Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học cơ sở quận Long Biên

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học cơ sở quận Long Biên

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC  HOÀNG MAI DUNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN LONG BIÊN Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 81.40.114 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2018
2. Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Ngô Thị Thùy Dương Phản biện 1: Phản biện 2: Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại Học viện Quản lý giáo dục. Vào hồi .giờ ngày tháng năm 2018 Có thể tìm đọc luận văn tại: Thư viện Học viện Quản lý Giáo dục
3. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã xác định rõ mục tiêu, bản chất của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”. Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 khẳng định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng nề truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh.” Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, với những khó khăn, thách thức mà ngành giáo dục phải đối mặt trong quá trình phát triển của đất nước, đòi hỏi công tác quản lý cũng phải có sự thay đổi. Các nhà quản lý giáo dục cần tập trung đổi mới tư duy lãnh đạo và quản lý các lĩnh vực hoạt động chủ yếu của nhà trường, đặc biệt là đổi mới quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao. Với xu thế hội nhập hiện nay, ngoại ngữ đóng một vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực: khoa học kỹ thuật, giáo dục, du lịch, thương mại và đời sống hàng ngày Ngoại ngữ là một môn văn hóa cơ bản, có vị trí quan trọng trong sự nghiệp giáo dục. Trong những năm qua, việc dạy học ngoại ngữ trong hệ thống GDQD đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp của HS còn hạn chế. Khi giáo dục có sự đổi mới căn bản và toàn diện như vậy, đòi hỏi hoạt động dạy học nói chung và dạy học ngoại ngữ, trong đó môn tiếng Anh nói riêng của nhà trường cũng phải đổi mới theo định hướng phát triển NLHS.
4. 2 Trong những năm qua, các trường THCS ở quận Long Biên đã tiến hành dạy học theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh và đạt được những thành tựu nhất định. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì vẫn còn những hạn chế nhất định. Việc nghiên cứu thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS quận Long Biên nhằm tìm ra các biện pháp có hiệu quả để khắc phục những hạn chế, khó khăn trong công tác hoạt động dạy học bộ môn, từng bước nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường là rất cần thiết. Để đảm bảo và nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh, cần phải đánh giá đúng thực trạng, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch dạy học và các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học nhằm phát triển năng lực người học, tạo nên sự đổi mới trong việc dạy học nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội và phát triển đất nước. Trước những băn khoăn về chất lượng hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực người học, với hy vọng tìm ra một hướng đi đúng để nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh, nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội và phát triển đất nước; chính vì vậy tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học cơ sở quận Long Biên”. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực trạng và quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THCS quận Long Biên, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của các trường THCS quận Long Biên hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh. - Đối tượng nghiên cứu
5. 3 Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THCS quận Long Biên, Hà Nội. 4. Giả thuyết khoa học Dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THCS quận Long Biên, Hà Nội đã có những kết quả nhất định, song chưa đạt chất lượng như mong muốn và còn tồn tại nhiều hạn chế. Nếu xác định được nguyên nhân, đề xuất và thực thi các biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh bằng tăng cường thực hành cho HS, bồi dưỡng về đổi mới phương pháp dạy học cho GV, sẽ đáp ứng yêu cầu về phát triển năng lực cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Anh ở các trường THCS quận Long Biên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học, quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở trường THCS. - Đánh giá thực trạng hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THCS của quận Long Biên. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THCS quận Long Biên. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong thời gian 2 năm: năm học 2015-2016 và năm học 2016-2017. - Giới hạn đối tượng khảo sát: Đề tài tiến hành khảo sát với các đối tượng bao gồm: cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên, phụ huynh học sinh và học sinh của 3 trường THCS quận Long Biên gồm: THCS Ngọc Lâm, THCS Ái Mộ, THCS Gia Thụy. 7. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Phương pháp phỏng vấn sâu
6. 4 - Phương pháp quan sát - Phương pháp khảo nghiệm - Phương pháp xử lý thông tin và số liệu 8.Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu và phần Kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục; nội dung chính của luận văn được cấu trúc trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực ở các trường THCS quận Long Biên. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực ở các trường THCS quận Long Biên.
7. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục 1.2.1.1. Quản lý Quản lý là một việc cần thiết cho tất cả các lĩnh vực của đời sống con người và là một nhân tố của sự phát triển xã hội. Có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý tùy thuộc vào các cách tiếp cận, góc độ nghiên cứu và hoàn cảnh xã hội, kinh tế, chính trị. Qua nhiều khái niệm và nhiều cách tiếp cận khác nhau, song có thể nói rằng: Quản lý là hệ thống những tác động có hướng đích, phù hợp quy luật khách quan của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm khai thác và tận dụng tốt nhất những tiềm năng và cơ hội của đối tượng quản lý để đạt đến mục tiêu quản lý trong một môi trường luôn biến động. 1.2.1.2. Quản lý nhà trường Quản lý hoạt động giáo dục trong nhà trường phổ thông chính là xây dựng mối quan hệ quản lý giữa các hình thức công tác tập thể, cách đối xử giữa học sinh và giáo viên. Tất cả những điều đó đặt ra yêu cầu cao đối với việc quản lý nhà trường, việc tổ chức hợp lý quá trình giáo dục, học tập, việc xây dựng các điều kiện vật chất kỹ thuật, tổ chức sư phạm và việc tạo ra những điều kiện khác của lao động, của giáo viên, của học sinh. 1.2.2. Hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học 1.2.2.1. Hoạt động dạy học Hoạt động dạy học là quá trình vận động kết hợp giữa hai tiểu hoạt động dạy và học nhằm đạt được nhiệm vụ của dạy học. Bản chất của hoạt động dạy học thể hiện tính thống nhất của hoạt động dạy và hoạt động học, sự thống nhất biện chứng giữa các thành tố của hoạt động dạy học trong quá trình triển khai hoạt động dạy học. Dạy và học là hệ thống hoạt động thống nhất biện chứng còn bởi quy định lẫn nhau của các hoạt động này cả về nội dung lẫn hình thức. 1.2.2.2. Quản lý hoạt động dạy học
8. 6 Quản lý hoạt động dạy học là một hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Quản lý hoạt động dạy học thực chất là quá trình truyền thụ tri thức của đội ngũ GV và quá trình lĩnh hội kiến thức, kỹ năng, kỷ xảo của HS; quản lý các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động dạy học của cán bộ quản lý nhà trường. 1.2.3. Dạy học theo hướng tiếp cận phát triển năng lực Dạy học theo tiếp cận năng lực chính là chú ý nhiều đến việc hình thành năng lực cho người học thông qua việc tổ chức hướng dẫn học tập của giáo viên như cung cấp phần kiến thức được lựa chọn phù hợp với đối tượng người học, rèn kỹ năng từ đó hình thành năng lực cho người học, và năng lực sẽ hổ trợ lại khả năng tiếp thu kiến thức cho người học, phát triển kỹ năng và tiếp tục năng lực người học được nâng lên. 1.3. Đặc điểm của hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở trường trung học cơ sở 1.3.1. Những năng lực chung được hình thành và phát triển trong môn tiếng Anh Môn tiếng Anh được coi là môn học công cụ nên một số năng lực chung như: Năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực tự quản lý bản thân cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định mục tiêu và nội dung dạy học của môn học. Bên cạnh những năng lực chung ấy, môn tiếng Anh còn hướng tới phát triển cho học sinh những năng lực đặc thù, cụ thể, chuyên biệt của môn học như: Năng lực giao tiếp tiếng Anh, năng lực nghe hiểu, đọc hiểu. Trên cơ sở phát triển các năng lực đó để phát triển toàn diện, đồng thời cả bốn kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết cho học sinh. 1.3.2. Năng lực chuyên biệt của môn tiếng Anh Năng lực tiếng Anh gồm hai năng lực thành phần là: Năng lực tiếp nhận (nghe); Năng lực nói, đọc, viết và Năng lực tư duy bằng Tiếng Anh. 1.3.3. Mối quan hệ giữa hoạt động dạy học và hình thành năng lực
9. 7 1.3.3.1. Mối quan hệ giữa kiến thức, kĩ năng và năng lực Năng lực là tổ hợp đo lường được các kiến thức, kỹ năng và thái độ mà con người cần vận dụng để thực hiện hiệu quả một nhiệm vụ trong một bối cảnh thực và có nhiều biến động. Kiến thức là cơ sở để hình thành năng lực, là nguồn lực để người học tìm được các giải pháp tối ưu để thực hiện nhiệm vụ hoặc có cách ứng xử phù hợp trong bối cảnh phức tạp. Kĩ năng hiểu theo nghĩa hẹp là những thao tác, những cách thức thực hành, vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã có để thực hiện một hoạt động nào đó trong một môi trường quen thuộc. Kỹ năng hiểu theo nghĩa rộng, bao hàm những kiến thức, những hiểu biết và trải nghiệm giúp cá nhân có thể thích ứng khi hoàn cảnh thay đổi. 1.3.3.2. Mối quan hệ giữa mục tiêu dạy học và năng lực trong môn tiếng Anh Mục tiêu là cơ sở để lựa chọn nội dung giảng dạy, phương pháp giảng dạy và đánh giá được hiệu quả, giá trị của một bài dạy, một khoá dạy hay cả một chương trình. Để hình thành và phát triển năng lực cho học sinh thì phải xây dựng được mục tiêu dạy học theo tiếp cận phát triển năng lực người học theo các mức độ của chuẩn và cao hơn để đảm bảo yêu cầu phân hóa trong quá trình dạy học. Khi tiếp cận dạy học tiếng Anh theo hướng tiếp cận năng lực trước hết cần căn cứ vào mục tiêu môn học, do vậy các năng lực cơ bản cần đạt được trước hết là năng lực chuyên môn (năng lực học tập môn tiếng Anh). Từ các năng lực chuyên môn mang tính tổng quát (năng lực đọc - hiểu nghe, nói) có thể xác định các năng lực chung, vừa theo các nội dung và mục tiêu dạy học của môn học, vừa góp phần tạo nên mô hình năng lực chung của học sinh Trung học. 1.3.4. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực 1.3.4.1. Thực hiện chương trình dạy học 1.3.4.2. Sử dụng phương pháp dạy học 1.3.4.3. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học
10. 8 1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở trường trung học cơ sở 1.4.1. Vai trò của các chủ thể trong quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh 1.4.1.1. Hiệu trưởng 1.4.1.2. Tổ trưởng chuyên môn (nhóm trưởng bộ môn Tiếng Anh) 1.4.1.3.Quan hệ giữa hiệu trưởng với tổ trưởng chuyên môn (nhóm trưởng bộ môn Tiếng Anh) trong việc quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh ở trường trung học cơ sở 1.4.2.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh 1.4.2.2. Tổ chức thực hiện hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh 1.4.2.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh 1.4.2.4. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh trong nhà trường a) Kiểm tra việc soạn bài và chuẩn bị giờ lên lớp của giáo viên. b) Kiểm tra giờ lên lớp của giáo viên c) Kiểm tra hồ sơ chuyên môn của giáo viên d) Kiểm tra các chuyên đề giờ lên lớp, về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy năng lực e) Kiểm tra việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên. 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 1.5.1. Yếu tố thuộc về chủ thể quản lý 1.5.2. Yếu tố thuộc về đội ngũ giáo viên 1.5.3. Yếu tố điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường
11. 9 Tiểu kết chương 1 Trên cơ sở hệ thống hoá các khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, năng lực, phát triển năng lực, luận văn tập trung làm sáng tỏ nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS THCS. Đây chính là những nội dung định hướng cho việc điều tra thực trạng quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho các trường THCS ở quận Long Biên được trình bày ở chương tiếp theo. Có thể thấy rõ hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS là một hoạt động góp phần tháo gỡ những khó khăn trong quá trình giảng dạy và thực hiện nhiệm vụ giáo dục. Đồng thời quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực là một nội dung quan trọng trong công tác quản lý của Hiệu trưởng nhằm tổ chức, triển khai thực hiện thắng lợi nhiệm vụ năm học của mỗi nhà trường. Để hoàn thành tốt nội dung này, Hiệu trưởng, cần nắm vững lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực, từ đó soi rọi vào thực tiễn môn Tiếng Anh đề ra các biện pháp quản lý phù hợp. Những cơ sở lý luận ở chương 1 là cơ sở để tác giả tiếp tục nghiên cứu về: - Phân tích thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực người học tại các trường THCS quận Long Biên ở chương 2. - Đề xuất các biện pháp quản lý khả thi để nâng cao chất lượng hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực người học tại các trường THCS quận Long Biên ở chương 3.
12. 10 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN LONG BIÊN 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế-xã hội quận Long Biên và các trường THCS trong quận 2.1.1. Sơ lược về quận Long Biên Trong lĩnh vực kinh tế: Tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định Trong lĩnh vực Văn hóa - xã hội, môi trường: phát triển Trong lĩnh vự Giáo dục: Duy trì tốt công tác phổ cập giáo dục các cấp học 2.1.2. Khái quát về các trường THCS của quận Long Biên 2.1.2.1. Về quy mô đào tạo Quy mô học sinh của các nhà trường trong ba năm học vừa qua tương đối ổn định, các HS đều được tuyển chọn rất chặt chẽ qua các kỳ thi tuyển sinh vào 10 của các nhà trường. 2.1.2.2. Về cơ sở vật chất Các trường THCS ở quận Long Biên đều có cơ ngơi khang trang, sạch đẹp, 05 trường THCS đã đạt trường THCS đạt chuẩn quốc gia. Mỗi trường đều có 01 nhà điều hành với các phòng làm việc và phòng chức năng gồm phòng hiệu trưởng, phòng phó hiệu trưởng, phòng họp hội đồng, phòng chờ của GV, phòng kế toán, phòng văn thư, phòng đoàn thanh niên, phòng công đoàn. Ngoài ra, đối với 03 trường THCS đã đạt chuẩn quốc gia là trường THCS Ngọc Lâm, THCS Ái Mộ và trường THCS Gia Thụy đều có 01 dãy nhà với các phòng học bộ môn: phòng vi tính, phòng vật lí công nghệ, phòng sinh học, phòng hóa học. Các phòng học đảm bảo tiêu chuẩn theo qui định. 2.1.2.3. Về chất lượng giáo dục Học lực của học sinh từ trung bình trở lên đạt trên 97%, hạnh kiểm của học sinh từ trung bình trở lên chiếm trên 96%. 2.1.2.4. Về đội ngũ quản lý và giáo viên Tiếng Anh
13. 11 Tương đối đảm bảo về số lượng giáo viên Tiếng Anh và 100% CBQL, GV Tiếng Anh của các nhà trường trên địa bàn quận đều đạt chuẩn trở lên, đáp ứng được yêu cầu giáo dục hiện nay. 2.2. Khái quát về quá trình khảo sát 2.2.1. Mục đích khảo sát Đề tài tiến hành hoạt động khảo sát, thu thập các thông tin cần thiết để có cơ sở đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh; từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường THCS quận Long Biên. 2.2.2. Nội dung khảo sát Đề tài khảo sát những nội dung sau: - Mức độ nhận thức của đội ngũ GV và CBQL trường THCS về hoạt động quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực. - Thực trạng lập kế hoạch trong quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực - Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch trong quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực - Thực trạng chỉ đạo trong quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực - Thực trạng kiểm tra, giám sát trong quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực 2.2.3. Địa điểm và đối tượng khảo sát * Địa điểm khảo sát: Đề tài tiến hành khảo sát CBQL, tổ trưởng chuyên môn, GV, phụ huynh học sinh và học sinh của 3 trường THCS của quận Long Biên gồm: - THCS Ngọc Lâm – Long Biên – Hà Nội - THCS Ái Mộ - Long Biên – Hà Nội - THCS Gia Thụy – Long Biên – Hà Nội
14. 12 * Đối tượng khảo sát: Đối tượng khảo sát là các cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên, phụ huynh học sinh và học sinh của 3 trường THCS, cụ thể như sau: - 09 CBQL (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng) - 12 tổ trưởng chuyên môn - 189 GV giảng dạy trong 3 trường THCS, trong đó có 20 GV giảng dạy môn tiếng Anh. - 1700 học sinh của 3 trường THCS - 300 phụ huynh học sinh của 3 trường THCS 2.2.4. Phương pháp khảo sát * Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi * Phương pháp phỏng vấn sâu *Phương pháp xử lý thông tin và số liệu 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV, học sinh và phụ huynh về hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dunghoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.3.3. Thực trạng về hình thức tổ chức hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.3.4. Thực trạng về phương pháp tổ chức hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh Đề tài tiến hành khảo sát thực trạng về quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở 3 trường THCS
15. 13 quận Long Biên vào tháng 4/2018 bao gồm: THCS Ngọc Lâm, THCS Ái Mộ, THCS Gia Thụy với các nội dung dưới đây: 2.4.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.4.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.4.3. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.4.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THCS quận Long Biên Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tới kết quả của việc quản lý hoạt động NCBH của tổ chuyên môn. Có những yếu tố thuộc về chủ quan của chủ thể, có những yếu tố thuộc về khách quan của đối tượng và môi trường, có những yếu tố là nội tại nay bên trong hoạt động đào tạo và cũng có những yếu tố thuộc bên ngoài môi trường chính trị và xã hội. 2.6. Đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho học sinh 2.6.1. Đánh giá chung 2.6.2. Điểm mạnh 2.6.3. Hạn chế 2.6.4. Nguyên nhân
16. 14 Kết luận chương 2 Trong chương 2, đề tài đã khái quát về thực trạng giáo dục; khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực; khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường THCS quận Long Biên. Từ kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng cho thấy hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực của tổ chuyên môn ở các trường THCS quận Long Biên phù hợp với xu thế phát triển của hoạt động dạy học chung của cả nước. Hoạt động này của Hiệu trưởng, tổ, nhóm trưởng Tiếng Anh đã và đang đi đúng quỹ đạo, đúng định hướng theo quan điểm đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam. Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng cho thấy, Hiệu trưởng các trường THCS quận Long Biên luôn bám sát mục tiêu, đường lối phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước để quản lý, chỉ đạo hoạt động của đơn vị mình; kịp thời triển khai các chủ chương, chính sách của Đảng, sự chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục tới đội ngũ cán bộ, viên chức và học sinh trong trường; luôn tìm những giải pháp, biện pháp tích cực trong chỉ đạo, quản lý các hoạt động chuyên môn đặc biệt là quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực để hướng tới chất lượng thực sự cho HS. Bên cạnh đó, kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng cũng chỉ ra những hạn chế về hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực, những hạn chế trong công tác quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực tại nhà trường. Đây là những căn cứ quan trọng để đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực tại các trường THCS quận Long Biên nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Tiếng Anh.
17. 15 Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG THCS QUẬN LONG BIÊN 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp với mục tiêu giáo dục THCS 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với thực tiễn địa bàn nghiên cứu 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với định hướng phát triển năng lực cho học sinh 3.2. Các biện pháp đề xuất 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho GV trong việc thực hiện đổi mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS 3.2.1.1. Mục đích của biện pháp 3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện 3.2.1.3. Điều kiện thực hiện 3.2.2. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tăng cường các hoạt động thực hành của học sinh 3.2.2.1. Mục đích của biện pháp 3.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện 3.2.2.3. Điều kiện thực hiện 3.2.3. Đa dạng các hình thức bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên Tiếng Anh 3.2.3.1. Mục đích của biện pháp 3.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện 3.2.3.3. Điều kiện để thực hiện 3.2.4. Đầu tư và sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phù hợp với hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS 3.2.4.1. Mục đích của biện pháp 3.2.4.2. Nội dung và cách thức thực hiện 3.2.4.3. Điều kiện thực hiện
18. 16 3.2.5. Đổi mới kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS. 3.2.5.1. Mục đích của biện pháp 3.2.5.2. Nội dung và cách thức thực hiện 3.2.5.3. Điều kiện để thực hiện 3.3. Khảo sát tính cần thiết và tính khả khả thi của các biện pháp đề xuất 3.3.1. Khái quát về khảo sát * Mục đích khảo sát Nhằm đánh giá tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất, từ đó minh chứng giả thuyết khoa học ban đầu. * Đối tượng khảo sát Để đánh giá được sự tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất, tác giả đã lấy ý kiến đánh giá của 44 cán bộ quản lý và giáo viên Tiếng Anh có kinh nghiệm, năng lực chuyên môn vững vàng của các nhà trường. * Quy trình tiến hành - Bước 1: Lập mẫu phiếu điều tra: Nội dung điều tra về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất ở các mức độ: Đánh giá về tính cần thiết của 5 biện pháp được đề xuất với 3 mức độ: Cần thiết: 3 điểm; Ít cần thiết: 2 điểm; Không cần thiết: 1 điểm. Đánh giá về tính khả thi của 5 biện pháp được đề xuất với 3 mức độ: Khả thi:3 điểm; Ít khả thi: 2 điểm; Không khả thi: 1 điểm. - Bước 2: Chọn đối tượng điều tra - Bước 3: Phát phiếu điều tra. - Bước 4: Thu phiếu điều tra, xử lý số liệu. 3.3.2. Kết quả khảo sát - Về mức độ cần thiết
19. 17 Mức độ cần thiết Số lượng người chọn Khôn Biện pháp cụ thể Ít Thứ Cần g ∑ X cần bậc thiết cần thiết thiết Biện pháp 1: Nâng cao trách nhiệm GV trong việc thực 31,8 hiện đổi mới dạy học theo 68,2% 0 118 2,68 3 % định hướng phát triển năng lực cho HS Biện pháp 2: Chỉ đạo tổ chuyên môn đổi mới phương 36,4 pháp dạy học môn Tiếng Anh 63,6% 0 116 2,64 4 % theo hướng tăng cường hoạt động thực hành của học sinh Biện pháp 3: Đa dạng các hình thức bồi dưỡng để nâng cao 22,7 75,0% 2,3% 120 2,73 1 trình độ chuyên môn nghiệp % vụ cho giáo viên Tiếng Anh Biện pháp 4: Đầu tư và sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phù hợp với hoạt 29,5 65,9% 4,5% 115 2,6 5 động dạy học theo định % hướng phát triển năng lực cho HS Biện pháp 5: Đổi mới kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học 29,5 môn Tiếng Anh theo định 70,5% 0 119 2,7 2 % hướng phát triển năng lực cho HS Điểm trung bình chung của X 2,67
20. 18 - Về mức độ khả thi Bảng 3.2. Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất Mức độ khả thi Số lượng người chọn Th Biện pháp cụ thể Ít Kh. Khả ∑ X ứ khả khả thi bậc thi thi Biện pháp 1: Nâng cao trách nhiệm cho GV trong việc thực 36,8 hiện đổi mới dạy học theo định 61,4% 0 105 2,61 1 % hướng phát triển năng lực cho HS Biện pháp 2: Chỉ đạo tổ chuyên môn đổi mới phương 36,4 pháp dạy học môn Tiếng Anh 59,1% 9,1% 102 2,55 4 % theo hướng tăng cường hoạt động thực hành của học sinh Biện pháp 3: Đa dạng các hình thức bồi dưỡng để nâng cao 45,5 45,5% 9,1% 104 2,36 2 trình độ chuyên môn nghiệp % vụ cho giáo viên Tiếng Anh Biện pháp 4: Đầu tư và sử Commented [UP1]: Sửa dấu chấm thành dấu phẩy dụng cơ sở vật chất, thiết bị 34,1 20,5 dạy học phù hợp với hoạt 45,5% 94 2,25 5 % % động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS Biện pháp 5: Đổi mới kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn 43,2 11,4 45,5% 103 2,34 3 Tiếng Anh theo định hướng phát % % triển năng lực cho HS Điểm trung bình chung của X 2,42
21. 19 Tiểu kết chương 3 Từ cơ sở lý luận chương 1, khảo sát phân tích đánh giá thực trạng ở chương 2, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực của các trường THCS quận Long Biên; trên cơ sở căn cứ mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo; quan điểm chỉ đạo của Đảng, nhà nước; căn cứ vào các giải pháp phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2011-2020 của Đảng và Nhà nước; căn cứ mục tiêu phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2011-2015 và định hướng đến năm 2020 của quận Long Biên. Các biện pháp được đề xuất là: Biện pháp 1: Bồi dưỡng ý thức trách nhiệm cho GV trong việc thực hiện đổi mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS Biện pháp 2: Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tăng cường các hoạt động thực hành của học sinh Biện pháp 3: Tổ chức các hình thức bồi dưỡng đa dạng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên Tiếng Anh Biện pháp 4: Đầu tư và sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phù hợp với hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS Biện pháp 5: Đổi mới kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS Trong chương 3, đề tài cũng đã trình bày kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý đề xuất.
22. 20 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận 1. Đối với trường THCS hoạt động dạy học - giáo dục là hoạt động chủ yếu của nhà trường. Trong các môn học ở trường THCS,bộ môn Tiếng Anh có vị trí, vai trò quan trọng đối với việc hình thành các kỹ năng và thiết thực cho cuộc sống của các em khi ra trường. Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS là một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao chất lượng học tập Tiếng Anh của HS cũng như giúp các em có thể sử dụng các kiến thức, kỹ năng của bộ môn trong cuộc sống hằng ngày. Vì thế, việc quản lý tốt hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS giúp cho các nhà trường THCS cải thiện được những khó khăn hiện tại của chất lượng bộ môn. Nâng cao được chất lượng dạy và học Tiếng Anh của GV và HS trong nhà trường. 2. Qua kết quả nghiên cứu và khảo sát thực tế quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS đối với các trường THCS ở quận Long Biên, đề tài đã đánh giá được thực trạng hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS: hoạt động này đã được quan tâm và triển khai thực hiện, nhưng trong thực tế quản lý hoạt động này của nhà trường còn nhiều bất cập hạn chế, dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao. Xuất phát từ tình hình thực tế nêu trên, dựa trên lý luận chung về giáo dục, quản lý giáo dục, đề tài đi sâu nghiên cứu và đưa ra những biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS ở các trường THCS của quận Long Biên, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học Tiếng Anh và nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường. 3. Để nâng cao chất lượng hoạt động động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS, đề tài đề xuất 5 biện pháp sau: - Nâng cao ý thức trách nhiệm cho cán bộ GV trong thực hiện hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS
23. 21 - Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Anh theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh - Bồi dưỡng nâng cao kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên Tiếng Anh, tập trung đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực - Tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học phục vụ cho hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS - Tăng cường kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS. Qua khảo nghiệm đã khẳng định tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất 2. Khuyến nghị * Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Long Biên - Tăng cường trang bị cơ sở vật chất - trang thiết bị dạy học cho nhà trường để đảm bảo tốt cho việc dạy - học theo phương pháp đổi mới đạt hiệu quả cao. - Tổ chức kiểm tra năng lực sư phạm và trình độ chuyên môn của giáo viên Tiếng Anh 3 năm một lần, mạnh dạn chấm dứt hợp đồng với những giáo viên không đáp ứng nhu cầu và có chế độ hợp lý để họ chuyển sang công việc khác. - Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng giáo viên Tiếng Anh về phương pháp dạy học và các kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học môn Tiếng Anh, đặc biệt là các thiết bị đa phương tiện. - Chỉ đạo và kiểm tra hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn tiếng Anh của giáo viên một cách thường xuyên hơn, sát thực hơn. - Tăng nguồn ngân sách cho các nhà trường thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh * Đối với hiệu trưởng các nhà trường - Hiệu trưởng cần chú trọng nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, tạo niềm tin cho giáo viên về những thay đổi tích cực trong phát triển nghề nghiệp khi tham gia hoạt động dạy học Tiếng Anh theo định hướng phát triển năng lực cho HS để đảm bảo chất lượng của hoạt động này.
24. 22 - Tạo điều kiện hơn nữa để GV Tiếng Anh có cơ hội được học tập, bồi dưỡng để nâng cao trình độ. - Tăng cường chỉ đạo, thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn tiếng Anh, đổi mới kiểm tra, đánh giá theo hướng kết hợp cả 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. - Nhà trường cần có kế hoạch mời chuyên gia về tập huấn, tư vấn cho hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực, cho giáo viên.