Tóm tắt Luận văn Quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC MAI VIỆT HÙNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2019
2. Công trình được hoàn thành tại HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THỨC Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Phản biện 1: Phản biện 2: Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn Thạc sĩ Khoa Quản lý giáo dục - Học viện Quản lý giáo dục Vào hồi giờ ngày tháng năm 2019. Có thể tìm hiểu luận văn tại: Thư viện Học viện quản lý giáo dục
3. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Nhân loại bước sang thế kỷ XXI, thế kỷ của công nghệ thông tin và kinh tế tri thức. Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế là một xu hướng tất yếu của mỗi quốc gia. Để đưa đất nước phát triển và hội nhập với thế giới thành công cần chăm lo phát triển Giáo dục và Đào tạo. Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Nghị quyết khẳng định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo định hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học: yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, sống tốt và làm việc hiệu quả”. Theo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, mục tiêu cụ thể với cấp THPT là tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời. Trong chương trình giáo dục THPT môn toán có vị trí đặc biệt quan trọng. Môn Toán được coi là môn học công cụ, cung cấp các tri thức để học sinh có thể học tập các môn học khác. Trong phạm vi môn học của mình, môn toán trang bị các tri thức Toán học, tri thức phương pháp được coi là cách thức học tập, nghiên cứu Toán học, nghiên cứu sự vật hiện tượng, nghiên cứu thế giới quan. Thông qua học Toán, học sinh được hình thành, rèn luyện và phát triển tư duy Đây cũng là một trong các môn học trong nhóm các môn học có thể áp dụng định hướng giảng dạy theo mô hình STEM. Đó là mô hình giáo dục ngoài trang bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng lồng ghép liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và Toán học, còn giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể áp dụng để thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Chất lượng dạy học môn toán ở trường THPT phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó phụ thuộc trực tiếp vào quản lý của các cấp quản lý trong 1
4. nhà trường như Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn đặc biệt là tổ trưởng chuyên môn trực tiếp dạy học môn toán. Vì vậy nghiên cứu và đưa ra được các biện pháp quản lý dạy học môn toán của tổ trưởng chuyên môn sẽ nâng cao được chất lượng dạy học môn toán của giáo viên và học tập môn toán của học sinh, từ đó phát triển được năng lực học tập cho học sinh trường THPT. 1.2. Ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La, dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực góp phần phát hiện, bồi dưỡng tài năng cho học sinh; giúp cho học sinh tiếp cận các môn học khác tốt hơn đáp ứng nhiệm vụ đặt ra. Trong những năm qua ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La, cán bộ quản lý trường học đã thực hiện nhiệm vụ quản lý dạy học nói chung và quản lý dạy học môn toán đã có những thành công nhất định. Tuy nhiên, một số mô hình dạy học mới được cho là tích cực, thích hợp với dạy học phát triển năng lực học sinh như mô hình STEM vẫn khá mới mẻ và chưa được triển khai ở nhiều nhà trường; Trường Phổ thông huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La - là trường học tiên phong trong triển khai ứng dụng mô hình STEM trong dạy học nhưng việc phát huy hiệu quả của mô hình dạy học này thế nào vẫn còn nhiều điều cần bàn. Trong quản lý dạy học vẫn còn những hạn chế trong tổ chức đa dạng hoá các hình thức dạy học. Trước yêu cầu triển khai đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, thực hiện dạy học tích hợp kết hợp với dạy học phân hoá, định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT, đòi hỏi quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh cần có những đổi mới nhất định Thời gian gần đây đã có một số nghiên cứu về quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh đã được thực hiện. Tuy nhiên, những nghiên cứu quản lý dạy học môn toán, trong đó có chú ý nghiên cứu các môn học có đặc thù tương đồng để triển khai dạy học tích hợp liên môn, nhằm phát triển năng lực học sinh chưa nhiều. 1.3. Trong lĩnh vực quản lý giáo dục đã có nhiều nghiên cứu về quản lý dạy học nói chung ở trường THPT và quản lý dạy học một số môn cụ thể như tiếng Anh, văn học, lịch sử nhưng nghiên cứu về quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở địa bàn trường THPT Vân Hồ còn chưa được nghiên cứu. Thực tiễn đòi hỏi cần có các nghiên cứu để nâng cao được chất lượng dạy học môn toán của nhà trường. 2
5. Với những lý do trên đề tài “Quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh” được lựa chọn nghiên cứu với mục đích nâng cao chất lượng dạy học môn toán trong nhà trường và phát triển năng lực học sinh. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng dạy học môn toán và quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THPT. 3.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng dạy học môn toán và quản lý dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đứng trước yêu cầu đổi mới giáo dục, phát triển năng lực học sinh còn bộc lộ các hạn chế về quản lý chuẩn bị bài, tổ chức giảng dạy trên lớp, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh đề xuất và áp dụng các biện pháp: tổ chức xác định các năng lực học toán cơ bản của học sinh THPT, tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn toán cho giáo viên, chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh sẽ nâng cao được chất lượng dạy học môn toán và phát triển năng lực cho học sinh các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 5.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THPT 3
6. 5.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo định hướng phát triển năng lực học sinh. 6. Phạm vi nghiên cứu - Luận văn nghiên cứu quản lý dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh của tổ trưởng chuyên môn ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. - Nội dung quản lý dạy học môn toán bao gồm quản lý giảng dạy của giáo viên, quản lý học của học sinh và quản lý các hoạt động hỗ trợ cho dạy và học môn toán. Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý giảng dạy của giáo viên dạy môn toán. - Địa bàn nghiên cứu: các trường THPT Mộc Hạ, trường THPT Vân Hồ, thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. - Đối tượng khảo sát: cán bộ quản lý và giáo viên ở trường THPT. - Các dữ liệu khảo sát thực trạng lấy trong năm học 2018-2019. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Thu thập, đọc, hồi cứu, khái quát hoá, tổng hợp hoá, phân tích các tài liệu khoa học về dạy học, dạy học môn toán, chương trình giáo dục phổ thông, quản lý hoạt động dạy học ở trường phổ thông, các qui định của ngành về dạy học và quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh để xác lập cơ sở lí luận của đề tài nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát; Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi; Phương pháp chuyên gia; Phương pháp tổng kết kinh nghiệm 7.3. Phương pháp hỗ trợ khác: Phương pháp thống kê toán học để phân tích, xử lý các số liệu thu được từ khảo sát thực tế để rút ra kết luận khoa học. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bầy trong 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh. 4
7. Chương 2. Thực trạng quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Chương 3. Biện pháp quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề: Các công trình nghiên cứu dạy học và dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh; Các công trình nghiên cứu về quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh Nhận xét các công trình nghiên cứu đi trước về vấn đề nghiên cứu - Các công trình nghiên cứu tập trung nhiều nghiên cứu lý luận và thực tiễn về dạy học ở các trường phổ thông làm sáng tỏ các vấn đề khái niệm, các thành tố của quá trình dạy học và mối quan hệ giữa dạy học và phát triển năng lực học sinh. - Các nghiên cứu về quản lý dạy học nói chung được tập trung nghiên cứu nhiều hơn còn các nghiên cứu về quản lý dạy học ở các môn học cụ thể, đặc biệt theo hướng phát triển năng lực học sinh còn chưa nhiều. - Trên địa bàn tỉnh Sơn La chưa có các công trình nghiên cứu về quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh. Thực tiễn dạy học và quản lý dạy học tại địa phương đòi hỏi có các nghiên cứu thực tiễn. Vì vậy việc lựa chọn đề tài “Quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh” đã xác định được điểm mới và kết quả nghiên cứu đã góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn toán và phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. Xác định các nội dung cần giải quyết trong luận văn: Làm rõ các vấn đề lý luận về quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh (thông qua việc làm rõ khái niệm, nội dung, các yếu tố ảnh hưởng); Khảo sát và đánh giá đúng thực trạng dạy học môn toán và quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La 5
8. theo hướng phát triển năng lực học sinh; Đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn toán và phát triển năng lực cho học sinh trường THPT trong dạy học môn toán. 1.2. Năng lực và phát triển năng lực 1.2.1. Năng lực: Năng lực là tổ hợp các thuộc tính độc đáo của cá nhân bao gồm tri thức, phẩm chất và kỹ năng phù hợp với những yêu cầu của một hoạt động nhất định, đảm bảo cho cá nhân thực hiện hoạt động đó có kết quả tốt. 1.2.2. Phát triển năng lực và phát triển năng lực của học sinh THPT: Phát triển năng lực của học sinh THPT trong dạy học môn toán là quá trình tăng lên về số lượng và chất lượng các năng lực chung, đặc biệt là năng lực chuyên biệt của môn toán nhằm giúp cho học sinh THPT hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, học tập môn toán trong nhà trường. 1.3. Dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh 1.3.1. Khái niệm dạy học và dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh Dạy học môn toán là quá trình tác động có mục đích, chương trình, kế hoạch của người giáo viên dạy toán tổ chức cho học sinh tự giác tích cực, chủ động hoạt động lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo về toán học nhằm phát triển bản thân và đạt được mục tiêu dạy học môn toán đặt ra. Dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh là quá trình tác động có mục đích, chương trình, kế hoạch của người giáo viên dạy toán dựa trên năng lực học sinh và tổ chức cho học sinh tự giác tích cực, chủ động hoạt động lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo về toán học nhằm phát triển năng lực cá nhân và đạt được mục tiêu dạy học môn toán đặt ra. 1.3.2. Các thành tố của quá trình dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh: Mục tiêu dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh; Nội dung dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh; Phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh; Người dạy trong dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh; Người học trong dạy học môn toán phát triển năng lực của cá nhân; Kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn toán theo hướng phát triển năng lực của học sinh. 6
9. 1.4. Đặc điểm lứa tuổi học sinh THPT 1.4.1. Đặc điểm hoạt động học tập lứa tuổi học sinh THPT 1.4.2. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ của học sinh THPT 1.5. Quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh 1.5.1. Khái niệm quản lý và quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh Quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh là tác động có mục đích có chương trình, kế hoạch của tổ trưởng chuyên môn cùng các cấp quản lý trong nhà trường đến hoạt động dạy học môn toán cùng giáo viên và học sinh theo hướng phát triển năng lực để đạt được mục đích nâng cao chất lượng dạy học môn toán và phát triển được năng lực cho học sinh. 1.5.2. Các chủ thể quản lý dạy học môn toán trong nhà trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh Quản lý hoạt động dạy học môn toán trong nhà trường có 2 cấp độ với 2 chủ thể quản lý khác nhau nhưng có mối quan hệ qua lại chặt chẽ với nhau để tạo nên chất lượng dạy học môn toán: Quản lý hoạt động dạy học của Tổ trưởng chuyên môn (Ban giám hiệu); Quản lý hoạt động dạy học của Tổ trưởng tổ chuyên môn; 1.5.3. Nội dung quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh của tổ trưởng chuyên môn 1.5.3.1. Quản lý việc soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên theo hướng phát triển năng lực học sinh: Xây dựng hướng dẫn các quy định, yêu cầu soạn bài theo hướng phát triển năng lực; Phổ biến những yêu cầu của việc chuẩn bị bài giảng theo hướng phát triển năng lực học sinh; Quy định chất lượng một bài soạn theo hướng phát triển năng lực học sinh; Chỉ đạo các tổ, nhóm chuyên môn và giáo viên xác định các tri thức, kĩ năng cần có cho học sinh trong từng bài dạy 1.5.3.2. Quản lý giảng dạy trên lớp theo hướng phát triển năng lực học sinh: Xác định các năng lực cần có của học sinh trong giờ lên lớp; Tổ chức giảng dạy trên lớp của giáo viên dựa trên năng lực của học sinh; Chỉ đạo việc lựa chọn các hình thức dạy học phát huy tính tích cực của học sinh, tính chủ động của học sinh; Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng các phương pháp dạy học dựa trên tri thức, năng lực hiện có của học 7
10. sinh; Xây dựng kế hoạch về việc dự giờ và phân tích giờ dạy của cả năm học theo hướng phát triển năng lực học sinh 1.5.3.3. Quản lý học tập môn toán của học sinh theo hướng phát triển năng lực học sinh: Yêu cầu giáo viên bộ môn thường xuyên giao bài tập về nhà với lượng hợp lý, vừa sức và hướng dẫn học sinh tự học ở nhà; kiểm tra việc tự học ở nhà của học sinh thông qua vở bài tập và vở tự học; Chỉ đạo giáo viên tăng cường kiểm tra bài cũ trong các giờ học trên lớp để thúc đẩy việc học ở nhà của học sinh; Phát huy vai trò của ban đại diện cha mẹ học sinh xây dựng phong trào học tập, tạo điều kiện cho học sinh học tập ở nhà; Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn kết hợp với Đoàn thanh niên xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động ngoại khóa để học sinh mở rộng kiến thức, phát triển năng lực hoạt động tập thể. Kết thúc chương trình ngoại khóa yêu cầu học sinh viết bài thu hoạch để đánh giá mức độ tiếp thu kiến thức; Kiểm tra thái độ, ý thức học sinh học tập trong lớp: Quan sát lớp học, dự giờ học, qua sổ ghi đầu bài, qua sổ gọi tên ghi điểm, trao đổi với giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm. Tổ trưởng chuyên môn chỉ đạo giáo viên quan tâm, động viên học sinh có tiến bộ trong học tập và xử lý nghiêm những học sinh có ý thức học tập không tốt, trốn tiết, nghỉ học tùy tiện 1.5.3.4. Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực học sinh: Xây dựng tiêu chí và cách đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực học sinh; Đánh giá, đo lường các năng lực của học sinh được hình thành trong quá trình học tập môn toán; Tổ chức nhân sự tham gia đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực học sinh 1.5.3.5. Quản lý phương tiện và các điều kiện đảm bảo dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh: Xây dựng các tiêu chí đánh giá hiệu quả phương tiện dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh; Tổ chức bồi dưỡng cách thức sử dụng phương tiện dạy học để phát triển năng lực học sinh; Lựa chọn các phương tiện dạy học phù hợp trong bài giảng để phát triển năng lực học sinh 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh 1.6.1. Các yếu tố thuộc về các cấp quản lý trong nhà trường THPT 8
11. Sự am hiểu mục tiêu giáo dục, nguyên lý dạy học, phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh; Khả năng chỉ đạo, tổ chức thực hiện nội dung dạy học, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh; Giao quyền tự chủ cho nhóm chuyên môn về việc xây dựng kế hoạch, thiết kế các chủ đề, bài giảng, đánh giá dạy học của giáo viên nhưng có sự kiểm soát hợp lý đối với dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh 1.6.2. Các yếu tố thuộc về giáo viên trường THPT Hiểu biết của giáo viên về dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh; Năng lực nắm bắt tâm lý, phẩm chất, năng lực của học sinh trong dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh; Năng lực dạy học phân hóa trong dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh 1.6.3. Các yếu tố khách quan thuộc về môi trường quản lý dạy học môn toán trong nhà trường THPT Các văn bản pháp quy của Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo về đổi mới giáo dục; Cảnh quan nhà trường tác động đến dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh; Việc bài trí lớp học (xếp bàn ghế, khẩu hiệu, màu sắc ) trong dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh Kết luận chương 1 Phân tích các tài liệu lí luận trong và ngoài nước luận văn đã xác định được vấn đề mới trong nghiên cứu - Quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực cho học sinh. Khung lí luận của luận văn được xác định: Quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh là tác động có mục đích có chương trình, kế hoạch của tổ trưởng chuyên môn cùng các cấp quản lý trong nhà trường đến hoạt động dạy học môn toán cùng giáo viên và học sinh để đạt được mục đích nâng cao chất lượng dạy học môn toán và phát triển được năng lực cho học sinh. Nội dung quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực bao gồm: Quản lý soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên, quản lý giảng dạy trên lớp, quản lý học tập môn toán, quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh, quản lý các phương tiện điều kiện đảm bảo dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh. 9
12. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn toán của Tổ trưởng chuyên môn trường THPT theo hướng phát triển năng lực bao gồm các yếu tố thuộc về Tổ trưởng chuyên môn trường THPT, các yếu tố thuộc về giáo viên, học sinh và các yếu tố thuộc về môi trường xã hội, môi trường quản lý dạy học môn toán của nhà trường. Khung lí luận đã xác định là cơ sở khoa học để xây dựng các phương pháp nghiên cứu khảo sát và đánh giá thực trạng dạy học môn toán và quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH 2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La 2.1.1. Mục đích khảo sát Mục đích khảo sát là nhận định, đánh giá thực trạng dạy học và quản lý dạy học môn toán tại các trường THPT Huyện Vân Hồ để xây dựng cơ sở thực tiễn đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn toán tại các trường THPT Huyện Vân Hồ theo hướng theo hướng phát triển năng lực học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học và quản lý dạy học môn toán tại các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 2.1.2. Nội dung khảo sát - Khảo sát thực trạng dạy học môn toán ở trường THPT Huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh. - Khảo sát thực trạng quản lý dạy học môn toán ở trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh. - Khảo sát thực trạng mức độ ảnh hưởng của các các yếu tố đến quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. 2.1.3. Phương pháp khảo sát Để thực hiện mục đích khảo sát, đề tài sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học: a) Điều tra bằng phiếu với việc thiết kế mẫu 10
13. phiếu; b) Phương pháp phỏng vấn; c) Thống kê toán học và sử dụng các công thức toán học tính toán. 2.1.4. Tiêu chí và thang đánh giá Bảng 2.1. Cách cho điểm và thang đánh giá thực trạng dạy học môn toán và quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh STT Tiêu chí đánh giá Cách cho điểm Chuẩn đánh giá 1 Tốt, ảnh hưởng rất nhiều 4 3,25 4,0 2 Khá, ảnh hưởng nhiều 3 2,5 3,24 3 Trung bình, ít ảnh hưởng 2 1,75 2,49 4 Chưa tốt, không ảnh hưởng 1 < 1,75 2.1.5. Mẫu khảo sát và địa bàn khảo sát: 64 cán bộ quản lý và giáo viên các trường THPT Mộc Hạ, Vân Hồ, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La 2.2. Thực trạng dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.4. Đánh giá mức độ thực hiện dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh Tốt Khá TB Chưa tốt Thứ TT Nội dung 푿 bậc SL % SL % SL % SL % Nội dung chương 1 trình dạy học môn 24 37,50 28 43,75 10 15,63 2 3,13 3,16 1 toán Hình thức dạy học 2 20 31,25 32 50,00 10 15,63 2 3,13 3,09 2 môn toán Phương pháp dạy 3 22 34,38 28 43,75 10 15,63 4 6,25 3,06 3 học môn toán Các nguồn lực 4 phục vụ dạy học 18 28,13 30 46,88 12 18,75 4 6,25 2,97 4 môn toán Trung bình 21 32,81 30 46,09 10 16,41 3 4,69 3,07 Cán bộ quản lý và giáo viên trường THPT tham gia khảo sát đánh giá mức độ thực hiện dạy học môn toán ở trường THPT ở mức độ khá thể hiện, điểm trung bình chung X = 3,07 (min = 1, max = 4) 11
14. Quá trình dạy học môn toán ở trường THPT bao gồm nhiều thành tố dạy học, mức độ thực hiện các thành tố dạy học môn toán có sự khác biệt nhau: 1- Nội dung chương trình dạy học môn toán (X = 3,16); 2- Hình thức dạy học môn toán (X=3,09); 3- Phương pháp dạy học môn toán (X=3,06); 4- Các nguồn lực phục vụ dạy học môn toán (X= 2,97). X 3.20 3.16 3.15 3.09 3.10 3.06 3.05 2.97 3.00 2.95 2.90 Nội dung 1 Nội dung 2 Nội dung 3 Nội dung 4 Biểu đồ 2.1. Mức độ thực hiện hoạt động dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, Sơn La 2.2.2. Mức độ đáp ứng của dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.7. Đánh giá mức độ đáp ứng của dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh STT Mức độ Số lượng % 1 Đáp ứng tốt 1 1.6 2 Đáp ứng khá 46 71.9 3 Đáp ứng trung bình 14 21.9 4 Không đáp ứng 3 4.7 Tổng chung 64 100.0 Mức độ đáp ứng dạy học môn toán được cán bộ quản lý và giáo viên trường THPT đánh giá tập trung vào 2 mức độ đáp ứng khá (71,9%) và trung bình với 21,9% ý kiến, đáp ứng tốt 1,6%; mức độ không đáp ứng có 3/64 ý kiến chiếm 4,7%. Thực tiễn đáp ứng này đòi hỏi phải có các biện 12
15. pháp quản lý mới đối với dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh. X 71.90 80.00 70.00 60.00 50.00 40.00 21.90 30.00 20.00 1.60 4.70 10.00 - ĐápBiểu ứng đồtốt 2.2. ĐápMức ứng độ khá đáp ứng của dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực họcKhông sinh đáp ứng Đáp ứng trung bình 2.3. Thực trạng quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh Bảng: Tổng hợp thực trạng quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh Tốt Khá TB Chưa tốt Thứ TT Nội dung 푿 SL % SL % SL % SL % bậc Quản lý soạn bài 1 và chuẩn bị lên 17 25.78 32 49.61 13 19.53 4 5.47 2.97 1 lớp của giáo viên Quản lý giảng dạy 2 18 27.74 25 39.46 16 25.39 5 7.82 2.88 3 của giáo viên Quản lý hoạt động 3 19 28.91 27 41.41 15 23.83 4 5.86 2.93 2 học tập của HS Quản lý đánh giá 4 13 20.00 28 43.13 19 30.00 4 6.88 2.76 5 kết quả học tập Quản lý phương 5 tiện điều kiện dạy 17 26.38 24 38.10 19 28.94 4 6.83 2.84 4 học Trung bình 17 25.76 27 42.34 16 25.54 4 6.57 2.88 13
16. Nhìn khái quát mức độ thực hiện quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh được cán bộ quản lý và giáo viên tham gia khảo sát đánh giá ở mức độ khá tốt với X= 2,88 (min =1, max= 4). Các nội dung quản lý dạy học môn toán của Tổ trưởng chuyên môn trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh có sự khác biệt nhau về mức độ thực hiện: 1- Quản lý soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên (X=2,97); 2- Quản lý hoạt động học tập của học sinh (X= 2,93); 3- Quản lý giảng dạy của giáo viên (X=2,88); 4- Quản lý phương tiện điều kiện dạy học (X=2,84); 5- Quản lý đánh giá kết quả học tập (X=2,76). X 2.97 3.00 2.93 2.95 2.88 2.90 2.84 2.85 2.80 2.76 2.75 2.70 2.65 Quản lý HĐHT Quản lý soạn bài Quản lý đánh giá Quản lý giảng dạy Quản lý phương tiện Biểu đồ 2.2. Mức độ thực hiện các nội dung quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh 2.4. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh 14
17. Bảng 2.15. Tổng hợp yếu tố tác động đến quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh Ảnh Ảnh Ít ảnh Không hưởng rất hưởng Thứ TT Yếu tố hưởng ảnh hưởng 푿 nhiều nhiều bậc SL % SL % SL % SL % Yếu tố thuộc về Tổ 1 21 32.35 27 41.56 13 20.94 3 5.16 3.02 2 trưởng chuyên môn Yếu tố thuộc về 2 26 40.19 26 39.90 10 15.48 3 4.45 3.16 1 giáo viên Yếu tố thuộc về 3 21 32.42 26 41.35 14 21.08 4 5.33 3.01 3 môi trường quản lý Trung bình 23 34.99 26 40.94 12 19.17 3 4.98 3.06 X 3.16 3.20 3.15 3.10 3.02 3.05 3.01 3.00 2.95 Yếu tố thuộc về hiệuYếu tố thuộc về giáoYếu tố thuộc về môi trưởng viên trường Biểu đồ 2.3. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong và ngoài nhà trường THPT đến quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh được đánh giá ảnh hưởng rất nhiều với X= 3,06 (min = 1; max = 4). 15
18. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố có sự khác biệt, xếp theo thứ bậc: 1- Yếu tố thuộc về giáo viên (X=3,16); 2- Yếu tố thuộc về Tổ trưởng chuyên môn (X= 3,02); 3- Yếu tố thuộc về môi trường quản lý (X=3,01). Việc xác định thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong và ngoài nhà trường đến quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh sẽ chỉ ra con đường, là cơ sở thực tiễn đề đề xuất các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng dạy học môn toán trong nhà trường THPT và phát triển năng lực cho học sinh. 2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ theo hướng phát triển năng lực học sinh 2.5.1. Mặt mạnh và nguyên nhân Cán bộ quản lý và giáo viên trong nhà trường nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh, đây là cơ sở về mặt nhận thức để có những tiết dạy, giờ dạy đảm bảo yêu cầu của dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh. Công tác chỉ đạo dạy học của Tổ trưởng chuyên môn và đặc biệt là tổ trưởng bộ môn toán sát sao, tạo điều kiện cho giáo viên dạy môn toán thực hiện được các tiết dạy, giờ dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh 2.5.2. Mặt hạn chế và nguyên nhân Nhiều giáo viên trong dạy học môn toán chưa xác định được chính xác, rõ ràng các năng lực học toán cơ bản của học sinh, để từ đó định hướng cho dạy học trong từng tiết học. Từ đây đặt ra một vấn đề cần thiết phải xác định trong nhà trường các năng lực học toán cơ bản của học sinh đảm bảo cho học sinh học tốt môn toán. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn toán cho học sinh trong nhà trường và đặc biệt ở tổ bộ môn còn chưa thường xuyên, dẫn đến năng lực dạy học môn toán của giáo viên vẫn đi theo lối dạy học truyền thống, chưa theo hướng phát triển kỹ năng năng lực của học sinh Kết luận chương 2 Khảo sát 64 cán bộ quản lý và giáo viên các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La về vấn đề dạy học môn Toán và quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh, bước đầu kết luận: Mức độ thực hiện dạy học môn toán ở trường THPT ở mức độ khá. Quá trình dạy học môn toán ở trường THPT bao gồm nhiều thành tố dạy 16
19. học, mức độ thực hiện các thành tố dạy học môn toán có sự khác biệt nhau: 1- Nội dung chương trình dạy học môn toán; 2- Hình thức dạy học môn toán; 3- Phương pháp dạy học môn toán; 4- Các nguồn lực phục vụ dạy học môn toán. Quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh được cán bộ quản lý và giáo viên tham gia khảo sát đánh giá ở mức độ khá tốt. Các nội dung quản lý dạy học môn toán của Tổ trưởng chuyên môn trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh có sự khác biệt nhau về mức độ thực hiện: 1- Quản lý soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên; 2- Quản lý hoạt động học tập của học sinh; 3- Quản lý giảng dạy của giáo viên; 4- Quản lý phương tiện điều kiện dạy học; 5- Quản lý đánh giá kết quả học tập. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong và ngoài nhà trường THPT đến quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh được đánh giá ảnh hưởng rất nhiều và xếp theo thứ bậc: 1- Yếu tố thuộc về giáo viên; 2- Yếu tố thuộc về Tổ trưởng chuyên môn; 3- Yếu tố thuộc về môi trường quản lý. Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÂN HỒ HUYỆN VÂN HỒ, TỈNH SƠN LA THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La 3.1.1. Đảm bảo tính kế thừa 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống 3.1.3. Đảm bảo tính phù hợp (dạy học môn toán, lứa tuổi) 3.2. Biện pháp quản lý dạy học môn toán các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.1. Tổ chức xác định các năng lực cơ bản học tập môn toán của học sinh THPT 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh cho giáo viên 17
20. 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triên năng lực và kỹ năng cho học sinh 3.2.4. Chỉ đạo học tập môn toán của học sinh theo hướng tôn trọng hoạt động và phát triển kỹ năng học tập cho học sinh 3.2.5. Kiểm tra đánh giá dạy học môn toán của giáo viên theo hướng phát triển năng lực học tập của học sinh 3.2.6. Đảm bảo cơ sở vật chất thiết bị dạy học cho dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh Luận văn đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh. Mỗi biện pháp đều có những mặt mạnh và những điểm hạn chế riêng, không biện pháp nào vạn năng. Cả sáu biện pháp quản lý đề xuất trong luận văn đều nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dạy học môn toán cho học sinh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hiện nay. Mỗi biện pháp quản lý dạy học môn toán đều có vị trí, tầm quan trọng và phạm vi tác động nhất định đến công tác dạy học cho học sinh ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. Những biện pháp trên có mối quan hệ thống nhất biện chứng, tác động qua lại với nhau. Việc thực hiện có hiệu quả ở biện pháp này sẽ tạo điều kiện cho biện pháp khác phát huy và ngược lại một biện pháp nào đó triển khai kém hiệu quả sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện biện pháp khác. Do vậy khi vận dụng, Ban giám hiệu nhà trường phải biết lựa chọn, kết hợp các biện pháp một cách phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh thực tế. 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm Khẳng định tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh đề xuất trong luận văn 18
21. 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm Bảng 3.1. Mẫu khách thể khảo nghiệm TT Đối tượng khảo sát Số lượng % 1 Giáo viên THPT 56 87,5 2 Cán bộ quản lý trường THPT 8 12,5 Tổng chung 64 100,0 3.4.3. Cách cho điểm và thang đánh giá khảo nghiệm Bảng 3.2. Cách cho điểm và thang đánh giá TT Tiêu chí đánh giá Cách cho điểm Chuẩn đánh giá 1 Rất cần thiết, rất khả thi 4 3,25 4,0 2 Cần thiết, khả thi 3 2,5 3,24 3 Ít cần thiết, ít khả thi 2 1,75 2,49 4 Không cần thiết, không khả thi 1 < 1,75 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm Bảng 3.5. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán cho học sinh THPT Cần thiết Khả thi TT Biện pháp quản lý Thứ Thứ X bậc X bậc 1 Tổ chức xác định các năng lực cơ bản học tập 3,88 1 3,78 3 môn toán của học sinh THPT 2 Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh cho 3,78 5 3,75 4 giáo viên 3 Chỉ đạo đổi mới dạy học môn toán trong nhà 3,81 4 3,84 1 trường theo hướng phát triển năng lực học sinh 4 Chỉ đạo học tập môn toán của học sinh theo hướng tôn trọng hoạt động và phát triển kỹ 3,66 6 3,69 6 năng học tập cho học sinh 5 Kiểm tra đánh giá dạy học môn toán theo 3,88 1 3,75 4 hướng phát triển năng lực học tập của học sinh 19
22. Cần thiết Khả thi TT Biện pháp quản lý Thứ Thứ X bậc X bậc 6 Đảm bảo cơ sở vật chất thiết bị dạy học cho dạy học môn toán theo hướng phát triển năng 3,84 3 3,81 2 lực học sinh Trung bình 3,81 3,77 Có thể biểu diễn tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh đề xuất bằng biểu đồ sau: 3.88 3.88 3.9 3.84 3.84 3.85 3.81 3.81 3.78 3.78 3.8 3.75 3.75 3.75 3.69 Cần thiết 3.7 3.66 Khả thi 3.65 3.6 3.55 Biện Biện Biện Biện Biện Biện pháp 1 pháp 2 pháp 3 pháp 4 pháp 5 pháp 6 Biểu đồ 3.1. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán cho học sinh trung học phổ thông Cán bộ quản lý và giáo viên trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đánh giá cao tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán đề xuất. Trong đó, tính cần thiết cao hơn khả thi (cần thiết: X = 3,81; khả thi X = 3,77; độ lệch X = 0,04). Để khẳng định mối quan hệ giữa mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán, đề tài sử dụng hệ số tương quan thứ 20
23. 2 6 bậc r = 1 - ( 2 ― 1) để tính toán, kết quả tính toán r +0,45 cho phép rút ra kết luận tương quan trên là thuận và tương đối chặt chẽ, có nghĩa là các biện pháp quản lý dạy học môn toán đề xuất khá thống nhất và phù hợp với nhau; Biện pháp quản lý dạy học môn toán có mức độ cần thiết như thế nào thì cũng có mức độ khả thi tương đối phù hợp. Ví dụ biện pháp“Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh cho giáo viên”có mức độ cần thiết thứ bậc 5/6 với X = 3,78 thì mức độ khả thi với thứ bậc 4/6, = 3,75 Kết luận chương 3 Luận văn đề xuất 06 biện pháp quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh: Tổ chức xác định các năng lực cơ bản học tập môn toán của học sinh THPT; Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh cho giáo viên; Chỉ đạo đổi mới dạy học môn toán trong nhà trường theo hướng phát triển năng lực học sinh; Chỉ đạo học tập môn toán của học sinh theo hướng tôn trọng hoạt động và phát triển kỹ năng học tập cho học sinh; Kiểm tra đánh giá dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học tập của học sinh; Đảm bảo cơ sở vật chất thiết bị dạy học cho dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh. Kết quả khảo nghiệm đánh giá cao tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh được đề xuất trong luận văn. Các biện pháp có mối quan hệ qua lại chặt chẽ với nhau cho nên việc thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý dạy học môn toán đề xuất sẽ nâng cao được chất lượng dạy học môn toán và phát triển năng lực học sinh. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận 1.1. Phân tích các tài liệu lí luận trong và ngoài nước luận văn đã xác định được vấn đề mới trong nghiên cứu - Quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực cho học sinh. Khung lí luận của luận văn được xác định: 21
24. Quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh là tác động có mục đích có chương trình, kế hoạch của tổ trưởng chuyên môn cùng các cấp quản lý trong nhà trường đến hoạt động dạy học môn toán cùng giáo viên và học sinh để đạt được mục đích nâng cao chất lượng dạy học môn toán và phát triển được năng lực cho học sinh. Nội dung quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực bao gồm: Quản lý soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên, quản lý giảng dạy trên lớp, quản lý học tập môn toán, quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh, quản lý các phương tiện điều kiện đảm bảo dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn toán của Tổ trưởng chuyên môn trường THPT theo hướng phát triển năng lực bao gồm các yếu tố thuộc về Tổ trưởng chuyên môn trường THPT, các yếu tố thuộc về giáo viên, học sinh và các yếu tố thuộc về môi trường xã hội, môi trường quản lý dạy học môn toán của nhà trường. 1.2. Khảo sát 64 cán bộ quản lý và giáo viên các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La về vấn đề dạy học môn toán và quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh, bước đầu kết luận: Mức độ thực hiện dạy học môn toán ở trường THPT ở mức độ khá. Quá trình dạy học môn toán ở trường THPT bao gồm nhiều thành tố dạy học, mức độ thực hiện các thành tố dạy học môn toán có sự khác biệt nhau: 1- Nội dung chương trình dạy học môn toán; 2- Hình thức dạy học môn toán; 3- Phương pháp dạy học môn toán; 4- Các nguồn lực phục vụ dạy học môn toán. Quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh được cán bộ quản lý và giáo viên tham gia khảo sát đánh giá ở mức độ khá tốt. Các nội dung quản lý dạy học môn toán của Tổ trưởng chuyên môn trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh có sự khác biệt nhau về mức độ thực hiện: 1- Quản lý soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên; 2- Quản lý hoạt động học tập của học sinh; 3- Quản lý giảng dạy của giáo viên; 4- Quản lý phương tiện điều kiện dạy học; 5- Quản lý đánh giá kết quả học tập. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong và ngoài nhà trường THPT đến quản lý dạy học môn toán ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh được đánh giá ảnh hưởng rất nhiều và xếp theo thứ bậc: 1- 22
25. Yếu tố thuộc về giáo viên; 2- Yếu tố thuộc về Tổ trưởng chuyên môn; 3- Yếu tố thuộc về môi trường quản lý. 1.3. Luận văn đề xuất 06 biện pháp quản lý dạy học môn toán ở các trường THPT huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La theo hướng phát triển năng lực học sinh: Tổ chức xác định các năng lực cơ bản học tập môn toán của học sinh THPT; Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh cho giáo viên; Chỉ đạo đổi mới dạy học môn toán trong nhà trường theo hướng phát triển năng lực học sinh; Chỉ đạo học tập môn toán của học sinh theo hướng tôn trọng hoạt động và phát triển kỹ năng học tập cho học sinh; Kiểm tra đánh giá dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học tập của học sinh; Đảm bảo cơ sở vật chất thiết bị dạy học cho dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh. Kết quả khảo nghiệm đánh giá cao tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh được đề xuất trong luận văn. Các biện pháp có mối quan hệ qua lại chặt chẽ với nhau cho nên việc thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý dạy học môn toán đề xuất sẽ nâng cao được chất lượng dạy học môn toán và phát triển năng lực học sinh. 2. Khuyến nghị 2.1. Với Sở Giáo dục và Đào tạo - Thành lập Ban chỉ đạo của Sở, chịu trách nhiệm trước Giám đốc Sở, tham mưu, chỉ đạo trực tiếp, đánh giá việc thực hiện quản lý dạy học nói chung và quản lý dạy học môn toán nói riêng ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực học sinh. - Nghiên cứu xây dựng, có chính sách riêng để động viên, khuyến khích đội ngũ giáo viên thực hiện dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh. Có chính sách thu hút, tuyển mới và sử dụng những đội ngũ giáo viên có năng lực trong việc tổ chức dạy học cho học sinh trong nhà trường đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực cho học sinh. - Tạo điều kiện cho cán bộ quản lý nhà trường nói chung và tổ trưởng bộ môn nói riêng thường xuyên được tham gia các khoa học bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ trong công tác quản lý nhà trường, tổ bộ môn theo hướng phát triển năng lực học sinh. - Quan tâm đến việc tạo điều kiện về mặt kinh phí, cơ sở vật chất cho các tổ bộ môn chỉ đạo giáo viên dạy học theo hướng PTNL học sinh 23
26. 2.2. Với tổ trưởng chuyên môn - Tổ trưởng bộ môn cần vận dụng linh hoạt các biện pháp đã được đề xuất trong đề tài phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của nhà trường để các biện pháp quản lý của tổ trưởng trong dạy học môn toán đạt hiệu quả cao và phát triển năng lực học sinh. - Xây dựng kế hoạch của tổ bộ môn, kế hoạch của giáo viên trong dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh. - Định hướng và tạo điều kiện để tổ chuyên môn có các hình thức, các phương pháp chỉ đạo giáo viên dạy học môn toán theo hướng phát triển kỹ năng và năng lực cho học sinh. - Xây dựng môi trường làm việc của tổ chuyên môn thuận lợi, thân thiện theo hướng tổ chức biết học hỏi, ủng hộ đổi mới giáo dục, dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh. - Tổ trưởng cần có các hình thức thi đua, động viên để khuyến khích giáo viên trong tổ bộ môn dạy học môn toán theo định hướng mới đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. - Thường xuyên tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên trong tổ bộ môn các hình thức, phương pháp dạy học mới đối với môn toán trong bối cảnh đổi mới giáo dục. 2.3. Đối với giáo viên dạy môn toán - Xác định và nắm rõ chương trình môn toán, dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực của học sinh. - Chủ động, tích cực nghiên cứu, tìm hiểu và hướng dẫn học sinh học tập môn toán một cách hiệu quả để đạt đến mục tiêu phát triển học sinh. - Giáo viên dạy môn toán phải có ý thức tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức, trình độ dạy học môn học của mình trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 24