›

Khóa luận Tìm hiểu công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thư viện Quân Đội

pdf 29 trang thiennha21 16/04/2022 6520
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Khóa luận Tìm hiểu công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thư viện Quân Đội", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfkhoa_luan_tim_hieu_cong_tac_tuyen_truyen_gioi_thieu_tai_lieu.pdf

Nội dung text: Khóa luận Tìm hiểu công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thư viện Quân Đội

  1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA THÔNG TIN – THƢ VIỆN LÊ THỊ HÀ MY TÌM HIỂU CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, GIỚI THIỆU TÀI LIỆU TẠI THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH THÔNG TIN – THƢ VIỆN Hệ đào tạo: Chính quy Khóa học: QH - 2008 - X NGƢỜI HƢỚNG DẪN: Th.S ĐỒNG ĐỨC HÙNG HÀ NỘI, 2012
  2. MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU Error! Bookmark not defined. 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2 4. Tình hình nghiên cứu theo hƣớng đề tài 3 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 3 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 3 7. Cấu trúc của Khóa luận 4 CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI VÀ CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, GIỚI THIỆU TÀI LIỆU 8 1.1. Giới thiệu khái quát về Thƣ viện Quân đội 8 1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển 8 1.1.2. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ 10 1.1.3. Đội ngũ cán bộ 16 1.1.4. Người dùng tin và nhu cầu tin tại Thư viện Quân đội 17 1.2. Tổng quan về công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 19 1.2.1. Khái niệm 19 1.2.2. Vai trò, ý nghĩa của công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 20 1.2.3. Các hình thức tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 21 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 24 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, GIỚI THIỆU TÀI LIỆU TẠI THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI Error! Bookmark not defined. 2.1. Vai trò của công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu trong hoạt động của Thƣ viện Quân đội Error! Bookmark not defined. 2.2. Các yếu tố hỗ trợ công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội Error! Bookmark not defined.
  3. 2.2.1. Nguồn tài liệu của Thƣ viện Quân độiError! Bookmark not defined. 2.2.2. Cơ sở vật chất phục vụ công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 34 2.2.3. Đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 35 2.2.4. Một số sản phẩm – dịch vụ thông tin thƣ viện của Thƣ viện Quân đội 35 2.3. Hoạt động tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội 40 2.3.1. Tuyên truyền trực quan 40 2.3.1.1.Trưng bày tài liệu 40 2.3.1.2. Triển lãm tài liệu 42 2.3.1.3. Biểu ngữ thư viện 44 2.3.2. Tuyên truyền bằng miệng Error! Bookmark not defined. 2.3.2.1. Các hội thảo, tọa đàm về sách Error! Bookmark not defined. 2.3.2.2. Nói chuyện chuyên đề Error! Bookmark not defined. 2.3.2.3. Giao lƣu văn học Error! Bookmark not defined. 2.3.2.4. Hội thi tuyên truyền, giới thiệu sáchError! Bookmark not defined. 2.3.3. Hội nghị bạn đọc 53 2.4. Nhận xét, đánh giá về công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội 55 2.4.1. Ƣu điểm 55 2.4.2. Hạn chế 56 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 57 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, GIỚI THIỆU TÀI LIỆU TẠI THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI Error! Bookmark not defined. 3.1. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ Error! Bookmark not defined.
  4. 3.2 Nâng cấp cơ sở hạ tầng, đầu tƣ trang thiết bị và cơ sở vật chất Error! Bookmark not defined. 3.3. Xây dựng chiến lƣợc marketing nhằm quảng bá hoạt động của Thƣ việnError! Bookmark not defined. 3.4. Đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, giới thiệu tài liệu Error! Bookmark not defined. 3.5. Tăng cƣờng kinh phí cho công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu. Error! Bookmark not defined. 3.6. Đẩy mạnh công tác bổ sung, thu thập, sƣu tầm tài liệu 57 3.7. Mở rộng hợp tác, liên kết với các cơ quan thông tin – thƣ viện khác. 57 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 65 KẾT LUẬN Error! Bookmark not defined. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 67 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã làm cho khối lƣợng thông tin – tri thức của mỗi quốc gia nói riêng, và của toàn nhân loại nói chung tăng cách lên một cách nhanh chóng. Để đƣa khối lƣợng thông tin khổng lồ này đến với ngƣời dùng tin, đòi hỏi chúng ta phải có những biện pháp tuyên truyền và giới thiệu hữu hiệu, khoa học. Đây chính là chìa khóa cho sự thành công của mỗi cơ quan thông tin – thƣ viện trong công tác tổ chức và phục vụ bạn đọc của mình. Thƣ viện Quân đội là thƣ viện chuyên ngành quân sự lớn nhất cả nƣớc không chỉ là nơi tàng trữ, bảo tồn, bảo quản nguồn di sản văn hóa dân tộc, nguồn
  5. tri thức của nhân loại mà còn là nơi truyền bá các thông tin quân sự quan trọng, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội và an ninh – quốc phòng. Với tính chất là thƣ viện khoa học chuyên ngành, Thƣ viện Quân đội có số lƣợng vốn tài liệu vô cùng phong phú và đa dạng về tất cả các lĩnh vực và loại hình tài liệu, đặc biệt là tài liệu thuộc lĩnh vực quân sự. Để đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin ngày càng cao của mọi đối tƣợng ngƣời dùng tin, Thƣ viện Quân đội cần có những biện pháp tổ chức phục vụ khoa học và hiện đại. Trong những năm gần đây, công tác tuyên truyền giới thiệu tài liệu của Thƣ viện đã đƣợc quan tâm và chú trọng hơn nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả hoạt động của thƣ viện nói chung và công tác phục vụ bạn đọc đến với Thƣ viện nói riêng. Với ý nghĩa quan trọng đó, tôi đã quyết định chọn đề tài “Tìm hiểu công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội” làm đề tài cho Khóa luận của mình. 2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của Khóa luận là công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 2.2. Phạm vi nghiên cứu 2.2.1 Phạm vi về không gian Khóa luận giới hạn phạm vi về không gian là: Thƣ viện Quân đội (83 Lý Nam Đế, Hà Nội) 2.2.2. Phạm vi về thời gian Khóa luận giới hạn phạm vi về thời gian là: từ năm 2007 đến nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu
  6. Đề tài nghiên cứu với mục đích tìm hiểu thực trạng công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội. Qua đó, tác giả đƣa ra những nhận xét, đánh giá về công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện, đồng thời, đề ra một số giải pháp và phƣơng hƣớng phát triển nhằm hoàn thiện công tác này trong giai đoạn tiếp theo, góp phần nâng cao chất lƣợng và hiệu quả của công tác tổ chức phục vụ ngƣời dùng tin nói riêng và toàn bộ hoạt động của Thƣ viện Quân đội nói chung. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu đặc điểm của Thƣ viện Quân đội - Nghiên cứu nội dung, thành phần vốn tài liệu và các hình thức tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội - Phân tích, đánh giá công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội - Đƣa ra những nhận xét, đánh giá và đề xuất giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện 4. Tình hình nghiên cứu theo hƣớng đề tài Đã có một số bài báo, tạp chí viết về công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu nói chung và công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội nói riêng, song tính đến thời điểm hiện tại thì chƣa có đề tài nghiên cứu nào tìm hiểu về thực trạng công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội. Vì vậy, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài này cho Khóa luận tốt nghiệp của mình là hoàn toàn phù hợp. Tác giả hi vọng rằng những kết quả đạt đƣợc trong nghiên cứu này sẽ là những đóng góp thiết thực về mặt lý luận cũng nhƣ thực tiễn trong việc đánh giá và đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả hoạt động của công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
  7. * Cơ sở lý luận: Khóa luận đƣợc nghiên cứu dựa trên cơ sở quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về công tác thông tin – thƣ viện. * Phƣơng pháp nghiên cứu: Để hoàn thành Khóa luận, tác giả đã sử dụng và kết hợp một số phƣơng pháp nghiên cứu sau: - Phƣơng pháp khảo sát, điều tra thực tế - Phƣơng pháp quan sát - Phƣơng pháp phỏng vấn - Phƣơng pháp thống kê, so sánh, đánh giá - Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu - Phƣơng pháp tổng hợp và phân tích số liệu 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài Qua đề tài này, tác giả hy vọng sẽ có những đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn nhƣ sau: 6.1. Ý nghĩa lý luận Khóa luận góp phần làm phong phú thêm vốn hiểu biết chung về ý nghĩa của công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại thƣ viện 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Giới thiệu chung về Thƣ viện Quân đội và công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu - Tìm hiểu công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thƣ viện Quân đội. - Phân tích ƣu điểm và hạn chế, đƣa ra một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu của Thƣ viện Quân đội. 7. Cấu trúc của Khóa luận Chƣơng 1: Giới thiệu khái quát về Thư viện Quân đội và công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu
  8. Chƣơng 2: Thực trạng công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thư viện Quân đội Chƣơng 3: Một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của công tác giới thiệu, tuyên truyền tài liệu tại Thư viện Quân đội
  9. CHƢƠNG 1 GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI VÀ CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, GIỚI THIỆU TÀI LIỆU 1.1. Giới thiệu khái quát về Thƣ viện Quân đội 1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Thƣ viện Quân đội (Trụ sở tại 83 Lý Nam Đế, Hà Nội) là cơ quan văn hóa, giáo dục và thông tin khoa học; đồng thời là thƣ viện khoa học chuyên ngành quân sự cấp Nhà nƣớc, là Thƣ viện cấp Bộ Quốc Phòng – trung tâm đầu ngành của hệ thống thƣ viện trong Quân đội Nhân dân Việt Nam. Sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, trên miền Bắc, quân đội ta bƣớc vào xây dựng theo hƣớng chính quy, hiện đại. Nhằm thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền giáo dục đƣờng lối chính sách của Đảng đồng thời đáp ứng nhu cầu bức thiết của cán bộ chiến sĩ trong việc học tập, nâng cao tƣ tƣởng chính trị, quân sự, văn hóa và nhu cầu giải trí lành mạnh, ngày 15 tháng 11 năm 1957, thực hiện chỉ thị của Tổng Quân ủy – trực tiếp là của đồng chí Nguyễn Chí Thanh, phó Bí thƣ Tổng Quân ủy, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, TVQĐ đƣợc thành lập. Tiền thân của Thƣ viện là tủ sách của Tổng Quân ủy ở chiến khu Việt Bắc với vốn sách ban đầu gần 500 bản sách đƣợc BQP trao lại. Những ngày đầu mới thành lập, Thƣ viện có vốn tài liệu ít ỏi, cơ sở vật chất thiếu thốn, biên chế 3 cán bộ và trụ sở làm việc chật hẹp. Những năm 1959 - 1960, Thƣ viện đã cử ngƣời xuống các đơn vị bộ đội để sƣu tầm sách báo về quân sự, đặt mua thƣờng xuyên sách quốc văn và ngoại văn, sƣu tầm tài liệu ở các học viện và các trƣờng đại học. Theo thời gian, vốn tài liệu của Thƣ viện ngày càng tăng về số lƣợng, đến cuối năm 1962 vốn tài liệu đã lên tới 62.956 cuốn. Nhằm phát huy hiệu quả của vốn tài liệu quý báu đó Thƣ viện đã tiến hành hàng loạt các biện pháp nhằm thu hút bạn đọc nhƣ: tổ chức phòng đọc, phòng
  10. mƣợn, phục vụ lƣu động, tổ chức các cuộc mạn đàm với bạn đọc, phục vụ bằng thƣ mục, triển lãm Cuối năm 1963 kho sách của Thƣ viện tới đã lên 75.462 bản sách, 1.564 tập tạp chí. Đây cũng là năm TVQĐ bắt đầu tiến hành sƣu tầm các tƣ liệu có nội dung chủ yếu là về các vấn đề quốc tế, các vấn đề lịch sử Đảng, lịch sử quân đội Giai đoạn 1965 – 1975, cả nƣớc có chiến tranh, quán triệt chỉ thị “Công tác văn hóa văn nghệ trong thời chiến”, mặc dù phải di chuyển địa điểm nhiều lần nhƣng Thƣ viện vẫn phải đảm nhận công tác phát hành sách cho toàn dân, góp phần vào việc giáo dục tƣ tƣởng yêu nƣớc, cách mạng, khơi dậy lòng nhiệt thành và ý chí đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lƣợc. Trong giai đoạn này nhiệm vụ đặt ra cho TVQĐ là từ một thƣ viện mang tính phổ thông phải xây dựng thành một thƣ viện khoa học chuyên ngành quân sự lớn nhất trong hệ thống thƣ viện Nhà nƣớc. Trƣớc vai trò và nhiệm vụ mới, tháng 01 năm 1973, BQP quyết định lấy khu nhà số 83 phố Lý Nam Đế - Hà Nội làm trụ sở chính cho TVQĐ. Năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nƣớc thống nhất, Thƣ viện đã kịp thời cấp phát hàng triệu cuốn sách tới các vùng mới giải phóng. Chính năm 1975, chỉ trong một thời gian ngắn, TVQĐ đã tiếp nhận hàng chục tấn sách báo thu hồi của Mỹ - Ngụy, làm giàu thêm kho sách tra cứu của quân đội. Đây là vốn sách báo xuất bản dƣới chế độ Mỹ - Ngụy đầy đủ nhất ở miền Bắc. Giai đoạn này Thƣ viện phát triển toàn diện về mọi mặt: xây dựng kho sách, đẩy mạnh nghiệp vụ tổ chức, tăng cƣờng phục vụ cho cán bộ và chiến sĩ trong và ngoài quân đội. Tính đến cuối năm 1975, vốn tài liệu của Thƣ viện đã có 27. 823 tên sách với hơn 15 vạn bản và 45.000 tập báo, tạp chí. Hệ thống Thƣ viện toàn quân có vai trò hết sức quan trọng mà đứng đầu là Thƣ viện Quân đội. Đại tƣớng Võ Nguyên Giáp đã viết: “Thư viện là công cụ cực kỳ quan trọng để truyền bá tư tưởng, đường lối cũng như khoa học quân sự trong đông đảo cán bộ và chiến sĩ của quân đội ta”. Vì vậy, chúng ta phải
  11. “Xây dựng Thư viện Quân đội thành một trong những trung tâm khoa học và văn hóa quan trọng của quân đội ta”. Đến nay, hơn 50 năm hoạt động (1959 – 2012), TVQĐ đã trở thành một thƣ viện tầm cỡ quốc gia, là thƣ viện khoa học đầu ngành của hệ thống thƣ viện Quân đội Nhân dân Việt Nam với trên 400.000 bản sách, gần 2.000 loại báo, tạp chí, hàng trăm băng hình, đĩa CD – ROM. Hàng năm, Thƣ viện phục vụ trên 50.000 lƣợt bạn đọc và 200.000 lƣợt tài liệu. Cùng với thời gian lao động và chiến đấu, TVQĐ đã có những bƣớc tiến về mọi mặt, phát triển cả về số lƣợng và chất lƣợng. TVQĐ đã đƣợc Nhà nƣớc phong tặng 01 huân chƣơng Quân công hạng Nhì, 01 huân chƣơng Quân công hạng Ba, 01 huân chƣơng Lao động, 01 huân chƣơng Chiến công hạng Nhì, 01 huân chƣơng Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì. Ngoài ra, TVQĐ nhận nhiều bằng khen và cờ thƣởng luân lƣu của Nhà nƣớc và Bộ Quốc phòng. 1.1.2. Vị trí, chức năng và nhiệm vụ 1.1.2.1. Vị trí Thƣ viện Quân đội là một thiết chế văn hóa trong quân đội, là Thƣ viện tổng hợp chuyên ngành về quân sự cấp Nhà nƣớc trực thuộc Tổng cục Chính trị. 1.1.2.2. Chức năng - Là trung tâm tàng trữ và nhận lưu chiểu văn hoá phẩm được xuất bản trong quân đội bao gồm cả những tài liệu công bố và không công bố. Thƣ viện không ngừng bổ sung, lƣu trữ và sƣu tầm tất cả các tài liệu xuấ bản trong và ngoài quân đội, đặc biệt là những tài liệu quân sự, nghệ thuật quân sự, chiến tranh và quốc phòng. BQP cho phép Thƣ viện thu thập các luận văn, luận án, các tài liệu nghiên cứu khoa học của các Học viện, các trƣờng Đại học quân sự; sƣu tầm các tác phẩm văn học nghệ thuật của các nhà văn quân đội, các tác phẩm viết về ngƣời lính chiến tranh, cách mạng và lực lƣợng vũ trang. - Là trung tâm luân chuyển sách báo phục vụ bạn đọc
  12. Thƣ viện đáp ứng nhu cầu bạn đọc nghiên cứu về chiến tranh, chiến thuật và quân sự, những vấn đề kinh tế và quốc phòng, khoa học quân sự phục vụ cho công tác Đảng, công tác chính trị trong quân đội, cung cấp các tài liệu cần thiết cho cán bộ lãnh đạo của Đảng, Nhà nƣớc. Đây là chức năng chung của các loại hình thƣ viện, nhƣng cũng chính là chức năng đặc thù riêng của TVQĐ. - Là Trung tâm thông tin khoa học quân sự và biên soạn thư mục phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, phục vụ công tác Đảng – công tác chính trị TVQĐ có trách nhiệm thông tin về tài liệu trên tất cả các lĩnh vực chính trị quân sự cho các cấp lãnh đạo, cán bộ và chiến sĩ các đơn vị trong quân đội. Để làm đƣợc điều này, Thƣ viện cần chú trọng biên soạn nhiều loại hình thƣ mục và ấn phẩm thông tin với nội dung phong phú bám sát các nhiệm vụ chính trị, quân sự của Đảng, Nhà nƣớc, lực lƣợng vũ trang và nhu cầu của ngƣời dùng tin. - Là trung tâm chỉ đạo và hướng dẫn nghiệp vụ cho các thư viện trong quân đội Thƣ viện là cơ quan tham mƣu giúp TCCT chỉ đạo hoạt động và bồi dƣỡng nghiệp vụ, phát triển hệ thống thƣ viện trong quân đội. Là nơi trực tiếp cung cấp sách cho các đơn vị quân khu, quân đoàn, quân binh chủng, phổ biến kinh nghiệm hoạt động của các thƣ viện lớn trong và ngoài nƣớc cho các thƣ viện trong hệ thống của mình. Hiện nay, toàn quân có 249 thƣ viện, 849 phòng đọc cấp trung đoàn, 1.541 tủ sách Hồ Chí Minh. - Là trung tâm trao đổi sách, báo, tài liệu với quốc tế. Là thƣ viện chuyên ngành quân sự lớn nhất quốc gia. TVQĐ luôn cố gắng duy trì mối quan hệ tốt với các thƣ viện ở một số nƣớc trên thế giới nhƣ: Nga, Pháp, Anh, Trung Quốc Việc trao đổi thông tin, tài liệu đƣợc thực hiện thông qua đại sứ quán Việt Nam ở nƣớc ngoài, và dƣới hình thức đặt mua hàng năm khoảng 500 tên sách nƣớc ngoài, 80 – 100 loại báo, tạp chí ngoại văn. Ngoài ra
  13. hàng năm Thƣ viện còn duy trì đều đặn gửi trao đổi, tặng biếu cho TVQĐ Lào sách của nhà xuất bản khác (mỗi tên 2 bản) và 5 loại báo: Nhân dân, Quân đội Nhân dân, Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Tạp chí Văn nghệ quân đội, Tiền phong. - Là trung tâm phát hành sách cho toàn quân Tháng 12/ 2001, BQP ban hành quy định 3425/2001 “Quy định về tiêu chuẩn đời sống văn hóa tinh thần trong quân đội” quy định tiêu chuẩn sách báo theo lộ trình: 200 trang/2002; 210 trang/2003; từ 2004 đến 2007 nâng lên mức 250 trang. TVQĐ đã đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung vốn tài liệu sách báo cho thƣ viện toàn quân, góp phần nâng cao chất lƣợng đời sống văn hóa tinh thần cho các chiến sĩ. 1.1.2.2. Nhiệm vụ - Thu thập các loại tài liệu trong và ngoài nƣớc; xử lý kỹ thuật tài liệu, xây dựng bộ máy tra cứu thông tin; tổ chức sắp xếp, bảo quản kho tài liệu của Thƣ viện. - Tổ chức các loại hình phục vụ đọc, mƣợn, trả lời yêu cầu bạn đọc, tuyên truyền, giới thiệu sách báo cho các đối tƣợng bạn đọc trong và ngoài quân đội. - Biên soạn và phát hành các loại hình thông tin thƣ mục, cung cấp thông tin phục vụ lãnh đạo, chỉ huy các cấp và cán bộ, chiến sĩ trong quân đội. - Nghiên cứu thƣ viện học và ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thông tin thƣ viện. - Bảo quản vốn tài liệu, phƣơng tiện, trang thiết bị, cơ sở vật chất và các tài sản khác của Thƣ viện. - Tổ chức bồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, nhân viên thƣ viện trong quân đội. - Tổ chức bổ sung sách tập trung cung cấp cho các đơn vị, bảo đảm đời sống văn hóa, tinh thần cho bộ đội trong toàn quân.
  14. - Hợp tác, trao đổi với các cơ quan thông tin và thƣ viện trong và ngoài nƣớc theo định hƣớng và sự ủy quyền của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và BQP. - Trao đổi tài liệu, tham gia các mạng TTTV trong và ngoài nƣớc theo qui định của BQP và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. - Tham gia hội nghề nghiệp trong nƣớc và quốc tế về thƣ viện theo qui định. - Mở rộng giao lƣu, hợp tác quốc tế, tham gia các hội nghị, hội thảo khoa học trong và ngoài quân đội; các hoạt động nghiên cứu khoa học, đào tạo, tƣ vấn; tiếp nhận tài trợ của các thƣ viện, tổ chức, cá nhân nƣớc ngoài. - Thực hiện tốt nhiệm vụ có nội dung qui định tại khoản 1 điều 5, chƣơng I của Pháp lệnh Thƣ viện. - Giúp Thủ trƣởng Tổng cục Chính trị theo dõi, kiểm tra, nắm bắt tình hình của việc tổ chức hoạt động của hệ thống thƣ viện trong toàn quân. - Thực hiện một số nhiệm vụ khác đƣợc Thủ trƣởng TCCT giao, chăm lo xây dựng TVQĐ vững mạnh toàn diện 1.1.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ 1.1.3.1. Cơ cấu tổ chức Cơ cấu tổ chức của Thƣ viện đƣợc hình thành theo sự chỉ đạo của thủ trƣởng Tổng cục Chính trị kết hợp với điều kiện thực tế cụ thể nhƣ sau: Đứng đầu và điều hành tất cả các mặt hoạt động cũng nhƣ chính trị của Thƣ viện là Ban giám đốc, bên cạnh Ban giám đốc là Hội đồng khoa học có nhiệm vụ cố vấn, tham mƣu giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình hoạt động. Dƣới sự chỉ đạo của Ban giám đốc và Hội đồng khoa học là các phòng ban chức năng có nhiệm vụ nhƣ sau: Phòng Hành chính
  15. Thực hiện nội quy, chế độ, ngày giờ làm việc, quản lý số lƣợng cán bộ, nhân viên của Thƣ viện. Quản lý Thƣ viện về trang thiết bị, cơ sở hạ tầng, tài sản kinh tế, cung cấp văn phòng phẩm, kiểm soát công văn đi và công văn đến. Phòng Bổ sung và xử lý kỹ thuật - Bộ phận Bổ sung: Có nhiệm vụ nghiên cứu tình hình xuất bản trong nƣớc và nƣớc ngoài, xác định diện bổ sung tài liệu; thu thập, lựa chọn các loại hình tài liệu bằng các hình thức mua, nhận lƣu chiểu, trao đổi, biếu tặng, sao chụp. Trung bình mỗi năm TVQĐ nhập gần 1 vạn bản sách, báo, tạp chí, tƣ liệu, luận văn, luận án, các loại tài liệu điện tử qua các con đƣờng: mua, nhận lƣu chiểu, trao đổi, tặng biếu - Bộ phận Xử lý kỹ thuật: Xử lý tài liệu mới nhập về thƣ viện: Đăng ký tổng quát, đăng ký cá biệt, đóng dấu, dán nhãn, phân loại, mô tả, định từ khóa, nhập máy, in phích và xếp phích công vụ. Phòng phục vụ bạn đọc * Chức năng: - Tổ chức hệ thống phục vụ đọc sách, báo, tạp chí và một số loại hình tài liệu khác. - Quản lý ấn phẩm định kỳ đƣợc nhập về thƣ viện - Tổ chức, quản lý hệ thống kho - Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu tài liệu * Nhiệm vụ - Phục vụ tài liệu in, tài liệu điện tử - Phục vụ tra cứu tìm tin, thông tin thƣ mục: Thƣ mục thông báo sách mới, cấp phát cho các đơn vị, thƣ mục chuyên đề, thƣ mục trích dẫn - Các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu tài liệu
  16. Phòng phục vụ bạn đọc gồm: Phòng đọc tổng hợp, Phòng đọc tra cứu, phòng Báo – Tạp chí, Phòng mƣợn. Phòng thông tin - thư mục - máy tính - Biên soạn các ấn phẩm thông tin – thƣ mục: Thƣ mục thông báo sách mới, Thƣ mục chuyên đề, Thƣ mục trích dẫn, Thƣ mục điểm sáng quân sự, Tài liệu phục vụ nghiên cứu, chỉ huy các cấp và hệ thống thƣ viện trong quân đội. - Xử lý hồi cố tài liệu của TVQĐ đƣợc nhập về từ trƣớc năm 1997 - Nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin cho các hoạt động tại Thƣ viện và hệ thống các thƣ viện toàn quân; quản lý hệ thống máy chủ và các thiết bị liên quan đến hệ thống mạng và lƣu trữ dữ liệu; quản lý toàn bộ Cơ sở dữ liệu, tài liệu điện tử và phòng đọc điện tử trực tuyến. Phòng phát hành sách toàn quân * Chức năng Tổ chức bổ sung sách tập trung cung cấp cho các đơn vị góp phần tuyên truyền đƣờng lối, quan điểm, chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc. * Nhiệm vụ - Lập kế hoạch, đặt mua sách của các nhà xuất bản - Nhập, cấp phát sách theo kinh phí định mức theo qui định - Biên soạn thƣ mục giới thiệu sách cấp phát gửi đến các đầu mối trực thuộc BQP - Giúp các đơn vị mua sách bằng các kinh phí tự chi Phòng Nghiệp vụ Dƣới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban Giám đốc, các trợ lý nghiệp vụ có nhiệm vụ lên kế hoạch chỉ đạo và hƣớng dẫn nghiệp vụ, xây dựng kế hoạch ngắn hạn và dài hạn cho cán bộ TVQĐ và hệ thống thƣ viện toàn quân; biên soạn, cung cấp sách giáo trình, văn bản pháp quy, tài liệu sổ sách, phích phiếu, tủ sách nghiệp vụ cho các thƣ viện đơn vị, mở các lớp bồi dƣỡng nghiệp vụ ngắn hạn
  17. cho nhân viên thƣ viện đồng thời kiểm tra công tác thƣ viện và hoạt động sách báo của các đơn vị cơ sở Sau đây là sơ đồ cơ cấu tổ chức của TVQĐ: HỘI ĐỒNG BAN GIÁM ĐỐC KHOA HỌC PHÕNG PHÕNG BAN PHÕNG PHÕNG PHÕNG PHÁT BỔ SUNG - HÀNH PHỤC VỤ NGHIỆP THÔNG TIN - HÀNH XỬ LÝ CHÍNH BẠN ĐỌC VỤ THƢ MỤC - SÁCH KỸ THUẬT MÁY TÍNH BỘ PHẬN BỘ PHẬN XỬ LÝ BỔ SUNG KỸ THUẬT PHÕNG PHÕNG PHÕNG TỔNG ĐỌC PHÕNG PHÕNG ĐỌC BÁO - KHO TỔNG MƢỢN ĐỌC TRA CỨU TẠP CHÍ HỢP ĐIỆN TỬ Hình 1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của TVQĐ 1.1.3.2. Đội ngũ cán bộ Đến nay TVQĐ có trên 40 cán bộ, công nhân viên. Trong đó: - Về giới tính: Nam: 32% Nữ : 68% - Về trình độ học vấn:
  18. Trình độ Đại học trở lên: trên 90% (trong đó trình độ trên Đại học là 15%) - Về độ tuổi: + Dƣới 30: 20% + Từ 30 – 40: 55% + Trên 40: 25% Phần lớn các cán bộ, công nhân viên của TVQĐ đều đƣợc đào tạo chuyên môn nghiệp vụ thƣ viện. Trƣớc những nhiệm vụ đã nêu trên, các cán bộ luôn không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn của mình, tu dƣỡng đạo đức, lý tƣởng, phát huy tinh thần đoàn kết, yêu nghề. 1.1.4. Ngƣời dùng tin và nhu cầu tin tại Thƣ viện Quân đội Thƣ viện Quân đội không chỉ là một thƣ viện chuyên ngành về quân sự mà còn là một trung tâm thông tin khoa học tổng hợp cho toàn dân, do đó ngoài phục vụ đối tƣợng trong ngành, Thƣ viện còn có nhiệm vụ nâng cao kiến thức về mọi mặt cho mọi đối tƣợng bạn đọc. Trƣớc đây, TVQĐ chỉ phục vụ cán bộ chiến sỹ trong quân đội, đến nay mở rộng cho tất cả các đối tƣợng ngoài quân đội nhƣ cán bộ giảng dạy, nhà báo, công nhân viên chức Nhà nƣớc, cơ quan dân chính Đảng, các trƣờng đại học, sinh viên các trƣờng đại học, các sinh viên ngƣời nƣớc ngoài đang học tập và nghiên cứu tại Việt Nam Thông qua việc khảo sát và nghiên cứu ngƣời dùng tin, TVQĐ đã chỉ ra 5 nhóm ngƣời dùng tin chủ yếu để từ đó có những nhận xét về nhu cầu tin của từng nhóm và đƣa ra những chính sách phát triển phù hợp. 1.1.4.1. Nhóm người làm công tác lãnh đạo, quản lý Bạn đọc thuộc nhóm này gồm các thủ trƣởng Tổng cục, những ngƣời làm công tác lãnh đạo, quản lý, chỉ huy các cấp trong và ngoài quân đội. Họ cần những thông tin để ra quyết định, chỉ đạo điều hành công việc. Yêu cầu thông tin của họ vừa có tầm bao quát rộng, vừa có giá trị thông tin cao, chính xác đầy đủ và cụ thể nhƣng phải có độ súc tích cao. Việc lựa chọn thông tin cho nhóm này
  19. cần đƣợc nghiên cứu kĩ, phù hợp với trình độ và yêu cầu của họ. Thông tin cần cho nhóm ngƣời này thƣờng là những vấn đề thời sự nóng hổi, các tài liệu chỉ đạo nhƣ: chỉ thị, nghị quyết các vấn đề có liên quan đến khoa học lãnh đạo, khoa học quản lý, các phƣơng hƣớng phát triển của đất nƣớc, của quân đội Phƣơng pháp phục vụ chủ yếu dành cho nhóm bạn đọc này là phục vụ từ xa bằng cách cung cấp đến từng ngƣời các thƣ mục và ấn phẩm thông tin, cho mƣợn tài liệu theo yêu cầu cụ thể. 1.1.4.2. Nhóm người làm công tác nghiên cứu, giảng dạy Gồm những ngƣời đang tham gia các đề tài nghiên cứu cấp Bộ, cấp Nhà nƣớc các Giáo sƣ, phó Giáo sƣ, Tiến sĩ, các cán bộ giảng viên đại học, cao đẳng Họ thƣờng quan tâm đến những tài liệu chuyên sâu, tài liệu về ngành khoa học nào đó ở diện hẹp nhƣng phải là những tài liệu thực sự có giá trị nghiên cứu. Ngoài những thông tin mới, họ cần cả những tài liệu hồi cố. Mức độ hồi cố xa hay gần phụ thuộc vào ngành khoa học mà họ quan tâm nghiên cứu. Ngƣời dùng tin thuộc nhóm này là những ngƣời hiểu biết, nắm vững nguồn tài liệu của ngành mình. Do tiếp xúc với thƣ viện nhiều nên họ biết cách tra cứu tìm tài liệu trên máy tính. Họ thƣờng biết một đến hai ngoại ngữ, biết cách trình bày chính xác các nhu cầu và yêu cầu về tài liệu của mình. Nhóm ngƣời dùng tin này rất cần đƣợc quan tâm. Tính khoa học của Thƣ viện đƣợc thể hiện rõ nét nhất trong công tác phục vụ nhu cầu tin cho chính nhóm ngƣời này. 1.1.4.3. Nhóm sĩ quan, quân nhân, cán bộ viên chức Nhóm này bao gồm các sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên quốc phòng; cán bộ nhân viên các cơ quan nhà nƣớc; các nhà báo, những ngƣời làm công tác thông tin; cán bộ nhân viên các công ty và cơ sở kinh doanh Thông tin cho nhóm này phải là những thông tin mới, đƣợc cập nhật thƣờng xuyên họ quan tâm nhiều đến báo, tạp chí và các bản tin nhanh Để phục vụ nhu cầu tin cho nhóm ngƣời đọc này, cán bộ thƣ viện phải rất năng động, làm
  20. sao để tài liệu nhập về thƣ viện nhanh nhất, nắm vững các thông tin mới để giới thiệu cho bạn đọc. 1.1.4.4. Nhóm nghiên cứu sinh, học viên cao học, sinh viên, học sinh Hiện nay, Thƣ viện tổ chức phục vụ nhóm bạn đọc là nghiên cứu sinh; học viên cao học; sinh viên các trƣờng Đại học, cao đẳng; học sinh các trƣờng trung học phổ thông, trung học chuyên nghiệp, các trƣờng dạy nghề trong và ngoài quân đội. Nhóm ngƣời dùng tin này cần thông tin và tài liệu phục vụ cho việc học tập và làm khóa luận tốt nghiệp, luận văn, luận án. Thông tin mà họ sử dụng thƣờng rộng và không quá chuyên sâu. Đó là những kiến thức cơ bản về ngành khoa học. Họ quan tâm cả những tài liệu hồi cố. Do chƣa quen sử dụng thƣ viện nên ban đầu họ thƣờng bỡ ngỡ trong việc tìm kiếm thông tin. Vì vậy, cán bộ thƣ viện cần chú ý hƣớng dẫn họ phƣơng pháp sử dụng mục lục thƣ viện, sử dụng các tài liệu tra cứu, tìm tin trên máy tính 1.1.4.5. Nhóm cán bộ hưu trí trong và ngoài quân đội Ngƣời dùng tin của nhóm này thƣờng là các cán bộ; sĩ quan trung, cao cấp trong quân đội; các cán bộ nghiên cứu; các cán bộ quản lý ở các viện đã nghỉ hƣu. Họ là những ngƣời hiểu biết rộng, có nhiều kinh nghiệm, đến thƣ viện để củng cố, cập nhật kiến thức, để viết hồi kí, tiếp tục nghiên cứu khoa học và để giải trí Họ thƣờng quan tâm đến các tài liệu có nội dung về chính trị - xã hội, lịch sử, văn học, các loại báo, tạp chí Họ đến thƣ viện thƣờng xuyên và đều đặn nhất, có nhiều tâm huyết với việc góp sức xây dựng thƣ viện, là những ngƣời dùng tin tích cực, là hạt nhân của phong trào đọc sách cũng nhƣ tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Thƣ viện ra bên ngoài. Đây là nhóm bạn đọc thƣờng xuyên và tiềm năng của Thƣ viện. 1.2. Tổng quan về công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 1.2.1. Khái niệm - Tuyên truyền, giới thiệu tài liệu là một hoạt động có mục đích của một cá nhân hay của một cơ quan thông tin thƣ viện nhằm truyền bá những nội dung tri
  21. thức và giá trị tinh thần, tƣ tƣởng của tài liệu đến đối tƣợng ngƣời dùng tin cụ thể. - Tuyên truyền, giới thiệu tài liệu là hoạt động nghiệp vụ của thƣ viện nhằm giúp ngƣời đọc tiếp cận chúng một cách nhanh chóng, dễ dàng nhất. Đây là một trong những biện pháp hữu hiệu, kích thích hứng thú đọc và thu hút ngƣời đọc đến thƣ viện, giúp thƣ viện thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. 1.2.2. Vai trò, ý nghĩa của công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu Trong Thƣ viện, công tác tuyên truyền giới thiệu tài liệu là một trong những khâu công tác nghiệp vụ hết sức quan trọng. Bởi đây chính là đƣờng dây gắn kết giữa vốn tài liệu của thƣ viện với bạn đọc. Thƣ viện có phát huy đƣợc vốn tài liệu của mình hay không, phụ thuộc rất nhiều vào công tác tuyên truyền giới thiệu sách. - Tuyên truyền, giới thiệu tài liệu là bộ phận quan trọng của công tác phục vụ bạn đọc. Trong điều kiện bùng nổ thông tin, công tác tuyên truyền giới thiệu càng trở nên quan trọng trong việc định hƣớng thông tin của bạn đọc đến với thƣ viện - Tuyên truyền giới thiệu tài liệu là phƣơng tiện quan trọng để phổ biến, truyền bá nội dung vốn tài liệu của thƣ viện, giúp thƣ viện sử dụng triệt để vốn tài liệu của mình, góp phần đáp ứng đƣợc nhu cầu của bạn đọc một cách hiệu quả và đầy đủ. - Mục đích của công tác tuyên truyền giới thiệu tài liệu là đƣa ra những tài liệu cần thiết nhất, thích hợp nhất cho cá nhân hay nhóm bạn đọc cụ thể. Không chỉ giúp thỏa mãn nhu cầu tin của bạn đọc, ngoài ra bạn đọc còn đƣợc tiếp cận với các ấn phẩm có thông tin, hình thức mới lạ, góp phần hình thành, kích thích và duy trì nhu cầu đọc sách của họ. Chính vì vậy, đối với bất kỳ thƣ viện nào, nhiệm vụ hàng đầu là thu hút đông đảo bạn đọc đến thƣ viện để đọc và nghiên cứu tài liệu, nâng cao trình độ dân trí, công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu có một vị trí đặc biệt quan trọng.
  22. - Hoạt động tuyên truyền, giới thiệu tài liệu có ảnh hƣởng tích cực tới bạn đọc, giúp họ có khả năng lựa chọn tài liệu tốt, phù hợp với nhu cầu, sở thích, thậm chí làm cho họ thấy có hứng thú và ham muốn đọc sách. - Qua các buổi tuyên truyền, giới thiệu tài liệu còn giúp cho cán bộ thƣ viện nắm vững hơn nhu cầu của bạn đọc và vốn tài liệu của thƣ viện, giải đáp những vấn đề bạn đọc còn thắc mắc; bên cạnh đó các thƣ viện còn có điều kiện tiếp thu kinh nghiệm, ý kiến đóng góp, chia sẻ từ phía độc giả, và kêu gọi các nguồn đầu tƣ từ bên ngoài nhằm nâng cao hiệu quả công tác tổ chức và hoạt động của thƣ viện. 1.2.3. Các hình thức tuyên truyền, giới thiệu tài liệu 1.2.3.1. Tuyên truyền trực quan Tuyên truyền trực quan là phƣơng pháp giới thiệu sách bằng cách tổ chức xem trực tiếp xuất bản phẩm hay bằng biện pháp phát hiện nội dung của sách trong những hình thức thụ cảm thông qua thị giác. Các hình thức tuyên truyền trực quan đƣợc tính toán để sử dụng nhiều lần và trong thời gian dài, các yêu cầu đối với tuyên truyền trực quan là : tính tƣ tƣởng, tính nhạy bén, sinh động và thẩm mỹ. Tuyên truyền trực quan gồm 2 hình thức: - Hình thức xem sách trực tiếp - các loại hình trƣng bày, triển lãm sách - Hình thức dựa vào phƣơng tiện hình vẽ và tạo hình – biểu ngữ thƣ viện a) Trưng bày - Là hình thức tuyên truyền, giới thiệu tài liệu bằng cách trƣng bày trực tiếp các tài liệu cùng với một số hình ảnh và lời giới thiệu ngắn thể hiện nội dung các tài liệu đó. - Số lƣợng trƣng bày thƣờng hạn chế (trên dƣới 200 tài liệu) - Thời gian trƣng bày dài ngắn khác nhau tùy thuộc vào mục đích tuyên truyền, giới thiệu tài liệu và điều kiện cụ thể của thƣ viện. b) Triển lãm
  23. Là hình thức trƣng bày tài liệu nhƣng qui mô tƣơng đối lớn, số lƣợng tài liệu nhiều hơn, thời gian trƣng bày thƣờng dài hơn, đƣợc chuẩn bị tổ chức tỉ mỉ, chu đáo và đòi hỏi phải có kinh phí. Đây là phƣơng pháp tuyên truyền có tính quần chúng và phổ biến cao, chủ yếu đƣợc tiến hành trong không gian của Thƣ viện lớn với mục đích giới thiệu kho tài liệu đến độc giả, đặc biệt là các tài liệu mới nhập về thƣ viện. Ở nƣớc ta, đề tài triển lãm sách thƣờng gắn với các sự kiện lịch sử, các ngày kỷ niệm lớn của đất nƣớc, thời sự chính trị trong nƣớc và quốc tế, về vấn đề kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật, vấn đề mang tính tƣ tƣởng và tính chiến đấu cao. Triển lãm không chỉ giúp cán bộ thƣ viện giới thiệu sách có hệ thống và có kết quả mà còn giúp bạn đọc lựa chọn tài liệu phù hợp với nhu cầu của họ. - Các loại triển lãm: + Triển lãm chuyên đề và tổng hợp + Triển lãm thƣờng xuyên và triển lãm thời gian ngắn + Triển lãm theo địa điểm - Các bƣớc tổ chức triển lãm chuyên đề: + Xác định đề tài triển lãm + Xây dựng kế hoạch + Lựa chọn và hệ thống hóa tài liệu + Lựa chọn hình thức tổ chức triển lãm + Thông báo địa điểm, thời gian tổ chức + Kiểm tra kết quả. c) Biểu ngữ thư viện - Biểu ngữ là loại nghệ thuật tạo hình đƣợc sử dụng rộng rãi trong công tác tuyên truyền cổ động.
  24. - Biểu ngữ thƣ viện nhằm giới thiệu sách hay, mới cho độc giả và thu hút họ tới thƣ viện. Vì vậy, biểu ngữ đòi hỏi phải đƣợc trình bày hấp dẫn, có sức truyền cảm mạnh, nội dung phù hợp, chữ viết rõ ràng, dễ đọc, dễ nhớ. - Có hai loại biểu ngữ thƣ viện: + Biểu ngữ tuyên truyền cổ động: thu hút sự chú ý của ngƣời dùng tin vào một tài liệu hay việc đọc sách, việc áp dụng biểu ngữ này là dựa vào kinh nghiệm sử dụng rộng rãi các biểu ngữ chính trị trong công tác cổ động quần chúng của Đảng + Biểu ngữ hƣớng dẫn nghiệp vụ: có tính chất nghề nghiệp chuyên môn cao nhằm tuyên truyền kiến thức thƣ viện thƣ mục và có thể sử dụng lâu dài. 1.2.3.2. Tuyên truyên bằng miệng Là phƣơng pháp giới thiệu với sự giúp đỡ bằng lời văn sinh động, hấp dẫn, phƣơng pháp đƣợc thực hiện chủ yếu bởi cán bộ thƣ viện, cán bộ tuyên truyền. Là phƣơng pháp tuyên truyền thông qua ngôn ngữ nói nên có ƣu điểm nổi bật là linh hoạt, hấp dẫn, tác động vào tình cảm, làm cho bạn đọc dễ tiếp thu. a) Hội thảo, tọa đàm Đây là một hoạt động văn hóa, trong đó các cán bộ thƣ viện và bạn đọc cùng thảo luận, nêu ý kiến nhận xét, đánh giá về một hay nhiều tài liệu do thƣ viện đã định trƣớc dựa vào ảnh hƣởng của các tác phẩm đối với bạn đọc hoặc do nhu cầu nhiệm vụ trƣớc mắt. Là hình thức tuyên truyền thƣờng diễn ra dƣới dạng một cuộc trao đổi giữa tác giả, các nhà phê bình và ngƣời đọc về một tác phẩm nào đó đang đƣợc quan tâm, giúp độc giả hiểu sâu thêm về tác giả, tác phẩm và những vấn đề nội dung tác phẩm phản ánh Tác phẩm đƣa ra hội nghị, tọa đàm thƣờng là một cuốn tiểu thuyết hoặc một cuốn sách mới, tác giả sẽ tham gia giới thiệu tác phẩm của mình, hoàn cảnh ra đời, ý đồ sáng tác Ngƣời đọc, các nhà phê bình tự do phát biểu ý kiến, nhận xét về tác phẩm, cán bộ thƣ viện có nhiệm vụ tập hợp lại những ý kiến đó, trao đổi lại với tác giả và các nhà phê bình để có thể đi đến một
  25. số kết luận.Trong số các tác phẩm đƣa ra hội thảo có những tác phẩm hay, có giá trị cao nhƣng cũng có tác phẩm còn nhiều hạn chế, thậm chí cần đƣa ra phê phán. Ý kiến trao đổi của bạn đọc rất phong phú, khách quan, đánh giá rõ ràng gợi mở nhiều nhận thức mới, tầm nhìn mới, cả ý tƣởng sáng tạo mới cho tác giả. Một điểm hấp dẫn trong phƣơng pháp hội nghị, tọa đàm là ngoài tác giả, thƣ viện có thể mời chính những nhân vật thực ngoài đời đƣợc hóa thân vào các tác phẩm đến dự. b) Nói chuyện chuyên đề Nói chuyện chuyên đề hay còn gọi là thảo luận sách tạo điều kiện cho việc tuyên truyền và nghiên cứu sâu sách văn học, sách khoa học, phát triển thói quen tự nghiên cứu sách. Độc giả đƣợc phát biểu ý kiến về sách qua đó góp phần nâng cao kiến thức cho họ, cảm nghĩ và tâm trạng do đọc sách nảy sinh trong độc giả cũng nhƣ những nhận xét, phê bình của họ sẽ kích thích những ngƣời tham gia thảo luận suy nghĩ một cách sâu sắc hơn về điều đã đọc, có sự so sánh các tác phẩm, hình thành quan điểm thẩm mỹ cho bạn đọc. Bởi trong thảo luận điều quan trọng nhất là sự tham gia trao đổi ý kiến tích cực của bạn đọc về nội dung, tác dụng và ý nghĩa của cuốn sách. Thảo luận sách cũng giúp cho các nhà văn có cảm hứng sáng tạo từ những nhận xét, cảm nhận của bạn đọc, điều này có ảnh hƣởng mạnh mẽ tới sự phát triển nền văn học Quốc gia. Các hình thức thảo luận sách: thảo luận tác phẩm văn học trong các nhóm văn học và phê bình, thảo luận sau buổi nghe đọc tập thể, trong các buổi thảo luận tại giảng đƣờng, thảo luận từng tác phẩm trong thƣ viện, và hiện nay có nhiều hình thức mới nhƣ thảo luận theo chuyên đề, thảo luận sách gắn với hoạt động kinh tế và sản xuất. Chƣơng trình thảo luận gồm: phần mở đầu, lời phát biểu ngắn gọn của cán bộ thƣ viện, khi bắt đầu thảo luận, tác giả cuốn sách phát biểu ý kiến, sau đó đến phần độc giả thảo luận, kết thúc tác giả sẽ trả lời những câu hỏi và nhận xét của độc giả. c) Đọc nghe tập thể
  26. Đọc nghe tập thể báo và tạp chí có mạn đàm trao đổi là hình thức công tác quần chúng phổ biến giúp giải thích cho quần chúng những nghị quyết của Đảng và Chính phủ, của các tổ chức chính quyền, những tin tức thời sự, chính trị trong nƣớc và quốc tế Đọc nghe tập thể tạo điều kiện cho độc giả nắm bắt đƣợc nhanh chóng nội dung những văn kiện chính trị, những tác phẩm có giá trị đƣợc bổ sung vào thƣ viện. Hình thức đọc nghe tập thể đƣợc áp dụng trong các cơ quan, trƣờng học, xí nghiệp, bệnh viện các đơn vị bộ đội, thƣ viện đọc nghe báo hàng ngày góp phần nâng cao trình độ hiểu biết cho độc giả, gây hứng thú và thói quen đọc sách sau đó là tiến tới sử dụng thƣ viện không chỉ do bản thân cán bộ thƣ viện tiến hành mà còn phải sử dụng bạn đọc tích cực của thƣ viện. Quá trình chuẩn bị đọc nghe tập thể cần phải đƣợc lựa chọn kỹ đề tài, chú ý đến đối tƣợng phục vụ, hoàn cảnh thực tiễn và thời gian thực hiện. d) Điểm sách Điểm sách bằng miệng là phƣơng pháp pháp thƣ mục giới thiệu sách mang tính chất công tác quần chúng đƣợc sử dụng phổ biến trong các thƣ viện. Đây là phƣơng pháp kể lại nội dung theo một dàn bài nhất định, có phân tích nội dung, đánh giá và giới thiệu tác phẩm cho độc giả, đây là một trong những phƣơng pháp tuyên truyền hiệu quả nhất hấp dẫn nhất làm cho ngƣời đọc chú ý đến nhiều cuốn sách đƣợc giới thiệu. Yêu cầu của điểm sách bao gồm tính nóng hổi của đề tài; đề tài phải phù hợp với đối tƣợng ngƣời nghe, lựa chọn những sách tốt nhất theo đề tài; nội dung sách súc tích, có trình tự liên tục và trình bày ngắn gọn, sinh động. Điểm sách thƣờng gồm 3 phần: mở mở đầu, giới thiệu đặc điểm sách và kết luận. Điểm sách bằng miệng cần kết hợp với triển lãm những cuốn sách đƣợc giới thiệu, các tài liệu phê bình, các bản sao thƣ mục.
  27. Để kiểm tra kết quả điểm sách cần thống kê số lƣợng sách giới thiệu và những tài liệu đã đƣợc mƣợn ngay từ khi tiến hành điểm sách. Phần lớn các thƣ viện tổ chức điểm sách mới một lần trong một tháng, thời gian từ 30 - 50 phút có thể giới thiệu trên 20 tài liệu. e) Liên hoan sách Là một trong những hình thức công tác quần chúng của thƣ viện với mục đích là làm cho độc giả biết đƣợc các sáng tác của nhà văn hoặc nhà khoa học, đồng thời cũng giúp họ chú ý đến những đề tài thời sự hiện đại, những thành tựu khoa học kỹ thuật mới. Liên hoan sách có khả năng phục vụ cùng một lúc nhiều ngƣời, thu hút đƣợc đông đảo quần chúng trở thành độc giả của thƣ viện. Một chƣơng trình liên hoan sách gồm có: nói chuyện, ngâm thơ hoặc biểu diễn kịch, hòa nhạc, điểm sách, chiếu phim, Liên hoan sách thƣờng kết hợp với triển lãm sách, biểu ngữ thƣ viện và đôi khi xuất bản tập san ý kiến bạn đọc. Trong thực tế công tác thƣ viện, liên hoan sách đã đƣợc áp dụng rộng rãi, chƣơng trình liên hoan càng phong phú, càng thu hút đƣợc độc giả đến dự càng kích thích nhu cầu đọc sách của độc giả. TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 Trong chƣơng 1, tác giả đã giới thiệu khái quát về Thƣ viện Quân đội một cách chi tiết và cụ thể, bao gồm : Lịch sử hình thành và phát triển; Vị trí, chức năng, nhiệm vụ; Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ; Ngƣời dùng tin và nhu cầu tin của Thƣ viện Quân đội. Bên cạnh đó, tác giả cũng trình bày những hiểu biết của mình về công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu nói chung qua các phần nhƣ: Khái niệm; Vai trò, ý nghĩa của công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu; Các hình thức tuyên truyền, giới thiệu phổ biến hiện nay. Với trình độ và khả năng có hạn nên các kiến thức trên chỉ mang tính tƣơng đối và chƣa đƣợc hoàn thiện, tuy nhiên tác giả mong muốn góp phần vào việc giới thiệu, quảng bá hình
  28. ảnh của Thƣ viện quân đội. Đồng thời, có thể giúp bạn đọc có thêm những hiểu biết về công tác tuyên truyền, giới thiệu tài liệu và tầm quan trọng của công tác này trong hoạt động thông tin – thƣ viện hiện nay. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Pháp lệnh thƣ viện (2001), Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 2. Báo cáo tổng kết phòng phục vụ bạn đọc hàng năm của Thƣ viện Quân đội, năm 2007 – 2011. 3. Đặng Phƣơng Thảo (2000), Đổi mới công tác phục vụ thông tin – thư viện ở Thư viện Quân đội, Luận án Thạc sĩ, Chuyên ngành Thông tin – Thƣ viện, Trƣờng Đại học Văn hóa Hà Nội, Hà Nội. 4. Đặng Phƣơng Thảo (2008), “Tuyên truyền, giới thiệu sách báo – Biện pháp chấn hưng văn hóa đọc”, Tạp chí Thƣ viện, số 2, 43 - 47. 5. Đỗ Thu Thủy (1993), Về các hội nghị bạn đọc được Thư viện Quân đội tổ chức từ 1985 đến nay, Luận văn tốt nghiệp Đại học ngành Thƣ viện.- Trƣờng Đại học Văn hóa Hà Nội, Hà Nội 6. Kỷ yếu Thƣ viện Quân đội và hệ thống thƣ viện toàn quân 50 năm xây dựng và phát triển (2007), Tổng cục Chính trị, Hà Nội. 7. Lê Văn Viết (2000), Cẩm nang nghề thư viện, Văn hóa Thông tin, Hà Nội 8. Ngô Văn Chung (1994), “Công tác tuyên truyển, giới thiệu sách, báo phục vụ tra cứu ở phòng đọc Thư viện Quân đội”, Tạp chí Thƣ viện, Tháng 4, 17-18. 9. Nguyễn Thị Thắng, Tìm hiểu công tác phục vụ bạn đọc tại Thư viện Quân đội: Thực trạng và giải pháp, Khóa luận tốt nghiệp, Trƣờng Đại học KHXH&NV (ĐHQG Hà Nội), Hà Nội. 10. Phan Văn (1078), Công tác độc giả, Trƣờng Đại Học Tổng hợp
  29. 11. Tổng cục Chính trị (2007), Lịch sử Thư viện Quân đội ( 1957 – 2007), Quân đội nhân dân, Hà Nội. 12.