Khóa luận Thực hiện quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh trên đàn gà thịt nuôi chuồng kín tại Thái Nguyên

52 trang thiennha21 19/04/2022 2710

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Khóa luận Thực hiện quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh trên đàn gà thịt nuôi chuồng kín tại Thái Nguyên", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

khoa_luan_thuc_hien_quy_trinh_cham_soc_nuoi_duong_phong_va_t.pdf

Nội dung text: Khóa luận Thực hiện quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh trên đàn gà thịt nuôi chuồng kín tại Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM HOÀNG VĂN CƯỜNG Tên chuyên đề: THỰC HIỆN QUY TRÌNH CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG, PHÒNG VÀ TRỊ BỆNH TRÊN ĐÀN GÀ THỊT NUÔI CHUỒN KÍN TẠI THÁI NGUYÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Chăn nuôi Thú y Lớp: CNTY - K47 - N01 Khoa: Chăn nuôi Thú y Khóa học: 2015 - 2019 Giảng viên hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Thị Thúy Mỵ Thái Nguyên - năm 2019
i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập tại trường, em đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô trong trường, đặc biệt là các thầy cô trong khoa Chăn nuôi thú y, trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Đến nay em đã hoàn thành chương trình học và thực tập tốt nghiệp. Nhân dịp này em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và lời cảm ơn sâu sắc tới Nhà trường, các thầy cô giáo, bạn bè trong khoa Chăn nuôi Thú y. Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn đến cô Nguyễn Thị Thúy Mỵ đã hướng dẫn trong thời gian thực tập để em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này. Tôi xin chân thành cảm ơn cán bộ công nhân viên trại gà thịt Nguyễn Hồng Phong - huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực tập tại cơ sở. Tôi xin cảm ơn bạn bè và người thân đã tạo điều kiện giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập, thực tập để hoàn thành chuyên đề này. Do trình độ bản thân còn hạn chế và thời gian thực tập có hạn nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp của các thầy cô, các bạn để đề tài của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2019 Sinh viên Hoàng Văn Cường
ii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Thành phần và giá trị dinh dưỡng 27 Bảng 4.1. Lịch vệ sinh sát trùng chuồng trại 32 Bảng 4.2. Kết quả thực hiện công tác phòng vắc-xin cho gà tại cơ sở 33 Bảng 4.3. Tỷ lệ nuôi sống 34 Bảng 4.4. Sinh trưởng tích lũy 36 Bảng 4.5. Lượng thức ăn sử dụng cho đàn gà trong tuần (kg) 37 Bảng 4.6. Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng của gà 37 Bảng 4.7. Kết quả điều trị trên lứa 1 39 Bảng 4.8. Kết quả điều trị trên lứa 2 40 Bảng 4.9. Kết quả tham gia các hoạt động khác 41
iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CP : Protein thô cs : Cộng sự FCR : Hệ số chuyển hóa thức ăn G- : gram(-) G+ : gram(+) ME : Năng lượng trao đổi MG : Mycoplasma gallisepticum MS : Mycoplasma synoviae P : Thể trọng SS : Sơ sinh Vit : Vitamin
iv MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i DANH MỤC CÁC BẢNG ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT iii MỤC LỤC iv Phần 1. MỞ ĐẦU 1 1.1. Đặt vấn đề 1 1.2. Mục đích và yêu cầu của chuyên đề 2 1.2.1. Mục đích của chuyên đề 2 1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề 2 Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập 3 2.1.1. Điều kiện tự nhiên 3 2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội 4 2.1.3. Điều kiện cơ sở vật chất của trại 4 2.1.4. Cơ cấu tổ chức của trại 5 2.2. Tổng quan tài liệu 5 2.2.1. Cơ sở khoa học 5 2.2.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước 21 Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH 26 3.1. Đối tượng 26 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành 26 3.3. Nội dung tiến hành 26 3.4. Phương pháp và các chỉ tiêu theo dõi 26 3.4.1. Phương pháp theo dõi, thu thập thông tin 26 3.4.2. Các khả năng sinh trưởng 27
v 3.4.3. Phương pháp xử lý số liệu 28 Phần 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 29 4.1. Kết quả chăm sóc, nuôi dưỡng, vệ sinh và phòng bệnh cho gà 29 4.1.1. Công tác chăm sóc 29 4.1.2. Công tác vệ sinh phòng bệnh 31 4.2. Kết quả đánh giá sức sản xuất của gà tại cơ sở 33 4.2.1. Tỷ lệ nuôi sống 33 4.2.2. Sinh trưởng của gà thịt 35 4.2.3. Khả năng chuyển hóa thức ăn 37 4.3. Kết quả điều trị bệnh trên gà 38 4.3.1. Tình hình mắc bệnh trên đàn gà thịt 38 4.3.2. Điều trị bệnh trên gà thịt 39 4.4. Tham gia các hoạt động khác 41 Phần 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 42 5.1. Kết luận 42 5.2. Kiến nghị 42 TÀI LIỆU THAM KHẢO MỘT SỐ ẢNH CỦA ĐỀ TÀI
1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Nghề chăn nuôi gia cầm của nước ta đã có lịch sử rất lâu đời chiếm vị trí quan trọng trong nghành chăn nuôi của Việt Nam. Chăn nuôi gia cầm cung cấp thực phẩm cho con người, đồng thời cung cấp một lượng lớn phân bón cho ngành trồng trọt và một phần sản phẩm của nó là nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến. Chăn nuôi gia cầm đã giúp cho người dân tăng thêm nguồn thực phẩm tự cung, tự cấp và góp phần tăng thêm thu nhập cho người dân. Trong những năm gần đây, ngành chăn nuôi nước ta đã có những bước phát triển đáng kể cả về số lượng cũng như chất lượng, đặc biệt là chăn nuôi gia cầm do nhu cầu thực phẩm ngày càng tăng cao. Theo số liệu điều tra vào tháng 10/2016 của Tổng cục Thống kê, đàn gia cầm cả nước đã đạt khoảng 361,7 triệu con, tăng 5,8% so với cùng kỳ năm trước, trong đó đàn gà đạt 277,2 triệu con, tăng 6,9% so với cùng kỳ năm 2015 và tính tổng sản lượng thịt gia cầm hơi xuất chuồng năm 2016 đạt khoảng 961.600 tấn, tăng 5,9% so với cùng kỳ năm trước. Nước ta nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm quanh năm là điều kiện phát triển tốt cho các mầm bệnh. Gia cầm nói chung và gà nói riêng là loài vật nuôi mẫn cảm, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm. Thực tế chăn nuôi cho thấy, gà là một vật nuôi rất mẫn cảm với bệnh truyền nhiễm như: H5N1, Newcastle, CRD Những bệnh này có ảnh hưởng rất lớn tới số lượng và chất lượng đàn gà. Từ đó gây thiệt hại nghiêm trọng đến kinh tế và sự phát triển của chăn nuôi gà, đặc biệt là chăn nuôi gà công nghiệp. Xuất phát từ thực tiễn trên, chúng tôi tiến hành thực hiện chuyên đề: “Thực hiện quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh trên đàn gà thịt nuôi chuồng kín tại Thái Nguyên”.
2 1.2. Mục đích và yêu cầu của chuyên đề 1.2.1. Mục đích của chuyên đề - Thực hiện được quy trình chăm sóc nuôi dưỡng gà thịt. - Thực hiện đầy đủ lịch phòng bệnh cho gà thịt. - Biết so sánh, tìm hiểu để xác định được tình hình nhiễm bệnh trên đàn gà thịt nuôi chuồng kín. - Đưa ra phác đồ điều trị bệnh cho gà thịt. 1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề - Trực tiếp thực hiện quy trình chăm sóc và nuôi dưỡng gà thịt. - Sử dụng các biện pháp để chẩn đoán bệnh cho gà thịt. - Thực hiên các phác đồ điều trị bệnh.
3 Phần 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập 2.1.1. Điều kiện tự nhiên Đồng Hỷ là một huyện miền núi phía Đông Bắc tỉnh Thái Nguyên. Diện tích 427.73 km2, dân số 88.439 người. Huyện lỵ đặt tại thị trấn Chùa Hang, cách trung tâm thành phố Thái Nguyên 3 km về phía Đông Bắc. Địa phận huyện Đồng Hỷ trải dài từ 21°32’ đến 21°51’độ vĩ bắc, 105°46’ đến 106°04’ độ kinh đông. Phía Bắc giáp huyện Võ Nhai và tỉnh Bắc Cạn, phía Nam giáp huyện Phú Bình và thành phố Thái Nguyên, phía Đông giáp tỉnh Bắc Giang, phía Tây giáp huyện Phú Lương và thành phố Thái Nguyên. Địa giới tự nhiên phân cách Đồng Hỷ và thành phố Thái Nguyên là dòng sông Cầu uốn lượn quanh co từ xã Cao Ngạn theo hướng Bắc - Nam xuống đến đập Thác Huống. Huyện Đồng Hỷ gồm 3 thị trấn và 17 xã: 3 thị trấn: thị trấn Chùa Hang, thị trấn Sông Cầu, thị trấn Trại Cau. 17 xã: Văn Lăng, Hòa Bình, Tân Long, Quang Sơn, Hóa Thượng, Hóa Trung, Minh Lập, Cao Ngạn, Đồng Bẩm, Khe Mo, Văn Hán, Linh Sơn, Nam Hòa, Tân Lợi, Cây Thị, Hợp Tiến, Huống Thượng. Địa hình đất đai: đồi núi xen kẽ các thung lũng, đất lâm nghiệp chiếm 50,8%, đất nông nghiệp 16,4%, đất thổ cư 3,96%, đất cho các công trình công cộng 3,2% và đất cho sử dụng chiếm 25,7%. Núi Chùa Hang - xa còn gọi là núi đá Hoá Trung, núi Long Tuyền, nằm trên đất thị trấn Chùa Hang, huyện Đồng Hỷ ngày nay. Khí hậu: Khí hậu Đồng Hỷ chia thành 2 mùa, mùa mưa và mùa khô. Nhiệt độ không khí trung bình 23°C, tháng cao nhất là 28°C, tháng thấp nhất là 16,1°C.
4 Độ ẩm trung bình năm 82%, tháng cao nhất là 86%, tháng thấp nhất là 78%. Khí hậu chia thành 2 mùa, mùa mưa và mùa khô, lượng mưa trung bình khoảng 2.000 - 2.500 mm/năm Tài Nguyên Đồng Hỷ có vàng sa khoáng ở khu vực Ngàn Me, Cây Thị, cụm mỏ sắt Trại Cau (trữ lượng khoảng 20 triệu tấn) và mỏ Linh Sơn (trữ lượng từ 1 - 3 triệu tấn). Ngoài ra, Đồng Hỷ còn có nhiều khoáng sản như: đá xây dựng, đất sét, đá vụn, cát sỏi, đá Carbuat, Dolomit 2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội Hầu hết các xã, thị trấn ở Đồng Hỷ có đường ô tô đến trung tâm. Đất đai ở Đồng Hỷ thích hợp cho việc trồng rừng, trồng lúa, nấm, rau màu và chăn nuôi gia cầm Những năm gần đây tình hình chính trị, kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện đã có những chuyển biến tích cực. Nhiều chỉ tiêu đạt cao so với kế hoạch như: sản lượng lương thực có hạt cả năm ước đạt 52,7 nghìn tấn, vượt 17% kế hoạch; diện tích trồng rừng đạt gần 1,5 nghìn ha, vượt 49% kế hoạch; thu ngân sách trong cân đối đạt gần 123 tỷ đồng, vượt 33% dự toán tỉnh giao Người dân trên địa bàn huyện chủ yếu là nông dân làm ruộng, trồng chè, trồng cây, chăn nuôi tại địa phương và một số hộ kinh doanh nhỏ lẻ. 2.1.3. Điều kiện cơ sở vật chất của trại Trang trại được xây dựng năm 2019. Cơ sở vật chất được đầu tư hiện đại. - Trại được thiết kế xa khu dân cư, trường học, chợ - Trang trại gồm 4 dãy chuồng cách nhau 15 mét, mỗi chuồng gồm có 1 tầng, với quy mô nuôi được 40000 gà/lứa. - Hệ thống máng ăn được lắp đặt và sử dụng tự động. Máng uống nước tự động, một dãy chuồng gồm 4 dãy máng ăn và 5 đường nước uống. Nền trại
5 bê tông và mái được lợp bằng tôn, có một lớp trấu dày 5 - 7cm để cách nhiệt. - Có 2 kho cám, 4 xilo cám, 2 máy phát điện, 2 máy nén khí, mỗi chuồng 8 quạt thông gió và mỗi trại có 1 lò sưởi, 4 hitter úm gà. - Trong một chuồng có 4 cảm biến nhiệt để theo dõi nhiệt độ trong chuồng nuôi. - Hệ thống nước cung cấp cho chăn nuôi và sinh hoạt được sử dụng là nước giếng khoan công nghiệp có bể xử lí nước trước khi sử dụng. - Hệ thống điện của trại sử dụng dòng điện 3 pha và được lắp thiết bị cảnh báo mất điện. - Mỗi chuồng được lắp đặt một camera và 6 camera xung quanh để theo dõi. 2.1.4. Cơ cấu tổ chức của trại Cơ cấu của trại tổ chức như sau: - Diện tích chuồng trại là 4760m2 (4 chuồng). - Gồm 4 dãy chuồng, mỗi chuồng nuôi khoảng 10000 con. - Mỗi chuồng có chiều dài 70 m, chiều rộng 17 m. - Đội ngũ cán bộ, quản lý, kĩ thuật, công nhân gồm: + 01 kĩ sư + 03 công nhân + 02 sinh viên thực tập + Và 01 quản lí trại. - Trong quá trình thực tập tại cơ sở, trại tạo điều kiện cho chỗ ở và sinh hoạt với trại. 2.2. Tổng quan tài liệu 2.2.1. Cơ sở khoa học 2.2.1.1. Một số đặc điểm của giống gà broiler C.P 707 (ROSS 308) - Nguồn gốc xuất xứ : Hãng ross breeder được thành lập từ năm 1920 ở Anh,.Giống gà Ross được hình thành vào năm 1978 đến năm 1998 thì hợp
6 nhất thành hãng Arbor brands,Nicholas Turkeys,Indian River brands, mặc dù hợp nhất nhưng tên giống gà Ross vẫn tiếp tục giao dịch trên thị trường thế giới: Ross 208,Ross 308,Ross 508,Ross 708.Việt Nam nhập gà Ross 208 năm 1993,trong quá trình phát triển nhập thêm Ross 308,Ross 508. Về đặc điểm ngoại hình: Lông màu trắng, mào đơn, ngực sâu, rộng, cơ ngực và cơ đùi phát triển, thân thịt chiếm tỷ lệ tương đối cao so với khối lượng sống. Về khả năng sản xuất: Một số chỉ tiêu sản xuất chính của gà broiler Ross 308 như sau: Khối lượng Tăng khối lượng Ngày Hệ sô chuyển hóa sống tuyệt đối tuổi thức ăn (g) (g/con/ngày) 28 1412 83 1,462 35 2021 89 1,607 42 2562 90 1,751 2.2.1.2. Đặc điểm sinh lý tiêu hóa ở gà Gia cầm có tốc độ trao đổi chất và năng lượng cao hơn so với động vật có vú. Cường độ tiêu hoá mạnh ở gia cầm được xác định bằng tốc độ di chuyển của thức ăn qua ống tiêu hoá. Ở gà còn non, tốc độ này là 30 - 39 cm trong 1 giờ; ở gà lớn hơn là 32 - 40 cm và ở gà trưởng thành là 40 - 42 cm. Chiều dài của ống tiêu hoá gia cầm không lớn, thời gian mà khối thức ăn được giữ lại trong đó không vượt quá 2 - 4 giờ, ngắn hơn rất nhiều so với động vật khác [21]. - Tiêu hóa ở miệng: Gia cầm mổ thức ăn bằng mỏ, một phút mổ 180 - 240 lần, lúc đói mổ nhanh, mỏ mở rộng. Mặt trên lưỡi có những răng rất nhỏ hoá sừng hướng về cổ họng để đưa thức ăn về phía thực quản - thị giác và xúc giác kiểm tra tiếp nhận thức ăn, còn vị giác và khứu giác ý nghĩa kém hơn. Thiếu ánh sáng gà
7 ăn kém. Tuyến nước bọt kém phát triển. Nước bọt không chứa enzym, chỉ để dính bọc làm trơn thức ăn di chuyển vào thực quản. Thức ăn vào diều, khi đói theo ống diều vào thẳng dạ dày. Tuyến nhầy của thực quản tiết dịch nhầy làm thức ăn di chuyển dễ dàng. - Tiêu hóa ở diều: Ở diều, thức ăn được làm mềm, quấy trộn và tiêu hoá từng phần do các men thức ăn và vi khuẩn trong thức ăn thực vật. Thức ăn cứng lưu lại diều lâu hơn. Khi thức ăn hạt và nước tỷ lệ bằng 1:1 thì được giữ lại ở diều 5 - 6 giờ. Độ pH trong diều gia cầm là 4,5 - 5,8. Sau khi ăn 1 - 2 giờ diều co bóp theo dạng dãy (khoảng 3 - 4 co bóp) với khoảng cách 15 - 20 phút; sau 5 - 12 giờ là 10 - 30 phút, khi đói 8 - 16 lần/giờ. Ở diều, nhờ men amilaza tinh bột được phân giải thành đường đa có trọng lượng phân tử nhỏ hơn, một phần chuyển thành đường đơn glucoza. - Tiêu hóa ở dạ dày + Tiêu hóa ở dạ dày tuyến Cấu tạo từ cơ trơn là dạng ống ngắn, có vách dày nối với dạ dày cơ bằng eo nhỏ. Khối lượng 3,5 – 6 g. Vách gồm màng nhầy, cơ và màng mô liên kết. Dịch có chứa axit chlohydric, pepsin, men bào tử và musin. Sự tiết dịch của dạ dày tuyến là không ngừng, sau khi ăn càng được tăng cường. Thức ăn không giữ lâu ở dạ dày tuyến, khi được dịch dạ dày làm ướt, thức ăn chuyển đến dạ dày cơ nhờ nhịp co bóp đều đặn của dạ dày cơ (không quá 1 lần/phút). Ở dạ dày tuyến sự thuỷ phân protein như sau: Protein + nước + pepsin và HCL —> albumoza + pepton + Tiêu hóa dạ dày cơ Dạ dày cơ không tiết dịch tiêu hoá, mà dịch này từ dạ dày tuyến tiết ra chảy vào dạ dày cơ. Thức ăn được nghiền nát bằng cơ học, trộn lẫn và tiêu hoá dưới tác dụng của các men dịch dạ dày, enzym và vi khuẩn. Axit
8 chlohydric tác động làm cho các protein trở nên căng phồng, lung lay và nhờ có pepsin, chúng được phân giải thành pepton và một phần thành các axit amin. Dịch dạ dày tinh khiết, lỏng, không màu hoặc hơi trắng đục, độ axit tăng dần cùng với tuổi: Ở gà con vài ngày tuổi pH = 4,2 - 4,4, ở gà 31 - 40 ngày tuổi pH = 1,15 - 1,55 và giữ ở mức này với sự dao động không lớn trong các thời kỳ tuổi tiếp theo. Từ dạ dày cơ, các chất dinh dưỡng được chuyển vào manh tràng có các men của dịch ruột và tuyến tụy cùng tham gia, môi trường bị kiềm hoá tạo những điều kiện thích hợp cho sự hoạt động của các men phân giải protein và gluxit. Dạ dày cơ co bóp nhịp nhàng trong 2 pha: pha đầu 2 cơ chính; pha thứ 2 cơ trung gian, số lần co bóp phụ thuộc độ rắn của thức ăn, khi ướt 2 lần, rắn cứng 3 lần/phút. Sau 2 - 5 lần co bóp, thức ăn ở dạ dày được chuyển tới manh tràng. Sỏi và các dị vật trong dạ dày làm tăng tác động nghiền của vách dạ dày. - Tiêu hóa ở ruột Ruột non là cơ quan chính nơi tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng. Các men tiêu hoá quan trọng nhất là từ dịch dạ dày, cùng với mật đi vào manh tràng, chất tiết của các tuyến ruột có ý nghĩa kém hơn [21]. Các men trong ruột hoạt động trong môi trường axit yếu, kiềm yếu; pH dao động trong những phần khác nhau của ruột. Dịch ruột là một chất lỏng đục, có phản ứng kiềm yếu (pH là 7,42) với tỷ trọng 1,0076. Trong thành phần dịch ruột có các men proteolytic, aminolytic, lypolytic và cả men enterokinaza. Dịch tuỵ là một chất lỏng không màu, hơi mặn, có phản ứng hơi toan hoặc hơi kiềm (pH 7,2 - 7,5). Trong chất khô của dịch, ngoài các men, còn có các axit amin, lipit và các chất khoáng (NaCl, CaCl2, NaHCO3 ). Dịch tuỵ của gia cầm trưởng thành có chứa các men tripsin, cacbosipeptidaza,
9 amilaza, mantaza, invertaza và lipaza. Tripsin được bài tiết ra ở dạng chưa hoạt hoá là tripsinogen, dưới tác động của men dịch ruột enterokinaza, nó được hoạt hoá, phân giải các protein phức tạp ra các axit amin. Men proteolytic khác là các cacbosipeptidaza được tripsin hoạt hoá cũng có tính chất này. Các men amilaza và mantaza phân giải các polysacarit đến các monosacarit như glucoza, lipaza được dịch mật hoạt hoá, phân giải lipit thành glyserin và axit béo. Các quá trình tiêu hoá và hấp thu ở ruột non xảy ra đặc biệt tích cực. Sự phân giải các chất dinh dưỡng không chỉ có trong khoang ruột (tiêu hoá ở khoang), mà cả ở trên bề mặt các lông mao của các tế bào biểu bì (sự tiêu hoá ở màng). Các cấu trúc phân tử và trên phân tử của thức ăn có kích thước lớn được phân giải dưới tác động của các men trong khoang ruột, tạo ra các sản phẩm trung gian nhỏ hơn, chúng đi vào vùng có nhiều nhung mao của các tế bào biểu mô. Trên các nhung mao có các men tiêu hoá, tại đây diễn ra giai đoạn cuối cùng của sự thuỷ phân để tạo ra sản phẩm cuối cùng như axit amin, monosacarit chuẩn bị cho việc hấp thu. Khả năng tiêu hoá chất xơ của gia cầm rất hạn chế. Cũng như ở động vật có vú, các tuyến tiêu hoá của gia cầm không tiết ra một men đặc hiệu nào để tiêu hoá xơ. Một lượng nhỏ chất xơ được phân giải trong manh tràng bằng các men do vi khuẩn tiết ra. Những gia cầm nào có manh tràng phát triển hơn như đà điểu, ngan, ngỗng, thì các chất xơ được tiêu hoá nhiều hơn. 2.2.1.3. Đặc điểm sinh lý và giải phẫu cơ quan hô hấp của gà Theo Trần Thanh Vân và cs, (2015)[9] cho biết: hệ hô hấp của gia cầm gồm: lỗ mũi, xoang mũi, khí quản, 2 phế quản, 2 phổi, 9 túi khí. - Hai lỗ mũi nằm ở gốc mỏ và có đường kính rất nhỏ. Ở gà, phía ngoài hai lỗ mũi có “van mũi hoá sừng bất động” và xung quanh lỗ mũi có lông
10 cứng nhằm ngăn ngừa bụi và nước. - Xoang mũi được phát triển từ xoang miệng sơ cấp ở ngày ấp thứ 7. Xoang mũi ngắn, chia ra 2 phần: phần xương và phần sụn. Xoang mũi nằm ở mỏ trên. Xoang mũi là cơ quan thu nhận và lọc khí rồi chuyển vào khí quản, ở gà thanh quản dưới có hai nếp gấp liên kết, hai nếp gấp đó bị dao động bởi không khí và tạo nên âm thanh. - Khí quản là ống tương đối dài bao gồm nhiều vòng sụn và nhiều vòng hoá xương. Số vòng khí quản ở gà là 110 - 120 và hầu hết là sụn, còn ở thuỷ cầm hầu hết đã hoá xương. Khí quản tương đối cong queo, thành khí quản được cấu tạo bởi màng nhầy, màng xơ đàn hồi và màng thanh dịch ngoài. - Khí quản chia ra làm hai phế quản ở xoang ngực phía sau xương ngực. Mỗi phế quản dài 6 - 7 cm và có đường kính 5 - 6 mm. Một ống phế quản nối với lá phổi bên trái, còn một ống nối với lá phổi bên phải. Thành phế quản cấu tạo bởi màng nhầy (ở đó có nhiều tuyến nhỏ tạo ra các dịch nhầy, màng xơ đàn hồi), có các bán khuyên sụn trong suốt và thanh dịch ngoài. - Phổi và phế quản được hình thành từ các nếp gấp ống hầu ở cuối khí quản vào ngày ấp thứ 4, ở ngày ấp thứ 5 xuất hiện túi phổi có màu dạng phế quản. Ở ngày ấp thứ 9 phổi đang phát triển và chia ra mạng lưới phế quản, ở phần cuối của nó hình thành các ống hô hấp. Phổi của gia cầm màu đỏ tươi, cấu trúc xốp, có dạng bọc nhỏ kéo dài, ít đàn hồi. Phổi nằm ở xoang ngực phía trục xương sống từ trục xương sườn thứ nhất đến mép trước của thận. Trọng lượng của phổi vào khoảng 1/180 thể trọng gia cầm, phụ thuộc vào tuổi và loài. Chức năng chính của phổi là làm nhiệm vụ trao đổi khí. - Túi khí là tổ chức mỏng bên trong chứa đầy khí. Các túi khí là sự mở rộng và tiếp dài của phế quản. Cơ thể gia cầm có 9 túi khí chính, trong đó có 4 đôi xếp đối xứng, còn 1 túi khí đơn. Các đôi túi khí xếp đối xứng là đôi túi khí
11 xương đòn, đôi túi khí ngực trước, đôi túi khí ngực sau, đôi túi khí bụng. Túi khí đơn là túi khí cổ. Các túi khí thực ra không phải là xoang tận cùng của phế quản sơ cấp và phế quản thứ cấp mà tất cả chỉ là phế nang khổng lồ. Theo Trần Thanh Vân và cs, (2015)[9], tần số hô hấp dao động trong khoảng rất lớn, nó phụ thuộc vào loài, tuổi, sức sản xuất, trạng thái sinh lý của gia cầm và điều kiện thức ăn, nuôi dưỡng, nhiệt độ, độ ẩm, thành phần không khí. Trong điều kiện nuôi dưỡng tốt, tần số hô hấp tương đối ổn định. Gia cầm càng lớn thì tần số hô hấp càng nhỏ. Ban đêm tần số hô hấp giảm chậm xuống 30 - 40 %. Nhiệt độ tăng tần số hô hấp cũng tăng. Nếu nhiệt độ tăng tới 37 0C thì nhịp thở của gà lên tới 150 lần/phút. Tần số hô hấp ở gà trưởng thành là 25 - 45 lần/phút. Gà từ 4 - 20 ngày tuổi là 30 - 40 lần/phút. Cơ chế hô hấp của gia cầm gồm động tác hít vào và động tác thở ra với sự hoạt động của phổi và hệ thống 9 túi khí chính. Vận động của xương sườn đóng vai trò quan trọng trong cử động hô hấp. Lúc giãn, không khí xoang ngực giãn và mở rộng làm cho áp lực xoang ngực thấp hơn áp lực bên ngoài, do đó không khí từ ngoài đi vào trong phổi. Lúc hít vào, không khí qua phổi vào các nhánh nhỏ và vào các túi khí. Lúc thở ra thì ngược lại, không khí đi từ các túi khí đi ra ngoài qua phổi lần thứ hai, vì vậy người ta gọi là cơ chế hô hấp kép. Vì phổi gia cầm nhỏ nhưng do không khí tuần hoàn hai lần nên lượng oxy cung cấp vẫn đảm bảo. Trong thời gian ngủ quá trình trao đổi chất nói chung giảm xuống 50 %. Trong thời gian hoạt động mạnh (bay, chạy, nhảy, ) quá trình trao đổi chất tăng lên và mức độ trao đổi khí tăng lên 60 – 100 %. Hoạt động của phổi và túi khí của gia cầm bao gồm: khí lưu thông, khí hít vào thêm, khí thở ra thêm. Hoạt động của phổi và túi khí nói lên khả năng hô hấp lớn nhất của gia cầm. Sau khi thở ra thêm, trong phổi vẫn còn một lượng khí nhỏ lưu lại gọi
12 là khí cặn. Hoạt động phổi và túi khí của gà tổng cộng là 169 cm3. Một lượng nhỏ khí O2 được hòa tan vào máu và theo máu đến các mô bào, còn phần lớn kết hợp với hemoglobin trong hồng cầu để tạo oxy - hemoglobin vận chuyển theo tuần hoàn máu. Lượng O2 tối đa kết hợp với 3 hemoglobin gọi là dung lượng O2 máu, dao động trong khoảng 12 - 21 cm (Trần Thanh Vân và cs, 2015) [9]. 2.2.1.4. Nhu cầu dinh dưỡng của gà thịt Năng lượng: gà có khả năng chuyển hoá năng lượng từ những carbonhydrate đơn giản, một vài carbonhydrate phức tạp như dầu và mỡ, nhưng những carbonhydrate quá phức tạp như cellulose thì gà không thể sử dụng được. Mặc dù vậy nhưng gà cũng cần môt lượng cellulose nhất định để làm chất đệm giúp quá trình tiêu hoá được dễ dàng. Tỷ lệ chất xơ trong khẩu phần không được vượt quá 4%. Nhu cầu về năng lượng cho các mục đích trao đổi rất khác nhau, do vậy nếu thiếu năng lượng sẽ ảnh hưởng đến hầu hết các quá trình sản xuất. Đối với gà nuôi lấy thịt nhu cầu năng lượng thường cao hơn đẻ. Protein: đây là một chỉ số dinh dưỡng quan trọng có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, sức sản xuất và chất lượng sản phẩm. Người ta cho rằng 20 – 25 % sức sản xuất của gia cầm ảnh hưởng trực tiếp bởi dinh dưỡng protein. Gà thịt cần tỉ lệ protein tương đối cao trong khẩu phần để hỗ trợ tăng trưởng nhanh. Khối lượng của gà thịt thương phẩm sẽ tăng lên gấp 50 - 55 lần trong 6 tuần sau khi nở. Một phần lớn của việc tăng trọng này là tăng trưởng các mô có nhiều protein. Nước: chính là một thành phần dinh dưỡng quan trọng cho bất kỳ cơ thể sống nào kể cả gia cầm. Nước không những là chất dẫn giúp vật hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn mà nước còn giúp cơ thể đào thải độc tố, giúp các tế bào hoạt động khỏe mạnh hơn Hầu hết các động vật khác kể cả gà sẽ cần
13 một lượng nước khoảng 50ml/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày. Khi thời tiết ấm áp, nhu cầu này có tăng lên một chút và tương tự, khi thời tiết lạnh, lượng nước gà cần sẽ giảm hơn so với bình thường. Khoáng chất: là phần vô cơ trong thành phần thức ăn chăn nuôi gia cầm, thường chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong khẩu phần thức ăn, tuy nhiên khoáng chất có một vai trò vô cùng quan trọng đối với gia cầm. + Khoáng đa lượng: canxi, photpho: trong cơ thể canxi chiếm 1,3 - 1,8 % khối lượng cơ thể, phopho chiếm 0,8 – 1 % khối lượng cơ thể. + Khoáng vi lượng: các khoáng vi lượng gồm có đồng, kẽm, sắt, iodine và selenium cũng rất cần thiết cho sự phát triển của gia cầm. Trong cơ thể vật nuôi và con người khoáng chất có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành các tổ chức trong cơ thể như xương, răng, máu, mô thịt, một số chất khoáng có vai trò trong quá trình tạo các kênh ion như natri, kali, một số khác lại có tác dụng trong việc kích thích sự hoạt động của các enzyme, khoáng chất còn có tác dụng trong việc tham gia hệ thống đệm trong cơ thể 2.2.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quá trình sinh trưởng, phát triển của gà thịt - Ảnh hưởng của dòng giống Trong cùng điều kiện chăn nuôi, mỗi giống khác nhau sẽ có khả năng sinh trưởng khác nhau. Tài liệu của Chanbers J. R. (1990)[12] cho biết, nhiều gen ảnh hưởng đến sự phát triển của gà. Có gen ảnh hưởng đến sự phát triển chung hoặc ảnh hưởng tới sự phát triển theo nhóm tính trạng hay một vài tính trạng riêng lẻ. - Ảnh hưởng của tính biệt và tốc độ mọc lông Sự khác nhau về tốc độ sinh trưởng và khối lượng của cơ thể gà do yếu tố tính biệt quy định trong đó con trống có tốc độ sinh trưởng nhanh hơn con mái. Tốc độ mọc lông có liên hệ với chất lượng thịt gia cầm, những gia cầm
14 có tốc độ mọc lông nhanh thường có chất lượng thịt tốt hơn. - Ảnh hưởng của chế độ dinh dưỡng. Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng đối với sinh trưởng của gia cầm. Việc cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng và cân đối giữa các chất sẽ giúp cho gia cầm phát huy cao tiềm năng di truyền về sinh trưởng. Dinh dưỡng là một trong những nhân tố quan trọng quyết định đến khả năng sinh trưởng của gia cầm, khi đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng thì thời gian đạt khối lượng tiêu chuẩn sẽ giảm xuống. Chanbers J. R.(1990)[12] cho biết, tương quan giữa trọng lượng của gà và hiệu quả sử dụng thức ăn khá cao (r = 0,5 - 0,9). Để phát huy khả năng sinh trưởng của gia cầm không những cần cung cấp đủ năng lượng, thức ăn theo nhu cầu mà còn phải đảm bảo cân bằng protein, acid amin và năng lượng. Do vậy, khẩu phần ăn cho gà phải hoàn hảo trên cơ sở tính toán nhu cầu của gia cầm. - Ảnh hưởng của môi trường Điều kiện môi trường có ảnh hưởng lớn đến quá trình sinh trưởng của gia cầm. Nếu điều kiện môi trường là tối ưu cho sự sinh trưởng của gia cầm thì gia cầm khỏe mạnh, lớn nhanh, nếu điều kiện môi trường không thuận lợi thì tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển gây bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe gia cầm. Nhiệt độ cao làm cho gà sinh trưởng chậm, tăng tỷ lệ chết, gây thiệt hại kinh tế lớn khi chăn nuôi gà broiler theo hướng công nghiệp ở vùng khí hậu nhiệt đới. Chế độ chiếu sáng ảnh hưởng tới khả năng lấy thức ăn, sinh trưởng do vậy chế độ chiếu sáng là một vấn đề cần quan tâm. Tổng thời gian chiếu sáng cho gà thịt từ 1 ngày đến 4 tuần khoảng 20 - 24 giờ và 10 - 18 giờ cho gà từ 5 tuần đến xuất bán [20].
15 Ngoài ra trong chăn nuôi cũng bị tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau như: độ ẩm, độ thông thoáng, tốc độ gió lùa và ảnh hưởng của mật độ nuôi nhốt đến khả năng sinh trưởng của gia cầm. Sinh trưởng của gia súc, gia cầm luôn gắn với phát dục, đó là quá trình thay đổi chất lượng, là sự tăng lên và hoàn chỉnh về tính chất, chức năng hoạt động của cơ thể. Hai quá trình đó liên quan mật thiết và ảnh hưởng lẫn nhau tạo nên sự hoàn thiện cơ thể gia súc, gia cầm. Sinh trưởng và phát dục của cơ thể gia súc, gia cầm tuân theo tính quy luật và theo giai đoạn. 2.2.1.6. Các bệnh thường gặp trên gà thịt Trong thời gian nuôi dưỡng hàng ngày phải theo dõi tình hình sức khỏe của đàn gà để chẩn đoán, phát hiện bệnh và có những hướng điều trị kịp thời. Trong thời gian nuôi gà thường gặp bệnh như sau:  Bệnh bạch lỵ - Nguyên nhân: Do vi khuẩn gram âm Salmonella gallinarum, Salmonella pullorum gây ra, chủ yếu thông qua đường tiêu hoá và hô hấp. Gà đã khỏi bệnh vẫn tiếp tục thải vi khuẩn ra theo phân, đây là nguồn lây lan quan trọng và nguy hiểm nhất. - Triệu chứng: + Ở gà con: gà bị bệnh nặng từ mới nở đến 2 tuần tuổi, tỷ lệ mắc bệnh cao nhất vào lúc 24 - 48 giờ sau khi nở. Biểu hiện: gà yếu, bụng trễ do lòng đỏ không tiêu, tụ tập thành từng đám, kêu xáo xác, ủ rũ. Lông xù, ỉa chảy, phân trắng mùi hôi khắm có bọt trắng, có khi lẫn máu, phân bết quanh hậu môn, gà chết 2 - 3 ngày sau khi phát bệnh. + Ở gà lớn: gà thường bị bệnh ở dạng ẩn (mãn tính). Gà biểu hiện gầy yếu, ủ rũ, xù lông, niêm mạc, mào, yếm nhợt nhạt - Bệnh tích: ở gà con mổ khám thấy gan, lách bị viêm sưng có màu đỏ, tím ở lách, tim, phổi có các hoại tử.
16 - Phòng bệnh: + Nhập giống từ cơ sở gà bố mẹ đảm bảo nguồn gốc. + Nuôi dưỡng chăm sóc tốt để tăng sức đề kháng cho gà. + Thức ăn trên máng phải thường xuyên sàng qua để loại bỏ những phân gà dính bám vào thức ăn có mang mầm bệnh. + Giữ gìn vệ sinh chuồng trại để làm giảm nguy cơ lây lan bệnh. + Dùng dung dịch formol 2 – 5 % để sát trùng toàn bộ khu chuồng nuôi và khu vực xung quanh. - Điều trị: + Dùng nofacolipha vào nước hoặc trộn vào thức ăn, vitamin B - complex: 1g/1 lít nước, vitamin C: 1 g/1 lít nước. Dùng liên tục 3 - 5 ngày. + Hoặc dùng thuốc colistin: liều 1g/2lít nước cho gà uống liên tục trong 4 - 5 ngày.  Bệnh CRD - Nguyên nhân: Theo Trần Thị Thủy (2017) [22], bệnh do Mycoplasma gallisepticum gây ra. Gà 2 - 12 tuần tuổi và gà sắp đẻ dễ bị nhiễm hơn các lứa tuổi khác, thường hay phát bệnh khi trời có mưa phùn, gió mùa, độ ẩm không khí cao. - Triệu chứng: + Thời gian ủ bệnh từ 6 - 21 ngày. + Gà trưởng thành và gà đẻ: tăng khối lượng chậm, thở khò khè, chảy nước mũi, ăn ít, gà trở nên gầy ốm, gà đẻ giảm sản lượng trứng nhưng vẫn duy trì ở mức độ thấp. + Gà thịt: xảy ra giữa 3 - 8 tuần tuổi với triệu chứng nặng hơn so với các loại gà khác do kết hợp với các mầm bệnh khác (thường với E. coli). Vì vậy trên gà thịt còn gọi là thể kết hợp E. coli - CRD (C - CRD) với các triệu chứng:
17 âm ran khí quản, chảy nước mũi, ho, sưng mặt, sưng mí mắt, viêm kết mạc. - Phòng bệnh: thực hiện tốt quy trình vệ sinh thú y, chuồng thông thoáng, mật độ hợp lý, nhiệt độ thích hợp, chăm sóc và nuôi dưỡng tốt, cho uống thuốc để phòng bệnh. - Điều trị: + Doxycycline (50 %): liều 25 g/kg thể trọng, uống liên tục: 5 ngày. +Tilmicosin: liều 0,3ml/lít nước, uống liên tục : 5 ngày.  Bệnh cầu trùng - Nguyên nhân: Do các loại cầu trùng thuộc giống Eimeria gây ra. Gà con 9 - 10 ngày tuổi bắt đầu nhiễm bệnh nhưng tỷ lệ nhiễm cao nhất ở giai đoạn từ 15 - 45 ngày tuổi. Gà bị nhiễm do nuốt phải noãn nang cầu trùng có trong thức ăn, nước uống. Bệnh xảy ra quanh năm nhưng trầm trọng nhất là vào vụ xuân hè khi thời tiết nóng ẩm. Theo Đoàn Văn Hùng (2014)[17], các loại cầu trùng gây bệnh cho gà tồn tại rất lâu ngoài môi trường và rất khó tiêu diệt bằng các loại thuốc sát khuẩn cũng như vôi bột vì vậy đàn gà rất dễ bị mắc bệnh từ môi trường. - Triệu chứng: + Gà bệnh ủ rũ, ăn ít, uống nhiều nước, xù lông, cánh sã, chậm chạp, phân dính quanh hậu môn, phân loãng, sệt, có màu socola hoặc đen như bùn. + Nếu gà bị bệnh nặng thì phân lẫn máu tươi, gà mất thăng bằng, cánh tê liệt, niêm mạc nhợt nhạt, da và mào tái nhợt do mất máu. Tỷ lệ ốm cao, nhiều gà chết. - Bệnh tích: + Cầu trùng manh tràng: manh tràng sưng to và chứa đầy máu. + Cầu trùng ruột non: ruột non căng phồng, xuất huyết bề mặt ruột có nhiều đốm trắng xám, bên trong ruột có dịch nhầy màu hồng.
18 - Điều trị: + Dùng coxymax: liều 1 g/1 lít nước hoặc 100 g/500 kg P, dùng liên tục trong 3 ngày, nghỉ 2 ngày sau đó dùng liệu trình mới nếu gà chưa khỏi. + Dùng colistin: liều 1 g/2 lít nước cho gà uống liên tục trong 4 - 5 ngày. Kết hợp tiêm bắp vitamin chống mất máu và cho uống vitamin C để tăng sức đề kháng cho gà.  Bệnh do E. coli (Colibacillosis) - Nguyên nhân: Do vi khuẩn Escherichia coli (E. coli) gây ra. Chúng tôi thấy gà ở mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh, đặc biệt là giai đoạn gà con 3 - 15 ngày tuổi, tỷ lệ chết 20 - 60 %, gà lớn bệnh ở thể nhẹ và ít chết. Truyền bệnh trực tiếp qua trứng bệnh, lây bệnh nhanh chóng trong lò ấp, ngoài ra có thể lây bệnh gián tiếp qua thức ăn, nước uống và qua vết hở của rốn. - Triệu chứng: + Đầu ổ dịch gà bệnh thường chỉ kém ăn, sức lớn cả đàn chậm lại, sau đó bệnh có thể tiến triển cấp tính ở những đàn gia cầm con. + Gà bị bệnh thường ủ rũ, xù lông, gầy rạc. Một số con có triệu chứng sốt, sổ mũi và khó thở. Sau vài ngày gà ỉa chảy, phân lỏng có dịch nhầy màu nâu, trắng, xanh, đôi khi lẫn máu rồi chết hàng loạt. Đôi khi gà có hiện tượng sưng khớp. - Bệnh tích: + Gan sưng và xuất huyết, gan sưng đỏ, gan và màng bao tim có lớp nhầy trắng. Màng túi khí có nốt xuất huyết nhỏ. Niêm mạc ruột sưng đỏ, ỉa phân trắng. Gia cầm ở thời kỳ đẻ, buồng trứng bị vỡ và teo. - Điều trị: + Tiêm gentamycine với liều 8mg/kg khối lượng cơ thể. + Hoặc cho uống florfenicol 20% liều 1ml/10 kg khối lượng cơ thể.
19 + Bổ sung vitamin C với liều 1g/lít nước để nâng cao sức đề kháng. 2.2.1.6. Giới thiệu thuốc sử dụng trong đề tài Thuốc doxycyline: - Tính chất: Doxycycline có kháng khuẩn phổ rộng với các vi khuẩn G+ như Staphylococcus, Streptococcus, Actinomyces; các vi khuẩn G- như E.Coli, Klebsiella bacteroides, Enterobacter, Proteus và Pseudomonasaeruginosa, Salmonella, Bordetella spp, Brucella, Bartonella, Haemophilus spp, Pasteurella multocida, Shigella và Yersinia pestis, kể cả Mycoplasma, Chlamydia, Rickettsia, Doxycycline có ái lực rất mạnh đến các mô phổi, vì thế nó đặc biệt thích hợp trong phòng và điều trị nhiễm trùng đường hô hấp. - Chỉ định: dùng trên lợn, bê, nghé, gia cầm và thủy cầm. Gia cầm và thủy cầm: bệnh CRD, viêm túi khí do E. coli, tiêu chảy phân trắng do E. coli, thương hàn, - Liều lượng và cách dùng: + Trộn thức ăn hay pha nước uống: dùng 3 - 5 ngày. + Gia cầm và thủy cầm: 1g/ 1 - 2 lít nước uống.  Thuốc florfenicol Florfenicol là kháng sinh thế hệ mới nhất của nhóm Phenicol, là kháng sinh tổng hợp phổ rộng, có hiệu quả trong điều trị các bệnh do vi khuẩn Gram (+) và Gram (-). Kháng sinh florfenicol: dạng bột, màu trắng, không mùi, nhưng có vị đắng và tan kém trong nước. Cơ chế tác động: Florfenicol có hoạt tính chống lại sự phát triển của vi khuẩn bằng cách kết dính với tiểu đơn vị 50S của ribosom, ngăn chặn cầu nối peptid giữa các acid amin. Vì vậy ức chế sự tổng hợp protein làm cho vi khuẩn không còn khả
20 năng phát triển và tồn tại. - Chỉ định: dùng trên lợn, bê, nghé, gia cầm và thủy cầm. Gia cầm và thủy cầm: bệnh CRD, viêm túi khí do E. coli, tiêu chảy phân trắng do E. coli, thương hàn, - Liều lượng và cách dùng: + Trộn thức ăn hay pha nước uống: dùng 3 - 5 ngày. + Gia cầm và thủy cầm: 1g/ 1 - 2 lít nước uống.  Thuốc Tilmicosin Tilmicosin là một kháng sinh bán tổng hợp thuộc nhóm Macrolide và có tác động lên quá trình tổng hợp protein. Nó có hoạt tính kháng khuẩn, nhưng ở nồng độ cao lại có tác động diệt khuẩn. + Phòng, trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp gây bởi Mycoplasma spp, Pasteurella multocida, Actinobacillus pleuropneumoniae, Actinomyces pyogenes and Mannheimia haemolytica và những vi khuẩn khác nhạy cảm với Tilmicosin. Đặc trị các bệnh viêm đường hô hấp do Mycoplasma gallisepticum, Mycoplasma synoviae và Mycoplasma ghép các vi trùng gây viêm phổi khác với các triệu chứng viêm phổi khò khè, sưng phù đầu, viêm sưng khớp. - Chỉ định: dùng trên lợn, bê, nghé, gia cầm và thủy cầm. - Liều lượng và cách dùng: Gà, vịt, cút (nuôi thịt): 15-20 mg Tilmicosin/ kg thể trọng/ 3-5 ngày. + 0,3ml/lít nước  Thuốc himoxin - Là kháng sinh hàm lượng cao, phổ kháng khuẩn rộng, chỉ định phòng và điều trị các bệnh viêm da, các viêm nhiễm cấp tính trên đường hô hấp và tiêu hóa gây ra bởi các vi khuẩn nhạy cảm với amoxicillin. Với chất dẫn đặc biệt, độ hòa tan của himoxin - 50% rất tốt, dung dịch đã pha ổn định về hiệu
21 lực trong thời gian dài: Gia cầm: phòng và trị các bệnh trên đường tiêu hóa, hô hấp (do Mycoplasma. Haemophilus, ), tiêu chảy (do E. coli, Salmonella, ) và các bệnh viêm nhiễm khác (do Streptococcus, Staphylococcus, ). - Liều lượng và cách dùng: Gia cầm: tiêu chảy, viêm ruột, liều 0,02 - 0,1g/kg thể trọng. Hoặc sử dụng theo liều chung như sau: Hòa trong nước uống: 100g himoxin - 50% với 500 - 1.000 lít nước, cho uống từ 3 - 6 ngày liên tục. Trộn vào thức ăn: 100g himoxin - 50% cho 200 - 400 kg thức ăn (500g cho 1 - 2 tấn thức ăn), cho ăn liên tục trong 3 - 6 ngày. Quy cách: Gói 100 g hoặc xô 1kg. - Bảo quản: bảo quản nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp. - Lưu ý: ngừng sử dụng thuốc trước khi xuất thịt: lợn, gia cầm: 15 ngày. Dùng thuốc theo sự hướng dẫn của bác sỹ thú y. Không sử dụng cho các con vật trong thời gian quá dài, hơn 7 ngày liên tục. 2.2.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước 2.2.2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước Nhìn chung chăn nuôi gia cầm ở nước ta đang phát triển khá nhanh và vững chắc cả về quy mô, sản lượng, chất lượng và hiệu quả. Trong đó chăn nuôi gà phát triển mạnh thì ảnh hưởng của dòng giống, mùa vụ và dịch bệnh xảy ra cũng là một vấn đề lớn cần phải giải quyết vì nó ảnh hưởng trực tiếp tới ngành chăn nuôi. Ở nước ta các công trình nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của mùa vụ đối với gà thịt cũng được quan tâm đến. Theo Hồ Lam Sơn (2005) [7], khi nghiên cứu năng suất thịt của gà broiler. sinh trưởng của gà broiler cả trống và mái vào mùa thu là tốt nhất,
22 tiếp sau đó là mùa đông, thấp nhất ở mùa hè. Khối lượng cơ thể của gà mái và gà trống đều đạt cao nhất vào mùa thu, thấp nhất ở mùa hè. Sự chênh lệch về khối lượng cơ thể nuôi ở các mùa đối với gà trống rõ hơn gà mái. Ở 84 ngày tuổi chênh lệch về khối lượng giữa mùa thu so với mùa hè: gà trống là 296,72 g, gà mái là 261,76 g; chênh lệch mùa đông so với mùa hè: gà trống là 233,16 g, gà mái là 93,1 g; chênh lệch giữa mùa thu so với mùa đông: gà trống là 63,58 g, gà mái là 252,45 g. Phan Cự Nhân và Trần Đình Miên (1998) [6] cho biết, tốc độ mọc lông là tính trạng di truyền liên kết với giới tính, trong cùng một dòng gà thì gà mái có tốc độ mọc lông đều hơn gà trống, đó là hormone tác dụng ngược chiều với gen liên kết giới tính. Trong cùng một giống, cùng giới tính, ở gà có tốc độ mọc lông nhanh có tốc độ sinh trưởng, phát triển tốt hơn. Bùi Đức Lũng và Lê Hồng Mận (1993) [5] cho biết, gà broiler nuôi trong vụ hè cần phải tăng mức ME và CP cao hơn nhu cầu vụ đông 10 - 15%. Ảnh hưởng của dịch bệnh là điều mà tất cả mọi người đều rất quan tâm vì nó không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới vật nuôi mà còn lây lan dịch bệnh, giảm hiệu quả chăn nuôi và gây thiệt hại kinh tế. Theo Nguyễn Hữu Vũ và Nguyễn Đức Lưu (2001) [10], tác nhân gây bệnh CRD là Mycoplasma gallisepticum, tỷ lệ nhiễm bệnh ở miền Bắc Việt Nam là 51,6% ở gà thương phẩm, còn gà giống là 10%, tỷ lệ đẻ trứng giảm 20 - 30%. Phạm Sỹ Lăng và Trương Văn Dung (2002) [4] cho biết, bệnh CRD có thể làm giảm tỷ lệ đẻ trứng xuống tới 30 %, giảm tỷ lệ ấp nở tới 14 % và giảm trọng lượng của gà thịt thương phẩm tới 16 %. Ngoài ra bệnh còn kết hợp với các bệnh khác như: Newcastle, viêm phế quản truyền nhiễm, tụ huyết trùng, bệnh do E. coli đã gây nên những vụ dịch với tỷ lệ chết cao. Hoàng Huy Liệu (2002) [18] cho biết, bệnh CRD do 3 loài
23 Mycoplasma gây ra: M.gallisepticum, M.synoviae, M.meleagridis. Nhưng chủ yếu là loài M.gallisepticum. Mycoplasma có nghĩa là “dạng nấm”, nhìn dưới kính hiển vi thì giống như tế bào động vật nhỏ, không nhân; gallisepticum có nghĩa là “gây độc cho gà mái”. Điều này được thấy rõ tỷ lệ nhiễm bệnh ở gà đẻ trứng rất cao và sản lượng trứng được giảm đáng kể. Hoàng Hà (2009) [16] cho biết, trong tự nhiên thời gian ủ bệnh CRD từ 3 - 8 tuần tuổi. Bệnh CRD rất phổ biến ở gà và tỷ lệ gà bị nhiễm bệnh này là rất cao: 10 - 15% (ở đàn gà giống), 30 - 40% (ở đàn gà thịt) và 70 - 80% (ở đàn gà đẻ). Nguyễn Lân Dũng và cs (2007) [2] cho biết, năm 1898, Nocard E. và cs lần đầu tiên phân lập được Mycoplasma từ bò bị bệnh viêm phổi màng phổi truyền nhiễm. Khi đó được gọi là vi sinh vật viêm màng phổi (PPO: Pleuropneumonia organism). Về sau người ta tiếp tục phân lập được PPO từ các động vật khác và đổi tên là vi sinh vật loại viêm màng phổi (PPLO: Pleuropneumonia like organism). Từ năm 1955, PPO và PPLO được chính thức đổi thành Mycoplasma. Trường Giang (2008) [15] cho biết, trên gà thịt: bệnh hay xảy ra lúc đàn gà được 4 - 8 tuần, triệu chứng thường nặng hơn so với các loại gà khác do sự phụ nhiễm các loại vi trùng khác mà thông thường nhất là E. coli, vì vậy trên gà thịt người ta còn gọi là thể kết hợp E. coli - CRD (C - CRD) với các triệu chứng giảm ăn, chảy nước mũi, xuất hiện âm ran khí quản, ho, viêm kết mạc mắt, chảy nước mắt, sưng đầu, gà ủ rũ và chết sau khi mắc bệnh 3 - 4 ngày, tử số có thể lên đến 30%, số còn lại chậm lớn. Trên gà trưởng thành - gà đẻ: bệnh phát ra khi thay đổi thời tiết, tiêm phòng, chuyển chuồng, cắt mỏ, các triệu chứng chính vẫn là chảy nước mũi, thở khò khè, ăn ít, gà trở nên gầy ốm, gà đẻ giảm sản lượng trứng, trứng ấp nở cho ra các gà con yếu ớt. Ở một số đàn gà đẻ đôi khi chỉ thấy xuất hiện sự giảm sản lượng trứng, gà
24 con yếu, tỷ lệ ấp nở kém, còn các triệu chứng khác không thấy xuất hiện. Theo Trần Văn Hòa và cs (2001) [3], gà nhiễm cầu trùng bằng con đường duy nhất là miệng thông qua những chất mà gà thường xuyên tiếp xúc như: thức ăn, chất độn chuồng, phân, bụi, Mặc dù bình thường, bệnh cầu trùng gắn liền với chăn nuôi thâm canh cải tiến trong đó một số lượng lớn gà nuôi chung với nhau. Điều quan trọng là phải biết rằng bất kỳ điều kiện nào dẫn tới việc nuôi quá đông và tích tụ ô nhiễm phân trong môi trường đều có thể là tiền đề của căn bệnh quan trọng này, vì vậy các ổ dịch bệnh cầu trùng có thể xảy ra ở thôn xóm cũng như ở các xí nghiệp hiện đại. Theo Nguyễn Lân Dũng và cs (1995) [1], E. coli có sức đề kháng kém, bị diệt ở nhiệt độ 55 0C trong 1 giờ và ở 60 0C trong vòng 30 phút. Các chất sát trùng thông thường như nước gia ven 0,5%, phenol 0,5% diệt được E .Coli sau 2 - 4 phút. 2.2.2.2. Tình hình nghiên cứu thế giới Arbor Acres (1993) [11] khuyến cáo: với gà broiler giết thịt sớm 38 - 42 ngày tuổi, từ 1 ngày tuổi đến 3 ngày tuổi chiếu sáng 24/24 giờ cường độ chiếu sáng 20 lux, từ ngày thứ 4 trở đi thời gian chiếu sáng 23/24 giờ cường độ chiếu sáng 5 lux, với gà broiler nuôi dài ngày 49 - 56 ngày thời gian chiếu sáng ngày thứ 1 là 24 giờ; ngày thứ 2 là 20 giờ; ngày thứ 3 đến ngày thứ 15 là 12 giờ; ngày thứ 16 - 18 là 14 giờ; ngày 19 - 22 là 16 giờ; ngày 23 - 24 là 18 giờ và ngày 25 đến kết thúc là 24 giờ. Kojima và cs (1997) [13] đã sử dụng phương pháp PCR để phát hiện mầm bệnh thuộc 9 loài Mycoplasma của gia cầm trong vắc xin sống tạo từ phôi gà với độ nhạy cảm khá cao. Tuy nhiên, chưa có một cặp mồi nào được khẳng định là đặc trưng cho toàn bộ lớp mollicus mà không nhân lên các loại vi khuẩn khác. Phạm Sỹ Lăng và Trương Văn Dung (2002) [4] cho biết, năm 1984
25 Glison và Kleven đã nghiên cứu về hiệu quả sử dụng vắc xin nhược độc và vắc xin chết nhằm khống chế lây truyền MG qua trứng. Theo tài liệu của Chambers J. R (1990) [12] nhiều gen ảnh hưởng đến sự phát triển của gà. Có gen ảnh hưởng đến sự phát triển chung hoặc ảnh hưởng tới sự phát triển theo nhóm tính trạng hay một vài tính trạng riêng lẻ. Winkler G và Weinberg M. D (2002) [14] cho biết: các nhà vi trùng học đã phân loại hơn 170 nhóm huyết thanh E. coli khác nhau. Trong mỗi một nhóm có 1 hay nhiều serotype. E. coli O157H7 được trung tâm giám sát dịch bệnh của Mỹ phát hiện đầu tiên vào năm 1975, sau 8 năm E. coli O157H7 mới xác định chắc chắn là nguyên nhân gây bệnh viêm ruột. Đặc biệt năm 1982, một số ổ dịch ngộ độc thực phẩm bao gồm cả trường hợp bị dung huyết dạ dày, ruột. Với kết quả này, người ta xác định rõ E. coli O157H7 là vi khuẩn gây dung huyết.
26 Phần 3 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH 3.1. Đối tượng - Nghiên cứu trên gà thịt broiler nuôi chuồng kín. 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành - Địa điểm: trại gà gia công Nguyễn Hồng Phong, xã Khe Mo, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên - Thời gian tiến hành: từ ngày 18/05/2018 đến ngày 18/11/2018. 3.3. Nội dung tiến hành - Thực hiện quy trình chăm sóc nuôi dưỡng. - Thực hiện quy trình phòng trị bệnh. - Các công tác khác. 3.4. Phương pháp và các chỉ tiêu theo dõi 3.4.1. Phương pháp theo dõi, thu thập thông tin - Hằng ngày theo dõi lượng thức ăn cho ăn, phát hiện những con mắc bệnh, chẩn đoán và điều trị. - Hàng tuần cân gà vào sáng sớm trước khi cho ăn. Trước khi cân quây và bắt ngẫu nhiên (cân bằng cân nhơn hòa 100 kg sai số tối tối thiểu: ±100 g - tối đa: ±300 g). - Theo dõi khả năng sinh trưởng của đàn gà, tính các chỉ tiêu tiêu thụ thức ăn, hệ số chuyển hóa thức ăn. - Thành phần và giá trị dinh dưỡng của thức ăn sử dụng trong chuyên đề:
27 Bảng 3.1. Thành phần và giá trị dinh dưỡng Giai Giai đoạn Giai đoạn đoạn Giai đoạn Đơn vị Thành phần 1 - 14 15 - 21 22 - 38 38 – xuất tính ngày ngày tuổi ngày chuồng tuổi tuổi Năng lượng trao Kcal/kg 3000 3000 3000 3000 đổi (ME) Protein thô (CP) % 20,50 19,00 18,00 17,00 Ca (Min - Max) % 0,6 - 1,2 0,6 - 1,4 0,5 - 1,2 0,5 - 1,2 P (Min- Max) % 0,5 – 1,0 0,4 - 1,0 0,4 - 1,0 0,4 - 1,0 Xơ thô % 5,0 5,0 5,0 5,0 (CF) (max) Độ ẩm (Max) % 14,0 14,0 14,0 14,0 Lysine (min) % 1,00 1,00 0,8 0,8 3.4.2. Các khả năng sinh trưởng * Tỷ lệ nuôi sống (%) ∑ sốgà cuối kỳ (con) Tỷ lệ nuôi sống = x100 ∑ sốgà đầu kỳ (con) * Khả năng sinh trưởng * Sinh trưởng tích lũy Cân gà trước khi đưa gà vào chuồng, sau đó tiến hành cân gà hàng tuần trước khi cho ăn. Bắt ngẫu nhiên khoảng 50 con gà tại 5 điểm của chuồng nuôi để cân và tính khối lượng trung bình ( X ). * Khả năng chuyển hóa thức ăn
28 Tiêu tốn thức ăn cho 1kg tăng khối lượng trong tuần (F.C.Rw). Khối lượng thức ăn trong tuần (kg) F.C.Rw = Khối lượng gà tăng trong tuần (kg) Tổng lượng thức ăn đến thời điểm tính (kg) TTTĂ cộng dồn = Tổng khối lượng tăng tới thời điểm tính (kg) * Theo dõi tình hình mắc bệnh củagà ∑ số gà bị nhiễm bệnh Tỷ lệ nhiễm bệnh (%) = x100 ∑ số gà theo dõi 3.4.3. Phương pháp xử lý số liệu - Số liệu được xử lý theo phương pháp thống kê sinh vật học của Nguyễn Văn Thiện và cs (2002) [8], trên phần mềm Microsof Excel với các tham số thống kê sau: X : Là số trung bình
29 Phần 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 4.1. Kết quả chăm sóc, nuôi dưỡng, vệ sinh và phòng bệnh cho gà Trong quá trình thực tập tại trại gà gia công của Nguyễn Hồng Phong, xã Khe Mo, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, được sự giúp đỡ tận tình của chủ trang trại. Cùng với sự cố gắng, nỗ lực của bản thân em đã học hỏi được những kinh nghiệm quý báu và đạt được một số kết quả như sau: 4.1.1. Công tác chăm sóc  Công tác chăn nuôi - Công tác chuẩn bị chuồng trại nuôi gà. Sau khi xuất hết gà, chuyển tất cả các dụng cụ ( máng ăn, máng uống) và chất thải chăn nuôi (phân, rác) ra khỏi chuồng. Phun thuốc diệt côn trùng, quét sạch chuồng và khuôn viên trại. Dùng máy rửa chuồng rửa toàn bộ chuồng (bạt trần, bạt hông, tường, nền, máng ăn máng uống). sau khi rửa trại tiến hành tưới dung dịch xút (NaOH) tỉ lệ 1/30 (1kg xút cho 30 lít nước), 1 lít dung dịch tưới 1,5 m² diện tích chuồng, sau 2 giờ rửa lại bằng nước. Bảo trì các thiết bị dụng cụ quạt, hệ thống máng ăn máng uống. Đưa chất độn chuồng quây úm vào, bạt úm vào chuồng. phun sát trùng bằng omnicide nồng độ 1/200, 1 lít dung dịch cho 4 m² diện tích và phun cả khuôn viên trại. Sử dụng Intra hydrocare làm sạch đường ống nước uống, loại bỏ các vi khuẩn, tỉ lệ 3/100 ngâm ống đường nước uống, ít nhất 24 giờ, sau đó xả lại với nước sạch. Phun sát trùng lần 2 dùng Omnicide nồng độ 1/400 phun trước khi thả gà 7 ngày. Đóng chuồng đảm bảo sạch sẽ trước khi vào gà.
30 - Công tác chọn giống Tiến hành chọn những con giống phải khỏe mạnh, nhanh nhẹn, mắt sáng, lông mượt, chân bóng, không hở rốn, khoèo chân, vẹo mỏ, đảm bảo khối lượng trung bình lúc mới nhập chuồng là 40 – 42 g. Những con gà yếu, quá nhỏ không đảm bảo tiêu chuẩn tiến hành loại bỏ. - Công tác chăm sóc và nuôi dưỡng Tùy theo từng giai đoạn phát triển của gà mà ta áp dụng quy trình nuôi dưỡng cho phù hợp. + Giai đoạn úm gà con: trước khi nhập gà ta phải sẵn nước uống và thức ăn cho gà tập ăn, đốt lò than sao cho nhiệt độ trong chuồng ấm trước khi thả gà vào 1 tiếng. Khi nhập gà về chúng tôi tiến hành cân khối lượng, ghi chép lại sau đó cho gà con vào ô úm đã có sẵn nước và thức ăn. Giai đoạn này yếu tố nhiệt độ rất quan trọng, nhiệt độ trong ô úm đảm bảo 33 – 35 0C, sau một tuần tuổi nhiệt độ chuồng nuôi giảm dần theo ngày tuổi và khi gà lớn nhiệt độ của chuồng đạt 25 – 27 0C. Thường xuyên theo dõi đàn gà để điều chỉnh nhiệt độ cho phù hợp với sự phát triển của gà. Ô úm, máng uống tự động, máng ăn đều được điều chỉnh phù hợp theo tuổi gà (độ lớn của gà), ánh sáng được đảm bảo cho gà hoạt động bình thường. + Giai đoạn nuôi thịt: ở giai đoạn này máng ăn nhỏ và khay tập ăn được thay bằng máng ăn tự động. Những dụng cụ được thay thế phải được cọ rửa, sát trùng và phơi nắng trước khi sử dụng. Hàng ngày vào các buổi sáng sớm và đầu giờ chiều tiến hành cọ rửa máng uống, thu dọn máng ăn đảm bảo máng ăn, máng uống luôn sạch sẽ. Nhu cầu nước uống, thức ăn của gà tăng dần theo lứa tuổi. Lượng thức ăn còn thay đổi theo sức khỏe của gà và thời tiết. - Chế độ chiếu sáng Chúng tôi điều chỉnh chế độ chiếu sáng thích hợp để thúc đẩy cho gà ăn
31 nhiều hơn. Ở giai đoạn úm gà, gà cần nhiều ánh sáng để phát triển do đó chế độ chiếu sáng ở giai đoạn này thường lớn. Tuy nhiên khi gà lớn thì chế độ chiếu sáng cần ít đi. Vì ánh sáng mạnh sẽ kích thích gà vận động làm giảm khả năng tích lũy của gà, do đó phải giảm ánh sáng để gà tăng trưởng nhanh hơn, và tránh hiện tượng gà mổ nhau. Thức ăn cho gà: đây là trại gà thịt gia công nên thức ăn sử dụng chính là thức ăn do Công ty sản xuất và gà được ăn theo từng giai đoạn như sau: Liều lượng Ngày tuổi Thức ăn cho ăn (gam/con/ngày) 1-14 510F Ăn tự do 15-21 511AF Ăn tự do 22-38 511F Ăn tự do 38-xuất chuồng 513F Ăn tự do Ở mỗi giai đoạn tuần tuổi khác nhau nhu cầu đáp ứng dinh dưỡng cho gà cũng khác nhau. Do đó thức ăn của Công ty C.P đảm bảo đầy đủ về tiêu chuẩn này. 4.1.2. Công tác vệ sinh phòng bệnh Việc vệ sinh chuồng trại và môi trường xung quanh trang trại là việc làm cần thiết và thường xuyên để ngăn chặn hạn chế những tác động xấu nhất từ môi trường bên trong cũng như bên ngoài chuồng nuôi. Do đó việc thực hiện vệ sinh sát trùng thường xuyên rất quan trọng để hạn chế dịch bệnh và tạo cho gà môi trường nuôi tốt nhất trong quá trình nuôi dưỡng. Công tác vệ sinh chuồng trại được thực hiện như sau: - Vệ sinh sát trùng trước khi vào gà: Dọn, rửa sạch sẽ toàn bộ chất thải của những lứa trước trong và bên ngoài chuồng. Làm cỏ sạch sẽ bên ngoài chuồng. Phun sát trùng bằng omnicide nồng độ 1/200 bên trong chuồng, vào
32 trấu khi chuẩn bị đệm lót. Dùng Omnicide nồng độ 1/400 phun toàn bộ đường đi lại khuôn viên trại. - Sau khi vào gà: Hàng ngày, quét dọn kho thức ăn, đường đi lại. Hàng tuần phun khử trùng toàn bộ khu vực quang chuồng trại, đường đi. Phun toàn bộ những phương tiện ra vào trại. Bảng 4.1. Lịch vệ sinh sát trùng chuồng trại Thời gian Trong chuồng Ngoài chuồng Số lần Dung dịch xút (NaOH) tỉ lệ Dùng Omnicide nồng Sát trùng 1/30 tưới trên nền chuồng. độ 1/400, làm sạch cỏ, trước 2 Phun sát trùng bằng dọn rác quanh khuôn khi vào gà omnicide nồng độ 1/200. viên trại Quét dọn, Dùng Omnicide Quét dọn khuôn viên Thứ 2 phun sát trùng nồng độ 22 trại và phun Omnicide 1/200 Quét dọn khu vực dàn mát, Quét dọn khuôn viên Thứ 3 22 đường đi, cửa chuồng nuôi. trại, kho thức ăn Quét dọn, phun sát Thứ 4 Phun sát trùng nên chuồng trùng xung quanh 22 tường Quét dọn, phát quang Thứ 5 Rắc vôi quanh đường đi. 22 cỏ quanh trại. Quét dọn kho thức ăn Thứ 6 Phun sát trùng nên chuồng 22 đường đi lại Phun sát trùng quanh Thứ 7 Quét lau dọn toa thức ăn. 22 trại Phun thuốc sát trùng đầu Chủ nhật 22 mát.
33 Trong chăn nuôi quy tắc phòng bệnh hơn chữa bệnh. Chính vì vậy việc phòng bệnh cho gà được thực hiện nghiêm túc và đúng quy trình kỹ thuật. Trong thực tế chăn nuôi với thời gian 45 ngày gà có thể mắc phải một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, gây thiệt hại lớn đến kinh tế như: Newcastle, Gumboro, Cầu trùng, IB,Cúm A H5N1. Do đó chúng tôi chỉ tiến hành phòng bệnh cho gà với những bệnh trên. Bảng 4.2. Kết quả thực hiện công tác phòng vắc-xin cho gà tại cơ sở Số Kết Số Bệnh được Loại vắc-xin lượng quả an lứa phòng (con) toàn 2 Scocvac 3 (vaccine cầu trùng) Cầu trùng 10000 100 IB 4/91 + IB (H120) 2 IB + Newcastle 10000 100 ND(lasota)(Newcastle) 2 H5N1 H5N1 10000 100 Newcastle 2 ND(Lasota)(Newcastle) 10000 100 (nhắc lại) 4.2. Kết quả đánh giá sức sản xuất của gà tại cơ sở 4.2.1. Tỷ lệ nuôi sống Trong chăn nuôi muốn đạt hiệu quả kinh tế cao thì việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật nhằm tăng nhanh về khối lượng, cần phải phấn đấu đạt tỷ lệ nuôi sống cao. Tránh tình trạng con giống chết lẻ tẻ nhất là chết ở giai đoạn cuối làm tốn kém thức ăn và công chăm sóc nuôi dưỡng làm thiệt hại về kinh tế. Muốn đạt tỷ lệ nuôi sống cao thì cần phải chọn lọc giống tốt cần thực hiện tốt quy trình chăm sóc nuôi dưỡng và quy trình vệ sinh thú y phòng trừ dịch bệnh, đảm bảo con giống phát huy tiềm năng sức sống của mình. Sức sống ảnh hưởng trực tiếp và quyết định đến hiệu quả chăn nuôi và giá thành sản
34 phẩm nên nâng cao tỷ lệ nuôi sống là chỉ tiêu quan trọng cần được xem xét khi nghiên cứu bất kỳ dòng, giống vật nuôi nào. Vì đây là loại gà broiler thời gian nuôi chỉ 42 - 45 ngày là xuất bán. Trong thời gian thực tập tại trại em đã trực tiếp nuôi 2 đàn, mỗi đàn 10000 con. Trong quá trình chăm sóc nuôi dưỡng em đã thu được kết quả được trình bày tại bảng 4.3. Bảng 4.3. Tỷ lệ nuôi sống Đơn vị: % Mùa hè Mùa thu Tuần Trong tuần Cộng dồn Trong tuần Cộng dồn Tuổi (%) (%) (%) (%) Ss 100,00 100,00 100,00 100,00 1 98,88 98,88 98,97 98,97 2 99,35 98,23 99,39 98,36 3 99,48 97,71 99,50 97,86 4 99,59 97,30 99,58 97,44 5 99,58 96,88 99,53 96,97 6 98,61 95,49 99,01 95,88 Qua bảng 4.3 cho ta thấy: Tỷ lệ nuôi sống của hai lứa không có sự chênh lệch đáng kể. Tuy nuôi ở 2 mùa khác nhau nhưng đây là hình thức nuôi khép kín nên cũng giảm được phần nào ảnh hưởng do thời tiết và mùa vụ. Tính cộng dồn khi kết thúc mỗi lứa ở 6 tuần tuổi tỷ lệ nuôi sống ở mùa hè đạt 95,49 % và mùa thu đạt 95,88 %. Qua thực tế chăn nuôi em thấy mùa hè nuôi gà có tỷ lệ chết tương đối đồng đều so với mùa thu 4,51 % so với 4,12 %. Gà được nuôi trong chuồng kín giúp giảm thiểu được ảnh hưởng của yếu thời tiết bên ngoài, tiểu khí hậu chuồng nuôi được đảm bảo và duy trì tốt hơn. Từ kết quả trên nuôi chuồng kín
35 giúp giảm thiểu tối đa ảnh howngr của mùa vụ tới chăn nuôi gà. Tuy nhiên vẫn có một số ảnh hưởng nhât định. Vì vậy cần hạn chế và khắc phục những ảnh hưởng đó để chăn nuôi đạt hiệu quả tốt nhất. 4.2.2. Sinh trưởng của gà thịt Khối lượng cơ thể gà qua từng tuần tuổi là chỉ tiêu kỹ thuật quan trọng, đây là chỉ tiêu đánh giá hiệu quả chăn nuôi từ khi bắt đầu nuôi cho đến khi xuất bán, phản ánh chất lượng giống và trình độ kỹ thuật của người chăn nuôi. Sinh trưởng tích lũy càng cao thì càng rút ngắn được thời gian chăn nuôi, đồng thời giảm được chi phí thức ăn và các chi phí khác, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế. Khối lượng cơ thể của gia cầm là một trong những tính trạng di truyền số lượng, được hình thành bởi nhiều yếu tố di truyền. Sự biểu thị khối lượng cơ thể của gà qua các tuần tuổi sẽ nói lên khả năng sử dụng thức ăn và tích lũy chất dinh dưỡng ở các thời kỳ sinh trưởng của chúng, nó tăng dần tuần đầu cho đến khi kết thúc (giết thịt). Khối lượng cơ thể là một chỉ tiêu kinh tế đặc biệt quan trọng đối với các giống gà chuyên thịt. Trong thực tế khả năng sinh trưởng của gà phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giống, thức ăn, chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng, thời tiết khí hậu và khả năng thích nghi với môi trường. Trên cơ sở thu thập số liệu qua các lần cân từ sơ sinh đến 6 tuần tuổi. Em đã thu được kết quả như sau:
36 Bảng 4.4. Sinh trưởng tích lũy Đơn vị: g/con Tuần tuổi Mùa hè Mùa thu SS 42,1 42,2 1 197,6 210,0 2 490,2 567,3 3 920,4 1023,5 4 1400,0 1560,7 5 2060,8 2109,6 6 2755,5 2823,8 Qua bảng 4.4 cho thấy giai đoạn từ sơ sinh đến 6 tuần tuổi tính chung khối lượng cơ thể của 2 lứa tương đối đồng đều, gà lứa 1 đạt 2755,5 g/con và lứa 2 đạt 2823,8 g/con. Thực tế so sánh giữa 2 lứa tương đối đồng đều. Cụ thể là, khối lượng gà của lứa 1 ở SS, 1, 2 , 3, 4, 5 và 6 tuần tuổi lần lượt là: 197,6; 490,2; 920,4; 1400,0; 2060,8; 2755,5 g/con và lứa 2 là: 210,0; 567,3; 1023,5; 1560,7; 2109,6; 2823,8g/con. Việc khối lượng gà đạt theo tiêu chuẩn quy định công ty ở các tuần tuổi là do quy trình chăm sóc tốt, hạn chế nhưng tác động xấu nhất từ ngoại cảnh, giống đảm bảo tiêu chuẩn, thức ăn đảm bảo chất lượng và việc điều trị sớm đạt kết quả tốt đã giúp cho đàn gà sinh trưởng đều và khỏe mạnh. Tốc độ sinh trưởng của gà cũng đúng với kết luận của Hồ Lam Sơn (2005) [7], khi nghiên cứu năng suất thịt của gà broiler. Sinh trưởng của gà broiler cả trống và mái nuôi chuồng kín vào 2 mùa là gần như nhau, không có có sự chênh lệch quá lớn. Vì khí hậu có ảnh hưởng rất ít đến gà được nuôi trong chuồng kín.
37 4.2.3. Khả năng chuyển hóa thức ăn Trong chăn nuôi thức ăn chiếm 70 - 80 % giá thành sản phẩm, đây là chỉ tiêu quan trọng nhất đánh giá hiệu quả sản xuất. Thông qua lượng thức ăn tiêu thụ hàng ngày ta có thể biết tình trạng sức khoẻ của đàn gà, chất lượng thức ăn và trình độ nuôi dưỡng, không những thế nó còn ảnh hưởng đến sinh trưởng và khả năng cho sản phẩm của gia cầm. Các số liệu về tiêu tốn thức ăn của 2 lứa gà, mỗi lứa 10000 con được thể hiện ở bảng 4.5 và 4.6. Bảng 4.5. Lượng thức ăn sử dụng cho đàn gà trong tuần (kg) Mùa hè Mùa thu Tuần tuổi Trong tuần Cộng dồn Trong tuần Cộng dồn 1 1480 1480 1440 1440 2 3800 5250 3880 5320 3 6320 11600 6440 11760 4 7920 19520 8040 19800 5 12080 31600 12240 32040 6 14680 46280 14920 46960 Tổng 46280 46960 Bảng 4.6. Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng của gà Mùa hè Mùa thu Tuần tuổi Trong tuần Cộng dồn Trong tuần Cộng dồn 1 0,96 0,96 0,89 0,89 2 1,32 1,19 1,2 1,03 3 1,51 1,35 1,45 1,23 4 1,69 1,48 1,55 1,34 5 1,92 1,62 2,33 1,60 6 2,31 1,79 2,24 1,76
38 Kết quả bảng 4.6: cho thấy TTTĂ/kg tăng khối lượng cộng dồn của gà ở 6 tuần tuổi hết 1,79 kg ở mùa hè và 1,76 kg ở mùa thu. Giữa hai mùa nuôi có sự chênh lệch không đáng kể về TTTĂ/kg tăng khối lượng. Tiêu tốn thức ăn cộng dồn đến 6 tuần tuổi thì mùa thu thấp hơn mùa hè là 0,03 kg. Sự khác nhau về hiệu suất sử dụng thức ăn cho sinh trưởng giữa hai lứa có liên quan tới mùa vụ nuôi, việc chăm sóc và sử dụng thuốc điều trị bệnh. Do mùa thu gà sử dụng ít thức ăn hơn mùa hè 1,76 kg so với 1,79 kg (TTTĂ/kg). Mùa thu thời tiết mát, dễ chịu khả năng chuyển hóa thức ăn tốt hơn, cơ thể gà khỏe mạnh, sức đề kháng cao, ít nhiễm bệnh hơn. 4.3. Kết quả điều trị bệnh trên gà 4.3.1. Tình hình mắc bệnh trên đàn gà thịt Trong quá trình chăn nuôi, có rất nhiều yếu tố gây ảnh hưởng xấu tới kết quả chăn nuôi như môi trường nuôi, dịch bệnh, chế độ chăm sóc làm ảnh hưởng tới sức sản xuất và hiệu quả kinh tế. Trong chăn nuôi, bệnh tật có ảnh hưởng rất lớn tới quá trình chăn nuôi, chúng làm giảm số lượng đàn gà, chất lượng đàn gà, thức ăn và chi phí thuốc điều trị Trong quá trình chăm sóc nuôi, dưỡng tại trại. Khi theo dõi đàn gà phát hiện những con có những biểu triệu chứng của bệnh thì tiến hành chẩn đoán và điều trị. Tại trại thường gặp một số bệnh như CRD, E. coli. Qua quan sát thấy triệu chứng bệnh của gà có những biểu hiện điển hình như sau: Gà bị bệnh CRD: Gà hay vẩy mỏ, sưng mặt, ủ rũ, chảy nước mắt, nước mũi, hắt hơi, thở khò khè, giảm ăn, chậm lớn. Nếu không điều trị sớm dễ gây chết trên cả đàn gà.
39 Gà bị bệnh E.Coli: Gà ủ rũ, ăn ít, uống nhiều nước, phân loãng, nước mắt nước mũi chảy không ngừng, gà thở hổn hển như thiếu oxy. Thực tế cho ta thấy: Môi trường nuôi khép kín, gà được nuôi dưỡng chăm sóc tốt, nên giảm được sự ảnh hưởng của xấu từ điều kiện môi trường. Gà được nuôi vào cả 2 mùa đều dễ bị mắc các bệnh như CRD, E. coli, do độ ẩm độ cao, lượng trao đổi oxy lớn làm cho cơ thể gà bị stress, môi trường nuôi thường sinh ra các loại khí độc như: H2S, NH3, Làm giảm sức đề kháng của gà làm gà dễ mắc bệnh. 4.3.2. Điều trị bệnh trên gà thịt 4.3.2.1. Phác đồ và kết quả điều trị Khi theo dõi ở cả 2 lứa gà, phát hiện gà có những biểu hiện, triệu chứng bệnh, chúng em thường tiến hành điều trị theo phác đồ và đạt được kết quả cao. Trong quá trình điều trị, nhờ chẩn đoán bệnh chính xác và điều trị kịp thời nên kết quả điều trị bệnh trên đàn gà đạt kết quả tốt. Sau 5 ngày điều trị, đàn gà có những chuyển biến tích cực. Ăn, uống vận động dần trở lại bình thường. Sau 5 ngày, hầu hết biểu hiện của bệnh trên đàn gà không đáng kể. Khi tiến hành theo dõi ở cả 2 lứa với tổng mỗi lứa 10000 con nếu thấy phát hiện gà có những biểu hiện, triệu chứng bệnh, chúng em tiến hành điều trị trên tổng đàn, kết quả điều trị được thể hiện rõ ở bảng 4.7 và bảng 4.8. Bảng 4.7. Kết quả điều trị trên lứa 1 Số gà Thời Số con Tên điều Cách gian Tỷ lệ STT Tên thuốc Liều lượng khỏi bệnh trị dung điều trị (%) (con) (con) (ngày) Doxy: Doxycycline 25mg/kgTT Cho 1 CRD 10000 (50%) Tilmicosin: 5 9894 98,94 uống + Tilmicosin 0,3ml/lít nước Florfenicol Cho 2 E. coli 10000 1ml/10kgTT 5 9908 99,08 (20%) uống
40 Bảng 4.8. Kết quả điều trị trên lứa 2 Số gà Thời Số con Tên điều Cách gian Tỷ lệ STT Tên thuốc Liều lượng khỏi bệnh trị dùng điều trị (%) (con) (con) (ngày) Doxy: Doxycycline 25mg/kgTT Cho 1 CRD 10000 (50%) Tilmicosin: 5 9915 99,15 uống + Tilmicosin 0,3ml/lít nước Florfenicol Cho 2 E. coli 10000 1ml/10kgTT 5 9933 99,33 (20%) uống Theo quan sát thấy, kết quả điều trị bệnh của lứa 1 và lứa 2, không có sự chênh lệch quá cao. Ngoài ra, trại còn tiến hành phun dung dịch men sinh học lên nền chuồng. Có tác khử mùi hôi, tạo môi trường không khí trong lành trong chuồng nuôi, tăng hiệu quả cho việc phòng và điều trị bệnh cho đàn gà. Việc phát hiện sớm và sử dụng thuốc có hiệu quả trong điều trị khi gà nhiễm bệnh cho kết quả tốt. Một số con gà bị nhiễm nặng và thường bị ghép một số bệnh như E. coli ghép CRD và những con yếu thường bị những con khỏe tranh thức ăn nước uống nên cơ thể yếu dẫn tới giảm sức đề kháng của gà nên kết quả điều trị kém và dẫn tới gà bị chết. Trong chăn nuôi việc phòng và trị bệnh cho đàn gà là rất quan trọng trong quá trình chăn nuôi. Vì vậy, việc chăm sóc tốt cho đàn gà sẽ hạn chế nhưng ảnh hưởng xấu tới cơ thể gà nhằm hạn chế thấp nhất dịch bệnh và chi phí thuốc thuốc điều trị để làm giảm chi phí cho một đơn vị sản phẩm để tăng hiệu quả kinh tế.
41 4.4. Tham gia các hoạt động khác Ngoài công tác chăm sóc trực tiếp nuôi dưỡng gà em còn tham gia một số công tác khác như: Bảng 4.9. Kết quả tham gia các hoạt động khác STT Nội dung công việc Số lượt 1 Phát quang cỏ, vệ sinh xung quanh trại 20 2 Trồng một số cây ăn quả, cây bóng mát 5 Lắp đặt các thiết bị như lắp toa thức ăn, bóng đèn, máy 3 8 nén 4 Tham gia vào gà cho trại. 8 Qua bảng 4.9 phản ánh một số hoạt động khác tại trại như phát quang cỏ, vệ sinh xung quanh trại 20 lần. Trồng một số cây ăn quả, cây bóng mát 5 lần. Lắp đặt các thiết bị như lắp toa thức ăn, bóng đèn, máy nén 8 lần. Tham gia vào gà cho trại 8 lần. Đều được hoàn thành như bảng 4.9.
42 Phần 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 5.1. Kết luận Qua thời gian thực tập tại cơ sở, thực hiện quy chăm sóc, nuôi dưỡng phòng và điều trị bệnh với đối tượng là gà broiler, theo phương thức nuôi chuồng kín chúng em rút ra một số kết luận như sau: - Tình hình chăm sóc nuôi dưỡng gà tại trang trại: + Gà tại trại được nuôi theo hình thức khép kín nên hạn chế thấp nhất ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài, thức ăn cho gà được cung cấp đầy đủ và mỗi giai đoạn có chế độ dinh dưỡng riêng nên nâng cao được khả năng nuôi sống. Cụ thể là lứa 1 là 95,49 % và lứa 2 là 95,88 %. + Khả năng sinh trưởng tích lũy của 2 lứa tương đối đồng đều, khi đạt đến 6 tuần tuổi của lứa 1, lứa 2 lần lượt là 2755,5 g và 2823,8 g. + Khả năng chuyển hóa thức ăn cho thấy lứa 1 tiêu tốn thức ăn ít hơn so với lứa 2 là 0,03 kg (1,76 so với 1,79). - Kết quả điều trị: + Kết quả điều trị trên 2 lứa giữa 2 lần thực hiện có sự khác nhau, lứa 2 cao hơn lứa 1 lần lượt trên hai bệnh CRD, E. coli là: 99,15% và 98,94%. 99,33% và 99,08%. 5.2. Kiến nghị Tiếp tục theo dõi ở các mùa vụ, thời điểm khác nhau trong năm, với số gà lớn hơn để có những kết luận chính xác hơn. Tiếp tục nghiên cứu thêm về bệnh trên gà cũng như đưa các biện pháp phòng trị thích hợp. Tìm ra các loại thuốc mới có tác dụng cao đối với bệnh để hạn chế được những tác hại của bệnh gây ra đối với đàn gà nâng cao kinh tế hiệu quả.
TÀI LIỆU THAM KHẢO I. Tài liệu Tiếng Việt 1. Nguyễn Lân Dũng, Đoàn Xuân Mượn, Nguyễn Phùng Tiến, Đặng Đức Trạch, Phạm Văn Ty (1995), Một số phương pháp nghiên cứu vi sinh vật, Tập I. Nxb Nông nghiệp Hà Nội. 2. Nguyễn Lân Dũng, Nguyễn Đình Quyến, Phạm Văn Ty (2007), Vi sinh vật học, Nxb giáo dục, tr 44, 45. 3. Trần Văn Hòa, Vương Trung Sơn, Đặng Văn Khiêm (2001), 101 câu hỏi thường gặp trong sản xuất nông nghiệp, Nxb Trẻ. 4. Phạm Sỹ Lăng, Trương Văn Dung (2002), Một số bệnh mới do vi khuẩn và Mycoplasma ở gia súc, gia cầm nhập nội và biện pháp phòng trị, Nxb Nông nghiệp tr 109 - 129. 5. Bùi Đức Lũng và Lê Hồng Mận (1993), Nuôi gà broiler đạt năng suất cao, Nxb Nông nghiệp. 6. Phan Cự Nhân, Trần Đình Miên, (1998), Di truyền học tập tính, Nxb Giáo dục Hà Nội, tr 60. 7. Hồ Lam Sơn (2005), Nghiên cứu một số yếu tố dinh dưỡng và thức ăn nhằm tăng năng xuất chăn nuôi gà Broiler trong điều kiện nóng ẩm miền Bắc Việt Nam. 8. Nguyễn Văn Thiện, Nguyễn Khánh Quắc và Nguyễn Duy Hoan (2002), Phương pháp nghiên cứu trong chăn nuôi, Nxb Nông nghiệp Hà Nội. 9. Trần Thanh Vân, Nguyễn Duy Hoan và Nguyễn Thị Thúy Mỵ (2015), Giáo trình chăn nuôi gia cầm, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 10. Nguyễn Hữu Vũ, Nguyễn Đức Lưu (2001), Bệnh gia cầm, Nxb nông nghiệp, Hà Nội. II. Tài liệu tiếng Anh 11. Arbor Acers (1993), Broiler feeding and management, Arbor Acers farm, INC, pp. 20-32.
12. Chanbers J. R. (1990), Genetic of growth and meat production in chicken, Poultry breeding and genetics, R. D. Cawforded Elsevier Amsterdam – Holland, pp. 627 – 628. 13. Kojima A, Takahashi T, Kijima M, Ogikubo Y, Nishimura M, Nishimura S, Harasawa R, Tamura Y, (1997), Detection of Mycoplasma in avian live virus vắcxin by polymerase chain reaction. Biologicals, 25 : 365 - 371. 14. Winkler G, Weingberg M. D. (2002), More aboutother food borne illnesses, Healthgrades. III. Tài liệu Internet 15. Trường Giang (2008), Bệnh hô hấp mãn tính (CRD) ở gà ( 16. Hoàng Hà (2009), Chủ động phòng trị bệnh cho gà thả vườn (http:/chonongnghiep.com/forum.aspx?g=posts&t=14 cập nhập ngày 25/6/200906 ). 17. Đoàn Văn Hùng (2014), Bí quyết phòng, trị bệnh thường gặp ở gà ( ga.212161/) 18. Hoàng Huy Liệu (2002), Bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gà (http:/www.vinhphucnet.vn/TTKHCN/TTCN/7/23/20/9/14523.doc). 19. Trần Thị Thủy (2017), 25 căn bệnh phổ biến của gà, cách nhận biết, phòng và điều trị ( phong-va-dieu-tri/) 20. Nguồn cây trồng vật nuôi (2015), Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của gà ( toanh-huong-den-su-tang-truong-cua-ga/). 21. Nguồn cây trồng vật nuôi (2015), Đặc điểm sinh lý tiêu hóa ở gà (
MỘT SỐ ẢNH CỦA ĐỀ TÀI Ảnh 1: Cho gà uống thuốc Ảnh 2: Gà ăn bằng máng chăn tay bằng galon Ảnh 3: Cho gà ăn trên bạt Ảnh 4: Gà uống bằng núm uống tự động Ảnh 5: Cân gà Ảnh 6: Thả gà từ hộp gà