›

Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán tại các trường Trung học cơ sở, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực

pdf 26 trang phuongvu95 5272
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán tại các trường Trung học cơ sở, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdftom_tat_luan_van_quan_ly_hoat_dong_boi_duong_hoc_sinh_gioi_m.pdf

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán tại các trường Trung học cơ sở, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÍ GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ THANH HIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ HỘI - 2019
  2. Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. PHẠM VĂN SƠN Phản biện 1: Phản biện 2: Luận văn sẽ được bảo vệ tại hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại Học viện Quản lý giáo dục Vào hồi giờ phút ngày tháng năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại: Thư viện Học viện Quản lý giáo dục
  3. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam đang trong quá trình hội nhập toàn diện với các nước trên thế giới, do vậy để thực hiện được mục tiêu đó, chúng ta phải huy động và khai thác nhiều nguồn lực. Trong đó, nguồn lực con người đóng vai trò quan trọng, là tài nguyên vô tận của quốc gia và là yếu tố quyết định đến sự phát triển của đất nước. Trong đó, nguồn lực con người chất lượng cao được chú trọng đầu tư, phát triển. Chương trình mục tiêu quốc gia về GD - ĐT đến năm 2020 bao gồm nhiều dự án, trong đó có đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi (HSG), sinh viên tài năng. Như vậy, công tác bồi dưỡng HSG trong trường THCS là phù hợp với mục tiêu phát triển chung của ngành giáo dục nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực thực tiễn của đất nước. Toán là môn học rất cần thiết và quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán nhằm giáo dục đào tạo học sinh trở thành người công dân tương lai ưu tú của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với đầy đủ các phẩm chất đạo đức và năng lực nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu của xã hội. Trong những năm qua công tác bồi dưỡng HSG ở các trường THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh nói chung và bồi dưỡng HSG bộ môn Toán nói riêng luôn được các nhà trường coi là nhiệm vụ trọng tâm của mỗi năm học. Tuy nhiên, trên thực tế công tác bồi dưỡng, nâng cao chất lượng và hiệu quả học sinh giỏi còn bộc lộ một số những vấn đề yếu kém, bất cập. Từ các cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tác giả chọn đề tài "Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán tại các trường trung học cơ sở, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực" làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ nhằm góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG tại các trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu 1
  4. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninhtheo tiếp cận năng lực 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đã đạt một số thành tựu, tuy nhiên còn những khó khăn, bất cập: Công tác xây dựng kế hoạch chưa gắn với thực tế địa phương; chưa có sự quan tâm đầy đủ đến cả thày và trò; việc đầu tư về cơ sở vật chất còn hạn chế; chế độ khen thưởng học sinh giỏi chưa thỏa đáng vì thế chưa tạo được động lực học giỏi môn Toán của học sinh. Nếu đề xuất và thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp để khắc phục những hạn chế, bất cập trên thì công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh sẽ đạt hiệu quả tốt hơn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG cấp trung học cơ sở. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán tại các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu, khảo sát thực trạng hoạt động bồi dưỡng HSG và quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán đáp ứng yêu cầu thi học sinh giỏi cấp tỉnh trong 3 năm học gần đây (từ năm học 2016 - 2017; 2017 - 2018 và năm học 2018 - 2019) và đề xuất các biện pháp phù hợp với điều kiện của các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.3. Phương pháp thống kê toán học 8. Đóng góp của luận văn 8.1. Về mặt khoa học Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán ở trường THCS và quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực trong bối cảnh hiện nay. 2
  5. 8.2. Về mặt thực tiễn Làm rõ thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực; từ đó đề xuất được một số biện pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực. 3
  6. CHƯƠNG 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở nước ngoài 1.1.2. Ở trong nước 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường 1.2.1.1. Quản lý Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp để đạt được các mục đích đã đề ra. 1.2.1.2. Quản lý giáo dục Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức, có hệ thống, có kế hoạch của chủ thể quản lý ở mọi cấp khác nhau tới toàn bộ hệ thống giáo dục nhằm mục đích đảm bảo sự hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở quy luật của quá trình giáo dục về sự phát triển thể lực, trí lực và tâm lực của trẻ em. 1.2.1.3. Quản lý nhà trường Quản lý nhà trường thực chất là quản lý quá trình lao động sư phạm của thầy, hoạt động học tập - tự giáo dục của trò diễn ra trong quá trình dạy học- giáo dục. Như vậy, có thể nói quản lý nhà trường thực chất là quản lý quá trình dạy học-giáo dục. 1.2.2. Môn Toán và học sinh giỏi môn Toán 1.2.2.1.Môn Toán Toán học là môn khoa học nghiên cứu về các số, cấu trúc, không gian và các phép biến đổi. Theo quan điểm chính thống, nó là môn học nghiên cứu về các cấu trúc trừu tượng định nghĩa từ các tiên đề, bằng cách sử dụng luận lý học (lôgic) và ký hiệu toán học. Các quan điểm khác của nó được miêu tả trong triết học toán 1.2.2.2. Học sinh giỏi (HSG) HSG là học sinh chứng minh được trí tuệ ở trình độ cao và có khả năng sáng tạo, thể hiện một động cơ học tập mãnh liệt và đạt xuất sắc trong lĩnh vực lý thuyết, khoa học; người cần một sự giáo dục đặc biệt và sự phục vụ đặc biệt để đạt được trình độ tương ứng với năng lực của người đó. 1.2.2.3. Học sinh giỏi môn Toán HSG môn Toán là: Những học sinh có năng lực nổi trội, có động cơ học tập mãnh liệt về môn Toán, có thể bồi dưỡng hoàn thiện tri thức, phát huy hơn nữa những năng lực, năng khiếu để phục vụ cho công cuộc phát triển xã hội và đất nước. 4
  7. 1.2.3. Bồi dưỡng, hoạt động bồi dưỡng, hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán 1.2.3.1. Bồi dưỡng Bồi dưỡng là quá trình truyền đạt thêm một lượng kiến thức nhất định trên cơ sở “nuôi dưỡng” những cái đã có để mở mang chúng, làm cho chúng phát triển thêm, có giá trị làm tăng hệ thống những tri thức, kỹ năng, nghiệp vụ, làm giàu vốn hiểu biết, nâng cao hiệu quả lao động. 1.2.3.2. Hoạt động bồi dưỡng Hoạt động bồi dưỡng HSG là hoạt động bồi dưỡng cho học sinh nhằm nâng cao trình độ kiến thức, kỹ năng thực hành của HS trong một môn học hoặc một số môn học một cách có hệ thống để chuẩn bị cho HS tham gia các kỳ thi và phục vụ cho việc học tập ở các cấp cao hơn. 1.2.3.3. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán Hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán: là hoạt động giảng dạy, bồi dưỡng của giáo viên cho học sinh môn Toán nhằm nâng cao trình độ kiến thức, kỹ năng thực hành của HS trong môn Toán một cách có hệ thống để chuẩn bị cho HS tham gia các kỳ thi và phục vụ cho việc học tập ở các cấp cao hơn. 1.2.4. Năng lực, tiếp cận năng lực 1.2.4.1. Năng lực (NL): Là khả năng hình thành hoặc phát triển cho phép một con người đạt thành công trong một hoạt động thể lực, trí lực hoặc nghề nghiệp. NL được thể hiện vào khả năng thi hành một hoạt động, thực hiện một nhiệm vụ” (Từ điển Giáo dục học). Năng lực là tổ hợp các thuộc tính tâm lý độc đáo của cá nhân phù hợp với yêu cầu của một hoạt động nhất định, đảm bảo cho hoạt động đó nhanh chóng đạt hiệu quả: Năng lực có ba đặc điểm sau: 1. Hình thành và bộc lộ trong hoạt động; 2. Gắn với một hoạt động cụ thể; 3. Chịu sự chi phối của các yếu tố: Bẩm sinh, di truyền, môi trường và hoạt động của cá nhân (Trần Kiểm). 1.2.4.2. Tiếp cận năng lực.Tiếp cận năng lực là cách tiếp cận hiện đại trong quá trình ĐT và sử dụng, phát triển NL. Tiếp cận NL chú trọng vào việc hình thành, phát triển NL thực hiện của đối tượng. 1.2.5. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán theo tiếp cận năng lực Quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán là những tác động của chủ thể quản lý vào hoạt động bồi dưỡng HS được tiến hành bởi giáo viên, HS và sự hỗ trợ của các lực lượng giáo dục khác nhằm thực hiện có hiệu quả kế hoạch bồi dưỡng, mục tiêu, nhiệm vụ dạy học môn Toán. 1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS theo tiếp cận năng lực 5
  8. 1.3.1. Vị trí của nhà trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân 1.3.2. Mục tiêu, nội dung và phương pháp bồi dưỡng HSG ở các trường THCS theo tiếp cận năng lực 1.3.2.1. Mục tiêu bồi dưỡng HSG ở trường THCS Bồi dưỡng HSG giúp học sinh hoàn thiện tri thức, phát huy hơn nữa những năng lực, năng khiếu của mìnhtrong học tập môn Toán. 1.3.2.2. Nội dung bồi dưỡng HSG ở trường THCS Ngoài chương trình sách giáo khoa và tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng các môn học, giáo viên cần tăng cường thời lượng thực hành, ngoại khóa cho HSG, tăng cường bồi dưỡng cho HS các bài tập nâng cao, các bài tập hay và khó, tìm tòi kiến thức nâng cao và tham gia các cuộc thi. Kiến thức nâng cao phải dựa trên nền tảng nắm vững kiến thức cơ bản và bồi dưỡng chương trình nâng cao cho học sinh. 1.3.2.3. Phương pháp bồi dưỡng HSG ở trường THCS Phương pháp bồi dưỡng HSG là phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh. 1.3.2.4. Hình thức bồi dưỡng HSG ở trường THCS Bồi dưỡng theo nhóm, Bồi dưỡng trong lớp học sinh bình thường và hình thức bồi dưỡng đặc biệt. 1.3.3. Tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường THCS theo tiếp cận năng lực Bồi dưỡng HSG là một nhiệm vụ quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước, ngoài ra, việc bồi dưỡng học sinh HSG còn góp phần đào tạo đội ngũ GV vừa tâm huyết yêu nghề, vừa nâng cao trình độ chuyên môn, rèn kỹ năng sư phạm. 1.3.4. Hiệu trưởng trường THCS với vai trò quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG theo tiếp cận năng lực Theo điều 54, Luật Giáo dục ghi rõ: “Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận”[17]. Hiệu trưởng phải là người có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn vững vàng, có năng lực quản lý, được bồi dưỡng lý luận và nghiệp vụ quản lý giáo dục, có sức khỏe, được tập thể giáo viên, nhân viên tín nhiệm. 1.4. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường THCS theo tiếp cận năng lực 1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán theo tiếp cận năng lực Xác định những mục tiêu để tổ chức bồi dưỡng HSG đạt hiệu quả và quyết định những biện pháp có tính khả thi. 6
  9. 1.4.2. Phát triển chương trình, hồ sơ bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực - Phát triển chương trình bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo hướng tiếp cận năng lực. - Quản lý hồ sơ chuyên môn của GV 1.4.3. Đào tạo, bồi dưỡng GV về đổi mới phương pháp giảng dạy môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực - Xây dựng được đội ngũ giáo viên cốt cán có vai trò truyền đạt, giảng dạy (coi như giảng viên) các nội dung của chương trình bồi dưỡng mà trường đã xây dựng tới các đồng chí giáo viên. - Đánh giá kết quả bồi dưỡng - Xây dựng kế hoạch mua sắm, huy động các nguồn hỗ trợ để bổ sung các trang thiết bị dạy học. 1.4.4. Xây dựng môi trường dạy học tích cực, sáng tạo cho GV và HS trường THCS theo tiếp cận năng lực - Đẩy mạnh việc xây dựng môi trường dạy học tích cực, sáng tạo trong GV và HS. - Chỉ đạo thành lập kho tư liệu, bài giảng dùng chung để GV tham khảo lẫn nhau, sử dụng các tư liệu hay, vận dụng vào thiết kế và sử dụng cho phù hợp với công tác bồi dưỡng HSG. - Tổ chức các buổi tham quan, dã ngoại nhằm trải nghiệm các kiến thức mà học sinh đã được học trong nhà trường. - Động viên khen thưởng kịp thời đối với GV tham gia bồi dưỡng đạt hiệu quả cao để nhân rộng điển hình. 1.4.5. Khai thác, sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán theo tiếp cận năng lực - Có kế hoạch bố trí kinh phí duy tu, bảodưỡng, sửa chữa thường xuyên; bố trí kinh phí hợp lý từ nguồn chi thường xuyên của trường để đầu tư bổ sung, đổi mới trang thiết bị, sửa chữa lớn, xây dựng mới và từng bước hiện đại hoá cơ sở vật chất đáp ứng nhu cầu dạy và học trong nhà trường. - Bên cạnh những trang thiết bị được cung cấp, nhà trường phải huy động các lực lượng hỗ trợ hoặc sáng tạo sao cho phù hợp với thực tế cũng như nội dung, phương pháp nhằm phục vụ một cách hiệu quả công tác giáo dục nói chung và bồi dưỡng HSG nói riêng cho HS trong trường đạt mục tiêu đề ra. 1.4.6. Phối hợp các lực lượng giáo dục trong hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực Lực lượng GD ở đây bao gồm lực lượng trong và ngoài nhà trường. Lực lượng GD trong nhà trường là: Đội thiếu niên, Đoàn thanh niên, Công đoàn, Lực lượng GD ngoài nhà trường là: CMHS, chính quyền và các ban ngành, đoàn 7
  10. thể của địa phương như: UBND, Công an, y tế, Hội chữ thập đỏ, Mặt trận tổ quốc, Hội phụ nữ, Hội người cao tuổi, Để tạo sức mạnh tổng hợp thì các lực lượng trên phải có sự thống nhất về quan điểm, nội dung, phương pháp GD và có sự phối kết hợp chặt chẽ, kịp thời, cộng đồng trách nhiệm, trong đó nhà trường và gia đình là hai lực lượng quan trọng, cơ bản, thì mới thực sự đem lại kết quả mong muốn. 1.4.7. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực Kiểm tra phải phản ánh đúng bản chất và nhu cầu của hoạt động nhà trường. Hoạt động kiểm tra phải tiến hành thường xuyên, có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch rõ ràng suốt năm học. Phải sử dụng các tiêu chuẩn biểu mẫu dễ hiểu, tận dụng, phù hợp với trình độ và hoàn cảnh nhà trường. Công tác kiểm tra phải phát hiện kịp thời người tốt, việc tốt và sửa chữa ngay những thiếu sót. Kiểm tra phải khách quan và tôn trọng đối tượng kiểm tra. Người kiểm tra phải thông thạo chuyên môn, nghiệp vụ, có tư tưởng và phẩm chất tốt. 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực 1.5.1. Nhóm các yếu tố chủ quan Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường THCS; Năng lực CBQL và đội ngũ GV; Tinh thần, thái độ học tập của học sinh đối với môn học. 1.5.2. Nhóm các yếu tố khách quan Quy chế dạy học và quy chế quản lý hoạt động dạy học; Môi trường giáo dục và môi trường dạy học; Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học; Công tác thi đua, khen thưởng. Kết luận chương 1 Để làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán ở các trường THCS, tác giả đã phân tích các khái niệm cơ bản liên quan đến luận văn, nội dung, hình thức quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường THCS. Luận văn cũng đã phân tích một số yếu tố tác động đến quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG cũng như đặc điểm của trường THCS. Những vấn đề lý luận được trình bày ở chương này là cơ sở để tác giả tìm hiểu thực trạng quản lý bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay. 8
  11. CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINHTHEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục của huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh 2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội của huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 2.1.2. Khái quát về tình hình GD&ĐT của huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 2.1.3. Khái quát về tình hình giáo dục THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực 2.2.1. Mục tiêu khảo sát 2.2.2. Nội dung khảo sát 2.2.3. Phương pháp khảo sát 2.2.4. Đối tượng khảo sát 2.3. Thực trạng về hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THC theo tiếp cận năng lực. Bảng 2.6: Kết quả khảo sát tính cần thiết của việc bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THC, huyện Yên Phong. Đối tượng khảo sát Đánh giá chung Mức độ CBQL GV SL % SL % SL % Rất cần thiết 8 80 9 60 17 68 Cần thiết 2 20 4 26.7 6 24 Ít cần thiết 0 0 2 13.3 2 8 Không cần thiết 0 0 0 0 0 0 Bảng 2.7: Kêt quả khảo sát tầm quan trọng của việc bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THC, huyện Yên Phong. Mức độ Đối tượng khảo sát Đánh giá 9
  12. chung CBQL GV SL % SL % SL % Rất quan trọng 9 90 8 53.3 17 68 Quan trọng 1 10 4 26.7 5 20 Ít quan trọng 0 0 3 20 3 12 Không quan trọng 0 0 0 0 0 0 Kết quả khảo sát cho thấy: Cán bộ quản lý, giáo viên các trường THCS, huyện Yên Phong đều có nhận thức đúng đắn về sự cần thiết và tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường THCS với mục tiêu nhằm mục đích bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước, giúp các em có một tương lai tốt đẹp hơn và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 2.3.2. Thực trạng về đội ngũ GV và các lực lượng tham gia hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực Bảng 2.8: Số lượng, chất lượng đội ngũ GV bồi dưỡng HSG môn Toán Trình độ chuyên Trình độ Độ tuổi SL Nam môn lý luận CĐ ĐH SĐH SC TC 25-40 40-50 50-60 16 5 0 13 3 9 5 13 3 0 Thông qua điều tra, cho thấy 100% số GV tham gia bồi dưỡng HSG môn Toán trên địa bàn khảo sát đều đạt về trình độ chuyên môn, trong đó có 100% trên chuẩn, đặc biệt trong đó có ba đồng chí có trình độ Thạc sĩ, có 31% có trình độ trung cấp lý luận chính trị, trong đó có 81% số GV còn đang trong độ tuổi trẻ khỏe và năng nổ trong công tác chuyên môn. 2.3.3.Thực trạng các phương pháp, hình thức bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Kết quảkhảo sát cho thấy: Về hình thức bồi dưỡng: 100% ý kiến được hỏi cho rằng GV các nhà trường đã tổ chức các hình thức bồi dưỡng HSG môn Toán là: Cho học sinh học tập theo nhóm, tổ chức bồi dưỡng tập trung, tuy nhiên vẫn còn 8% số CBGV được hỏi cho rằng nhà trường chưa tổ chức các hoạt động ngoại khóa để bồi dưỡng HSG và còn tới 28% số ý kiến được hỏi cho rằng 10
  13. nhà trường chưa bao giờ tổ chức giao lưu học tập bồi dưỡng HSG ở các trường, huyện khác trong tỉnh. Về phương pháp tổ chức bồi dưỡng HSG môn Toán: Có từ 48% đến 80% số ý kiến được hỏi đều cho rằng CBGV các nhà trường đã sử dụng các phương pháp trên một cách thường xuyên và không có ý kiến nào cho rằng CBGV các nhà trường chưa thực hiện các phương pháp này. 2.3.4. Thực trạng kết quả hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Bảng 2.11: Kết quả thi HSG môn Toán trong 3 năm học gần đây (tại 5 trường trong phạm vi khảo sát) Năm học Số lượng Đạt giải tham gia thi Nhất Nhì Ba KK HSG 2016-2017 85 2 11 15 20 2017-2018 85 1 6 13 26 2018-2019 141 1 13 22 36 Thông qua khảo sát cho thấy, chất lượng HSG môn Toán tại các trường khảo sát trong những năm học gần đây mặc dù đã có thay đổi về chất, tuy nhiên vẫn chưa bứt phá lên được, do vậy trong thời gia tới GV bộ môn Toán các nhà trường cần làm tốt hơn nữa công tác bồi dưỡng HSG và đặc biệt là công tác quản lý hoạt động này của HT các nhà trường. 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực 2.4.1. Quản lý việc lập kế hoạch hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán của giáo viên trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Kết quả khảo sát cho thấy nhận thức của CBQL, giáo viên về tầm quan trọng của quản lý kế hoạch hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán được đánh giá tốt X = 2.57 điểm. Để hoạt động bồi dưỡng HSG có hiệu quả, việc xây dựng kế hoạch và quản lý chất lượng công việc theo kế hoạch là cách làm khoa học, hiện đại và cần thiết. Tuy nhiên mức độ thực hiện chỉ đạt trung bình = 2.34 là vấn đề chúng ta cần quan tâm. 2.4.2. Quản lý phát triển chương trình, hồ sơ bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Thông qua khảo sát cho thấy Hiệu trưởng các nhà trường cần có biện pháp để quản lý tốt hơn hoạt động bồi dưỡng HSG và cần bồi dưỡng cho cán bộ quản lý về công tác quản lý, đồng thời ủy quyền cho họ chủ động điều hành hoạt động. Tuy nhiên, cần tăng cường dự giờ, ủy quyền cho phó hiệu 11
  14. trưởng dự sinh hoạt chuyên môn, dự chuyên đề, để nắm bắt kịp thời, điều chỉnh hợp lý các nội dung, chương trình bồi dưỡng HSG của GV. 2.4.3. Quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng GV về đổi mới phương pháp giảng dạy môn Toán ở trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực Bảng 2.14: Thực trạng hoạt động quản lý bồi dưỡng GV về đổi mới phương pháp giảng dạy môn Toán ở trường THCS, huyện Yên Phong. Mức độ quan Mức độ thực hiện trọng TT Nội dung biện pháp Thứ Thứ  X X bậc bậc Có kế hoạch cụ thể về công tác tự học, tự bồi 1 64 2.56 1 58 2.32 3 dưỡng của giáo viên ngay từ đầu năm học. Thống nhất với tổ chuyên môn việc phân 2 công giáo viên phụ 62 2.48 2 56 2.24 4 trách các đối tượng học sinh cho phù hợp. Chỉ đạo tổ chuyên môn thống nhất chương 3 59 2.36 4 60 2.4 2 trình bồi dưỡng học sinh giỏi. Ủy quyền cho tổ trưởng chuyên môn 4 phân công giáo viên 52 2.08 7 51 2.04 6 trong tổ giúp đỡ lẫn nhau. Chỉ đạo tổ chuyên môn đăng ký các chuyên 5 đề, sáng kiến kinh 55 2.2 6 50 2 7 nghiệm ngay từ đầu năm học. Chỉ đạo việc dạy chuyên đề, mở các hội 6 57 2.28 5 53 2.12 5 nghị trao đổi kinh nghiệm đổi mới 12
  15. phương pháp dạy học, làm đồ dùng dạy học, bồi dưỡng học sinh giỏi, Căn cứ vào kế hoạch năm học của ngành để 7 lên kế hoạch cử giáo 62 2.48 2 62 2.48 1 viên đi tiếp thu các chuyên đề bồi dưỡng. Trung bình 2.35 2.23 Kết quả trong bảng 2.14 thể hiện mức độ nhận thức về tầm quan trọng của công tác “Quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng GV về đổi mới phương pháp giảng dạy môn Toán ở trường THCS” là tương đối cao X = 2.35, các nội dung đều được nhận thức ở mức cần thiết là: 2.0 ≤ ≤ 2.48.Tuy nhiên mức độ thực hiện ( = 2.23) lại có độ chênh lớn = 0,12. 2.4.4. Phát triển môi trường dạy học tích cực, sáng tạo, tạo động lực cho GV và học sinh trong hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Kết quả khảo sát cho thấy: Mức độ thực hiện biện pháp “Phát triển môi trường dạy học tích cực, sáng tạo, tạo động lực cho GV và học sinh trong bồi dưỡng HSG” được đánh giá chung ở mức trung bình với điểm bình quan X = 2.23; Biện pháp “Các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị giảng dạy, tài liệu học tập và giảng dạy phục vụ cho GV và HS” được đánh giá mức độ thực hiện tốt nhất, điểm trung bình = 2.4. Đây là một yếu tố hết sức quan trọng, làm cơ sở cho việc thực hiện tốt các hoạt động giáo dục trong các nhà trường; Biện pháp “Xây dựng môi trường sư phạm thân thiện, bầu không khí dân chủ” được đánh giá mức độ thực hiện thấp nhất, điểm trung bình = 2.04 xếp thứ 4/4 biện pháp. Điều này khẳng định việc xây dựng môi trường thân thiện, bầu không khí dân chủ trong các nhà trường còn hạn chế, bất cập và chưa đi vào chiều sâu một cách thiết thực. 2.4.5. Quản lý việc khai thác, sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Kết khảo sát cho thấy: Thực trạng khai thác, sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học môn Toán, thực hiện ở mức trung bình với = 2.16. Tuy nhiên một nội dung chưa được đưa ra ở biện pháp này đó là xây 13
  16. dựng phòng học bộ môn phù hợp với yêu cầu hiện nay. Đây là khó khăn không dễ giải quyết của các nhà trường. 2.4.6. Quản lý sự phối hợp các lực lượng giáo dục trong hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Công tác đào tạo, bồi dưỡng HSG là một công việc đòi hỏi phải có sự chung tay, góp sức của nhà trường, phụ huynh HS và toàn xã hội. Trong quá trình bồi dưỡng HSG, Ban giám hiệu nhà trường đã tổ chức họp với Ban đại diện cha mẹ HS của trường cùng trao đổi thống nhất quan điểm sau đó họp với toàn thể phụ huynh có con em tham gia bồi dưỡng HSG môn Toán để trao đổi và thông báo kế hoạch giảng dạy của nhà trường. Nhà trường đã phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường. Nhiều cơ quan, doanh nghiệp đã giúp nhà trường về thiết bị, tài liệu giảng dạy và dành cho nhà trường nhiều xuất học bổng cho HS tham gia đội tuyển HSG và thưởng cho HS đạt giải trong kì thi các cấp. 2.4.7. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực. Từ đầu năm học, Ban giám hiệu nhà trường họp và phân công đồng chí phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn có nhiệm vụ trực tiếp phụ trách và theo dõi công tác bồi dưỡng HSG đồng thời chỉ đạo tổ trưởng theo dõi sát sao việc bồi dưỡng HSG môn Toán của GV về việc thực hiện kế hoạch, nội dung, phương pháp giảng dạy đã đề ra. Công tác tổ chức thi đua, khen thưởng về công tác bồi dưỡng HSGcũng cần được chú trọng. Hằng năm, nhà trường phát động 4 đợt thi đua tới toàn thể GV và HS, trong đó có tiêu chí về công tác bồi dưỡng HSG môn Toán. Sau mỗi đợt thi đua, Ban thi đua nhà trường họp xét, biểu dương GV và HS trước toàn trường nhân dịp các buổi lễ mít tinh kỉ niệm những ngày lễ lớn trong năm, đồng thời khen thưởng cho HS đạt giải trong kì thi cấp trường, cấp huyện và cấp tỉnh, HS đạt giải trong kì thi chọn HSG Quốc gia. 2.5. Đánh giá chung về quản lý hoạt động bồi dưỡng HS giỏi môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực 2.5.1. Những thành công, hạn chế trong quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực. 2.5.1.1. Những thành công 14
  17. Việc xây dựng kế hoạch hoạt động bồi dưỡng HSG đã trở thành yêu cầu bắt buộc hằng năm trước khi bước vào năm học mới; Cơ bản đã phát huy tính tự giác, trách nhiệm của giáo viên trong nhà trường thực hiện nghiêm túc qui chế chuyên môn, hồ sơ giáo án đầy đủ tương đối có chất lượng, việc kiểm tra đánh giá đảm bảo tính chính xác, công bằng ; Việc quản lý, sử dụng thiết bị đồ dùng dạy học góp phần thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông tương đối nghiêm túc, đã khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất để có đủ phòng thiết bị, thư viện và phòng học bộ môn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Các nhà trường đã thực hiện tốt công tác XHH giáo dục và công cuộc vận động “Kỷ cương – tình thương – trách nhiệm” trong chỉ đạo bồi dưỡng HSG. Đa số cán bộ giáo viên đã có ý thức tốt trong công việc của mình thực sự trở thành tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Công tác thi đua khen thưởng đã có những đổi mới thiết thực nhằm động viên tốt thầy và trò góp phần thúc đẩy phong trào dạy và học ở mỗi nhà trường. 2.5.1.2. Hạn chế Việc duyệt kế hoạch hoạt động bồi dưỡng HSG của hiệu trưởng còn hình thức, chưa có chất lượng, nhiều khi không tạo định hướng cho giáo viên. Đôi khi việc chỉ đạo, duy trì thực hiện kế hoạch không được thường xuyên trong suốt năm học. Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng thăm lớp dự giờ còn rất ít, thậm chí không dự. Hiệu trưởng trực tiếp kiểm tra đánh giá học sinh còn rất ít, không thường xuyên kiểm tra hồ sơ, mà khoán cho phó hiệu trưởng, dẫn đến không sâu sát trong chỉ đạo quản lý thực hiện kế hoạch. Việc tổ chức viết sáng kiến kinh nghiệm, chuyên đề bồi dưỡng hàng năm còn hình thức, chưa phát huy tác dụng thực sự trong việc nghiên cứu khoa học ứng dụng thực tiễn trong giảng dạy, trong quản lý nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng HSG môn Toán ở mỗi nhà trường. 2.5.2. Nguyên nhân thành công, hạn chế trong quản lýhoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 2.5.2.1. Nguyên nhân thành công Do có sự chỉ đạo sát sao của Phòng GD - ĐT huyện Yên Phong, có qui định cụ thể về hồ sơ của quản lý, của công tác bồi dưỡng và thường xuyên có tổ chức kiểm tra, thanh tra. 15
  18. Đội ngũ cán bộ quản lý từ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn đều nhận thức đầy đủ vai trò, ý nghĩa trong việc thực hiện kế hoạch, trách nhiệm của từng người trong việc thực hiện nhiệm vụ. Đội ngũ giáo viên đạt chuẩn về trình độ đào tạo và năng lực sư phạm, có ý thức phấn đấu tu dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng. Được sự quan tâm của chính quyền địa phương các cấp, CMHS, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trường học, nên cơ sở vật chất của nhà trường trung học cơ sở về cơ bản đáp ứng được yêu cầu cho hoạt động dạy và học. 2.5.2.2. Nguyên nhân hạn chế Việc phê duyệt kế hoạch và theo dõi, kiểm tra thực hiện kế hoạch bồi dưỡng HSG trong suốt năm của hiệu trưởng chưa thành nề nếp. Việc sinh hoạt chuyên đề nâng cao, dự giờ bồi dưỡng hầu hết hiệu trưởng không dự cùng, vì họ cho đây là việc của tổ, nhóm chuyên môn, hiệu trưởng chủ yếu quan tâm đến việc lớn của trường, ủy quyền chuyên môn cho hiệu phó, nhưng hiệu phó lại ủy quyền tiếp cho tổ trưởng, dẫn đến chất lượng bồi dưỡng chuyên môn chưa cao. Việc tổ chức viết sáng kiến kinh nghiệm trong cán bộ quản lý, trong giáo viên còn hình thức, không có giá trị thực tiễn trong các nhà trường. Có thể do qui định khắt khe, yêu cầu cao quá của bản sáng kiến kinh nghiệm về thể thức bài viết, hoặc do nhà trường chưa lập được hội đồng khoa học có tính thuyết phục nên không phân biệt được người làm thật, người không làm thật. 2.5.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong theo tiếp cận năng lực Bảng 2.17: Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong Mức độ ảnh Thứ TT Các yếu tố ảnh hưởng hưởng  X bậc AHN AHI KAH Nhận thức của hiệu trưởng về 1 vị trí, vai trò trong việc xây 22 3 0 72 2.88 1 dựng kế hoạch bồi dưỡng HSG Ảnh hưởng của hiệu trưởng đối 2 19 3 4 67 2.68 3 với kế hoạch bồi dưỡng HSG Các biện pháp quản lý hoạt 3 động bồi dưỡng HSG của hiệu 20 3 2 68 2.72 2 trưởng 16
  19. Thời gian dành cho quản lý 4 hoạt động bồi dưỡng HSG của 14 6 5 59 2.36 5 hiệu trưởng Mức độ ủy quyền của hiệu trưởng cho phó hiệu trưởng 5 17 5 3 64 2.56 4 trong công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG Trung bình 2.64 Kết quả khảo sát cho thấy mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan liên quan đến công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong là rất lớn với đánh giá của các khách thể X = 2.34. Bảng 2.18: Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến việc QL bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong Mức độ ảnh Thứ TT Các yếu tố ảnh hưởng hưởng  bậc AHN AHI KAH 1 Nề nếp, ý thức của giáo viên 19 4 2 67 2.68 4 Trình độ đào tạo và năng lực 2 21 4 0 71 2.84 2 chuyên môn của giáo viên. Mức độ tâm huyết, say mê với 3 23 2 0 73 2.92 1 nghề nghiệp của đội ngũ GV. Đời sống kinh tế, hoàn cảnh gia 4 15 4 6 59 2.36 6 đình của đội ngũ giáo viên Năng lực, trách nhiệm, tâm huyết với công việc quản lý 5 21 4 0 71 2.84 2 chuyên môn của phó hiệu trưởng Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, phòng học bộ môn của các nhà 6 16 5 4 62 2.48 5 trường theo yêu cầu giáo dục giai đoạn hiện nay. Trung bình 2.69 Qua bảng khảo sát cho thấy mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan liên quan đến công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong là rất lớn với đánh giá của các khách thể = 2.69. 17
  20. Kết luậnchương 2 Trong những năm qua, các trường THCS, huyện Yên Phong đã có nhiều cố gắng trong công tác chỉ đạo và tổ chức các hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi và quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG nói chung, HSG môn Toán nói riêng và trên thực tế đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, kết quả điều tra khảo sát thực trạng cho thấy: Một số biện pháp đã được triển khai, một số biện pháp thực hiện khá tốt cần được phát huy, một số biện pháp được đánh giá ở mức độ bình thường, song một số biện pháp chưa được quan tâm và cụ thể hóa. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò, trách nhiệm đúng đắn, tương đối đầy đủ trong dạy học ở nhà trường, từ đó việc thực nhiệm vụ của mỗi giáo viên đã được thực hiện tương đối tốt, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay. Hiệu trưởng các trường THCS đã sử dụng các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG phù hợp với điều kiện thực tế ở địa phương, nhìn chung đã đạt được hiệu quả nhất định trong thực hiện nhiệm vụ dạy học ở các nhà trường (điều này đã được thể hiện cụ thể bằng chất lượng HSG hàng năm của THCS huyện Yên Phong như đã phân tích ở mục 2.1.3). Tuy nhiên mức độ thực hiện và tác dụng của các biện pháp còn ở mức độ thấp hơn so với mức độ nhận thức, việc sử dụng các pháp quản lý chưa được đồng bộ nên chưa pháp huy tác dụng tối đa của các biện pháp. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán là khá cao. Bên cạnh các yếu tố ảnh hưởng tích cực, còn nhiều yếu tố ảnh hưởng chưa tốt đến hoạt động, làm cho hiệu quả công việc chưa cao. Trên cơ sở lý luận về biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán và kết quả điều tra khảo sát, phân tích thực trạng là cơ sở thực tiễn gợi mở cho việc đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong trong chương 3 của đề tài này nhằm khắc phục các tồn tại, giải quyết các vấn đề bất cập nêu trên. 18
  21. CHƯƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG giỏi môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận năng lực 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho các lực lượng trong và ngoài nhà trường về hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS Nâng cao nhận thức để tạo sự đồng thuận và thống nhất về chủ trương, quan điểm, ý chí và hành động và trách nhiệm của mỗi cán bộ quản lý, giáo viên, CMHS trong việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, việc bồi dưỡng HSG môn Toán nói riêng. 3.2.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng HSG môn Toán cụ thể, thiết thực, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường Quản lý kế hoạch hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán để có cách nhìn tổng quát về hướng phát triển về bồi dưỡng HSG và tạo cho các cấp quản lý và GV khả năng xây dựng kế hoạch quản lý và dạy học khoa học. Tăng cường kỷ cương, nền nếp trong việc thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học; nâng cao chất lượng bồi dưỡng HSG môn Toán. 3.2.3. Phát triển chương trình, giáo án bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực Phát triển chương trình, giáo án bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo hướng đổi mới giáo dục là cần thiết và quan trọng, nó có ý nghĩa quyết định đến chất lượng bồi dưỡng HSG. Làm tốt công tác này sẽ định hướng đúng đắn trong việc giáo dục HS theo hướng giáo dục năng khiếu theo lĩnh vực, giáo dục toàn diện. 3.2.4. Xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên tham gia hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực Việc xây dựng, đào tạo đội ngũ giáo viêngóp phần nâng cao chất lượng trình độ chung của đội ngũ GV, nâng cao năng lực chuyên môn, khả năng 19
  22. sư phạm cũng như một số năng lực chuyên biệt khác phục vụ hoạt động bồi dưỡng HSG. 3.2.5. Quản lý khai thác hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực Quá trình đào tạo và bồi dưỡng HSG môn Toán là một quá trình đòi hỏi người dạy, người học phải đầu tư thời gian và tâm trí để đạt được hiệu quả. Do đó, môi trường học tập cần phải đảm bảo điều kiện giúp GV và HS tiếp cận được với phương pháp dạy học hiện đại. Vì vây, việc tăng cường xây dựng các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học thiết yếu đảm bảo cho hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán là: Nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn của trường, nhất là cho hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán đạt hiệu quả. Giúp GV, HS cập nhật, tiếp cận với những trang thiết bị mới nhất. Tăng cường củng cố khả năng và rèn kỹ năng thực hành cho HS. 3.2.6. Tăng cường kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS theo tiếp cận năng lực Kiểm tra đánh giá nhằm thúc đẩy chất lượng dạy và học. Với ý nghĩa này, kiểm tra - đánh giá sẽ định hướng cách dạy của thầy và cách học của trò sao cho có hiệu quả, nghĩa là cùng hướng tới việc đạt mục tiêu. Ngoài ra, các thông tin khai thác được từ kết quả kiểm tra - đánh giá sẽ rất hữu ích cho việc điều chỉnh phương pháp dạy của giáo viên và phương pháp học của học sinh, đồng thời giúp CBQL các nhà trường có những thay đổi cần thiết trong quá trình quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG. 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất Các biện pháp đề ra trên đây cần được phối hợp hài hoà trong quá trình thực hiện thì mới nâng cao được chất lượng bồi dưỡng bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS huyện Yên Phong. Khi các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường đã có nhận thức đúng đắn, có kế hoạch khoa học, chương trình bồi dưỡng phù hợp, đội ngũ CBQL, giáo viên giỏi về chuyên môn nghiệp vụ thì một điều cũng rất quan trọng để đảm bảo công tác bồi dưỡng HSG môn Toán đạt hiệu quả thì một thành tố cũng không thể thiếu được đó là việc đảm bảo tài chính cũng như CSVC, thiết bị dạy học phục vụ hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán. Để góp phần nâng cao chất lượng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS phải có kiểm tra đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm, từ đó rút ra bài học phát huy những mặt tích cực và tránh những mặt còn hạn chế trong những năm tiếp theo. Việc kiểm tra đánh giá phải dựa trên kế hoạch 20
  23. đề ra, yêu cầu về mục tiêu GD cần đạt của hoạt động bồi dưỡng HSG và đánh giá cần dựa vào quy trình đánh giá thì kết quả mới mang tính khách quan tin cậy. Sáu biện pháp trên đều quan trọng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, mỗi biện pháp là một mắt xích quan trọng không thể coi nhẹ biện pháp nào. Mỗi biện pháp có thế mạnh riêng nhưng tuỳ thuộc vào từng điều kiện hoàn cảnh tuỳ từng môi trường, nhà trường mà có biện pháp thích ứng, hiệu quả cần thiết hơn, và cũng có biện pháp thì ở vị trí thứ yếu hơn. Biện pháp 1 có tính cơ sở, nhóm các biện pháp 2,3,4 là các biện pháp quản lý cơ bản, nhóm các biện pháp 5,6 là các biện pháp có tính điều kiện để thực hiện các biện pháp quản lý. 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất 3 2.5 2 Tính cần thiết 1.5 Tính khả thi 1 0.5 0 BP 1 BP 2 BP 3 BP 4 BP 5 BP 6 Biểu đồ 3.1: Sự tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất Kết quả khảo sát cho thấy: 100% các ý kiến khi được hỏi cho rằng các biện pháp đều cần thiết và khả thi. Cụ thể: - Về mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất: Tất cả 6 biện pháp đề xuất đều được đánh giá là rất cần thiết thể hiện ở giá trị trung bình là X = 2.81. Biện pháp được đánh giá là cần thiết nhất là biện pháp “Tổ chức nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho các lực lượng sư phạm - xã hội trong và ngoài nhà trường trong hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS”. Với điểm trung bình được các khách thể đánh giá là = 2.93. Biện pháp được đánh giá ít cần thiết hơn cả là biện pháp “Quản lý khai thác hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS”, tuy nhiên các khách thể cũng đánh giá ở mức cao với X = 2.69. 21
  24. - Về tính khả thi của các biện pháp đề xuất: Nhìn chung tất cả 6 biện pháp đề xuất đều được đánh giá là rất khả thi thể hiện ở giá trị trung bình là X = 2.78. Biện pháp được đánh giá khả thi nhất là biện pháp “Tổ chức nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho các lực lượng sư phạm - xã hội trong và ngoài nhà trường trong hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS” với điểm trung bình là = 2.91. Biện pháp được đánh giá ít khả thi hơn cả là “Quản lý khai thác hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS”, với mức đánh giá của các khách thể là X = 2.65 Kết luận chương 3 Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tác giả đã đề xuất 6 biện pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. Quá trình đề xuất để đảm bảo tính kế thừa, tính đồng bộ, tính hiệu quả và tính khả thi của các biện pháp. Qua kết quả khảo nghiệm lấy ý kiến của các chuyên gia là cán bộ quản lý giáo dục, GV có thâm niên và kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng HSG môn Toán cho thấy: 6 biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh có tính cần thiết và tính khả thi cao phù hợp với tình hình đặc điểm phát triển giáo dục tại địa phương. Việc thực hiện đồng bộ, thường xuyên các biện pháp quản lý trên sẽ có tác dụng nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh. 22
  25. KẾT LUẬN VÀKHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Từ kết quả nghiên cứu lý luận và kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HGS môn Toán ở các trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh cho thấy: hoạt động bồi dưỡng HSG các trường trung học cơ sở được thực hiện khá tốt với đầy đủ các nội dung; cơ bản đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trong huyện đã áp dụng các khâu trong quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra đánh giá với nhiều biện pháp cụ thể, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đã nhận thức đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG, tuy nhiên một số biện pháp vẫn chưa được quan tâm, chỉ đạo thực hiện một cách đồng bộ và triệt để. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG rất đa dạng về chủ thể quản lý, cơ chế làm việc, nội dung, chương trình, nguồn nhân lực và điều kiện cơ sở vật chất Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán khác nhau và đều ở mức độ khá cao. Từ nghiên cứu lý luận và thực trạng đó, để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh, đề tài đề xuất sáu biện pháp quản lý. Với kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn trên cho thấy: Nhiệm vụ nghiên cứu đã hoàn thành và giả thuyết khoa học đã được chứng minh, kết quả nghiên cứu phù hợp với giả thuyết khoa học. Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả thấy xung quanh vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở trường THCS, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh còn nhiều vấn đề đặt ra cần giải quyết, nhưng do thời gian nghiên cứu và giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài, nên chưa đặt vấn đề giải quyết tất cả những vấn đề đó. Đây chính là tiền đề, là câu hỏi đặt ra cho những nghiên cứu tiếp theo của đề tài, nhằm hoàn thiện hơn công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG môn Toán ở các trường THCS. 2. Kiến nghị 2.1.Đối với Sở Giáo dục & Đào tạo Bắc Ninh Cần có chính sách đầu tư về cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị dạy học đặc biệt là quỹ đất cho nhà trường theo hướng chuẩn hóa các trường THCS chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục chất lượng cao của các nhà trường. Có chính sách ưu tiên cấp 23
  26. kinh phí đáp ứng yêu cầu phục vụ các hoạt động thường xuyên, hoạt động dạy học và nghiên cứu khoa học, đặc biệt là kinh phí bồi dưỡng HSG. 2.2. Đối với UBND huyện Yên Phong, Phòng GD&ĐT huyện Yên Phong Làm tốt công tác tham mưu với UBND huyện để hoàn thiện các chế độ chính sách ưu tiên đặc biệt đối với đội ngũ GV tham gia bồi dưỡng HSG. Xây dựng chương trình, nội dung, cung cấp tài liệu bồi dưỡng HSG cho các trường trong toàn huyện. Phân công các chuyên viên, giáo viên cốt cán đến các trường giúp đỡ, tư vấn, định hướng cho GV, HS tham gia bồi dưỡng HSG. Thường xuyên tổ chức hội thảo chuyên đề về công tác bồi dưỡng HSG để CBGV có cơ hội giao lưu học tập kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng HSG. 2.3. Đối với các trường THCS, huyện Yên Phong. Thường xuyên học tập và tự học tập để nâng cao năng lực và chất lượng của đội ngũ cán bộ quản lý; hoàn thiện công tác quy hoạch phát triển và bồi dưỡng đội ngũ GV đặc biệt là GV cốt cán thực hiện nhiệm vụ và bồi dưỡng HSG. Tích cực tham mưu với lãnh đạo các cấp, các ngành trong huyện, làm tốt công tác XHH giáo dục để đảm bảo mọi điều kiện thuận lợi cho công tác xây dựng cơ sở vật chất và các điều kiện cung ứng cho công tác bồi dưỡng HSG nhằm giáo dục HS phát triển toàn diện. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý nội bộ nhằm tạo sự đồng thuận trong và ngoài nhà trường để thực hiện hiệu quả mục tiêu và kế hoạch đề ra. Đẩy mạnh công tác thi đua, khen thưởng nhân điển hình tiên tiến trong GV và HS nhà trường. 24