Tóm tắt Luận văn Quản lí dạy học môn Lịch Sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lí dạy học môn Lịch Sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình

1. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong các môn học ở trường THPT, môn Lịch sử có vị trí vô cùng quan trọng. Bởi vì, lịch sử giúp học sinh có được những kiến thức cơ bản, cần thiết về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới, góp phần hình thành ở học sinh thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tiến bộ, giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc, tình đoàn kết quốc tế. Đồng thời,học lịch sử còn bồi dưỡng năng lực tư duy, hành động và thái độ ứng xử đúng đắn trong cuộc sống cho các em, giáo dục các em một cách toàn diện về đức và trí. Tuy nhiên, chất lượng dạy học môn Lịch sử hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề cần suy nghĩ. Số lượng học sinh say mê, yêu thích môn Lịch sử ngày càng ít. Nhận thức của các em về lịch sử thường sai lệch, các em không nhớ hoặc nhớ không chính xác thời gian, đặc điểm, tính chất của các sự kiện, nhân vật, thể chế chính trị, hình thái kinh tế- xã hội và các hiện tượng lịch sử. Nhiều thầy cô giáo không còn mặn mà trong dạy lịch sử vì tự ái, tự ti với môn học của mình. Điều mà hiện nay cả xã hội đều quan tâm đó là điểm thi Cao đẳng, Đại học môn lịch Sử rất thấp, nhiều học sinh đạt điểm 0, số lượng học sinh đạt điểm 1,2,3 cũng là phổ biến, các điểm số 7,8 rất ít ỏi. Trong hai năm thi THPT Quốc gia gần đây số lượng học sinh đăng ký thi môn Lịch Sử là vô cùng khiêm tốn có những Điểm thi chỉ có 01 thí sinh thi môn Lịch Sử. Đây là vấn đề thực sự đáng báo động của ngành giáo dục và thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận xã hội. Như vậy, trong những năm gần đây việc dạy học, quản lí dạy học môn Lịch Sử ở các trường THPT bộc lộ nhiều điểm chưa tốt, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục, có nhiều nguyên nhân dẫn đến làm chưa tốt. Trước hết, phải thừa nhận rằng, học môn Lịch sử khó, khô khan không hấp dẫn. Thứ hai, chương trình do Bộ Giáo dục và Ðào tạo quy định là yêu cầu học sinh phải nắm được hầu như tất cả các nội dung về lịch sử Việt Nam và lịch sử thế giới, trong khi đó, số tiết quy định quá ít, chỉ 1 tiết/ tuần đối với lớp 11; 1,5 tiết /tuần đối với lớp 10, 12. Thứ ba, do yêu cầu của chương trình, nội dung trong sách giáo khoa quá nặng, ôm đồm, thiếu tính chọn lọc, thậm chí một số nội dung thiếu tính liên kết và lô-gích. Nội dung trong sách giáo khoa như một "đĩa nén", đầy ắp thông tin mà học sinh không thể nhớ hết được, dẫn đến tình trạng "học trước quên sau". Thứ tư, vì quan niệm là một môn phụ, cho nên giáo viên dạy môn Lịch sử chưa tập trung cải tiến nội dung, phương
2. 2 pháp giảng dạy,tình trạng "dạy chay", bắt học thuộc lòng một cách máy móc vẫn là tình trạng phổ biến. Một vấn đề khác quan trọng nữa đó là công tác quản lí dạy học môn Lịch Sử còn nhiều bất cập, nhiều cán bộ quản lí nhà trường vẫn có tư tưởng coi môn Lịch Sử là môn phụ, nên chưa có những phương pháp quản lí hữu hiệu để nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử. Tại các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn tỉnh Hòa Bình, cũng bộc lộ nhiều những điểm chưa tốt, đó là quản lí hoạt động dạy học môn Lịch sử có đổi mới nhưng còn lúng túng, cục bộ gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng giảng dạy của môn học. Nhận thức của một bộ phận không nhỏ cán bộ quản lí các nhà trường vẫn coi môn Lịch sử là môn học phụ nên không có những biện pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng dạy và học như bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học tích cực, trang bị thiết bị đồ dùng dạy học hay tạo dựng môi trường học tập để học sinh được trải nghiệm lịch sử tình trạng học sinh lười học môn Lịch sử, coi Lịch sử là môn học phụ, học chiếu lệ, giáo viên môn Lịch sử chậm đổi mới phương pháp giảng dạy, còn dạy chay, chủ yếu dạy theo cách dạy truyền thống, máy móc chuyển tải kiến thức theo lối một chiều, giáo viên độc thoại một mình, thầy đọc – trò chép, hầu hết các giờ dạy đều nhàm chán bắt học sinh ghi nhớ khối lượng kiến thức quá tải. Vậy, đổi mới công tác quản lí dạy học môn Lịch Sử theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình là hết sức cần thiết. Xuất phát từ thực tế nêu trên, bản thân tác giả là một cán bộ quản lí giáo dục, một giáo viên giảng dạy môn Lịch sử nhiều năm luôn trăn trở với công tác dạy – học và quản lí dạy học môn Lịch sử đã chọn đề tài: “Quản lí dạy học môn Lịch Sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình” làm vấn đề nghiên cứu với mong muốn tháo gỡ những hạn chế, yếu kém, lúng túng trong công tác quản lí dạy học môn Lịch sử tại địa phương. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở lí luận, khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động dạy, hoạt động học, hoạt động quản lí dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình để đề xuất biện pháp quản lí dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của các trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
3. 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí dạy học môn Lịch sử ở trường THPT. 3.2. Khảo sát phân tích đánh giá thực trạng hoạt động dạy hoạt động học và quản lí dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn tỉnh Hòa Bình 3.3. Đề xuất các biện pháp quản lí dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn tỉnh Hòa Bình 4. Giả thuyết khoa học Chất lượng dạy học môn Lịch sử của các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập, chưa tạo được hứng thú học tập cho học sinh, theo đó chưa thật sự phát triển năng lực cho học sinh theo yêu cầu đổi mới giáo dục. Một trong những nguyên nhân của hiện trạng đó là quản lí dạy học môn Lịch sử còn thiếu các biện pháp cụ thể gắn với đặc thù môn học và điều kiện địa phương. Nếu làm rõ được thực trạng và có những biện pháp quản lí dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh, chú trọng xây dựng môi trường dạy học môn Lịch sử để học sinh được trải nghiệm, kiến tạo tri thức, phát triển năng lực sẽ khắc phục được những hạn chế trong dạy học môn Lịch sử để nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. 5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 5.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học môn Lịch sử và quản lí dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT. 5.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn tỉnh Hòa Bình. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lí của Hiệu trưởng, đối với hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh, ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Đề tài triển khai nghiên cứu trên cơ sở khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lí hoạt động dạy học môn Lịch sử tại 04 trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Gồm: THPT Lạc Sơn, THPT Cộng Hòa, THPT Quyết Thắng, THPT Đại Đồng.
4. 4 Các thông tin về thực trạng được khảo sát, đánh giá trong khoảng thời gian 2 năm học: 2016 – 2017; 2017 – 2018. Tổ chức điều tra khảo sát bằng phiếu với cán bộ quản lí, giáo viên và học sinh thuộc 04 trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập thông tin nghiên cứu các tài liệu khoa học, sách, báo về dạy học, dạy học môn Lịch sử, quản lí dạy học ở trường THPT Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các vấn đề lý luận về dạy học và quản lí dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT theo hướng phát triển năng lực cho học sinh nhằm, xây dựng khung lý thuyết của vấn đề nghiên cứu. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Dùng phiếu hỏi ý kiến giáo viên, học sinh, cán bộ quản lí, để khảo sát thực tế việc dạy của giáo viên, học của học sinh, quản lí dạy học môn Lịch sử. - Phương pháp dùng phiếu xin ý kiến chuyên gia về các vấn đề có có liên quan đến việc dạy lịch sử, học lịch sử, quản lí dạy học môn Lịch sử và tính cấp thiết, khả thi của các biện pháp quản lí dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh mà đề tài đề xuất - Phương pháp quan sát: trực tiếp lên lớp dự giờ dạy học Lịch sử, quan sát việc dạy của giáo viên, việc học của học sinh. Từ đó đánh giá thực trạng việc dạy và học cũng như tìm các biện pháp quản lí dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Thu thập và nghiên cứu giáo án, sổ đầu bài, sổ điểm cá nhân, sổ gọi tên ghi điểm lớp, kế hoạch dạy học cá nhân, kế hoạch dạy học tổ chuyên môn - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Phỏng vấn CBGV, học sinh, trao đổi kinh nghiệm với Hiệu trưởng các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình và các trường THPT khác về công tác quản lí dạy học nói chung, quản lí dạy học môn Lịch sử nói riêng có thêm cơ sở đề xuất các biện pháp quản lí dạy học môn Lịch sử phù hợp với điều kiện các trường THPT trên địa bàn. 7.3. Nhóm phương pháp xử lí thông tin Sử dụng phương pháp thống kê toán học, các phần mềm vi tính để xử lý các tư liệu, số liệu 8. Cấu trúc luận văn
5. 5 Gồm phần mở đầu, 3 chương, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. - Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT. - Chương 2. Thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. - Chương 3. Biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu về dạy học, quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh 1.1.1. Các nghiên cứu về dạy học theo hướng phát triển năng lực 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý dạy học theo phát triển năng lực 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 1.3. Dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học phổ thông 1.3.1. Vị trí, vai trò của môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông Môn Lịch sử, với đặc trưng của mình, có một vị trí vô cùng quan trọng trong chương trình giáo dục ở cấp THPT giáo dục nhân cách, đạo đức cho học sinh, hình thành các năng lực chuyên biệt của bộ môn và năng lực chung cho học sinh. 1.3.2. Mục tiêu nội dung chương trình môn Lịch sử trong trường Trung học phổ thông Gồm có mục tiêu ở cấp vĩ mô và vi mô. Chương trình lần này đặc biệt coi trọng nội dung thực hành lịch sử, kết nối lịch sử với thực tiễn cuộc sống. Chương trình tăng cường phần thực hành cả về thời lượng lẫn các hình thức thực hành, tăng cường hoạt động trải nghiệm thực tế, giúp học sinh phát triển tình yêu, sự say mê, ham thích tìm hiểu lịch sử.
6. 6 1.3.3. Thực hiện dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở trường trung học phổ thông Xác định các năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh qua dạy học môn Lịch sử đó là các năng lực chuyên biệt của bộ môn và năng lực chung Dạy học môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông theo hướng phát triển năng lực cho học sinh, gồm các hoạt động sau: Giáo viên với hoạt động dạy; Học sinh với hoạt động học; Xây dựng môi trường dạy học môn Lịch sử để phát triển năng lực học sinh. 1.4. Quản lý dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh ở trường Trung học phổ thông 1.4.1. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên Lịch sử Hiệu trưởng phân công GV hợp lí, khoa học, yêu cầu GV dạy học theo định hướng PTNL cho học sinh, xây dựng kế hoạch năm học, kế hoạch tổ chuyên môn, phát huy vai trò của chuyên môn, hướng GV tăng cường đổi mới PPDH, HTDH, KĐH học sinh theo hướng PTNL cho học sinh, quản lý tốt khâu chuẩn bị kế hoạch dạy học, dạy học trên lớp của GV. 1.4.2. Quản lý hoạt động học môn Lịch sử của học sinh Quản lý xây dựng động cơ, thái độ đúng đắn, hứng thú học tập đối với môn Lịch Sử, không có tư tưởng coi nhẹ môn học này, quản lý hoạt động học Lịch sử trên lớp, quản lý hoạt động tự học Lịch sử ngoài lớp của học sinh. 1.4.3. Quản lý xây dựng môi trường dạy học môn Lịch sử tạo điều kiện cho học sinh phát triển năng lực Quản lý xây dựng môi trường dạy học bên trong nhà trường, quản lý môi trường dạy học Lịch sử bên ngoài nhà trường xây dựng một môi trường sư phạm thuận lợi cho dạy học theo hướng PTNL cho học sinh. 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở trường Trung học phổ thông Trong quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực cho HS, có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng. Trong phạm
7. 7 vi luận văn, tác giả đề cập tới 5 yếu tố cơ bản như Đổi mới chương trình, sách giáo khoa môn Lịch sử, phẩm chất, năng lực của Hiệu trưởng, đội ngũ giáo viên dạy Lịch sử, đội ngũ học sinh, điều kiện cơ sở vật chất thiết bị dạy học. Kết luận chương 1 Từ những nghiên cứu trên cho thấy: 1. Dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh ở trường THPT là quá trình tương tác của GV và học sinh thông qua việc thực hiện các nội dung: Giáo viên xác định chuẩn mực các năng lực chuyên biệt của môn Lịch sử, năng lực chung cần hình thành cho học sinh qua dạy học Lịch sử; Hoạt động dạy Lịch sử của GV với việc đổi mới soạn bài, đổi mới PPDH, HTDH, hình thức KTĐG theo hướng PTNL; Hoạt động học của học sinh với các hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo để PTNL; Xây dựng môi trường dạy học Lịch sử phù hợp với dạy học theo định hướng PTNL. Qua đó, trang bị đầy đủ tri thức khoa học Lịch sử, hình thành các năng lực cho học sinh để học sinh sẵn sàng bước vào cuộc sống. 2. Quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh là sự tác động của chủ thể quản lý (Hiệu trưởng), đến đối tượng quản lý (Giáo viên, học sinh, môi trường dạy học) thông qua việc thực hiện các nội dung quản lý dạy học: Quản lý hoạt động dạy Lịch sử của GV, hoạt động học Lịch sử của học sinh, quản lý môi trường dạy học theo hướng phát triển năng lực nhằm, thực hiện mục tiêu dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực trong điều kiện môi trường dạy học luôn biến động. Nhà quản lý thực hiện QLDH phát triển năng lực chịu sự tác động trực tiếp của các yếu tố như: Đổi mới chương trình, sách giáo khoa môn Lịch sử, phẩm chất, năng lực của Hiệu trưởng, đội ngũ giáo viên dạy Lịch sử, đội ngũ học sinh, điều kiện cơ sở vật chất thiết bị dạy học. Những vấn đề trên đây là cơ sở lý luận để tác giả tiếp tục nghiên cứu thực trạng QLDH môn Lịch sử và đề ra các biện pháp QLDH môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực người học ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc sơn, tỉnh Hòa Bình.
8. 8 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN LẠC SƠN TỈNH HÒA BÌNH 2.1. Khái quát về kinh tế văn hóa xã hội và giáo dục của huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình 2.1.1. Về kinh tế văn hóa xã hội 2.1.2. Về giáo dục 2.1.2.1. Tình hình chung 2.1.2.2. Tình hình giáo dục bậc Trung học phổ thông * Quy mô trường lớp: Thuộc các trường THPT hạng I + II miền núi. * Số lượng cán bộ, giáo viên, nhân viên bậc THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Cơ bản đảm bảo đủ số lượng CBQL, GV thiếu cục bộ ở một số môn học. * Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ hoạt động dạy học và các hoạt động giáo dục khác, chưa đảm bảo theo yêu cầu DH theo PTNL. 2.3. Thực trạng dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học phổ thông trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình Tác giả tiến hành khảo sát thực trạng ở các nội dung sau: 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên về vị trí, vai trò, mục tiêu dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học phổ thông trên địa bàn huyện Lạc Sơn tỉnh Hòa Bình. Kết quả nhận thức ở mức Quan trọng và Đồng ý. 2.3.2. Nhận thức của cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên về yêu cầu đổi mới dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh. Kết quả ở mức Quan trọng.
9. 9 Bảng 2.7. Mức độ nhận thức của CBQL, TTCM và GV về yêu cầu đối mới dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh Mức độ nhận thức Rất Không TT Nội dung đánh giá Quan TB quan quan trọng trọng trọng Đổi mới xác định mục tiêu, nội dung 7 22 13 1 0,86 DH Theo hướng PTNL cho học sinh 16.67 52,38 30,95 Đổi mới PPDH theo hướng PTNL cho 6 23 13 2 0,83 học sinh 14,29 54,76 30,95 Đổi mới HTDH theo hướng PTNL cho 6 23 13 3 0,83 học sinh 14,29 54,76 30,95 Đổi mới kiểm tra đánh giá HS theo 2 24 16 4 0,67 hướng PTNL cho học sinh 4,76 57,14 38,10 13 Đổi mới PP học tập của học sinh theo 6 23 5 30,95 0,83 hướng PTNL cho học sinh 14,29 54,76 Đổi mới hình thức học tập của học sinh 0 21 21 6 0,5 theo hướng PTNL cho học sinh 0,00 50.00 50,00 Xây dựng môi trường sư phạm thuận 6 21 15 7 lợi cho DH theo hướng PTNL cho học 0,79 14,29 50,00 35,71 sinh 2.3.3. Dạy học Lịch sử theo hướng phát triển năng lực ở các trường Trung học phổ thông huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình 2.3.3.1. Thực trạng dạy của giáo viên theo hướng PTNL cho học sinh Ở mức Trung Bình
10. 10 Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL, TTCM, GV về thực trạng đổi mới PPDH theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình Mức độ đánh giá TT Nội dung đánh giá TB Tốt Khá TB Yếu kém 0 22 17 3 0 1 Phương pháp tái hiện LS 2,45 0.00 52.38 40.48 7.14 0.00 0 0 33 9 0 2 Phương pháp giải thích LS 1,78 0.00 0.00 78.57 21.43 0.00 Phương pháp tường thuật Lịch 0 22 17 3 0 3 2,45 sử 0.00 52.38 40.48 7.14 0.00 0 0 38 4 0 4 Phương pháp hỏi đáp LS 1,61 0.00 0.00 90.48 9.52 0.00 0 0 32 10 0 5 Phương pháp trực quan LS 1,76 0.00 0.00 76.19 23.81 0.00 0 0 2 35 5 6 Phương pháp nêu vấn đề LS 0,83 0.00 0.00 4.76 83.33 11.90 0 0 33 9 0 7 Phương pháp luyện tập LS 1,79 0.00 0.00 78.57 21.43 0.00 0 0 30 12 0 8 Phương pháp ôn tập LS 1,71 0.00 0.00 71.43 28.57 0.00 2.3.3.2. Thực trạng học Lịch sử của học sinh theo hướng phát triển năng lực cho học sinh Ở mức Trung bình 2.3.3.3. Thực trạng xây dựng môi trường dạy học Lịch sử theo hướng phát triển năng lực. Ở mức Trung bình. 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học phổ thông huyện Lạc Sơn tỉnh Hòa Bình 2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên theo hướng phát triển năng lực Thực trạng dạy của GV ở mức Trung bình.
11. 11 Bảng 2.18. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên Mức độ đánh giá TT Nội dung đánh giá TB Tốt Khá TB Yếu Kém Quán triệt đến GVLS yêu 0 0 33 9 0 1 cầu dạy học theo định 1,78 0.00 0.00 78.57 21.43 0.00 hướng PTNL Phân công GV đảm bảo yếu 15 12 15 0 0 2 tố khoa học, công bằng, 3,00 35.71 28.57 35.71 0.00 0.00 khách quan, công khai Qui định cụ thể việc lập kế 0 0 32 10 0 3 1,76 hoạch dạy học của GV 0.00 0.00 76.19 23.81 0.00 Chỉ đạo bài soạn thể hiện rõ 0 0 42 0 4 mục tiêu, nội dung theo 0.00 2,00 0.00 0.00 100.00 0.00 PTNL Chỉ đạo bài soạn thể hiện rõ 0 0 33 9 0 5 1,76 PPDH theo hướng PTNL 0.00 0.00 78.57 21.43 0.00 Chỉ đạo bài soạn thể hiện rõ 0 0 42 0 6 0.00 2,00 HTDH theo hướng PTNL 0.00 0.00 100.00 0.00 Chỉ đạo bài soạn thể hiện rõ 0 0 32 10 0 7 PTDH, ĐDDH sử dụng 1,76 0.00 0.00 76.19 23.81 0.00 trong dạy học Chỉ đạo bài soạn thể hiện rõ 0 0 33 9 0 8 hình thức đánh giá HS theo 1,78 0.00 0.00 78.57 21.43 0.00 hướng PTNL Chỉ đạo các TCM, NCM 22 12 8 0 0 9 xây dựng PPCT phù hợp với 2,43 52.38 28.57 19.05 0.00 0.00 điều kiện thực tế của trường Chỉ đạo sát sao GV đổi mới 0 0 42 0 10 0.00 2,00 PPDH 0.00 0.00 100.00 0.00 Chỉ đạo sát sao GV đổi mới 0 0 32 10 0 11 1,76 hình thức dạy học 0.00 0.00 76.19 23.81 0.00 Chỉ đạo sát sao GV đổi mới 0 0 28 4 0 12 1,43 KTĐG học sinh 0.00 0.00 90.48 9.52 0.00 Đa dạng hoá phương thức 0 0 32 10 0 13 kiểm tra đánh giá việc dạy 1,76 0.00 0.00 76.19 23.81 0.00 của GV Chỉ đạo dạy học tích hợp 0 0 28 4 0 14 1,43 Lịch sử địa phương 0.00 0.00 90.48 9.52 0.00 Sát sao trong quản lý giờ 15 13 14 0 0 15 3,02 giấc ra, vào lớp của GV 35.71 30.95 33.33 0.00 0.00
12. 12 Về thực trạng quản lý động cơ thái độ học tập của học sinh, QL học sinh học ở nhà, trên lớp ở mức Trung bình, khá. 2.4.3. Thực trạng quản lý môi trường dạy học Lịch sử theo hướng phát triển năng lực học sinh Ở mức Trung bình. 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực ảnh hưởng ít ảnh hưởng nhiều Về thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố như, chương trình, SGK, phẩm chất năng lực, nhận thức của HT về dạy học PTNL, đội ngũ học sinh, dội ngũ GV, CSVC đến quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng PTNL, ở mức ảnh hưởng nhiều và ảnh hưởng ít. 2.6. Đánh giá chung 2.6.1. Điểm mạnh - Công tác QLDH môn Lịch sử ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình theo hướng PTNL được Hiệu trưởng các trường thực hiện đúng theo các văn bản quy định của nhà nước và chỉ đạo của cấp trên. Nội dung QL được các Hiệu trưởng thực hiện toàn diện. Mức độ thực hiện các nội dung QL được đánh giá từ mức yếu đến mức trung bình, khá, có một số nội dung, tiêu chí được đánh giá thực hiện ở mức tốt, không có nội dung hoặc tiêu chí nào được đánh giá ở mức kém. - Công tác QLDH Lịch sử ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình theo PTNL được thực hiện theo đúng chức năng: Xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện đúng với điều kiện cụ thể của từng trường; Phân công nhiệm vụ cho cán bộ, quản lý, giáo viên phù hợp với năng lực; tiến hành kiểm tra các nội dung công việc đúng với kế hoạch đề ra, có quan tâm đến công tác đổi mới dạy học và quan lí dạy học theo hướng PTNL. 2.6.2. Điểm yếu - Quản lý công tác dạy của GV: Có xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh, nhưng còn chung chung, mang tính hình thức, chưa mang tính định hướng cho QTDH của giáo viên. Việc chỉ đạo chưa sâu, dẫn đến GV có đổi mới xây dựng kế
13. 13 hoạch dạy học, có PPCT cụ thể phù hợp với điều kiện từng trường, nghiêm túc khi dạy học nhưng chưa thường xuyên đổi mới PPDH, HTDH, KTĐG, còn yếu trong khâu đổi mới KTĐG dẫn đến hiệu quả dạy học Lịch sử chưa cao. - Quản lý việc học tập của học sinh: Quản lý chỉ mới dừng lại ở mức khá, trung bình và còn một số mặt yếu, chưa chú ý đến giáo dục động cơ, thái độ học tập đúng đắn đối với môn Lịch sử cho học sinh, trong khi hiện nay đa số học sinh còn coi nhẹ môn Lịch sử trong chương trình học phổ thông, quản lý học trên lớp còn bộ lộ nhiều điểm chưa tốt. - Quản lý môi trường dạy học: Chưa tạo điều kiện thuận lợi cho dạy học Lịch sử theo hướng PTNL, cơ sở vật chất, PTDH Lịch sử theo hướng PTNL của các nhà trường mặc dù đã được đầu tư, song vẫn còn thiếu các phương tiện dạy học hiện đại, chưa đáp ứng được nhu cầu, chưa theo kịp được yêu cầu đổi mới giáo dục. Hiệu trưởng các nhà trường chưa thường xuyên tổ chức cho giáo viên thi làm đồ dùng dạy học để phát huy năng lực học sinh, làm tốt công tác xã hội hóa GD nhưng chưa thường xuyên. 2.6.3 Nguyên nhân của những điểm yếu - Một bộ phận không nhỏ cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên Lịch sử có nhận thức chưa đầy đủ và đúng đắn về vị trí, vai trò, mục tiêu dạy học của môn Lịch sử trong giáo dục đạo đức, lối sống, phẩm cách và năng lực cho học sinh, nhận thức chưa đúng đắn về yêu cầu đổi mới dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh. - Giáo viên Lịch sử còn chậm thích ứng với tình hình đổi mới của giáo dục, chưa chủ động, tích cực trong bồi dưỡng năng lực chuyện môn, bồi dưỡng thường xuyên; chưa chú trọng dạy học tích hợp; Đội ngũ GV Lịch sử của các nhà trường đa số là GV trẻ, năng lực và kinh nghiệm chuyên môn còn hạn chế; Đội ngũ GV lịch sử cốt cán chưa nhiều. - Nhà trường chưa chú trọng giáo dục động cơ, thái độ học tập đúng đắn đối với môn Lịch sử cho học sinh, dẫn đến khi xã hội coi nhẹ môn học, học sinh cũng có thái độ lười học, học chỉ để đủ điều kiện lên lớp. - Chưa trú trọng phát triển CSVC của nhà trường nhất là các phương tiện, thiết bị dạy học hiện đại có ý nghĩa trong PTNL học sinh.
14. 14 2.6.4. Những vấn đề đặt ra cần giải quyết Từ thực trạng trên, để thực hiện dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc sơn, tỉnh Hòa Bình cần quan tâm giải quyết các vấn đề sau: Thứ nhất, chăm lo bồi dưỡng nhận thức của CBQL, TTCM, GV Lịch sử để có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, mục tiêu, các yêu cầu DH theo PTNL học sinh, bồi năng lực dạy học cho GV theo hướng PTNL, trong đó chú trọng PPDH, HTDH, KTĐG học sinh, chú trọng dạy học tích hợp lịch sử với các môn học khoa học xã hội, nhất là dạy học tích hợp Lịch sử địa phương, chú trọng xây dựng đội ngũ GV cốt cán môn Lịch sử. Thứ hai, chú trọng việc giáo dục động cơ thái độ học tập đúng đắn với môn Lịch sử cho học sinh, không coi nhẹ môn học này, dạy học sinh PP học Lịch sử, hướng dẫn học sinh sưu tần sử liệu, nghiên cứu khoa học Thứ ba, đầu tư, nâng cấp CSVC, TBDH đáp ứng yêu cầu đổi mới dạy học theo hướng phát huy tính chủ động, tích cực và ứng dụng CNTT trong dạy học Kết luận chương 2 1. Về dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình: Tác giả luận văn khảo sát 42 cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên và 160 đối tượng học sinh ở các trường trên địa bàn THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình về thực trạng dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh, bước đầu kết luận: Mức độ thực hiện hoạt động dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh của các nhà trường được đánh giá thực hiện ở mức Trung bình. 2. Về quản lý dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình: Tác giả luận văn khảo sát 42 cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên và 160 đối tượng học sinh ở các trường trên địa bàn THPT huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình về thực trạng QLDH Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh, bước đầu kết luận: Hiệu trưởng các trường THPT trên địa huyện Lạc Sơn, tỉnh
15. 15 Hòa Bình đã áp dụng một số nội dung quản lý dạy học: Quản lý hoạt động dạy của GV, quản lý hoạt động học của học sinh, quản lý môi trường dạy học. Các nội dung được đánh giá ở mức độ Trung bình. 3. Về thực trạng các yếu tố ảnh hưởng: Kết quả khảo sát cũng cho thấy, có 5 yếu tố ảnh hưởng đến QLDH Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường THPT và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ở mức ảnh hưởng nhiều và có 01 yếu tố ở mức ảnh hưởng ít. Kết quả nghiên cứu thực trạng trên đây là cơ sở thực tiễn cho nghiên cứu, đề xuất biện pháp quản lý dạy học Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử theo hướng PTNL ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LẠC SƠN TỈNH HÒA BÌNH 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu dạy học 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 3.2. Các biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Trung học phổ thông trên địa bàn huyện Lạc Sơn tỉnh Hòa Bình 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở trường Trung học phổ thông 3.2.1.1. Mục đích 3.2.1.2. Nội dung biện pháp 3.2.1.3. Cách thực hiện biện pháp
16. 16 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.2. Chỉ đạo giáo viên giáo dục động cơ thái độ học tập đúng đắn, hướng dẫn học sinh cách học môn Lịch sử theo yêu cầu phát triển năng lực 3.2.1.1. Mục đích 3.2.1.2. Nội dung biện pháp 3.2.1.3. Cách thực hiện biện pháp 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực cho học sinh cho giáo viên môn Lịch sử 3.2.3.1. Mục đích 3.2.3.2. Nội dung biện pháp 3.2.3.3. Cách thực hiện biện pháp 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.4. Chỉ đạo giáo viên chú trọng dạy học tích hợp chương trình Lịch sử chính khóa với Lịch sử địa phương 3.2.4.1. Mục đích 3.2.4.2. Nội dung biện pháp 3.2.4.3. Cách thực hiện biện pháp 3.2.4.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.5. Đầu tư cơ sở vật chất thiết bị dạy học cho dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh 3.2.6.1. Mục đích 3.2.6.2. Nội dung biện pháp 3.2.6.3. Cách thực hiện biện pháp 3.2.6.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp Căn cứ vào tình hình thực tế của các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tác giả có mong muốn đưa ra nhiều biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh phù hợp với đặc trưng của bộ môn, tuy nhiên tác giả quan điểm chú trọng đưa ra các giải pháp trọng tâm và mang tính ưu tiên những biện pháp, phù hợp
17. 17 với điều kiện các nhà trường và có tính khả thi để thực hiện. Các biện pháp đã đề xuất ở trên có mối quan hệ biện chứng, mật thiết với nhau, tạo thành một thể thống nhất thúc đẩy công tác quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh đạt hiệu quả cao. Cụ thể là: Biện pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở trường Trung học phổ thông. Biện pháp 2: Chỉ đạo giáo viên giáo dục động cơ, thái độ học tập đúng đắn, hướng dẫn học sinh cách học môn Lịch sử theo yêu cầu phát triển năng lực Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực cho học sinh cho giáo viên môn Lịch sử. Biện pháp 4: Chỉ đạo giáo viên chú trọng dạy học tích hợp chương trình Lịch sử chính khóa với Lịch sử địa phương. Biện pháp 5: Đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh Mỗi biện pháp đều có ưu điểm và hạn chế nhất định, không có biện pháp nào là tối ưu. Vì vậy, trong quá trình QLDH môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh, Hiệu trưởng phải thực hiện một cách linh hoạt và đồng bộ các biện pháp đã nêu sao cho phù hợp với điều kiện của từng trường, từng lớp, của năng lực mỗi giáo viên, mỗi khóa học sinh. Các biện pháp có mối quan hệ khăng khít, chặt chẽ với nhau, Biện pháp này là điều kiện, là sự hỗ trợ cho biện pháp kia và ngược lại. Tùy theo điều kiện thực tế của nhà trường mà các biện pháp nêu trên có vị trí, vai trò, tầm quan trọng khác nhau. Vì vậy, GV cần vận dụng phối hợp đồng bộ, sáng tạo các biện pháp đã nêu thì việc QLDH môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh sẽ đạt được hiệu quả như mong muốn, góp phần tích cực trong việc nâng cao chất lượng dạy học chung của nhà trường. 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 3.4.1. Mục đích hảo nghiệm Mục đích của việc khảo nghiệm là nhằm thu thập thông tin đánh giá về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp QLDH theo hướng PTNL
18. 18 cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn đã được đề xuất, trên cơ sở đó điều chỉnh các giải pháp chưa phù hợp và khẳng định thêm độ tin cậy của các giải pháp được nhiều người đánh giá cao. 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm 42 cán bộ quản lý, TTCM, GV Lịch sử ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. 3.4.3. Nội dung và phương pháp hảo nghiệm 3.4.3.1. Nội dung khảo nghiệm Khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp. 3.4.3.2. Cách thức khảo nghiệm Khảo nghiệm về tính cấp thiết, khả thi của các biện pháp thông qua việc xin ý kiến bằng phiếu hỏi (phụ lục 3) 3.4.3. Kết quả hảo nghiệm Phát ra 42 phiếu, thu vào 42 phiếu, kết quả thu được trình bày trong 2 biểu đồ dưới đây: 100 90 87,22 80 73,98 70,67 70 63,26 60 55,78 Bình thường 50 44,22 Cấp thiết 40 Rất cấp thiết 30 26,02 23,32 22 23,33 20 12,42 12,78 10 0 BP1 BP2 BP3 BP4 BP5 Biểu đồ 3.1.Tính cần thiết của các biện pháp quản lý dạy học Lịch sử theo hướng PTNL
19. 19 90 80,97 80 70,63 70 62,21 60 57,66 50 Bình thường 40,34 39,66 40 37,79 Khả thi 29,37 Rất khả thi 30 22,18 20,16 19,21 20 20 10 0 BP1 BP2 BP3 BP4 BP5 Biểu đồ 3.2. Tính hả thi của các biện pháp quản lý dạy học Lịch sử theo hướng PTNL Kết quả khảo sát cho thấy các biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng PTNL học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn được đánh giá là cấp thiết và khả thi ở mức cao. Phần lớn ý kiến cho rằng các biện pháp là cấp thiết và rất cấp thiết; khả thi và rất khả thi; Trong đó có biện pháp 1 Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực ở trường Trung học phổ thông có 18,32% ý kiến đánh giá cấp thiết ở mức bình thường và 20,16% ý kiến đánh giá khả thi ở mức bình thường; Phỏng vấn thêm một số GV Lịch sử, cho rằng hoạt động tổ chức nhận thức cho CBQL, GV dù có được quan tâm nhưng cũng khó làm thay đổi được quan niệm của một bộ phận CBQL, GV coi môn Lịch sử là môn học phụ, điều này hầu như đã sâu gốc, bền rễ ở một số CBQL, GV. Đối với biện pháp 4 Chỉ đạo giáo viên chú trọng dạy học tích hợp chương trình Lịch sử chính khóa với Lịch sử địa phương có 22,00% ý kiến đánh giá cấp thiết ở mức bình thường và 20,00% ý kiến đánh giá khả thi ở mức bình thường; Phỏng vấn thêm để làm rõ một số GV Lịch sử cho rằng hoạt động dạy học tích hợp lịch sử địa phương có được quan tâm nhưng độ khả thi sẽ thấp hơn các biện pháp khác, lí do thứ nhất,
20. 20 chưa có tài liệu cụ thể, thống nhất cho việc dạy học tích hợp lịch sử địa phương, thứ hai, vấn đề này đôi khi liên quan đến tài chính, trong khi đó ngân sách nhà nước cấp lại hạn hẹp, nên sẽ gặp không ít khó khăn. Mặc dù còn có một số ý kiến trao đổi thêm như vậy nhưng các CBQL và GV đều đồng tình với các biện pháp quản lý mà tác giả đề xuất. Trong quá trình triển khai sẽ tiếp tục có những bổ sung, điều chỉnh phù hợp sẽ có tác động tích cực đến GV, HS để thực hiện có chất lượng, hiệu quả việc dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực HS. Kết luận chương 3 Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về QLDH môn Lịch sử theo hướng PTNL ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, từ đó nghiên cứu thực trạng QLDH môn Lịch sử theo hướng PTNL ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, thông qua các điểm mạnh, điểm yếu và từ nguyên tắc đề xuất biện pháp, tác giả luận văn đã đề xuất 5 biện pháp QLDH Lịch sử theo hướng PTNL: Biện pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở trường Trung học phổ thông. Biện pháp 2: Chỉ đạo giáo viên giáo dục động cơ, thái độ học tập đúng đắn, hướng dẫn học sinh cách học môn Lịch sử theo yêu cầu phát triển năng lực. Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực cho học sinh cho giáo viên môn Lịch sử. Biện pháp 4: Chỉ đạo giáo viên chú trọng dạy học tích hợp chương trình Lịch sử chính khóa với Lịch sử địa phương. Biện pháp 5: Đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực cho học sinh Qua kết quả khảo nghiệm cả 05 biện pháp đều được CBQL và GV đánh giá là rất cấp thiết và có tính khả thi cao bởi chúng có quan hệ biện chứng với nhau. Những biện pháp này đảm bảo tính mục tiêu, tính thực tiễn, tính hệ thống, tính kế thừa, tính khả thi và phần nào giải quyết được
21. 21 những hạn chế cơ bản đã nêu ở chương 2. Tất cả 5 biện pháp đều thống nhất chung cấu trúc bao gồm: Mục đích; Nội dung biện pháp; Cách thực hiện biện pháp, Điều kiện thực hiện biện pháp. Với cấu trúc như vậy, những biện pháp này sẽ thuận lợi cho các trường trên địa bàn nghiên cứu và các trường THPT có thể tham khảo trong việc QLDH môn Lịch sử theo hướng PTNL. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận 1.1. Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là hướng tới việc học sinh ghi nhớ được cái gì đến việc quan tâm học sinh làm được cái gì sau khi học. Để thực hiện được điều đó, cần phải đổi mới đồng bộ về quản lý họat động dạy của GV, quản lý hoạt động học của học sinh, quản lý môi trường dạy học. Trong đó, cần quan tâm đổi mới quản lý dạy học theo hướng PTNL cho học sinh. Quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh là quản lý các thành tố của quá trình dạy học Lịch sử theo hướng PTNL, gồm: QL hoạt động dạy của GV, quản lý hoạt động học của học sinh, quản lý môi trường dạy học nhằm đạt được mục tiêu dạy học Lịch sử theo hướng PTNL trong điều kiện môi trường luôn biến động. 1.2. Qua nghiên cứu thực trạng về quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình (khảo sát 42 cán bộ quản lý và giáo viên và 160 học sinh) cho thấy: Mức độ quản lý hoạt động dạy theo hướng PTNL cho học sinh của GV, quản lý hoạt động học theo hướng PTNL của học sinh, quản lý môi trường dạy học theo hướng PTNL cho học sinh của các trường được đánh giá ở mức trung bình. Hiệu trưởng các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đã áp dụng nhiều biện pháp quản lý dạy học như: biện pháp quản lý hoạt động dạy theo hướng PTNL cho học sinh của GV, biện pháp quản lý hoạt động học theo hướng PTNL của học sinh, biện pháp quản lý môi trường
22. 22 dạy học theo hướng PTNL cho học sinh. Các biện pháp này được đánh giá ở mức trung bình. Kết quả khảo sát cho thấy có 5 yếu tố ảnh hưởng đến QLDH Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình và mức độ của cả 5 yếu tố đó là ảnh hưởng nhiều và ảnh hưởng ít. 1.3. Sau khi nghiên cứu lý luận và tìm hiểu thực tiễn QLDH môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình, tác giả luận văn đề xuất 5 biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả QLDH môn Lịch sử theo hướng PTNL cho học sinh. Kết quả khảo nghiệm đánh giá cao tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 2. Khuyến nghị 2.1. Với Bộ giáo dục và Đào tạo - Tiếp thu các ý kiến góp ý của cộng đồng xã hội, của các nhà trường để xây dựng, ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới, trong đó có chương trình môn Lịch sử đảm bảo tính phổ thông, khắc phục được các hạn chế của chương trình hiện hành, giảm lý thuyết, tăng tính hành dụng để việc triển khai dạy học thực sự phát triển các năng lực cần thiết cho HS đáp ứng yêu cầu xã hội. 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Hòa Bình - Xây dựng các kế hoạch, nhiệm vụ cụ thể của từng năm học về đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho CBQL các trường THPT; bồi dưỡng năng lực day học cho đội ngũ giáo viên các môn nói chung và giáo viên môn Lịch sử nói riêng. - Tăng cường tổ chức các đợt tập huấn về đổi mới phương pháp, các hình thức tổ chức dạy học theo hướng PTNL cho học sinh, đổi mới cách kiểm tra đánh giá - Hàng năm, có kế hoạch chỉ đạo chuyên môn từ đầu năm học để CBQL các trường tăng cường hiệu quả quản lý dạy học, tập trung vào các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng dạy học theo hướng PTNL cho học sinh.
23. 23 - Tham mưu với Ban tuyên giáo Tỉnh ủy, chỉ đạo Ban tuyên giáo các huyện trong tỉnh biên soạn và đưa nội dung lịch sử Đảng bộ huyện vào giảng dạy tích hợp trong môn Lịch sử. - Tăng cường các nguồn vốn để trang bị cơ sở vật chất, phương tiện dạy học cho các môn học nói chung, trong đó có môn Lịch sử, nhất là phương tiện kỹ thuật hiện đại theo yêu cầu đổi mới giáo dục. - Tăng cường tài chính đảm bảo cho các hoạt động tập thể của học sinh, trong đó có hoạt động ngoại khóa Lịch sử. - Tổ chức nhiều hình thức thi đua dạy tốt, sáng tạo trong dạy học, thực hiện đúng mục tiêu yêu cầu đổi mới giáo dục trung học phổ thông hiện nay. 2.3. Đối với cán bộ quản lý nhà trường các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn - Hàng năm, xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học, trong đó cần tập trung vào dạy học theo hướng PTNL. - Chỉ đạo quyết liệt các hoạt động chuyên môn, đặc biệt là hoạt động đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học tích cực, tăng cường khai thác sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nhằm phát triển năng lực học sinh. - Chỉ đạo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên môn Lịch sử về năng lực chuyên môn. - Chỉ đạo tốt dạy học theo chuyên đề và sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học. - Ưu tiên nguồn tài chính cho các hoạt động dạy tích hợp, các hoạt động tập thể của học sinh. - Tiếp tục tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện dạy học hiện đại đáp ứng yêu cầu dạy học theo hướng PTNL cho học sinh nói riêng và đổi mới giáo dục nói chung; Đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, nâng cao chất lượng và hiệu quả của các hoạt động phối hợp giáo dục giữa gia đình, nhà trường và xã hội. - Áp dụng các biện pháp tác giả đã nghiên cứu trong đề tài phù hợp với thực tế của các nhà trường.
24. 24 2.4. Đối với giáo viên dạy môn Lịch sử ở các trường THPT trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình - Liên tục học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, thường xuyên tự học tự bồi dưỡng, tập trung vào bồi dưỡng năng lực chuyên môn, kỹ năng sưu tầm sử liệu; Có ý thức học tập các kinh nghiệm dạy học tiên tiến, mở rộng vốn hiểu biết của cá nhân trên mọi lĩnh vực như: con người, văn hóa, xã hội, địa lí, luật pháp, tâm lý học, lý luận dạy học - Tăng cường đổi mới PPDH; đổi mới HTDH, cải tiến cách kiểm tra, đánh giá phù hợp yêu cầu đổi mới giáo dục. - Chú trọng phát triển các năng lực cần có đối với người giáo viên Lịch sử, đặc biệt là năng lực giao tiếp, năng lực xử lí các tình huống sư phạm, kỹ năng lập kế hoạch ngoại khóa, kế hoạch dạy học tích hợp Giáo viên phải giao tiếp trên cương vị một con người chuẩn mực về ngôn ngữ, sự nhạy cảm, tinh tế, chặt chẽ, logic trong lập luận, nên phải luôn học hỏi, trau dồi về kiến thức, phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống lành mạnh, nhân cách cao đẹp.