñư c năng su t cây tr ng. Trong lâm nghi p các y u t dùng ñ phân h ng thư ng là lo i ñ t, ñ pH, thành ph n cơ gi i, ñ d y t ng ñ t, th c bì ch th cho ñ phì ñ t ho c m c ñ thoái hoá ñ t. Đi u quan tr ng ñ i v i phân h ng ñ t ñai là c n ph i có tư li u v năng su t cây tr ng và tìm m i quan h c a chúng v i các tính ch t ñ t ñai. * Đánh giá ñ t ñai c a FAO Đây là phương pháp ñư c s d ng khá ph bi n. Các khái ni m trình bày trên ñư c s d ng r ng rãi các nư c Tây Âu và phương pháp ñã ñư c t ch c FAO th a nh n, hoàn ch nh thành c m nang hư ng d n ñánh giá ñ t ñai ñ áp d ng r ng rãi. Ví d năm 1979, FAO xu t b n c m nang hư ng d n "Đánh giá ñ t ñai cho lâm nghi p". Trên cơ s ñó m t s n i dung ho c khái ni m ñư c xác ñ nh c th như sau: • Đánh giá ti m năng s d ng ñ t ñai (land capability): Đó là vi c phân chia hay phân h ng ñ t ñai thành các nhóm d a trên các y u t thu n l i hay h n ch trong s d ng như ñ d c, ñ dày t ng ñ t, ñá l n, tình tr ng xói mòn, úng ng p, khô h n, m n hoá Trên cơ s ñó có th l a ch n nh ng ki u s d ng ñ t phù h p. Vi c ñánh giá ti m năng s d ng ñ t thư ng áp d ng trên
- 3 qui mô l n như trong ph m vi m t nư c, m t t nh hay m t huy n. Đánh giá ti m năng ñ t ñư c áp d ng thành công M và m t s nư c khác. Y u t h n ch là nh ng y u t h u như không thay ñ i ñư c như ñ d c, ñ dày t ng ñ t, khí h u. M ñ t ñai toàn qu c ñư c phân thành 8 nhóm v i y u t h n ch tăng d n t nhóm I t i nhóm VIII. Nhóm I là nhóm thu n l i nh t trong s d ng, có r t ít y u t h n ch . Nhóm VIII là nhóm có nhi u h n ch nh t trong s d ng. Đánh giá m c ñ thích h p ñ t ñai (land suitability): Là quá trình xác ñ nh m c ñ thích h p cao hay th p c a các ki u s d ng ñ t cho m t ñơn v ñ t ñai và t ng h p cho toàn khu v c d a trên so sánh yêu c u ki u s d ng ñ t v i ñ c ñi m các ñơn v ñ t ñai. H th ng ñánh giá ñư c th hi n theo 4 c p: • Phân thành 2 c p l n: Ki u s d ng ñ t hay loài cây tr ng thích h p (Vi t t t là S Suitable) hay không thích h p (Vi t t t là N Not suitable) v i ñi u ki n ñ t ñai. • M c ñ thích h p (S) phân chia thành 3 m c: Thích h p cao (S1): Đ t h u như không có h n ch ñáng k khi th c hi n canh tác. Thích h p trung bình (S2): Đ t có h n ch nh t ñ nh làm gi m năng su t cây tr ng ho c nâng cao chi phí canh tác nhưng v n thích h p cho cây tr ng ho c ki u s d ng ñ t. Thích h p kém (S3): Đ t có h n ch ñáng k làm gi m m nh năng su t và tăng cao chi phí canh tác rõ r t. Hi u qu kinh t b suy gi m ñáng k . Vi c phân h ng và ñánh giá ñ t ñai ñã ñư c th c hi n t khá lâu nhi u nư c trên th gi i. Tuỳ theo m c ñích c th , m i qu c gia ñã ñ ra n i dung, phương pháp ñánh giá ñ t c a mình [27].
- 4 Khoa h c ñ t ra ñ i s m nh t nư c Nga, các nhà khoa h c Nga ñã có cơ s khoa h c v ñ t và nh ng phương pháp cơ b n v nghiên c u ñ t. Nh các công trình nghiên c u c a các nhà khoa h c V.V Docuchaev, P.A. Kostưsev và N.M Sibirsev mà th như ng h c ñã tr thành b môn khoa h c. [10]. V. V Docuchaev ñã ñưa ra lý thuy t v phát sinh ñ t và ñư c th a nh n trên toàn th gi i. Qua nghiên c u ñ t ñen làm ví d , ông cho r ng: ñ t là m t th t nhiên ñ c l p cũng gi ng như khoáng v t, th c v t, ñ ng v t, ñ t không ng ng thay ñ i theo không gian và th i gian. Trong công trình này l n ñ u tiên ông ñã xác ñ nh m i quan h có tính qui lu t gi a ñ t và ñi u ki n t nhiên, môi trư ng và ñã ch ra vi c hình thành ñ t là m t quá trình ph c t p do tác ñ ng c a 5 y u t t nhiên là: khoáng v t, th c v t, ñ ng v t, không gian và th i gian.[10] M , ý ñ xây d ng m t chương trình nghiên c u phân lo i ñ t ñã có t năm 1832 do E. Ruffin kh i xư ng, ñ n năm 1860 W. Hilgard xây d ng b ng phân lo i ñ t và b n ñ ñ t ñ u tiên cho nư c M , trên cơ s nh n th c: ñ t là m t v t th t nhiên, tính ch t ñ t có quan h ñ n th c v t và khí h u.[50]. Đ i h i Khoa h c ñ t Qu c t l n th 4 ñư c t ch c vào năm 1950 Amsterdam Hà Lan và l n th 5 vào năm 1954 Conggo ñã thúc ñ y s ra ñ i c a 2 trung tâm nghiên c u phân loai ñ t có tính ch t Qu c t là: Trung tâm phân lo i Soil Taxonomy và Trung tâm phân lo i FAO UNESCO. Hai Trung tâm này cùng có m t quan ñi m nghiên c u gi ng nhau, ñó là quan ñi m ñ nh lư ng, và ñã ti n hành xây d ng h th ng ch tiêu ñ nh lư ng trong các c p phân lo i. V i quan ñi m phân lo i m i là d a vào ñ nh lư ng hoá tính ch t, thì ch có nh ng tính ch t mà có th xác ñ nh ñ nh lư ng m i ñư c s d ng trong phân lo i ñ t . [10]
- 5 Hi n nay Hoa kỳ vi c nghiên c u phân lo i và xây d ng b n ñ ñ t s d ng h th ng phân lo i Soil Taxonomy v i h th ng thu t ng riêng. FAO UNESCO ñã v n d ng phương pháp ñ nh lư ng trong phân lo i ñ t c a Soil Taxonomy xây d ng h th ng phân v mang tính chú d n b n ñ , h th ng phân lo i và thu t ng mang tính hoà h p, có m i quan h lãnh th nh m s d ng cho ngôi nhà chung toàn c u. Năm 1961, B n ñ ñ t th gi i, t l 1/5.000.000 ñư c Trung tâm FAO UNESCO xu t b n. Vi c phân lo i ñ t và xây d ng b n ñ này d a trên cơ s v n d ng phương pháp ñ nh lư ng trong phân lo i ñ t c a c a Soil Taxonomy. [52] T nh ng năm 1950, vi c ñánh giá kh năng s d ng ñ t ñã ñư c nhi u nhà khoa h c và các t ch c Qu c t quan tâm. Đây ñư c xem như là bư c nghiên c u k ti p c a công tác nghiên c u ñ c ñi m ñ t. Ngày nay công vi c này ñã tr thành m t lĩnh v c nghiên c u quan tr ng c a các nhà quy ho ch, ho ch ñ nh chính sách và ngư i s d ng.[10] Năm 1976 FAO ñã ñ xu t ñ nh nghĩa v ñánh giá ñ t ñai như sau: Đánh giá ñ t ñai là quá trình so sánh, ñ i chi u nh ng tính ch t c a v t ñ t c n ñánh giá v i nh ng tính ch t ñ t ñai mà lo i hình s d ng ñ t yêu c u ph i có. Đánh giá ñ t ñai là quá trình thu th p thông tin, xem xét m t cách toàn di n các y u t ñ t ñai v i cây tr ng ñ phân ñ nh ra m c ñ thích h p cao hay th p. [52] M , 2 phương pháp ñánh giá ñ t ñai ñư c ng d ng khá r ng rãi là: Phương pháp t ng h p: l y năng su t cây tr ng nhi u năm làm tiêu chu n và phân h ng ñ t ñai cho t ng cây tr ng c th , trong ñó l y cây lúa mì là ñ i tư ng chính và Phương pháp y u t : b ng cách th ng kê các y u t t nhiên, kinh t ñ so sánh, l y l i nhu n t i ña là 100 ñi m (ho c 100%) ñ làm m c so sánh v i các ñ t khác. [10][53]
- 6 Nhi u nư c Châu Âu vi c phân h ng và ñánh giá ñ t ñai ñư c th c hi n theo 2 hư ng là: 1 Phân h ng ñ nh tính: d a trên các k t qu nghiên c u các y u t t nhiên ñ xác ñ nh ti m năng s n xu t c a ñ t ñai . 2 Phân h ng ñ nh lư ng: d a vào k t qu nghiên c u các y u t kinh t , ñ xác ñ nh s c s n xu t th c t c a ñ t ñai.[10] n Đ và các nư c vùng nhi t ñ i m châu Phi thư ng áp d ng phương pháp tham bi n ñ xác ñ nh m i quan h gi a các y u t ñ t ñai và cây tr ng. Các m i quan h này ñư c bi u th dư i d ng phương trình toán h c. K t qu phân h ng ñư c th hi n dư i d ng % ho c ñi m. [20] B n d th o ñ u tiên v tiêu chu n hoá vi c ñánh giá ñ t ñai ñã ñư c th ng nh t do 2 U ban nghiên c u Hà Lan và FAO Roma th c hi n vào năm 1972 và phương pháp ñánh giá ñ t ñai ñ u tiên c a FAO ñư c công b vào năm 1976 và ñư c ch nh lý vào năm 1983. [20] H c thuy t v lo i s d ng ñ t ñã ñư c Duddlry (th k 19) xây d ng, sau này ñư c Kostrowiky và các ñ ng s c a ông phát tri n. G n ñây Beek và Bennerma ñã hoàn ch nh và ñư c Brickman và Smyth s d ng trong ñ cương ñánh giá ñ t ñai năm 1976.[51] Trên th gi i cũng có nhi u công trình nghiên c u v m i quan h gi a ñ c tính c a ñ t ñai v i sinh trư ng c a cây tr ng. T các k t qu nghiên c u này nhi u nhà khoa h c ñã cho r ng: Đ i v i các vùng ôn ñ i, ph n ng c a ñ t, hàm lư ng CaCO 3 và các ch t Bazơ khác, thành ph n c p h t và ñi n th ôxy hoá kh (Eh) c a ñ t là nh ng y u t quan tr ng nh t, quan ñi m này ñã xem các y u t hoá h c ñ t quan tr ng hơn y u t v t lý. Còn vùng nhi t ñ i thì các tác gi cho r ng: các y u t kh năng gi nư c, ñ sâu c a ñ t và ñ thoáng khí là nh ng y u t gi vai trò ch ñ o, ñi u này có nghĩa là: y u t
- 7 v t lý ñ t quan tr ng hơn y u t hoá h c ñ t [20]. Tuy nhiên các k t qu này là d a trên các nghiên c u v ñ t ñ i núi, ñ t nông nghi p. Trong nh ng năm g n ñây Trung tâm lâm nghi p Qu c t (CIFOR) ñã ti n hành nghiên c u v qu n lý l p ñ a và s n lư ng r ng cho r ng tr ng các nư c nhi t ñ i như: n Đ , Trung Qu c, Indonesia, Nam Phi, Conggo, Brazil. K t qu nghiên c u cho th y: các bi n pháp x lý l p ñ a khác nhau và các loài cây tr ng khác nhau ñã có nh hư ng khác nhau ñ n ñ phì ñ t, cân b ng nư c s phân hu th m m c và chu trình dư ng khoáng. [40], [41]. Đánh giá ñ t ñai ñóng vai trò c c kỳ quan tr ng trong vi c xác ñ nh ñ phì nhiêu c a ñ t và là cơ s cho vi c ñ xu t cây tr ng cũng như các gi i pháp duy trì và b o v ñ phì ñ t. Ngay t ñ u nh ng năm 50, vi c ñánh giá kh năng s d ng ñ t ñư c xem như là bư c nghiên c u k ti p c a công tác nghiên c u ñ c ñi m ñ t. tuỳ t ng trình ñ phát tri n c a t ng qu c gia riêng l , phương pháp ñánh giá ñ t ñai ñư c nhi u nhà khoa h c hàng ñ u trên th gi i và các t ch c Qu c t quan tâm. Do v y nó tr thành m t trong nh ng lĩnh v c nghiên c u quan tr ng và ñ c bi t g n gũi v i nh ng nhà quy ho ch, ngư i ho ch ñ nh chính sách ñ t ñai và ngư i s d ng. Nh ng nghiên c u và các h th ng ñánh giá ñ t ñai sau ñây ñư c s d ng tương ñ i ph bi n; * Phân lo i kh năng thích nghi ñ t có tư i (Irrigation Land Suitability Classification) c a C c c i t o ñ t ñai B nông nghi p M (USBR) xu t b n năm 1951. Phân lo i này d a vào ñ phì c a ñ t ñ ñánh giá. Phân lo i này g m 6 l p (classes), t l p có th canh tác ñư c (arable) ñ n l p có th tr ng tr t m t cách gi i h n (limited arable) và l p không th tr ng tr t ñư c (non arable). trong phân lo i này, nhi u ñ c ñi m ñ t ñai, m t s ch tiêu kinh t ñ nh lư ng cũng ñư c ñ c p nhưng gi i h n ph m vi thu l i.
- 8 * Bên c nh ñó, năm 1964, Clingebiel và Naontgomery thu c V B o t n ñ t ñai B nông nghi p cũng ñưa ra khái ni m " Kh năng ñ t ñai" (Land Capability) trong công tác ñánh giá ñ t ñai hoa Kỳ. trong vi c ñánh giá này, các ñơn v b n ñ ñ t ñai (Land Mapping Units) ñư c nhóm l i d a vào kh năng s n xu t m t lo i cây th c v t t nhiên nào ñó, ch tiêu chung là các h n ch c a l p ph th như ng ñ i v i m c tiêu canh tác ñư c ñ ngh . H th ng ñánh giá ñ t ñai này mang tính ch t sơ lư c, g n ñ t v i hi n tr ng s d ng ñ t hay còn g i là " Lo i hình s d ng ñ t". * Vào nh ng th p niên 60, Liên Xô và các nư c Đông Âu, vi c phân h ng và ñánh giá ñ t ñai cũng ñư c th c hi n, bao g m ba bư c sau; so sánh các h th như ng theo tính ch t t nhiên (ñánh giá l p ph th như ng); ñánh giá kh năng s n xu t c a ñ t ñai và ñánh giá kinh t ñ t (ch y u ñánh giá kh năng s n xu t hi n t i c a ñ t). Phương pháp này ch m i thu n tuý quan tâm ñ n khía c nh t nhiên c a ñ i tư ng ñ t ñai mà chưa xem xét ñ y ñ ñ n khía c nh kinh t xã h i c a vi c s d ng ñ t ñai. Nhi u qu c gia Châu Âu vào nh ng năm 70 ñã c g ng phát tri n các h th ng ñánh giá ñ t ñai c a h , cu i cùng các nhà nghiên c u nh n th y r ng c n ph i có m t n l c qu c t ñ ñ t ñư c s th ng nh t và tiêu chu n hoá vào vi c ñánh giá ñ t ñai. Vì v y, có 2 u ban nghiên c u ñư c thành l p Hà Lan và FAO (Rome, Ý), k t qu là m t d th o ñ u tiên ra ñ i vào năm 1972, sau ñó ñư c hai nhà khoa h c Brinkman và Smith so n th o l i và xu t b n 1973. Năm 1975 t i h i ngh Rome, nh ng ý ki n ñóng góp cho b n d th o năm 1973 ñã ñư c các chuyên gia hàng ñ u v ñánh giá ñ t ñai c a FAO (K.J. Beek, J. Bennema, P. J. Mabier, G. A. Smith ) biên so n l i ñ hình thành n i dung phương pháp ñ u tiên c a FAO v ñánh giá ñ t ñai (A frame work for land evaluation) và công b vào năm 1976, sau ñó ñã ñư c ch nh lý vào năm 1983 [44].
- 9 Ngoài nh ng tài li u cơ b n c a FAO v ñánh giá ñ t ñai, FAO cũng ñưa ra nh ng hư ng d n khác nhau v ñánh giá ñ t ñai cho các ñ i tư ng chuyên bi t như: Đánh giá ñ t ñai cho n n nông nghi p nh mưa (Giueline for land Evaluation for Rainfed Agriculture FAO, 1983) [45]. Đánh giá v ñ t ñai cho tr ng tr t c qu ng canh (Land Evaluation for extensive grazing, FAO, 1990) [47]. Đánh giá v ñ t ñai và phân tích h th ng canh tác cho quy ho ch s d ng ñ t (Land Evaluation and farming system analysis for land use planning, FAO, 1992) [49]. Nhìn chung quá trình ñánh giá ñ t ñai c a FAO ñư c ti n hành thông qua m t s bư c sau: Xác ñ nh m c tiêu s d ng. Thu th p thông tin liên quan. Đánh giá m c ñ thích h p c a các lo i hình s d ng ñ t. Xem xét môi trư ng tác ñ ng c a t nhiên, kinh t xã h i. Xác ñ nh các lo i hình s d ng ñ t thích h p. Vi c xác ñ nh lo i th c bì nào có m t trư c khi tr ng r ng, m t ñ tr ng và ñi u ki n c a l p ñ t m t là r t quan tr ng. Mathur (1983) [58] ñã ñưa ra nghiên c u so sánh th c bì dư i tán B ch ñàn camal (Eu.camaldulensis), Eu. grandis và Shorea robusta t i 3 ñ a phương khác nhau thung lũng Doon t i n Đ . Các tác gi này cho th y r ng tr ng B ch ñàn dung nh n m t l p th c bì dư i tán t t hơn và m t s ña d ng hơn v loài cây so v i r ng Shorea robusta, nh ng s khác nhau n u có ch y u do ñ dày ñ c trưng tán cây c a hai chi th c v t. Jha và Pande (1984) [56] cũng báo cáo k t qu cho th y th c bì dư i tán r ng tr ng ñ c canh B ch ñàn ưu vi t hơn tr ng ñ c canh Shorea robusta v các loài c m c dư i tán.
- 10 T i Bangladesh, Rajvanshi (1984) [58] nh n th y do tán lá B ch ñàn nh và h p nên lư ng ánh sáng chi u xu ng ñ t nhi u, t o ñi u ki n cho nhi u l p c và cây b i ưa sáng phát tri n. Gi i thích v nh ng lô B ch ñàn có l p th c bì kém phát tri n, tác gi cho r ng nh ng lý do như chăn th quá m c, cháy ho c ñ t lư t ñ phòng cháy hàng năm, quét lá ñ thu nhiên li u, xói mòn ñ t ñã ngăn c n th c bì phát tri n hơn là do b n thân cây B ch ñàn tác ñ ng ñ i v i l p ñ a ñó. G n ñây áp d ng m t s gi ng m i, tác gi còn ghi nh n m t s loài c m c dư i tán B ch ñàn th m chí c nh ng lô tr ng dày v i m t ñ 0,3 x 0, 3 m (trên 10.000 cây/ha). Nhi u tác gi cũng ghi nh n s có m t c a nhi u loài cây h ñ u và l p tái sinh cây b n ñ a g l n ñã b t ñ u xu t hi n sau khi có s che bóng c a r ng B ch ñàn khép tán. Có th coi như r ng B ch ñàn ñã bư c ñ u t o ra hoàn c nh r ng, ñ c bi t ñ i v i nh ng cây b n ñ a g l n s ng thành qu n th thì cây giai ño n non thư ng ưa bóng. N u c ñ ñ t tr ng phơi n ng tr c ti p s không có kh năng tái sinh. Trong nh ng năm g n ñây có m t s công trình nghiên c u c th v v n ñ này và m i ch nghiên c u cho t ng ñ i tư ng cây tr ng c th . vùng ôn ñ i nhi u nghiên c u v nh hư ng c a r ng t nhiên, r ng tr ng ñ n ñ phì ñ t ñã ñư c ñ c p. Khi nghiên c u v r ng mưa nhi t ñ i Australia, Week (1970) [61] ñã kh ng ñ nh sinh trư ng c a th c v t ph thu c vào các y u t : ñá m , ñ m c u ñ t, thành ph n cơ gi i, CaCO 3, hàm lư ng mùn và ñ m. T i n Đ vi c tr ng B ch ñàn trên nh ng vùng r ng l n ñã gây ra nhi u cu c tranh lu n kéo ñài v tác d ng x u c a B ch ñàn ñ n ñ t. Ghosh (1978) [54] ñã ñánh giá sinh trư ng c a B ch ñàn ñ n ch ñ nư c và ch t dinh dư ng trong ñ t t i n Đ và nhi u vùng trên th gi i nhưng chưa có k t lu n kh ng ñ nh. Tuy nhiên Ghosh ñã nh n m nh là các l i ca thán v tác h i
- 11 c a B ch ñàn ñ n ñ t t i n Đ là quá ñáng. Các ngu n l i v kinh t do B ch ñàn mang l i còn l n hơn nhi u so v i m t h i n u có. 1.2. Trong nư c T nh ng năm 80 tr l i ñây m t s công trình nghiên c u dư i ñây ñã ñ t n n móng cho vi c nghiên c u và ñánh giá ñ t ñai: Nghiên c u ñánh giá và quy ho ch ñ t khai hoang Vi t Nam c a Bùi Quang To n và nhóm nghiên c u (1991) [50] ñã ng d ng phân lo i kh năng (Capability classification) c a FAO. Tuy nhiên nghiên c u ch ñánh giá các ñi u ki n t nhiên (th như ng, thu văn và tư i tiêu, khí h u nông nghi p) và nghiên c u ch m i d ng l i l p (class) thích nghi cho t ng lo i hình s d ng. Tr n An Phong (1995) [19] ñã ñưa ra k t qu ñánh giá hi n tr ng s d ng ñ t nư c ta theo quan ñi m sinh thái và lâu b n. Phương pháp ñánh giá này ñ t trong m i quan h bi n ch ng gi a các y u t : tính ch t c a ñ t, hi n tr ng s d ng ñât, tính thích nghi ñ t ñai, vùng sinh thái. Đánh giá ti m năng s d ng ñ t Lâm nghi p c a t ng vùng sinh thái và trong toàn qu c c a Đ Đình Sâm và c ng s (1995) là phương pháp ng d ng ph n m m GIS trên máy tính ñ xây d ng các b n ñ ñánh giá ti m năng s d ng ñ t lâm nghi p. Phương pháp này cho phép l i d ng ñư c các thông tin s n có và có ý nghĩa là mang tính chi n lư c và d báo. Cho ñ n nay, các công trình nghiên c u v ñ t Vi t Nam có khá nhi u t p trung ch y u vào các n i dung chính sau: Nghiên c u cơ b n v hình thành và tính ch t lý hoá h c c a ñ t. Đi u tra, phân lo i, xây d ng b n ñ ñ t v i các t l khác nhau. Đánh giá ti m năng s n xu t ñ t.
- 12 Bi n pháp c i t o m t s lo i ñ t có v n ñ . B o v và ch ng suy thoái tài nguyên ñ t. Theo các k t qu nghiên c u c a VM. Fridland (1964), Nguy n Vi t Ph (1978), trên các bãi b i vùng ñ ng b ng Sông C u Long và sông H ng thì: hàng năm Sông C u Long và sông H ng ñưa ra bi n kho ng 200 tri u t n phù sa. Do ñó m i năm các bãi b i vùng c a sông c a 2 con sông này có xu hư ng l n d n ra phía bi n Đông t 40 100m. Vi t Nam, Thái Văn Tr ng (1979) [31] cũng ñã nghiên c u v nh hư ng c a B ch ñàn ñ n ñ t và th c bì. Ông cho r ng ñ i v i B ch ñàn v n ñ quan tr ng nh t ñ kinh doanh r ng thành công ñó là ñ t. Và trong các y u t t o thành ñ phì c a ñ t thì ñ i v i cây B ch ñàn y u t nư c trong ñ t gi vai trò quy t ñ nh. N u như tr ng B ch ñàn nơi ñ t x u như vùng Đ n Hùng Phú Th v i nhóm ñ t là sialit feralit nâu vàng phong hoá trên phù sa c , b thoái hoá m nh có tính ch t v t lý r t kém, hàm lư ng dinh dư ng th p, t ng k t von ho c ñá ong l ra trên m t ñ t. Đ Đình Sâm (1991) [25] khi nghiên c u v ñ t t gu t và v n ñ tr ng r ng B ch ñàn li u cũng cho r ng B ch ñàn cũng như các loài cây khác ñ u có quá trình t bón và quá trình ti u tu n hoàn v t ch t ñ tr l i cho ñ t các ch t dinh dư ng như N, P, K, Ca, Mg, qua cành lá rơi r ng. Tác gi cũng cho r ng B ch ñàn không làm cho ñ t x u ñi. Tuy nhiên do tán lá B ch ñàn thưa, hàm lư ng các ch t dinh dư ng trong lá không cao, l i ch a nhi u d u nên so làm tăng ñ phì c a ñ t lên ít và ch m hơn. Tác gi cũng lưu ý trong th c t r t nhi u di n tích B ch ñàn tr ng do b quét lá ñ làm ch t ñ t nên quá trình tu n hoàn v t ch t ch x y ra có m t chi u. Đi u này ñã phá v quy lu t t bón c a r ng B ch ñàn, làm cho ñ t b bóc l t m t chi u. Do v y ñ t b x u ñi là ñi u không tránh kh i. Tác gi cũng k t lu n sau khi tr ng r ng B ch ñàn khép tán, các loài c ch u h n, hoàn toàn ưa sáng như c lông l n,
- 13 c lông trư c ñây v n s ng vùng ñ i tr c, nay b ñào th i ra kh i t thành c a r ng B ch ñàn là ñi u ñương nhiên. Không ph i do B ch ñàn phát sinh ñ c t . Năm 1960, F.R. Moormann ñã xu t b n b n ñ th như ng mi n Nam Vi t Nam v i t l 1/1.000.000 và kèm theo b ng phân lo i ñ t dùng cho b n ñ này. Năm 1969 V. M. Fridland cùng m t s nhà khoa h c Vi t Nam cũng ñã xu t b n B n ñ th như ng mi n B c Vi t Nam t l 1/1.000.000 và b n chú gi i phân lo i. Đ c ñi m c a 2 b nh phân lo i này là theo 2 phương pháp khác nhau. B ng phân lo i ñ t dùng cho sơ ñ th như ng mi n B c là theo hư ng phân lo i phát sinh c a Liên Xô. B ng phân lo i ñ t c a Moorman theo hư ng phân lo i c a M trư c kia, m t ph n theo hư ng phân lo i phát sinh và m t ph n theo tính ch t th c d ng. [10] Tôn Th t Chi u và Hoàng Ng c Toàn (1980 – 1985) ñã ti n hành nghiên c u phân h ng ñ t ñai t ng quan trên toàn qu c, v i nhi u ñ i tư ng cây tr ng, nhi u vùng chuyên canh khác nhau trên cơ s phân h ng ñ nh lư ng c a FAO. Đ i tư ng chính c a ñ tài này là ñ t nông nghi p và ñ t ñ i núi.[10] B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn ñã ban hành tiêu chu n nghành 10 TCN 343 98 v Quy trình ñánh giá ñ t ñai ph c v Nông nghi p, trên cơ s v n d ng n i dung, phương pháp ñánh giá ñ t c a FAO theo ñi u ki n và tiêu chu n c th c a Vi t Nam.[10] K t qu ñi u tra t ng h p c a Vi n quy ho ch thi t k Nông nghi p năm 1995 ñã xác ñ nh 9 vùng sinh thái nông nghi p trên toàn qu c. Phương pháp t ng h p là căn c vào 7 y u t và các ch tiêu phân c p là: Lo i ñ t, Đ d c, Đ dày t ng ñ t, Thu văn m t nư c, Tư i tiêu, lư ng mưa, Nhi t ñ . M c dù ñã có s c g ng g p nhóm và ñơn gi n hoá các y u t , ch tiêu tham gia xây d ng ñơn v ñ t ñai, nhưng k t qu t h p v n cho ra s lư ng ñơn v
- 14 ñ t ñai toàn qu c khá l n. Trên b n ñ t l 1/1.000.000 toàn qu c có t i 373 ñơn v ñ t ñai.[10] Vũ Cao Thái và các c ng s năm 1989 ñã nghiên c u ñánh giá phân h ng ñ t Tây Nguyên v i cây Cao su, Cà phê, Chè và Dâu t m. Đ tài ñã v n d ng phương pháp phân h ng ñ t ñai c a FAO theo ki u ñ nh tính và hi n t i ñ ñánh giá khái quát ti m năng ñ t ñai c a vùng và ñã phân chia ñ t theo 4 h ng riêng cho t ng cây tr ng.[10] K t qu nghiên c u c a ñ tài KT 02 09 do Vi n quy ho ch thi t k Nông nghi p th c hi n (1993 1995) ñã ñánh giá hi u qu kinh t xã h i và tác ñ ng nh hư ng t i môi trư ng ñ i v i các lo i hình s d ng ñ t ñai chính Vi t Nam và ñã xác ñ nh 4 lo i hình s d ng ñ t chính là: Các lo i hình s d ng ñ t ñai b n v ng v kinh t xã h i và môi trư ng. Lo i hình s d ng ñ t không b n v ng v kinh t . Lo i hình s d ng ñ t không b n v ng v môi trư ng. Lo i hình s d ng ñ t không b n v ng v kinh t và môi trư ng [10]. Tác gi Đ Đình Sâm (1995) và các c ng s ñã ti n hành ñánh giá ti m năng s n xu t ñ t lâm nghi p Vi t nam theo 8 vùng kinh t lâm nghi p: Tây B c, Đông B c, Trung tâm, B c Trung b , Duyên h i mi n trung, Đông Nam b , Tây nguyên, Đ ng b ng sông C u Long, tr ñ ng b ng sông H ng vì ch y u là ñ t nông nghi p. Trong quy trình Đi u tra xây d ng b n ñ l p ñ a ph c v công tác tr ng r ng cho các d án như: KFW1, KFW3, ADB, Lâm nghi p xã h i Sông Đà c a tác gi Ngô Đình Qu , ñã d a vào các y u t : lo i ñ t, ñ dày t ng ñ t, ñ d c và th c bì ñ và ñư c ñ xác ñ nh ñơn v ñ t ñai. [22] Năm 1962, VM. Fridland ñã ti n hành nghiên c u v các nguyên t vi lư ng trong ñ t mi n B c Vi t nam, tác gi ñã phân tích 35 nguyên t vi lư ng trong ñ t b ng phương pháp quang ph v i ñ nh y 1/10000 k t qu là: m t s nguyên t không phát hi n th y ho c ch có m c v t. [26]
- 15 Vi c nghiên c u nh hư ng c a r ng tr ng và ñ c bi t là cây m c nhanh, luân kỳ ng n ñ n ñ t nhi t ñ i ch m i b t ñ u. Đi u ñáng quan tâm là các k t qu nghiên c u các vùng khác nhau và các loài cây khác nhau thư ng không th ng nh t. Th m chí ñã có nhi u k t lu n trái ngư c nhau. Vì v y ñây cũng là v n ñ ñang ñư c nhi u nư c vùng nhi t ñ i quan tâm nghiên c u. Đ Đình Sâm (1984) [24] nghiên c u v ñ phì ñ t r ng và v n ñ thâm canh r ng tr ng và cho r ng ñ t có ñ phì hoá h c không cao. Nơi ñ t có r ng ñ phì ñ t ñư c duy trì ch y u qua con ñư ng sinh h c. Các tr ng thái r ng khác nhau, các bi n pháp k thu t tác ñ ng khác nhau cho th y s bi n ñ i v hoá tính ñ t không rõ nét (tr y u t mùn, ñ m) tuy nhiên các tính ch t v lý tính c a ñ t ñ c bi t là c u trúc và nhi t là nhân t d bi n ñ i và b nh hư ng c a viêc tr ng B ch ñàn ñ n ñ phì ñ t. Tác gi ñã ch ng minh r ng vi c tr ng r ng B ch ñàn không làm chua ñ t, lư ng nư c do B ch ñàn tiêu th là r t ít vàñ c bi t là r ng tr ng B ch ñàn luôn thư ng xuyên làm cho ñ t t t lên, nh t là nh ng tr ng thái l p ñ a nghèo. Các nghiên c u phân h ng ñ t lâm nghi p th c hi n ch y u ñ i v i m t s cây tr ng quan tr ng và có ý nghĩa ñ i v i th c ti n s n xu t. Đó là các r ng tr ng B ñ cung c p nguyên li u gi y ñư c gây tr ng m nh vùng trung tâm vào nh ng năm 1960 1970, r ng tr ng thông nh a gây tr ng ph bi n trên ñ t tr ng ñ i tr c trong toàn qu c, r ng tr ng Thông ba lá và m t s r ng cây ñ c s n như: H i, Qu D a trên k t q a nghiên c u v m i qua h gi a sinh trư ng và ñ c ñi m ñ t dư i r ng tr ng B Đ , tác gi Hoàng Xuân Tý ñã ñ xu t 3 tiêu chu n quan tr ng ñ xác ñ nh tr ng r ng B ñ là lo i ñ t, ñ dày t ng ñ t và ñ thoái hoá ñ t và th c bì ch th . Phương pháp này d áp d ng trong th c t s n xu t, tuy nhiên chưa d ñoán ñư c năng su t c a r ng tr ng.
- 16 1.3. M t s k t qu nghiên c u v B ch ñàn urô (E.urophylla) B ch ñàn Urô (E.urophylla) là cây g l n, thân th ng tròn cao, tán thưa, phân cành cao ñ n 20 25m, ñư ng kính có th t i l00 cm. Là cây ưa sáng có biên ñ sinh thái r ng, có kh năng thích h p v i nhi u d ng ñ t, B ch ñàn Urô (E.urophylla) phân b ñ cao 300 2200mm v i 2 8 tháng khô, nơi nguyên s n B ch ñàn Urô (E.urophylla) có th cao 25 45m, cá bi t có th cao 55 m, ñư ng kính có th ñ t 1 2 m, B ch ñàn urô (E.urophylla) là loài cây thích h p v i các l p ñ a có ñ t sâu m các t nh mi n b c, các xu t x có tri n v ng nh t cho vùng trung tâm là Lewotobi và Egon Flores. B ch ñàn urô (E.urophylla) (có nơi g i là B ch ñàn nâu) có phân b t nhiên m t s vùng nh h p t i m t s ñ o c a Indonexia kéo dài 5 kinh ñ t 122 0 ñ n 127 0 kinh ñông v i chi u dài kho ng 500 tìm và gi a các vĩ ñ 7,3 0 và 10 0 Vĩ B c. B ch ñàn urô (E. urophylla) có phân b theo ñ cao l n nh t trong s các loài B ch ñàn, ñó là t ñ cao 70 2960m ( Timor) so v i m c nư c bi n. Do thay ñ i v ñ cao nên bi n ñ ng v nhi t ñ cũng vì th mà khá l n. Trên cùng m t ñ o v i kho ng cách không m y xa nhau mà các qu n th ph i thích nghi v i các ñi u ki n nhi t ñ r t khác nhau kéo dài t 27 0 ñ n 30 0c (nhi t ñ t i cao bình quân tháng) trên ñ cao 400 mét xu ng 17 0 21 0c trên ñ cao 1900 mét. Trên ñ o Timor t ñ cao 1000 mét tr lên, ngoài lư ng mưa cao (1300 2200 mm) còn th y c sương mù thư ng xuyên. M c dù ph m vi phân b h p song loài B ch ñàn urô (E. urophylla) v n có lư ng bi n d di truy n l n theo ñ cao ñư c th hi n qua các kh o nghi m v i các xu t x c a loài nhi u nư c. (Lê Đình Kh , 1991 [13]) Ngư i Hà Lan thu h t B ch ñàn này ñ tr ng ñ u tiên vào năm 1890 trên ñ o Giava. Braxin ñã t ng tr ng t i 500.000 ha loài cây B ch ñàn E. alba mà th c ch t là cây lai gi a E. urophylla v i m t loài B ch ñàn khác Braxin. Nh ng năm g n ñây, loài B ch ñàn này ñã ñư c gây tr ng nhi u nơi
- 17 trên th gi i ñ c bi t là nh ng vùng có khí h u nhi t ñ i m và bán m, ñ i mùa (mưa sang khô) như m t s vùng c a Indonexia, Braxin và nam Trung Qu c. Riêng ñ i v i loài cây này ch n vùng ñ gây tr ng c n r t th n tr ng vì ñôi khi nhìn b ngoài, các ñi u ki n khí h u tư ng ch ng như r t phù h p, song cây l i sinh trư ng không ñ t yêu c u. Ví d như vùng b c Queensland, loài này ñã th t b i sau năm ñ u kh o nghi m mà nguyên nhân có th là do sâu ñ c thân và các côn trùng khác. Trong tài li u: H th ng ñánh giá ñ t lâm nghi p, các tác gi ñã ti n hành nghiên c u phân h ng ñ t cho m t s cây tr ng ch y u như B Đ , Thông Nh a, Thông Ba lá, H i, Qu , chưa có nghiên c u v cây B ch ñàn. Nhìn chung b ng phân h ng ñ t cây tr ng r ng nh m ñ t 4 m c tiêu sau ñây: Ph n ánh ñư c ñ màu m hi n t i c a ñ t; Ph n ánh ñư c cơ c u cây tr ng và s n lư ng; Ph n ánh ñư c bi n pháp k thu t và giá thành Đơn gi n d áp d ng trong ñi u ki n r ng núi c a lâm nghi p. Mu n ñ t 4 yêu c u trên trư c h t ph i ch n ñúng các y u t ch ñ o ñ làm tiêu chu n. Đ i v i ñ t nông nghi p thì pH, ñ no ki m, lư ng lân d tiêu, thư ng có ý nghĩa r t l n. Ngư c l i ñ i v i nhi u cây r ng khác y u t ch ñ o thư ng thu c v lý tính ñ t, ch ñ nư c và hàm lư ng ch t h u cơ. Trên cơ s yêu c u c a cây tr ng và tình hình ñ t ñ i núi vùng Trung tâm mi n B c, b ng phân h ng ñ t d a vào hai nhóm nhân t t ng h p là "ñ dày t ng ñ t" và "ñ thoái hoá c a ñ t" l y "th c v t làm ch th " ñư c xây d ng. Đ dày t ng ñ t là m t y u t t ng h p ph n ánh không gian dinh dư ng và t ng d tr th c ăn, d tr nư c ñ ñi u hoà ñ m. M t khác trong ña s trư ng h p nó ph n ánh c ñi u ki n ñá m và ñ d c. [27]
- 18 Chương 2 M C TIÊU, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 2.1. M c tiêu, ñ i tư ng và gi i h n c a ñ tài. 2.1.1. M c tiêu. 2.1.1.1. V lí lu n Góp ph n tìm hi u cơ s khoa h c c a vi c xác ñ nh tiêu chu n ch n ñ t và phân h ng ñ t tr ng r ng. 2.1.1.2. V th c ti n Xác ñ nh các tiêu chu n và phân h ng ñ t cho r ng tr ng B ch ñàn làm nguyên li u gi y và ván dăm nh m s d ng b n v ng tài nguyên ñ t và hi u qu kinh doanh r ng t i t nh Phú Th . 2.1.2. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u • Đ i tư ng nghiên c u: Đ i tư ng nghiên c u c a ñ tài là r ng tr ng B ch ñàn Urophylla t tu i tr nên. • Ph m vi nghiên c u: T i m t s lâm trư ng tr ng r ng s n xu t t i t nh Phú Th . 2.2. N i dung nghiên c u Đ ñ t ñư c m c tiêu ñ tài c n có nh ng n i dung sau: 2.2.1. Thu th p, t ng h p các tài li u, k t qu nghiên c u trong và ngoài nư c có liên quan ñ n ñ tài. 2.2.2. Đi u tra thu th p các thông tin ngoài hi n trư ng. Thu th p các thông tin c n thi t các ñ a phương: s li u chung, năng su t r ng Xác ñ nh năng su t r ng tr ng và m t s ch tiêu sinh trư ng như chi u cao, ñư ng kính cây.
- 19 Đào ph u di n, mô t và l y m u ñ t ñ phân tích. 2.2.3. N i nghi p phân tích m u ñ t và x lý s li u Phân chia m c ñ thích h p v ñi u ki n khí h u, ñ t ñai cho vi c tr ng r ng B ch ñàn Urophylla và xây d ng b n ñ phân c p m c ñ thích h p c p vĩ mô cho vi c tr ng r ng B ch ñàn Urophylla t i t nh Phú Th . Phân tích các m u ñ t v i các ch tiêu ch y u: H u cơ, ñ m t ng s , các d ng ñ chua ñ t, các ch t d tiêu P, K, thành ph n cơ gi i Xác ñ nh c p năng su t r ng tr ng và m i tương quan v i các y u t l p ñ a. Đ xu t phân h ng ñ t c p vi mô. Th nghi m phân h ng t i Đ i 8 – Lâm trư ng Đoan Hùng Phú Th . 2.2.4. Đánh giá hi u qu kinh t c a tr ng r ng B ch ñàn urophylla 2.3. Phương pháp nghiên c u 2.3.1. Phương pháp lu n: Dùng không gian thay cho th i gian ñ b trí và thu th p các s li u thí nghi m ngoài hi n trư ng. Khí h u và ñ t ñai là hai y u t chính ñ phân h ng ñ t. Dùng phương pháp ñi u tra so sánh năng su t r ng tr ng (r ng ñã ñ nh hình trên 3 tu i) xác ñ nh các y u t ñ t ñai có nh hư ng rõ r t ñ n sinh trư ng c a r ng. 2.3.2. Phương pháp c th a. Phương pháp k th a, thu th p m t s k t qu nghiên c u ñã có trư c ñây có liên quan ñ n ñ tài. b. Đi u tra ngo i nghi p Ch n ñ a ñi m nghiên c u, l p tuy n ñi u tra, kh o sát hi n tr ng khu v c r ng tr ng hi n có. Căn c vào b n ñ ñã thu th p, m các tuy n kh o sát theo nguyên t c ñi qua các ki u ñ a hình, lo i ñ t, cây tr ng có năng su t khác
- 20 nhau. Thông qua h th ng tuy n kh o sát, ti n hành thu th p các thông tin theo n i dung ñã ñ nh. Đi u tra các ch tiêu sinh trư ng D 1.3 và Hvn c a cây r ng, mô t th c v t dư i r ng: ♦ Di n tích ô tiêu chu n là 20m x 20m = 400m 2 ♦ Đo ñư ng kính ngang ng c (D 1,3 ) b ng thư c k p và ño chi u cao b ng thư c Blumeleiss Ngoài ra trong các ô tiêu chu n ñi n hình ñào ph u di n mô t ñ c ñi m ñ t và l y m u phân tích các tính ch t lý, hoá h c c a ñ t trong phòng thí nghi m. S lư ng m u các ô tiêu chu n, các ch tiêu theo dõi ph i ñ l n và ñ i di n cho các ñi m nghiên c u khác nhau. c. Phương pháp n i nghi p. Xây d ng b n ñ phân c p m c ñ thích h p c p vĩ mô cho vi c tr ng r ng B ch ñàn Urophylla t i t nh Phú Th : áp d ng GIS xây d ng b n ñ t l 1:100.000. Các m u ñ t l y v ñư c phân tích các ch tiêu lý, hoá tính theo các phương pháp ñang ñư c áp d ng ph bi n trong phòng thí nghi m hi n nay: ♦ Dung tr ng: Dùng ng ñóng có th tích V=100cm 3 ♦ Thành ph n cơ gi i: Theo phương pháp 3 c p c a FAO. ♦ Mùn t ng s : Theo Walkley Black. ♦ Đ m t ng s :Theo Kjendhall ♦ PH KCl c a ñ t: Dùng pH metter ♦ P2O5 d tiêu: Tr c quang (Bray II) ♦ K2O d tiêu: Theo Maslova (ño trên quang k ng n l a) ♦ Đ m: S y nhi t ñ 105 0C trong 3 gi
- 21 Các s li u thu th p ñư c x lý b ng chương trình Excel và ph n m m SPSS. ng d ng x lý th ng kê trên máy tính b ng ph n m m SPSS cho phép lo i b ñư c nh ng tr s ñ c thù (v D 1.3 và Hvn) có th sai sót khi ño ñ m, quan sát. Vi c lo i b các tr s này ch y u là căn c m c ñ chênh l ch gi a chúng v i tr s trung v c a dãy quan sát. Xây d ng m i tương quan tuy n tính gi a sinh trư ng B ch ñàn urophylla và tính ch t ñ t b ng chương trình SPSS. Xác ñ nh các y u t có nh hư ng rõ r t ñ n sinh trư ng c a r ng tr ng B ch ñàn làm cơ s ñ xu t b ng phân h ng. S d ng công ngh GIS th nghi m phân h ng ñ t trên b n ñ và so sánh k t qu v i th c t d. Phương pháp ñánh giá hi u qu kinh t c a tr ng r ng B ch ñàn urophylla. Đánh giá hi u qu kinh t c a tr ng r ng B ch ñàn urophylla d a trên các ch tiêu sau: Ch tiêu giá tr hi n t i thu n NPV (Net Present Value ): là hi u s c a giá tr hi n t i dòng doanh thu (cash inflow) tr ñi giá tr hi n t i dòng chi phí (cash outflow) tính theo lãi su t chi t kh u l a ch n. Đư c tính theo công th c sau: n n n NPV = (B − C )(1+ r)t = B 1( + r)n− t − C 1( + r)n− t ∑t t ∑ t ∑ t (2.1) t=0t = 0 t=0 Trong ñó: • t th i gian tính dòng ti n • n t ng th i gian th c hi n d án
- 22 • r t l chi t kh u • Ct – Dòng chi phí t i th i gian t • Bt Dòng doanh thu t i th i gian t Ch tiêu t su t hoàn v n n i b IRR: Ch tiêu này cho bi t kh năng thu h i v n ñ u tư, ph n ánh m c ñ quay vòng c a v n và xác ñ nh th i ñi m hoàn tr v n ñ u tư, nó cho phép so sánh và l a ch n các phương án, quy mô và k t c u ñ u tư khác nhau, phương án nào có IRR l n hơn thì ñư c l a ch n.Công th c tính c a IRR như sau: n B n C t = t (2.2) ∑ t ∑ t t= o ()1 + IRR t = 0 ()1 + IRR Trong ñó: • IRR: T su t hoàn v n n i b • t = 1, 2, 3, n • n t ng s năm trong m t chu kỳ kinh doanh r ng tr ng • Ct Chi phí cho r ng tr ng trong năm th t • Bt Thu nh p t r ng tr ng trong năm th t Ch tiêu ñánh giá hi u su t ñ u tư BCR: là thương s gi a toàn b thu nh p so v i toàn b chi phí sau khi ñã tri t kh u ñưa v giá tr hi n t i. BCR tính theo công th c như sau: n Trong ñó: ∑ B t t = 0 • Ct Chi phí cho r ng tr ng BCR = n (2.3) trong năm th t C ∑ t t = 0 • Bt Thu nh p t r ng tr ng trong năm th t
- 23 Chương 3 ĐI U KI N T NHIÊN DÂN SINH KINH T T NH PHÚ TH 3.1. Đi u ki n t nhiên, kinh t xã h i t nh Phú Th . 3.1.1. Đ c ñi m t nhiên a. V trí ñ a lý Phú Th là t nh n m trong vùng kinh t tr ng ñi m c a B c B , có t a ñ ñ a lý n m trong kho ng: T 20 0 55’ ñ n 21 0 43' vĩ ñ B c; T 104 0 47' ñ n 105 0 47’ kinh ñ Đông. Ranh gi i hành chính: Phía B c giáp t nh Tuyên Quang Phía Nam giáp t nh Hoà Bình Phía Đông giáp t nh Vĩnh Phúc Phía Tây giáp t nh Sơn La V i v trí ñ a lý như v y nên khu v c nghiên c u r t g n Hà N i (80 km) là kho ng cách r t thu n l i ñ phát tri n kinh t , là c u n i giao lưu kinh t gi a các t nh ñ ng b ng B c B , th ñô Hà N i v i các t nh mi n núi Tây B c: Tuyên Quang, Hà Giang, Yên Bái, Lào Cai, Sơn La có th trư ng l n ñ tiêu th nông s n và các s n ph m th m nh c a t nh. Có th ñánh giá t nh Phú Th có v trí ñ a lý thu n l i cho vi c phát tri n s n xu t nông lâm nghi p nói riêng và kinh t c a t nh nói chung. b. Đ a hình, ñ a th Phú Th n m trong vùng chuy n ti p gi a ñ ng băng sông H ng và vùng núi phía B c. Do n m cu i dãy Hoàng Liên Sơn nên ñ a hình chia c t tương ñ i m nh, ñ cao ñ a hình gi m d n t Tây B c xu ng Đông Nam. Có
- 24 th chia thành 3 d ng ñ a hình chính như sau: mi n núi, trung du và ñ ng b ng. Ki u ñ a hình vùng núi chi m kho ng 22 25% t ng di n tích t nhiên, có ñ d c bình quân t 30 0 35 0, t ng ñ t dày và tơi x p. Ki u ñ a hình vùng ñ i trung du chi m 25 – 30% t ng di n tích t nhiên, ñ d c trung bình < 30 0.T ng ñ t dày thích h p cho vi c phát tri n s n xu t lâm nghi p. Ki u ñ a hình vùng ñ ng b ng và thung lũng ven sông su i chi m 45 50% t ng di n tích t nhiên, vùng này t ng ñ t dày n m trong vùng châu th sông H ng thích h p v i phát tri n s n xu t nông nghi p. c. Khí h u, th y văn * Khí h u N m trong vùng nhi t ñ i gió mùa m t năm có hai mùa rõ r t, mùa mưa nóng m và mùa khô l nh. Mùa mưa n ng nóng, mưa nhi u t tháng 5 ñ n tháng 10 chi m trên 80% t ng lư ng mưa trong năm, t p trung vào các tháng 6, 7, 8, 9, mùa khô t tháng 11 ñ n tháng 4 năm sau. Lư ng mưa bình quân năm c a t nh là 1.700 – 1.900mm/năm. Đ m không khí bình quân năm là 84 87%. Nhi t ñ bình quân hàng năm 23 0C. Nhi t ñ t i cao: 39 0C. Nhi t ñ t i th p: 5 0C. * Th y văn V i ñ c ñi m c a ñ a hình sông su i, lư ng mưa, ñã t o ra ch ñ th y văn gi a các mùa trong năm có s khác bi t rõ r t: lòng sông ít d c nhưng lư ng nư c th t thư ng, nhi u ño n h p do ñó v mùa khô, kh năng v n chuy n lâm s n và giao thông th y r t h n ch , ngư c l i, trong mùa mưa
- 25 thư ng gây ra lũ l t, ng p úng gây nhi u khó khăn cho ñ i s ng nhân dân cũng như các ho t ñ ng s n xu t nông lâm nghi p. d. Đ a ch t, th như ng * Đ a ch t Đ t ñai ñư c hình thành t s n ph m phong hóa c a m t s nhóm ñá m sau: Nhóm ñá h n h p (h) ; Nhóm ñá tr m tích và bi n ch t có k t c u m n (s); Nhóm ñá vôi và bi n ch t c a ñá vôi (v); Nhóm ñá tr m tích và bi n ch t có k t c u h t thô (q); Nhóm ñá Mácma axít (a). * Th như ng Theo tài li u th như ng và k t qu ñi u tra b sung nh ng năm g n ñây, vùng nghiên c u có 13 lo i ñ t n m trong 7 nhóm ñ t. Nhóm I: Đ t phù sa Đ t phù sa ñư c b i hàng năm (Pb): ñ t có màu nâu tươi, ph u di n ñ t khá ñ ng nh t, thành ph n cơ gi i nh . Đ t b ng p nư c trong mùa mưa lũ và có bi n ñ ng. Đ phì t nhiên cao (hàm lư ng ch t dinh dư ng trong ch t phù sa b i c a sông H ng, sông Đà cao hơn sông Lô, sông Ch y vì ngu n g c ñá m và vì có vùng m Apatít Lào cai). Đ t phù sa không ñư c b i hàng năm (P): Đ t có màu nâu nh t, vì không ñư c b i nên hình thái ph u di n ñ t ñã có s phân hoá. Thành ph n cơ gi i thay ñ i t th t nh ñ n th t n ng. Đ t có ph n ng t ít chua ñ n trung tính. Đ t phù sa ngòi su i (Py): Đ t phù sa Py ñư c hình thành t phù sa c a các su i nh trong vùng, t o thành nh ng gi i ñ t h p và n m d c m t s
- 26 su i l n Lý hoá tính c a ñ t Py ph thu c vào lo i ñá m , m u ch t nơi các su i ch y qua. Đ t phù sa úng nư c (Pj): Đ t ñư c hình thành ñ a hình th p, trũng, khó tiêu nư c ho c có m c nư c ng m nông, do v y thư ng b ng p nư c vào mùa mưa. Đ t có ph n ng chua, hàm lư ng mùn và ñ m t ng s khá cao, lân d tiêu th p, thành ph n cơ gi i n ng. Hình thái ph u di n các t ng dư i thư ng có màu xám xanh do b ng p nư c thư ng xuyên. Lo i ñ t này hi n ch tr ng 1 v lúa. Nhóm II: Đ t l y (J) Đ t l y (J) ñư c hình thành t phù sa sông, ñ c ñi m là b úng nư c quanh năm, các t ng sâu trên 15 cm ñ t có màu nâu hơi xanh, xám xanh, ñ t m, d o, dính, th t n ng, giây m nh. Hi n ña ph n ñ t l y (J) ch ñư c tr ng 1 v lúa. Nhóm III: Đ t xám (X) Đ t xám b c màu trên phù sa c (X): ñ t có ph n ng chua, hàm lư ng dinh dư ng th p (mùn và ñ m t ng s nghèo, lân t ng s , kim t ng s và d tiêu r t nghèo), thành ph n cơ gi i nh . Đ t ñư c s d ng tr ng c y, tr ng c n và phát tri n tr ng cây lâm nghi p. Nhóm IV: Đ t ñ vàng (ñ t Feralit) Đ t ñ vàng trên ñá bi n ch t và ñ t sét (Fs): Đ t Fs có màu ñ vàng, ñư c hình thành t i ch trên các lo i ñá sét, thành ph n cơ gi i n ng. Nh ng nơi còn r ng ñ phì ñ t khá, nh ng nơi ñ t tr ng, cây b i thì ñ phì ñ t kém, ñ t b r a trôi. R ng m c trên ñ t ñ vàng ñã b ch t phá nhi u, nơi ít d c dân s d ng tr ng ngô, s n, nơi d c cao ñ khoanh nuôi tái sinh r ng.
- 27 Đ t nâu vàng trên phù sa c (Fp): ñ t ñư c hình thành trên các ñ i th p tho i, m u ch t phù sa c , thành ph n cơ gi i là th t trung bình. Ph n l n di n tích Fp ñã ñư c khai thác tr ng cây ăn qu , cây công nghi p dài ngày (chè, qu , ) và cây màu ngăn ngày. Đ t vàng ñ trên ñá Mácma axit (Fa): Đ t màu vàng ñ , ñ t có ph n ng chua, thành ph n cơ gi i nh . Đ a hình d c nên ñ t b r a trôi, xói mòn m nh, các ch t dinh dư ng ñ u nghèo ho c trung bình, t ng ñ t m ng nên ít có ý nghĩa cho phát tri n nông nghi p. Đ t ñ vàng bi n ñ i do tr ng lúa nư c (FI): Là ñ t t i ch , ñư c dân san thành ru ng b c thang tr ng lúa nư c nên ñã làm thay ñ i m t s tính ch t ñ c bi t là tính ch t v t lý ñ t (c u trúc l p ñ t t ng m t b phá v hình thành t ng ñ d y). Nhóm V: Đ t mùn (HS) H u h t còn r ng vì ñó là núi cao, ñ d c l n. Đây cũng là vùng r ng ñ u ngu n c n ñư c b o v . Nhóm VI: Đ t thung lũng (D) Đ t thung lũng (D) thư ng có ph n ng chua, lý hoá tính có th thay ñ i ph thu c vào s n ph m r a trôi t ng khu v c. Trên lo i ñ t này hi n nay ñang ñư c nhân dân ñ a phương tr ng lúa (nơi có nư c) và hoa màu, cây công nghi p nh ng vùng ñ a hình không quá khó khăn. Nhóm VII: Đ t xói mòn tr s i ñá (E) Nguyên nhân hình thành nên nhóm ñ t này là do b khai thác không h p lý trong m t th i gian dài d n t i ch t lư ng ñ t r t th p, kh năng c i t o ñ tr ng tr t là r t khó khăn.
- 28 * Đánh giá chung v ñi u ki n t nhiên Phú Th r t thu n l i cho s n xu t lâm nghi p v i ñ a hình chính là núi th p, núi trung bình và ñ i gò, là ñ i tư ng chính cho s n xu t lâm nghi p. N m trong vành ñai nhi t ñ i gió mùa, ñi u ki n nhi t ñ và ñ m thích h p cho nhi u lo i cây tr ng lâm nghi p sinh trư ng và phát tri n như: Keo, B ch ñàn Urophylla, B ñ , M , Trám, Lim x t, Lim xanh, Mu ng, Đây là l i th ñ phát tri n m nh kinh t lâm nghi p trong t nh, ñáp ng nhu c u s d ng g , c i t i ch , s n xu t nguyên li u công nghi p và ch bi n ñ m c dân d ng, góp ph n phát tri n kinh t xã h i, nh m nâng cao ñ i s ng ngư i dân trong t nh, ñ c bi t là ngư i dân nông thôn mi n núi. Di n tích ñ t cho s n xu t lâm nghi p l n, có kh năng m r ng di n tích vùng nguyên li u cho công nghi p s n xu t gi y s i, ván nhân t o, cũng như vùng tr ng cây g l n ph c v công nghi p ch bi n ñ g . Đây là m t l i th r t l n, là th m nh ñ phát tri n kinh t lâm nghi p. M c dù có ti m năng ñ t ñai l n nhưng m t ph n di n tích ñã b b c màu nên năng su t cây tr ng không cao. Hàng năm, ñi u ki n b t l i c a th i ti t như: gió lào, sương mu i, mưa ñá, và thiên tai (lũ quét, h n hán, ) ñã gây nh hư ng không nh ñ n ñ i s ng cũng như ho t ñ ng s n xu t c a m t b ph n ngư i dân. Đây là nh ng khó khăn, thách th c ñ t ra trong quá trình xây d ng và phát tri n ñ ng b kinh t xã h i. 3.1.2. Đi u ki n kinh t xã h i c a t nh Phú Th Trong nh ng năm qua, Phú Th qua ñã có bư c chuy n bi n tích c c trong ñ i s ng kinh t , ñ i s ng ngư i dân ngày càng ñư c c i thi n. Các ho t ñ ng kinh t bao g m: nông lâm ngư nghi p, công nghi p xây d ng và thương m i d ch v . Trong ñó, nông lâm ngư nghi p là ho t ñ ng s n xu t thu hút ph n l n lao ñ ng hi n có trong t nh (kho ng 72,9% t ng s lao ñ ng).
- 29 Cơ c u kinh t c a t nh ñang có s chuy n d ch theo hư ng tăng t tr ng s n xu t công nghi p xây d ng, t 36,5% năm 2000 lên 41,3% năm 2005 (giá so sánh năm 1994) và gi m d n t tr ng ngành nông nghi p xu ng còn 27,15% (th i ñi m năm 2000 là 30,8%). S chuy n d ch cơ c u kinh t trong lĩnh v c s n xu t nông lâm thu s n, m t trong nh ng nguyên nhân chính là: Lâm nghi p có chu kỳ kinh doanh dài, ñ a bàn ho t ñ ng s n xu t r ng, giao thông khó khăn, th trư ng ch m phát tri n, nên t c ñ tăng trư ng r t th p. Ngoài ra, r ng còn có nh ng ch c năng r t quan tr ng v môi trư ng và xã h i không th tính toán ñơn thu n v m t tăng trư ng kinh t . Cơ c u thu c a ngành lâm nghi p c p ñ h gia ñình th hi n s trì tr trong chuy n ñ i. Trong t ng giá tr s n xu t ngành lâm nghi p, ho t ñ ng khai thác lâm s n chi m t i 78,6% thu nh t lâm s n ph 13% thu t ho t ñ ng tr ng m i, chăm sóc, khoanh nuôi b o v r ng ch chi m 7,4%. Nhìn chung, hi n nay n n kinh t c a t nh ch y u v n là kinh t nông nghi p. Nông nghi p nông thôn ñang có s chuy n d ch cơ c u, lo i hình, thành ph n kinh t . Trong ñó, kinh t h là ph bi n và kinh t t p th v cơ b n ñã chuy n ñ i t h p tác xã ki u cũ sang h p tác xã ki u m i, các trang tr i ñang phát tri n (ch y u là trang tr i gia ñình). Phú Th là t nh có nhi u thu n l i ñ phát tri n kinh t xã h i. Là vùng chuy n ti p gi a ñ ng b ng sông H ng và các t nh mi n núi phía B c, ñi u ki n giao thông thu n ti n, có ti m năng l n v ñ t ñai, lao ñ ng, Có kh năng phát tri n toàn di n các ngành kinh t như công nghi p xây d ng, giao thông v n t i, thương m i d ch v , ñ c bi t là trong lĩnh v c s n xu t nông lâm nghi p.
- 30 Đi u ki n kinh t xã h i c a t nh trong th i gian qua ñã có nh ng bư c phát tri n, n ñ nh, h th ng cơ s h t ng phát tri n ñ ng b , ñ c bi t các vùng nông thôn, mi n núi ñ i s ng ngư i dân ngày m t c i thi n. T c ñ phát tri n kinh t bình quân trong 05 năm qua ñ t 9,7%/năm. T ng thu nh p bình quân ñ u ngư i tăng t 2.998.000 ñ ng năm 2000 lên 5.228.100 ñ ng năm 2005. Tuy nhiên, ñ i s ng kinh t và văn hoá xã h i ngư i làm ngh r ng nhìn chung còn th p so v i m t b ng c a t nh. H th ng giáo d c ñào t o khá phát tri n, l c lư ng lao ñ ng d i dào, s lao ñ ng ñư c ñào t o, có kinh nghi m s n xu t ngày m t tăng c v lư ng và ch t ñang là l i th ñ phát tri n các ngành kinh t c a t nh. Tuy nhiên, do chưa khai thác, phát huy h t l i th k trên nên phát tri n kinh t xã h i chưa tương x ng v i ti m năng c a ñ a phương. Do ñó, trong th i gian t i, lãnh ñ o các c p trong t nh c n có nh ng ñ nh hư ng, chính sách thích h p nh m khuy n khích, thu hút ñ u tư, phát huy h t ngu n l c và l i th ñ phát tri n kinh t . 3.2. Hi n tr ng s d ng ñ t ñai và tài nguyên r ng t nh Phú Th . K t qu ñi u tra kh o sát ph c v rà soát, quy ho ch l i 3 lo i r ng (báo cáo c a Vi n Đi u tra quy ho ch r ng B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn) k t h p v i s li u ki m kê ñ t ñai c a S Tài nguyên và Môi trư ng t nh Phú Th , hi n tr ng s d ng ñ t năm 2006 c a t nh như sau. * Hi n tr ng s d ng ñ t Hi n tr ng s d ng ñ t t nh Phú Th ñư c th hi n b ng 3.1 sau
- 31 B ng 3.1: Hi n tr ng s d ng ñ t t nh Phú Th 2006 Di n tích TT Các lo i hình s d ng ñ t ha % 1 Đ t s n xu t nông nghi p 102.583 29,1 2 Đ t lâm nghi p có r ng 167.118 47,4 3 Đ t ñ i núi chưa có r ng 31.613 9,0 4 Đ t phi nông nghi p 48.143 13,7 5 Đ t chưa s d ng 2.927 0,8 T ng di n tích t nhiên 352.384 100 Ngu n: Vi n Đi u tra quy ho ch r ng [37] Như v y Phú Th có di n tích ñ t lâm nghi p có r ng còn khá l n, (167.118ha) chi m 47,4% di n tích ñ t t nhiên, di n tích ñ i núi chưa có r ng còn 31.613ha chi m 9%, ñây là m t thu n l i cho phát tri n Lâm nghi p ñ c bi t là tr ng r ng nguyên li u gi y. Tính ñ n năm 2006 di n tích r ng che ph c a t nh Phú Th là 166.717,5ha chi m 84,06% ñ t lâm nghi p toàn t nh. Di n tích ñ t ñ i núi chưa có r ng còn khá l n 31.613,40ha chi m 15,94%, trong s này thì ñ t IA và IB còn khá nhi u là di n tích ti m năng cho tr ng r ng.
- 32 * Di n tích các lo i r ng, ñ t r ng: B ng 3.2: Di n tích ñ t lâm nghi p t nh Phú Th năm 2006 Di n tích Di n tích các lo i r ng và ñât r ng ha % Đ t có r ng 166.717,50 84,06 R ng t nhiên: 64.064,60 32,30 R ng g 39.741,70 20,04 R ng tre n a 20.475,00 10,32 R ng h n giao 3.585,90 1,81 R ng thưa trên núi ñá 262,00 0,13 R ng tr ng 102.652,90 51,76 R ng tr ng có tr lư ng 61.322,20 30,92 R ng tr ng chưa có tr lư ng 41.226,90 20,79 R ng tre n a 58,00 0,03 R ng ñ c s n 45,80 0,02 Đ t ñ i núi chưa có r ng 31.613,40 15,94 Đ t tr ng tr ng c IA 4.121,80 2,08 Đ t tr ng cây b i IB 6.202,60 3,13 Đ t tr ng cây g r i rác IC 20.851,60 10,51 Đ t chưa có r ng khác 437,40 0,22 T ng 198.330,90 100 Ngu n: Vi n Đi u tra quy ho ch r ng [37] * Th c tr ng s n xu t Lâm nghi p Công ty gi y Bãi B ng, Công ty gi y Vi t Trì, tr c thu c T ng Công ty Gi y Vi t Nam B Công nghi p: ñây là hai ñơn v tr c ti p s n xu t gi y, b t gi y các lo i ph c v nhu c u s d ng trong nư c và xu t kh u.
- 33 Trên ñ a bàn t nh có 09 Lâm trư ng, tr c thu c T ng Công ty Gi y Vi t Nam. Đây là nh ng ñơn v s n xu t lâm nghi p v a có ch c năng d ch v , v a có ch c năng s n xu t lâm nghi p v i nhi m v chính là tr ng r ng và cung c p nguyên li u cho 2 công ty gi y Bãi B ng và Vi t Trì. Ngoài ra, còn m t s doanh nghi p ch bi n g và ván dăm c a Trung ương và ñ a phương: Xí nghi p v t tư ñư ng s t Vĩnh Phú, Xí nghi p ván nhân t o Vi t Trì. S n ph m ch y u c a các doanh nghi p này là g x , ván nhân t o và dăm m nh ph c v s n xu t nguyên li u và ñ m c l n. Trên ñ a bàn còn có Công ty Gi y L a Vi t do t nh qu n lý, công su t trên 3.000 t n v i s n ph m s n xu t là gi y các lo i. M t s doanh nghi p ngoài Qu c doanh, công ty Trách nhi m H u h n (TNHH) và doanh nghi p tư nhân cũng tham gia s n xu t kinh doanh lâm nghi p. S n ph m chính c a các ñơn v này là ñ g các lo i, g gia d ng và dăm m nh. Đ ng th i trên ñ a bàn t nh còn có hàng nghìn h ñình và cá nhân tham gia s n xu t và kinh doanh lâm nghi p. Hàng trăm h gia ñình và cá th ti n hành tr ng m i hàng nghìn hecta r ng, khai thác hàng ch c nghìn m 3 g cho xây d ng, s n xu t ñ gia d ng, cho nguyên li u gi p và nhi u lâm s n ngoài g khác. Các loài cây ch y u ñư c tr ng r ng trong nh ng năm qua t p trung ch y u là: B ch ñàn Urophylla, Keo, B ñ , M , Trám, Lim x t, Mu ng ñen, S i, Ràng ràng, Qua ñánh giá bư c ñ u cho th y, ph n l n các l n các loài cày nói trên ñã t ra thích h p v i ñi u ki n khí h u, ñ t ñai th như ng c a khu v c. Hi n t i, các di n tích r ng tr ng sinh trư ng phát tri n khá, s n lư ng trung bình ñ i v i di n tích r ng tr ng nguyên li u cho t 60 – 100 m 3/ha, ñ c bi t có nh ng khu v c ñ t 120 m 3/ha.
- 34 Chương 4 K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 4.1. Phân h ng m c ñ thích h p cây tr ng c p vĩ mô. D a trên k t qu nghiên c u v ñ c ñi m khí h u, ñ t ñai, yêu c u sinh thái cây B ch ñàn Urophylla c a Trung tâm nghiên c u sinh thái và môi trư ng r ng và m t s tác gi , chúng tôi xác ñ nh m c ñ thích h p c a cây B ch ñàn Urophylla t i vùng Phú Th c p vĩ mô như sau: V y u t khí h u: Chúng tôi xác ñ nh m c ñ thích h p cây B ch ñàn c p vi mô t i t nh Phú th d a vào 3 y u t là: Nhi t ñ bình quân năm, nhi t ñ bình quân tháng th p nh t và lư ng mưa năm. C th như sau: B ng 4.1: Ch tiêu thích h p khí h u c a cây B ch ñàn urophylla M c ñ thích h p S4/N S1 S3 S2 R t h n ch / R t thích Y u t Thích h p Ko thích h p ít thích h p h p Nhi t ñ bình quân năm > 25 22 25 18 22 13 13 14 10 13 1.800 1.400 1.800 1.000 1.400 Ngu n: Trung tâm NC Sinh thái và Môi trư ng r ng Vi n KHLN Vi t Nam, 2006 V y u t ñ t ñai: Chúng tôi s d ng 03 y u t ñ xác ñ nh m c ñ thích h p c a cây B ch ñàn là: Đ d c, lo i ñ t và ñ dày t ng ñ t. C th như sau:
- 35 B ng 4.2: Ch tiêu thích h p ñ t ñai c a cây B ch ñàn urophylla M c ñ thích h p S1 S2 S3 S4 ho c N R t thích Thích h p Ít thích h p R t h n ch Y u t h p v a Đ cao so v i m t nư c 1100 bi n (m) Đ d c 35 0 Nhóm hay lo i ñ t A B C D Đ dày t ng ñ t > 100 50 100 < 50 Ngu n: Trung tâm NC Sinh thái và Môi trư ng r ng Vi n KHLN Vi t Nam, 2006 Ghi chú: A X, Fp, Fk, Fs, D B Chua phèn, Fa, Fq, Fv, ñ t ñen C C, E, bán khô h n D Đ t m n, H, l y, than bùn, núi ñá Phân chia m c ñ thích h p: M c ñ thích h p cây B ch ñàn Urophylla t i Phú Th ñư c phân chia làm 4 c p như sau: • S1: R t thích h p • S3: Ít thích h p • S2: Thích h p • N: R t h n ch Phương pháp ti n hành: S d ng b n ñ khí h u th y văn t l 1/100.000 và b n ñ ñ t t l 1/100.000, b n ñ hi n tr ng r ng t ngu n thông tin c a Trung tâm nghiên c u sinh thái và môi trư ng, ti n hành ch ng ghép, x lý b ng ph n m m MapInfo ñ xác ñ nh m c ñ thích h p c a cây B ch ñàn Urophylla. K t qu phân h ng ñư c th hi n dư i d ng b n ñ và s li u như sau: (B n ñ 4.1, B n ñ 4.2, B n ñ 4.3 và B ng 4.3)
- 36 B n ñ 4.1: B n ñ m c ñ thích h p ñi u ki n khí h u c a cây B ch ñàn urophyll t nh Phú Th
- 37 B n ñ 4.2: B n ñ m c ñ thích h p ñ t c a cây B ch ñàn urophylla t nh Phú Th
- 38 B n ñ 4.3: B n ñ m c ñ thích h p khí h u ñ t c a cây B ch ñàn urophylla t nh Phú Th
- 39 B ng 4.3: Di n tích thích h p tr ng B ch ñàn urophylla t nh Phú Th Di n tích Đ t tr ng R ng t t nhiên và ñ t R t thích h p Thích h p ít thích h p R t h n ch nhiên và STT Huy n (ha) r ng ñ t khác tr ng ha % ha % ha % ha % (ha) Thích h p khí h u 1 Tp Vi t Trì 7.145,58 5.382,47 0,00 0,00 5.382,47 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1.763,11 2 Tx Phú Th 3.380,07 426,04 0,00 0,00 426,04 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2.954,04 3 Đoan Hùng 30.319,07 12.747,25 0,00 0,00 12.747,25 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 17.571,82 4 H Hoà 34.121,30 11.634,80 0,00 0,00 11.634,80 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 22.486,49 5 Thanh Ba 19.735,89 5.602,76 0,00 0,00 5.602,76 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 14.133,13 6 Phù Ninh 18.577,67 4.700,99 0,00 0,00 4.700,99 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 13.876,68 7 Sông Thao 23.403,93 5.582,66 0,00 0,00 5.582,66 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 17.821,27 8 Yên L p 43.786,96 18.304,96 0,00 0,00 18.267,25 99,79 37,71 0,21 0,00 0,00 25.482,00 9 Tam Nông 15.481,52 3.538,27 0,00 0,00 3.538,27 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 11.943,26 10 Thanh Sơn 130.824,06 68.794,07 0,00 0,00 68.308,65 99,29 482,72 0,70 2,70 0,00 62.029,99 11 Lâm Thao 13.347,08 1.875,38 0,00 0,00 1.875,38 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 11.471,71 12 Thanh Thu 12.576,74 3.624,95 0,00 0,00 3.624,95 100,00 0,00 0,00 0,00 0,00 8.951,79 T ng 352.699,88 142.214,59 0,00 0,00 141.691,46 99,63 520,43 0,37 2,70 0,002 210.485,29 Thích h p ñ t ñai 1 Tp Vi t Trì 7.145,58 5.382,47 0,80 0,01 4.666,63 86,70 715,05 13,28 0,00 0,00 1.763,11 2 Tx Phú Th 3.380,07 426,04 365,74 85,85 58,46 13,72 1,83 0,43 0,00 0,00 2.954,04 3 Đoan Hùng 30.319,07 12.747,25 6.542,02 51,32 6.055,45 47,50 149,78 1,17 0,00 0,00 17.571,82 4 H Hoà 34.121,30 11.634,80 6.560,99 56,39 4.215,75 36,23 858,07 7,37 0,00 0,00 22.486,49 5 Thanh Ba 19.735,89 5.602,76 3.991,01 71,23 1.559,45 27,83 52,30 0,93 0,00 0,00 14.133,13
- 40 Di n tích Đ t tr ng R ng t t nhiên và ñ t R t thích h p Thích h p ít thích h p R t h n ch nhiên và STT Huy n (ha) r ng ñ t khác tr ng ha % ha % ha % ha % (ha) 6 Phù Ninh 18.577,67 4.700,99 1.679,13 35,72 2.967,71 63,13 54,15 1,15 0,00 0,00 13.876,68 7 Sông Thao 23.403,93 5.582,66 1.393,40 24,96 2.871,89 51,44 1.317,36 23,60 0,00 0,00 17.821,27 8 Yên L p 43.786,96 18.304,96 1.623,52 8,87 10.899,20 59,54 5.782,24 31,59 0,00 0,00 25.482,00 9 Tam Nông 15.481,52 3.538,27 528,18 14,93 2.894,58 81,81 115,51 3,26 0,00 0,00 11.943,26 10 Thanh Sơn 130.824,06 68.794,07 13.818,94 20,09 41.815,80 60,78 13.159,33 19,13 0,00 0,00 62.029,99 11 Lâm Thao 13.347,08 1.875,38 95,27 5,08 1.496,17 79,78 283,93 15,14 0,00 0,00 11.471,71 12 Thanh Thu 12.576,74 3.624,95 265,69 7,33 2.618,90 72,25 740,36 20,42 0,00 0,00 8.951,79 T ng 352.699,88 142.214,59 36.864,69 25,92 82.119,99 57,74 23.229,91 16,33 0,00 0,00 210.485,29 Thích h p khí h u+ ñ t 1 Tp Vi t Trì 7.145,58 5.382,47 0,00 0,00 4.667,42 86,72 715,05 13,28 0,00 0,00 1.763,11 2 Tx Phú Th 3.380,07 426,04 0,00 0,00 424,20 99,57 1,83 0,43 0,00 0,00 2.954,04 3 Đoan Hùng 30.319,07 12.747,25 0,00 0,00 11.409,80 89,51 1.337,46 10,49 0,00 0,00 17.571,82 4 H Hoà 34.121,30 11.634,80 0,00 0,00 10.371,83 89,14 1.262,97 10,86 0,00 0,00 22.486,49 5 Thanh Ba 19.735,89 5.602,76 0,00 0,00 5.550,46 99,07 52,30 0,93 0,00 0,00 14.133,13 6 Phù Ninh 18.577,67 4.700,99 0,00 0,00 4.646,84 98,85 54,15 1,15 0,00 0,00 13.876,68 7 Sông Thao 23.403,93 5.582,66 0,00 0,00 4.265,25 76,40 1.317,41 23,60 0,00 0,00 17.821,27 8 Yên L p 43.786,96 18.304,96 0,00 0,00 7.727,41 42,21 10.577,55 57,79 0,00 0,00 25.482,00 9 Tam Nông 15.481,52 3.538,27 0,00 0,00 3.422,75 96,74 115,51 3,26 0,00 0,00 11.943,26 10 Thanh Sơn 130.824,06 68.794,07 0,00 0,00 20.429,16 29,70 48.362,61 70,30 2,29 0,003 62.029,99 11 Lâm Thao 13.347,08 1.875,38 0,00 0,00 1.591,45 84,86 283,93 15,14 0,00 0,00 11.471,71 12 Thanh Thu 12.576,74 3.624,95 0,00 0,00 2.699,41 74,47 925,54 25,53 0,00 0,00 8.951,79 T ng 352.699,88 142.214,59 0,00 0,00 77.205,98 54,29 65.006,32 45,71 2,29 0,002 210.485,29
- 41 Nh n xét: K t qu b ng: 4.3 cho th y: Toàn t nh Phú Th có kho ng 142,214,59 ha ñ t tr ng và ñ t r ng tr ng chi m 40,3 %. Trong ñó: M c ñ thích h p c a cây B ch Đàn v i y u t khí h u: trong toàn t nh Phú Th không có di n tích r t thích h p, có 141,691,46 ha di n tích có khí h u thích h p (chi m t l 99,63%), có 520,43 ha di n tích ít thích h p (chi m t l 0,37%) và di n tích r t h n ch là 2,7 ha chi m di n tích quá nh không ñáng k . M c ñ thích h p c a cây B ch Đàn v i y u t ñ t ñai: Có 36.864,69 ha di n tích r t thích h p (chi m t l 25,92%), 82.119,99ha là di n tích thích h p (chi m t l 57,74%) còn l i là di n tích ít thích h p và không có di n tích r t h n ch . M c ñ thích h p c a cây B ch Đàn v i hai y u t ñ t ñai và khí h u: Thì không có di n tích r t thích h p, có 77.205,98 ha thích h p, chi m 54, 29%. Di n tích ít thích h p: 65.006,3 ha chi m 45,71%, còn l i di n tích h n ch : 2,29 ha chi m di n tích không ñáng k (0,002%) V phân b : Xét m c ñ thích h p c a cây B ch Đàn v i y u t khí h u và ñ t ñai thì: vùng thích h p t p trung ch y u các huy n Thanh Sơn, Đoan Hùng và H Hoà. Tuy nhiên, t l thích h p cao nh t là th xã Phú Th (99,57%), trong khi th p nh t là huy n Thanh Sơn 29,70%. B ng k t qu trên còn cho th y h u h t các huy n ñ u không có di n tích r t h n ch cho tr ng r ng B ch ñàn Urophylla. Tóm l i: Y u t khí h u và ñ t ñai Phú Th khá phù h p v i cây B ch ñàn Urophlla. Trong ñó: huy n Thanh Sơn có di n tích thích h p là l n nh t (20.429,16 ha), huy n Đoan Hùng (11.409,80ha), huy n H Hòa (10.371,83ha), ít nh t là Th xã Phú Th , ch có 424,20 ha.
- 42 4.2. nh hư ng c a ñi u ki n l p ñ a ñ n sinh trư ng r ng tr ng B ch ñàn Urophylla t i Phú Th 4.2.1. M i quan h gi a năng su t r ng và l p ñ a. K t qu nghiên c u sinh trư ng r ng tr ng b ch ñàn Urophylla trên các lo i ñ t và m t ñ tr ng ñư c trình bày b ng 4.4 B ng 4.4: M i quan h gi a năng su t r ng tr ng B ch ñàn urophylla và l p ñ a t nh Phú Th Ô M t Năng su t Lo i Đ Đ TC Đ a ñi m Tu i 3 Th c bì ñ m /ha/năm ñ t d c dày 01 LT Yên L p Yên 4 1200 20,1 F 35 0 30 Tam Nông q l n 12 LT Tam Thanh C may, c lông 5 1200 12,5 F 25 0 70 Đoan Hùng S r i rác Ghi chú: Fs Phi n sét Fq Sa th ch, sa phi n th ch Fp Đ t phù sa c
- 43 K t qu b ng 4.4. cho th y: Năng su t r ng tr ng t i các ô ño ñ m là r t khác nhau. Có r t nhi u nguyên nhân nh hư ng t i sinh trư ng c a r ng như: M t ñ , v trí, ñ t ñai, Th c t cho th y: ñ dày t ng ñ t ñóng vai trò r t quy t ñ nh t i năng su t r ng tr ng m c dù ñá m hình thành ñ t có khác nhau. C th là: R ng tr ng nơi có ñ dày t ng ñ t t 30 35 cm, năng su t ch ñ t 11,2 t i 14,4 m3/ha/năm (Ô TC s 4, 10 và 11); nơi ñ dày t ng ñ t 50 cm, năng su t ñ t kho ng 19,8 20,1 m 3/ha/năm (ô TC s 01,05,06,14) ; nơi ñ dày 70 75 cm năng su t ñ t th p nh t là 19,8 m3/ha/năm (OTC s 15). Y u t th c bì cũng nh hư ng khá rõ ñ n năng su t r ng tr ng. Trong các ñi u ki n tương ñ i ñ ng nh t thì ñ t dư i các d ng th c bì như chít, chè vè, ñom ñóm, ba soi, n a tép sinh trư ng r ng tr ng B ch ñàn Uro t t hơn. V y u t ñ d c: h u h t r ng tr ng B ch ñàn sinh trư ng t t trên các l p ñ a có ñ d c (có năng su t trên 20m 3/ha/năm), sinh trư ng trung bình (có năng su t 15 20 m 3/ha/năm) và sinh trư ng kém 0 các nơi có ñ d c cao 25 35 . Đánh giá chung: Các r ng tr ng sinh trư ng t t (có năng su t trên 20m 3/ha/năm): (c p I và II), ñ t có t ng dày (>50cm) và th c bì ưu th là cây b i phát tri n t t. Các r ng B ch ñàn urophylla sinh trư ng trung bình: tr ng trên các l p ñ a c p ñ d c II (15 25 0), t ng ñ t khá dày nhưng th c bì ch y u là c , cây b i lác ñác (lo i a) ho c trên l p ñ a có ñ d c cao > 250 m c dù th c bì là cây b i phát tri n t t. Các r ng sinh trư ng kém (có năng su t th p < 15m 3/ha/năm): tr ng trên các l p ñ a có ñ d c cao (25 35 0 ho c trên 35 0: c p III và IV), th c bì ña s là c che ph .
- 44 Tóm l i trong cùng ñi u ki n có lo i ñ t và ñ dày t ng ñ t gi ng nhau thì năng su t r ng tr ng ph thu c trư c h t vào l p ph th c v t trư c khi tr ng r ng, sau ñó là ñ d c. V i ñ d c l n > 35 0 r ng tr ng có năng su t th p hơn. 4.2.2. Đ c ñi m lý, hoá tính ñ t dư i r ng tr ng B ch ñàn urophylla. K t qu phân tích m t s ñ c ñi m lý hóa tính ñ t dư i r ng tr ng B ch ñàn B ng 4.5 và B ng 4.6. B ng 4.5: Đ c ñi m lý tính ñ t dư i r ng tr ng B ch ñàn urophylla t i Phú Th . Dung TPCG (%) Năng su t Đ sâu Đ a ñi m Tu i 3 tr ng m /ha/năm (cm) 3 0,02 < Sét g/cm 2 0,02 0,002 0,002 v t lý LT Yên L p Yên 0 10 1,26 16,22 19,25 64,53 83,78 4 20,1 L p 20 30 18,25 17,26 64,49 81,75 LT Yên L p Yên 0 10 1,21 15,22 17,25 67,53 84,78 5 29,5 L p 20 30 16,25 16,26 67,49 83,75 LT Yên L p Yên 0 10 1,24 19,22 19,25 61,53 80,78 7 22,6 L p 20 30 21,25 22,35 56,40 78,75 LT Tam Sơn 0 10 1,44 15,2 25,37 59,43 84,80 5 14,4 Thanh Sơn 20 30 17,22 26,35 56,43 82,78 LT Tam Sơn 0 10 1,46 11,2 24,37 64,43 88,80 3 13,6 Thanh Sơn 20 30 12,22 25,35 62,43 87,78 LT Tam Sơn 0 10 1,35 12,2 22,37 65,43 87,80 4 15,1 Thanh Sơn 20 30 14,22 22,35 63,43 85,78 LT Xuân Đài 0 10 1,32 15,2 25,37 59,43 84,80 6 16,1 Thanh Sơn 20 30 17,22 25,35 57,43 82,78
- 45 Dung TPCG (%) Năng su t Đ sâu Đ a ñi m Tu i 3 tr ng m /ha/năm (cm) 3 0,02 80%) và m t s ít thu c ñ t sét trung bình (hàm lư ng sét v t lý 65 80%). Cũng theo k t qu b ng trên ta th y, sinh trư ng c a r ng B ch ñàn urophilla ph có m i quan h rõ v i dung tr ng c a ñ t:
- 46 Đ t dư i r ng B ch ñàn sinh trư ng t t (năng su t >20m 3/ha/năm) có dung tr ng dao ñ ng tr ng kho ng t 1,21 (LT Yên L p) ñ n 1,26mg/100g ñ t (LT Đoan Hùng) Đ t dư i r ng B ch ñàn sinh trư ng trung bình (năng su t 15 20m 3/ha/năm) có dung tr ng cao hơn (1,31 1,39mg/100g ñ t) Đ t dư i r ng B ch ñàn sinh trư ng x u (năng su t <15m 3/ha/năm) có dung tr ng th p r t cao (1,44 1,54mg/100g ñ t) B ng 4.6: Đ c ñi m hoá tính ñ t dư i r ng tr ng B ch ñàn urophylla t i Phú Th . T ng s Ch t d tiêu Đ a ñi m Năng su t Đ sâu (%) (ppm) Tu i pH m3/ha/năm (cm) KCl Mùn N P2O5 K2O LT Yên L p 0 10 4,51 2,62 0,104 19,73 138,7 Yên L p 4 20,1 20 30 3,85 1,35 0,078 21,07 62,95 LT Yên L p 0 10 3,71 2,37 0,118 17,04 99,74 Yên L p 5 29,5 20 30 3,68 1,08 0,043 14,44 77,09 LT Yên L p 0 10 4,02 2,02 0,107 21,07 93,63 Yên L p 7 22,6 20 30 3,63 1,57 0,084 15,89 72,87 LT Tam Sơn 0 10 3,84 2,31 0,106 19,11 92,70 Thanh Sơn 5 14,4 20 30 3,7 1,31 0,089 12,97 46,38 LT Tam Sơn 0 10 3,74 2,01 0,096 18,22 90,24 Thanh Sơn 3 13,6 20 30 3,5 1,40 0,079 12,05 44,38 LT Tam Sơn 0 10 3,77 2,51 0,186 20,22 97,64 4 15,1 Thanh Sơn 20 30 3,46 1,50 0,077 14,05 54,35 LT Xuân Đài 0 10 3,68 2,91 0,14 1,19 5,50 6 16,1 Thanh Sơn 20 30 3,79 1,45 0,09 0,80 5,10
- 47 T ng s Ch t d tiêu Đ a ñi m Năng su t Đ sâu (%) (ppm) Tu i pH m3/ha/năm (cm) KCl Mùn N P2O5 K2O LT Xuân Đài 0 10 3,84 1,81 0,106 19,11 92,70 7 14,7 Thanh Sơn 20 30 3,7 1,01 0,089 12,97 46,38 LT Xuân Đài 0 10 3,74 4,12 0,200 7,60 3,74 4 17,2 Thanh Sơn 20 30 3,52 0,90 0,110 4,70 2,08 LT Tam Thanh 0 10 3,43 1,73 0,117 26,33 12,80 6 11,2 Tam Nông 20 30 3,53 0,95 0,078 4,73 7,37 LT Tam Thanh 0 10 3,35 1,66 0,106 25,10 28,98 6 11,8 Tam Nông 20 30 3,53 0,83 0,069 10,20 17,75 LT Tam Thanh 0 10 3,67 1,58 0,117 18,33 43,85 5 12,5 Tam Nông 20 30 3,7 1,04 0,099 17,65 36,43 LT Đoan Hùng 0 10 3,37 3,67 0,210 4,12 8,10 3 21,1 Đoan Hùng 20 30 3,44 1,60 0,110 1,19 6,80 LT Đoan Hùng 0 10 3,39 2,21 0,112 11,60 34,66 7 20,1 Đoan Hùng 20 30 3,56 1,32 0,098 6,17 34,18 LT Đoan Hùng 0 10 3,42 2,27 0,130 11,70 35,66 7 19,8 Đoan Hùng 20 30 3,59 1,33 0,099 6,18 34,28 Qua k t qu nghiên c u b ng trên ta th y ñ t dư i r ng tr ng B ch ñàn urophylla Phú Th thu c lo i ñ t chua (pH KCl = 3,35 4,51), ñ t có hàm lư ng mùn và N t ng s t nghèo ñ n trung bình và nghèo P 2O5 d tiêu, K 2O d tiêu. Ngoài ra cũng th y ñ t dư i các r ng sinh trư ng kém ñ u có hàm lư ng mùn th p (1,58 1,81% t ng 0 10cm và 0,83 1,04% t ng 20 30cm) trong khi hàm lư ng mùn trong ñ t dư i các r ng sinh trư ng t t (> 20m 3/ha/năm) ñ u l n 2%.
- 48 4.3. Sinh trư ng c a B ch ñàn Urophylla v i tính ch t ñ t. 4.3.1. Xây d ng phương trình tương quan Đ xác ñ nh các y u t ñ t có nh hư ng rõ r t ñ n sinh trư ng c a r ng tr ng B ch ñàn, ñ tài ñã s d ng chương trình x lý th ng kê SPSS ñ xây d ng phương trình tương quan gi a sinh trư ng c a r ng tr ng B ch ñàn uro v i m t s y u t ñ phì ñ t t i Phú Th , c th là: ñ ñay t ng ñ t, dung tr ng ñ t, hàm lư ng sét v t lý, pH KCl,, hàm lư ng mùn, hàm lư ng ñ m t ng s . K t qu ñư c trình bày c th sau ñây: V i ñ dày ñ t. K t qu ch y tương quan gi a ñ dày t ng ñ t v i tăng trư ng th tích cây v i nhi u hàm cho th y hàm phi tuy n tính b c 3 (CUB) có ñ chính xác cao nh t (chi ti t ph n ph l c) và có phương trình d ng: dtVc= 3.30*10 8*DD 3 + 9,76*10 4*DD – 0,016 (r= 0,9495) (4.1) Trong ñó: dtVc Tăng trư ng th tích cây hàng năm (m 3/cây/năm) DD Đ dày t ng ñ t (cm) DTVC .05 .04 .03 .02 .01 Observed 0.00 Cubic 20 30 40 50 60 70 80 DAYDAT Đ th 4.1: Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla v i ñ dày t ng ñ t
- 49 K t qu phân tích tương quan h i quy theo hàm b c 3 (CUB) cho th y sinh trư ng bình quân năm c a cây B ch ñàn urophylla ph thu c r t ch t vào ñ dày t ng ñ t dư i r ng (r= 0,9495). Đi u này phù h p v i th c t khi kh o sát th c ñ a và nh n ñ nh ph n 4.2. V i dung tr ng ñ t. Tương t như ñ dày t ng ñ t k t qu ch y tương quan gi a dung tr ng (t ng 0 10cm) c a ñ t v i tăng trư ng th tích cây v i nhi u hàm cho th y hàm phi tuy n tính b c 3 (CUB) có ñ chính xác cao nh t và có phương trình d ng: dtVc= 0,051*dv 3 + 0,073*dv + 0,027 (r = 0,9257) (4.2) Trong ñó: dtVc Tăng trư ng th tích cây hàng năm (m 3/cây/năm) dv d ng tr ng ñ t (g/cm 3) DTVC .05 .04 .03 .02 .01 Observed 0.00 Cubic 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 DV Đ th 4.2: Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla v i dung tr ng c a ñ t
- 50 Theo k t qu thu ñư c thì sinh trư ng bình quân năm c a cây B ch ñàn urophylla t l ngh ch v i dung tr ng ñ t và ph thu c r t ch t vào dung tr ng ñ t (r= 0,9257). Sét v t lý X lý th ng kê b ng ph n m m SPSS cho k t qu m i tương quan gi a hàm lư ng sét v t lý (t ng 0 10cm) c a ñ t v i tăng trư ng th tích cây v i nhi u hàm cho th y hàm phi tuy n tính b c 3 (CUB) có ñ chính xác cao nh t và có phương trình d ng: dtVc= 6,79*10 7*S 3 1,4`*10 4*S 2 + 0,009*S 0,143 (r= 0,7069) (4.3) Trong ñó: dtVc Tăng trư ng th tích cây hàng năm (m 3/cây/năm) S Hàm lư ng sét v t lý (%) DTVC .05 .04 .03 .02 .01 Observed 0.00 Cubic 20 30 40 50 60 70 80 SETVLY Đ th 4.3: Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla v i hàm lư ng sét v t lý c a ñ t
- 51 Tuy nhiên, h s r c a phương trình 4.3 th p (r= 0,7069) nên s tương quan gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla v i hàm lư ng sét v t lý trong ñ t là th p. pH KCl . Tương t phương trình tương quan gi a tăng trư ng sinh kh i bình quân năm c a cây B ch ñàn urophylla v i pH KCl có d ng: dtVc= 0,017*pH 2 + 0,16*pH – 0,327 (r= 0,708) (4.4) Trong ñó: dtVc Tăng trư ng th tích cây hàng năm (m 3/cây/năm) pH pH KCl c a ñ t DTVC .05 .04 .03 .02 .01 Observed 0.00 Cubic 3.2 3.4 3.6 3.8 4.0 4.2 4.4 4.6 PH Đ th 4.4: Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla v i pH KCl c a ñ t Tuy nhiên s tương quan gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla v i pH KCl c a ñ t cũng th p, th hi n h s r c a phương trình 4.4 th p (r=0,708)
- 52 Mùn. Mùn là y u t quan tr ng c a ñ phì ñ t, nó quy t ñ nh kh năng cung cung c p ch t dinh dư ng c a ñ t cho cây tr ng. Phương trình tương quan gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla v i hàm lư ng mùn trong ñ t (t ng 0 10cm) có d ng: dtVc = 0,00062*MO 3 + 0,274*MO – 0,0272 (r= 0,9107) (4.5) Trong ñó: dtVc Tăng trư ng th tích cây hàng năm (m 3/cây/năm) MO Hàm lư ng mùn t ng s trong ñ t (%) DTVC .05 .04 .03 .02 .01 Observed 0.00 Cubic 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 MUN Đ th 4.5: Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn v i hàm lư ng mùn trong ñ t K t phân tích tương quan cho th y sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla ph thu c ch t ch vào hàm lư ng mùn trong ñ t, ñi u này ñư c th hi n r t rõ qua giá tr c a h s r trong phương trình 4.5 cao (r=0,9107)
- 53 Nitơ t ng s Cũng tương t như trên phương trình tương quan gi a tăng trư ng sinh kh i bình quân năm c a cây B ch ñàn urophylla v i hàm lư ng nitơ t ng s trong ñ t có d ng: dtVc= 9,06*Nts 3 – 4,88*Nts 2 + 1,054*Nts – 0,049 (r= 0,902) (4.6) Trong ñó: dtVc Tăng trư ng th tích cây hàng năm (m 3/cây/năm) Nts Hàm lư ng nitơ t ng s trong ñ t (%) DTVC .05 .04 .03 .02 .01 Observed 0.00 Cubic .06 .08 .10 .12 .14 .16 .18 .20 .22 NTS Đ th 4.6: Đ th m i quan h gi a sinh trư ng c a B ch ñàn v i hàm lư ng Nts Cũng gi ng hàm lư ng mùn, hàm lư ng nitơ t ng s trong ñ t cũng nh hư ng r t l n ñ n sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla (r = 0,903) Nh n xét: Qua phân tích tương quan gi a sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla và m t s tính ch t tôi th y r ng các y u t nh hư ng ch t rõ r t nh t ñ n sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla là: • Đ dày t ng ñ t
- 54 • Dung tr ng ñ t • Mùn t ng s • Nitơ t ng s M i quan h gi a sinh trư ng, mùn, dung tr ng và ñ dày t ng ñ t. K t qu phân tích tương quan cho th y: Có m i quan h ch t ch gi a sinh trư ng c a r ng v i gi a sinh trư ng c a r ng v i các y u t Dung tr ng, ñ dày, mùn. Phương trình tương quan có d ng như sau: dtVc= 0,003 + 0,001*DD – 0,022*dv + 0,005*M r= 0,944 Chú thích: • DtVc: tăng trư ng bình quân năm (m3/ha/năm) • DD: Đ dày t ng ñ t.(cm) • Dv: Dung tr ng.(g/cm) • M: Mùn.(%) 4.3.2. Đ xu t b ng phân h ng ñ t vi mô cho tr ng r ng B ch ñàn urophylla Phú Th và th nghi m phân h ng. 4.3.2.1. Đ xu t b ng tiêu chu n phân h ng. T các k t qu nghiên c u trên cho th y: Có r t nhi u y u t nh hư ng ñ n sinh trư ng, năng su t c a r ng tr ng B ch ñàn. Tuy nhiên k t qu x lý th ng kê và ñánh giá trên th c t cho th y: m c ñ nh hư ng c a các nhân t ñ n sinh trư ng c a B ch ñàn là khác nhau. Vì v y, ñ tài s l a ch n nh ng y u t nào có nh hư ng rõ r t nh t và d xác ñ nh nh t trên th c ñ a ñ phân h ng. D a vào ñ c ñi m sinh lý, sinh thái; k t qu gây tr ng trên th c ti n t i t nh Phú Th và k t qu nghiên c u c a ñ tài (phân tích tương quan gi a sinh
- 55 trư ng c a B ch ñàn urophylla v i m t s y u t ñ t t i Phú Th ), chúng tôi ñ xu t b ng phân h ng ñ t vi mô cho tr ng r ng B ch ñàn urophylla t i Phú Th như sau: B ng 4.7. B ng phân h ng ñ t vi mô cho tr ng r ng B ch ñàn urophylla t i Phú Th Đ Dung H ng ñ t/ c p năng Lo i Đ d c Mùn dày Th c bì tr ng su t ñ t (0) (%) (cm) (g/cm 3) H ng I: C p năng su t Fq, F P, 3 70 e, f 3 > 20m /ha/năm FS H ng II: C p năng su t FS, Fq, 3 10 20 b, c, e 1,3 1,4 2 3 15 20 m /ha/năm FP 50 70 H ng III: C p năng FS, Fq, 3 20 35 30 50 a, d 1,4 1.5 1 2 su t 10 15 m /ha/năm FP H ng IV: C p năng E > 35 1,5 < 1 su t < 10 m 3/ha/năm Chú thích: Fp: Đ t feralit nâu ñ trên phù sa c . Fq: Đ t Feralit vàng ñ trên cu i k t, sa th ch, sa phi n th ch. FS Đ t Feralit ñ vàng trên phi n sét, mica, gơnai. E: Đ t xói mòn trơ s i ñá, k t von. a: C lông l n chi m ưu th b: C lào, lá tre, c may c: Sim, mua, cây b i ch u h n xen k d: T gu t dày ñ c e: cây b i ch u h n che ph kín f: Chít chè vè, ñom ñóm, n a tép Như v y: Có th s d ng 4 y u t nh hư ng rõ r t nh t ñ n sinh trư ng c a r ng tr ng B ch ñàn là: Đ dày, th m th c bì, Dung tr ng và Mùn ñ phân h ng ñ t tr ng r ng B ch ñàn t i t nh Phú Th .
- 56 4.3.2.2. Th nghi m phân h ng. S d ng các ngu n thông tin là B n ñ ñ t t l 1/10.000 c a Lâm trư ng Đoan Hùng, b n ñ khí h u th y văn c a Trung tâm nghiên c u sinh thái và môi trư ng r ng và b n ñ xu t tiêu chu n phân h ng ñ t tr ng r ng s n xu t B ch ñàn (b ng 4.7), b ng phương pháp ch ng ghép b n ñ , chúng tôi th nghi m phân h ng ñ t cho Đ i 8 Lâm trư ng Đoan Hùng, k t qu như sau: B n ñ 4.4: Th nghi m phân h ng ñ t tr ng r ng b ch ñàn Urophylla t i Lâm trư ng Đoan Hùng t nh Phú Th .
- 57 S d ng công c tính toán, xu t k t qu t Mapinfo sang excel cho k t qu như sau: B ng 4.8. K t qu th nghi m phân h ng ñ t t i Đoan Hùng Phú Th TT H ng ñ t Di n tích % Ghi chú (ha) 1 H ng I 79,5 55 Năng su t > 20m 3/ha/năm 2 H ng II 39,0 27 Năng su t 15 20 m 3/ha/năm 3 H ng III 26,0 18 Năng su t 10 15 m 3/ha/năm 4 H ng IV 0 0 Năng su t < 10 m 3/ha/năm T ng c ng 144,5 100 Nh n xét: Ph n l n di n tích ñ t tr ng r ng thu c khu v c ñ i 8 – Lâm trư ng Đoan Hùng thích h p v i vi c tr ng r ng B ch Đàn C th như sau Di n tích ñ t h ng I là: 79,5ha, chi m 55%. Di n tích ñ t h ng II là: 39 ha chi m 27%. Di n tích ñ t h ng III là: 26 ha chi m 18%. Di n tích ñ t h ng IV: Không có. Ki m tra, ñánh giá ñ chính xác c a b ng phân h ng. Sau khi xây d ng b n ñ th nghi m phân h ng ñ t vi mô cho Đ i 8 lâm trư ng Đoan Hùng Phú Th , chúng tôi ñã ti n hành ñi u tra th c t ngoài hi n trư ng 10 ô tiêu chu n t i Đ i 8 c a lâm trư ng ñ ki m tra ñ chính xác c a b ng phân h ng. K t qu ki m tra ñư c th hi n b ng 4.9 sau:
- 58 B ng 4.9: Ki m tra ñ chính xác c a b ng phân h ng ñ t vi mô cho tr ng r ng B ch ñàn urophylla Các y u t ñi u tra X p Đ Năng h ng Đ dày Th c bì Dung su t/ TT Đ a ñi m Lo i Mùn theo d c t ng trư c khi tr ng h ng ñ t (%) lý (0) ñ t tr ng (g/100cm 3) th c t thuy t (cm) 1 Lô 3 Đ i 8 Fs 9 75 e 1,23 3,25 I 22,5/I 2 Lô 7 Đ i 8 Fs 8 80 e 1,22 3,33 I 23,6/I 3 Lô 6 Đ i 8 Fs 5 90 f 1,15 3,12 I 25 ,0/I 4 Lô 2 Đ i 8 Fp 12 55 b 1,30 2,31 II 18 ,9/II 5 Lô 13 Đ i 8 Fs 15 60 e 1,32 2,55 II 17,8/II 6 Lô 11 Đ i 8 Fs 18 70 c 1,38 2,25 II 19,3/II 7 Lô 10 Đ i 8 Fs 20 55 b 1,35 2,16 II 14,3/III 8 Lô 9 Đ i 8 Fs 25 35 a 1,45 1,91 III 12,3/III 9 Lô 4 Đ i 8 Fs 30 40 a 1,40 1,86 III 13,5/III 10 Lô 5 Đ i 8 Fp 23 45 d 1,43 1,56 III 11 ,9/III Chú thích: Fq: Đ t Feralit vàng ñ trên cu i k t, sa th ch, sa phi n th ch. FS Đ t Feralit ñ vàng trên phi n sét, mica, gơnai. E: Đ t xói mòn trơ s i ñá, k t von. Fp: Đ t feralit nâu ñ trên phù sa c a: C lông l n chi m ưu th b: C lào, lá tre, c may c: Sim, mua, cây b i ch u h n xen k d: T gu t dày ñ c e: cây b i ch u h n che ph kín f: Chít chè vè, ñom ñóm, n a tép K t qu ki m tra ñ chính xác cho th y trong 10 ô ñi u tra có 9 có năng su t phù h p v i b ng phân h ng ñ ra b ng 4.7 và b n ñ 4.4 trên, ch có m t ô tiêu chu n (Lô 10 ñ i 8) có năng su t th c t (h ng III) th p hơn so v i b ng phân h ng lý thuy t (h ng II). Đi u này là có th do cây gi ng và k thu t chăm sóc không t t nên cây b ch t m t ph n và sinh trư ng kém. Như v y, k t qu phân h ng trên b n ñ và ki m tra th c t ño ñ m ngoài hi n trư ng cho th y: Năng su t r ng trên th c t ño h u h t n m trong các c p phân chia trên b n ñ , m t s ñi m có sai s nhưng không nhi u (10%). Vì v y có th s d ng b ng phân h ng trên, ñ phân h ng ñ t tr ng r ng và d ñoán năng su t r ng tr ng cho t nh Phú Th .
- 59 4.4. Đánh giá hi u qu kinh t c a tr ng r ng B ch ñàn urophylla. 4.4.1. Hi u qu kinh t c a r ng tr ng B ch ñàn Urophylla Hi u qu kinh t t tr ng r ng B ch ñàn căn c vào năng su t r ng, giá bán g , v n vay Các gi ñ nh ñ tính doanh thu t r ng tr ng b ch ñàn là: T l l i d ng g (t l thương ph m) t i t t c các ñi m nghiên c u là 0,75. Giá bán cây ñ ng (giá bán t i r ng) t i các ñi m b ng nhau Các lâm trư ng tr ng và chăm sóc r ng theo ñ nh m c. V n ñư c s d ng ñ tr ng r ng bao g m v n vay ngân hàng (v i lãi su t ưu ñãi 7%/năm) R ng tr ng ñư c khai thác m t l n, các s n ph m t n d ng trong quá trình t a thưa, chăm sóc r ng coi như không ñáng k . Th i ñi m tính: T i tu i s p khai thác. Thu nh p t g , c i r ng tr ng b ch ñàn t i các ñi m nghiên c u ñi n hình (LT Yên L p, LT Tam Thanh, LT Xuân Đài và LT Đoan Hùng) K t qu thu th p s li u v doanh thu r ng tr ng b ch ñàn Urophylla t i các ñi m nghiên c u t nh Phú Th ñư c trình bày trong b ng 4.10 (chi ti t xem ph n ph l c III) B ng 4.10: Doanh thu r ng tr ng b ch ñàn urophylla t i các ñi m nghiên c u t nh Phú Th Tr T l Giá bán Giá bán H ng Doanh thu Đ a ñi m Tu i lư ng l i d ng cây ñ ng c i ñ t (ñ/ha) (m 3/ha) g , c i (ñ/m 3) (ñ/ster) LT Yên L p I 7 168,62 0,75 270.000 60.000 36.675.427 LT Tam Thanh II 6 96,76 0,75 270.000 60.000 21.045.458 LT Xuân Đài I 7 159,40 0,75 270.000 60.000 34.668.590 LT Đoan Hùng II 7 117,40 0,75 270.000 60.000 25.535.539
- 60 K t qu nghiên c u cho th y: r ng tr ng 6 tu i cho doanh thu trung bình kho ng 28,9 tri u ñ ng/ha trong ñó r ng tr ng t i LT Yên L p trên h ng ñ t I là 36,68 tri u ñ ng/ha và t i LT Tam Thanh trên h ng ñ t II là 21,05 tri u ñ ng/ha. R ng tr ng b ch ñàn 7 tu i cho doanh thu trung bình kho ng 30,5 tri u ñ ng/ha, trong ñó r ng tr ng t i LT Xuân Đài trên h ng ñ t I là 34,7 tri u ñ ng/ha và t i LT Đoan Hùng trên h ng ñ t II là 25,5 tri u ñ ng/ha. Do các r ng tr ng B ch ñàn t nh Phú Th là r ng nguyên li u c a nhà máy gi y Bãi B ng nên su t ñ u tư cho các r ng tr ng có cùng ñ tu i, cùng m t ñ là như nhau và tuân theo các thi t k tr ng và chăm sóc r ng do nhà máy gi y Bãi B ng quy ñ nh. Theo ñó, t ng lư ng v n ñ u tư cho r ng tr ng 6 tu i tính ñ n th i ñi m nghiên c u là 11,57 tri u ñ ng/ha còn r ng tr ng 7 tu i là 11,9 tri u ñ ng/ha. B ng 4.11 sau ñây th hi n các ch tiêu v m c l i nhu n ròng hi n t i, l i nhu n ròng trung bình năm, t su t thu h i v n c a r ng tr ng B ch ñàn t i các ñi m nghiên c u: B ng 4.11: Hi u qu kinh t , hi u su t hoàn v n c a b ch ñàn urophylla t i các ñi m nghiên c u Phú Th S năm H ng TT Đ a ñi m Tu i NPV (ñ/ha) NPV/năm IRR hoàn ñ t v n 1 LT Yên L p I 7 24.746.788 3.535.255 23,6% 4 2 LT Tam Thanh II 6 9.471.528 1.578.588 17,80% 6 3 LT Xuân Đài I 7 22.739.950 3.248.564 22,5% 4 4 LT Đoan Hùng II 7 13.606.899 1.943.843 16,8% 6
- 61 Nh n xét: R ng tr ng các Lâm trưòng Phú Th , có m c l i nhu n ròng khá cao, trung bình kho ng 17,6 tri u ñ ng/ha (tương ñương v i m c l i nhu n ròng bình quân năm kho ng 2,6 tri u ñ ng/ha/năm). Th i gian hoàn v n trung bình kho ng 5 năm (nh hơn s năm trong m t chu kỳ kinh doanh). T su t hoàn v n n i b c a các r ng tr ng kho ng 20,1%. Đây là m t t su t cao, ch ng t ñ u tư vào tr ng r ng b ch ñàn t i các ñi m nghiên c u h u như là có lãi. 4.4.2. Hi u su t ñ u tư r ng tr ng b ch ñàn t i các ñi m nghiên c u: Hi u su t ñ u tư r ng tr ng b ch ñàn t i các ñi m nghiên c u tính theo công th c 2.2 cho k t qu như sau: R ng tr ng 6, 7 tu i t i các ñi m nghiên c u ñ u có t su t ñ u tư khá cao, t 1,82 l n (t i LT Tam Thanh) t i 3,07 l n (t i LT Yên L p) trung bình là 2,5 l n). K t qu ñư c th hi n B ng 4.12 (chi ti t xem ph n ph l c III) B ng 4.12: Hi u su t ñ u tư r ng tr ng b ch ñàn Urophylla t i Phú Th TT H ng Tr lư ng Đ a ñi m Tu i HiÖu suÊt ®Çu t− ñ t (m 3/ha) 1 LT Yên L p I 7 168,62 3,07 2 LT Tam Thanh II 6 96,76 1,82 3 LT Xuân Đài I 7 159,40 2,91 4 LT Đoan Hùng II 7 117,40 2,14
- 62 Chương 5 K T LU N, T N T I VÀ KI N NGH 5.1. K t lu n. T các k t qu nghiên c u trên chúng tôi th y r ng: Di n tích ñ t tr ng r ng s n xu t t nh Phú Th là khá l n, kho ng 142,214,59ha (Đ t tr ng và r ng tr ng). Trong ñó di n tích thích h p cho tr ng r ng B ch ñàn là: 77.205,98ha, chi m 54,29% di n tích ñ t tr ng và r ng tr ng. Di n ích ít thích h p là 65.006, 32ha chi m 45,71%, di n tích h n ch 2,29 ha, chi m di n tích nh ,(0,002%). Không có di n tích r t thích h p. Đ t dư i r ng tr ng B ch ñàn urophylla t i Phú Th ph n l n là ñ t chua (pH KCl < 4), có hàm lư ng mùn t ng s và ñ m t ng s t nghèo ñ n trung bình. Các y u t chính nh hư ng ñ n sinh trư ng c a r ng tr ng B ch ñàn Urophylla t i Phú Th c p ñ vi mô là ñ dày t ng ñ t, dung tr ng, mùn t ng s và nitơ t ng s có th coi ñây là nh ng y u t gi i h n v i năng su t c a cây. Trong khi ñó không có s tương quan ch t gi a pH KCl , P 2O5dt và K2Odt v i sinh trư ng c a B ch ñàn urophylla t i Phú Th . Có th s d ng 4 y u t là: Đ dày t ng ñ t, Dung tr ng, Th c bì và Mùn là nh ng y u t có quan h ch t ch v i sinh trư ng và năng su t c a r ng tr ng B ch ñàn ñ phân h ng ñ t tr ng r ng. V hi u qu kinh t c a tr ng r ng B ch ñàn: V i m c ñ ñ u tư và giá g như như hi n nay, tr ng r ng B ch ñàn Urophylla t i Phú Th , có lãi trung bình 2,6 tri u ñ ng/ha/năm và hi u su t ñ u tư khá cao trung bình 2,5 l n.
- 63 5.2. T n t i. Do th i gian có h n nên ñ tài m i ch ti n hành nghiên c u t i m t s ñi m t i t nh Phú Th , nên cũng có th chưa ph n ánh h t toàn di n th c tr ng r ng tr ng B ch ñàn Urophylla t i Phú Th . Tu i khai thác trung bình c a r ng tr ng B ch ñàn Urophylla Phú Th th p (6 7 tu i) vì v y k t qu nghiên c u còn h n ch . 5.3. Ki n ngh Đ c i thi n năng su t r ng tr ng B ch ñàn urophylla chúng ta c n t p trung tác ñ ng vào các y u t gi i h n trên như là c i thi n dung tr ng, hàm lư ng mùn t ng s và nitơ t ng s b ng cách cày cơ gi i, bón phân chu ng, phân lân vô cơ và h u cơ là nh ng y u t d tác ñ ng nh t. Có th s d ng các phương trình tương quan gi a sinh trư ng cây và tính ch t ñ t ñ d ñoán năng su t r ng tr ng B ch ñàn urophylla t i Phú Th . Đây ch là k t qu bư c ñ u t i t nh Phú Th , nên c n m r ng ph m vi nghiên c u ñ có th áp d ng b ng phân h ng ñ t vi mô cho tr ng r ng B ch ñàn urophylla trên nhi u vùng sinh thái khác nhau trên toàn qu c.
- TÀI LI U THAM KH O I. TI NG VI T: 1. Nguy n Ng c Bình (1979), “V n ñ tr ng r ng B ch ñàn (Eucalyptus) Vi t Nam”, T ng lu n chuyên ñ KHKT và KTLN, (3), tr. 6 7. 2. Nguy n Ng c Bình (1996), Đ t r ng Vi t Nam, NXB NN Hà N i. 3. Đoàn B ng và c ng s (1990), Nghiên c u và xây d ng quy trình k thu t tr ng r ng thâm canh B ch ñàn (Eucalyptus) ñ cung c p nguyên li u cho các nhà máy gi y Tân Mai Vĩnh Phú và các t nh Mi n Trung, Báo cáo ñ tài, Vi n KHLN Vi t Nam, Hà N i. 4. B môn ñát r ng (1967), Giáo trình phân tích ñ t. 5. B NN&PTNT (1997), Quy ph m k thu t tr ng, khai thác và tái sinh ch i B ch ñàn trên ñ t phèn Mi n Tây Nam B , NXB NN Hà N i. 6. Hoàng Chương (1991), “M t s k t qu nghiên c u kh o nghi m loài và xu t x B ch ñàn Vi t Nam”, B n tin KHKT và KTLN, (1), tr.1 8. 7. Hoàng Minh Giám (1993), M t s k t qu nghiên c u th c nghi m v B ch ñàn (Eucalyptus spp) và Keo (Acacia spp) t i Trung tâm KHSX LN Đông B c B , Vi n KHLN Vi t Nam, Hà N i 8. Nguy n Quang Hà, Tr n Xuân Thiêp (1990), “Có nên tr ng r ng B ch ñàn công nghi p không”, T p chí Lâm nghi p, (8), tr. 4 6. 9. Tr n Th Thu H ng (2000), Chuyên lu n v v n ñ tr ng r ng B ch ñàn Vi t Nam, Chuyên ñ NCS, Vi n KHLN Vi t Nam, Hà N i 10. H i khoa h c ñ t (2000), Đ t Vi t Nam , NXB Nông nghi p, Hà N i 11. Bùi Th Hu (1994), “Sinh trư ng c a th c v t dư i tán r ng B ch ñàn”, T p chí LN, (5), tr. 17 18.
- 12. Bùi Th Hu (1996), Nghiên c u nh hư ng c a r ng tr ng b ch ñàn (E.Camaldulensis Dehnh) ñ n m t s tính ch t ñ t vùng ñ i núi th p Mi n B c Vi t Nam, Lu n án ti n s KHNN, Trư ng Đ i h c Lâm nghi p Vi t Nam, Hà Tây. 13. Lê Đình Kh (1991), Kh o nghi m xu t x và ñ t tr ng B ch ñàn Vi t Nam, H i th o B ch ñàn và môi trư ng Vi t Nam, B Nông nghi p và PTNT. 14. Nguy n Như Khanh (1980), “Có nên tr ng r ng B ch ñàn không?”, T p chí ho t ñ ng khoa h c, (12), tr. 17 19. 15. Tr n Sinh L c (2006), Phân h ng ñ t tr ng b i l i ñ (Litsia glutinosa C.B.Roxb ) trên ñ a bàn huy n Mang Yang t nh Gia Lai, Lu n văn Th c s Lâm nghi p, Trư ng Đ i h c Lâm Nghi p Vi t Nam, Hà Tây. 16. Nguy n Ng c Lung (1995), Hi n tr ng công tác tr ng r ng Vi t Nam, NXB Nông nghi p, Hà N i. 17. Ph m Ng c M u (2006), Nghiên c u nh hư ng c a r ng tr ng công nghi p B ch ñàn (Eucalyptus urophylla S.T.Blake) và Keo tai tư ng (Acacia Mangium) ñ n m t s y u t môi trư ng t i vùng Trung tâm B c B , Lu n văn Ti n s Khoa h c Nông nghi p, Vi n KHLN Vi t Nam, Hà N i. 18. Huỳnh Đ c Nhân (1994), “Hi u su t s d ng nư c c a m t s lo i r ng tr ng nguyên li u gi y vùng Trung Tâm”, Thông tin KHKT và KTLN, (4), tr 4 5. 19. Tr n An Phong (1994), Đánh giá hi n tr ng s d ng ñ t vùng Đông Nam B trên quan ñi m sinh thái và phát tri n b n v ng . Báo cáo khoa h c, Vi n khoa h c lâm nghi p Vi t Nam, Hà N i.
- 20. Vũ T n Phương (2001), Nghiên c u m i quan h gi a sinh trư ng c a Keo lai(Acaci hybrid) v i m t s tính ch t ñ t Ba Vì, Lu n văn th c sĩ khoa h c lâm nghi p, Trư ng Đ i h c lâm nghi p , Hà Tây 21. Ngô Đình Qu (1989), Đ c ñi m ñ t tr ng B ch ñàn vùng ñ i t nh Qu ng Nam Đà N ng, Vi n Khoa h c Lâm nghi p Vi t Nam, Hà N i. 22. Ngô Đình Qu ( 2001 ) Theo dõi di n bi n ñ phì ñát dư i các lo i r ng tr ng th nghi m Đá Chông và C n Quỳ. 23. Ngô Đình Qu , Báo cáo t ng k t d án “ ñi u tra ñánh giá tác ñ ng c a r ng khu v c mi n trung và Tây Nguyên ñ n m t s y u t nôi trư ng nh m ñ xu t cơ s ñ xây d ng tiêu chu n môi trư ng Lâm nghi p” 24. Đ Đình Sâm (1984), “Đ phì ñ t r ng và v n ñ thâm canh r ng tr ng”, T p chí lâm nghi p , 1984,Tr.21 25. 25. Đ Đình Sâm (1991), Sơ b ñánh giá nh hư ng c a r ng tr ng B ch ñàn vùng Trung tâm t i ñ phì ñ t, Báo cáo khoa h c, Trung tâm NC Lâm nghi p Phù Ninh, Vĩnh Phú. 26. Đ Đình Sâm, Nguyên Ng c Bình (2000), Đánh giá ti m năng s n xu t ñ t lâm nghi p , NXB Nông nghi p, Hà N i. 27. Đ Đình Sâm, Ngô Đình Qu , Vũ T n Phương (2005), H th ng ñánh giá ñ t lâm nghi p, NXB Khoa h c & K thu t, Hà N i. 28. Nguy n Đình Thành (1999), “ V nh hư ng c a r ng tr ng B ch ñàn ñ n ñ phì c a ñ t Bình Đ nh”, T p chí lâm nghi p, 1999,Tr. 23 24. 29. Bùi Quang To n (1991) Nghiên c u ñánh giá và quy ho ch s d ng ñ t hoang Vi t Nam , NXB Nông nghi p, Hà N i.
- 30. Trung tâm NC gi ng cây r ng và Trung tâm NC Sinh thái và MT r ng (2000), Di n bi n ñ phì ñ t dư i m t s lo i hình th nghi m t i Ba Vì, Vi n KHLN Vi t Nam, Hà N i. 31. Thái Văn Tr ng (1980), “Chung quanh v n ñ cây B ch ñàn”, T p chí Lâm nghi p, (7), tr. 22 24. 32. Nguy n Trư ng, Vũ Văn Hi n (1997), “ nh hư ng c a th m th c v t r ng ñ n tính ch t hoá sinh c a ñ t B c Sơn”, T p chí lâm nghi p , 1997 Tr.7 8 33. Hoàng Xuân Tý (1976), Đi u ki n ñ t tr ng r ng B ch ñàn và nh hư ng c a r ng B ch ñàn tr ng thu n loài ñ n ñ phì ñ t, Báo cáo ñ tài nghiên c u, 1970 1975, Vi n KHLN Vi t Nam, Hà N i. 34. Hoàng Xuân Tý (1976), Đ t tr ng r ng B ch ñàn , Báo cáo khoa h c, Vi n nghiên c u lâm nghi p, Hà N i. 35. Hoàng Xuân Tý (1985), Bác b ý ki n cho r ng B ch ñàn luôn có h i, D ch t tài li u c a FAO UNDP. 36. Hoàng Xuân Tý (1985), Đánh giá ti m năng và hư ng s d ng ñ t vùng Trung Tâm trong kinh doanh r ng nguyên li u gi y, Báo cáo ñ tài nghiên c u, Vi n KHLN Vi t Nam, Hà N i. 37. Vi n Đi u tra quy ho ch r ng (2006), “Công b k t qu ñi u tra, rà soát quy ho ch 3 lo i r ng theo ch th 38/CT TTg c a Th tư ng Chính ph ”, T p chí NN&PTNT, (3), tr.7 11. 38. Vi n nghiên c u nguyên li u gi y (2004), H i ngh t ng k t 5 năm công tác tr ng r ng giai ño n 2000 2004, T ng công ty nguyên li u gi y, Hà N i.
- II. TI NG ANH 39. Bernhard R.F (1993), Dynamics of litter and organic matter at the soil litter interface in fast growing tree plantation on sandy ferrallitic soil, Pointe Noire, Congo. 40. CIFOR (1998), Site management and productivity in tropical plantation forest, Workshop proceedings, Pietermaritzburg, South Africa. 41. CIFOR (1998), Site management and productivity in tropical plantation forest , Workshop processdings, Kerala,Indian. 42. CIFOR (1999), Site management and productivity in tropical plantation forest , Workshop proceedings, Kerala, India. 43. Davidson J (1985), Putting aside the idea that Eucalypts are always bad, FAO working paper No 10, UNDP/FAO BGD/79/017 Project, Banglaadesh 44. FAO (1976), A frame work for land evaluation, No 32, FAO Rome. 45. FAO (1983), Guidelines for land evaluation for rainfed agriculture, No 52, FAO Rome. 46. FAO (1985), Guidelines for land evaluation for irrigated agriculture, No 42, FAO Rome. 47. FAO (1990) Land evaluation for extensiye grazing, FAO Rome 48. FAO (1990), B ch ñàn trong tr ng r ng, NXB NN Hà N i 49. FAO (1992) Land evaluation and farming system analysis for land use planning, FAO Rome. 50. FAO UNESCO. Soil map of the world . UNESCO Pari 1975. Rivised legend 1988 –1990. 51. FAO(1976), A. Framer works for land evaluation . N o32 FAO Roma
- 52. FAO(1978), Guidelines for land use planning , FAO Roma. 53. FAO(1992), Land evaluation and farming system analysis for land use planning , FAO Roma 54. Ghosh.R.C (1978), “Some aspects of water relations and nutrition in Eucalyptus plantation”, The Indian forester, pp.248 256 55. Hudson N (1981), B o v ñ t ch ng xói mòn, NXB KH và KT, Hà N i. 56. Joyotee Smith and Sara J. Scherr (2002), Forest carbon and Local Livehood. Assessment of Opportinities and Policy Recommendations. CIFOR Occaasional Paper No. 37. 57. Karschon R. and Heth D (1967), The water blance of plantation of Eucalyptus camaldulensis Dehn. Contribution on Eucalyptus in Israel III, Ilanot and Kiriat Hayim, Israel, 7 34, and La Yaaran V. 17, No 1. 58. Mathur H.N, Jain N and Sajwan S.S (1983), Ground cover and underground in Eucalyptus, brushwood and sal forest an ecological assessment, Van Vigyan V.18, No.3/4, tr.65 61. 59. Max Jacobs (1976), Eucalyptus for platation, Forest Department, FAO. 60. Poore M.E.D and Fries C (1985), The ecologiacal effect of Eucalyptus. FAO. Rome 61. Week. J (1970), “An improved C.V.P index for the delimination of the productivity of the forest land of Indian”, India forester, pp.231 245 III. T INTERNET 62. scope.org/downloadpubs/scope56/Chapter04.html
