Luận văn Tìm hiểu những nguyên nhân dẫn tới tình trạng kém hiệu lực của chính quyền cơ sở (Nghiên cứu trường hợp: Xã Eatrul - Huyện Krôngbông - Tỉnh ĐăkLăk)

Nội dung text: Luận văn Tìm hiểu những nguyên nhân dẫn tới tình trạng kém hiệu lực của chính quyền cơ sở (Nghiên cứu trường hợp: Xã Eatrul - Huyện Krôngbông - Tỉnh ĐăkLăk)

1. ĐI HC QUC GIA THÀNH PH H CHÍ MINH TRƯNG ĐI HC KHOA HC XÃ HI VÀ NHÂN VĂN KHOA XÃ HI HC TRƯƠNG TH HIN TÌM HIU NHNG NGUYÊN NHÂN DN TI TÌNH TRNG KÉM HIU LC CA CHÍNH QUYN CƠ S (Nghiên cu trưng hp: Xã Eatrul huyn KrôngBông tnh ĐăkLăk) Chuyên ngành: XÃ HI HC Mã s: 60.31.30 LUN VĂN THC SĨ XÃ HI HC NGƯI HƯNG DN KHOA HC: TS. PHM ĐC TRNG THÀNH PH H CHÍ MINH 2008
2. Lêi C¶m ¥n Vi s kính trng và lòng bit ơn sâu sc, tôi xin chân thành cm ơn s hưng dn khoa hc tn tình, chu ñáo ca Thy giáo, TS. Phm Đc Trng. Xin cm ơn s nhit tình, tn tâm ca các Thy Cô giáo trong Khoa Xã hi hc, các cán b phòng Đào to Sau ñi hc – Trưng Đi hc KHXH & NV – Đi hc Quc gia TP. H Chí Minh ñã dìu dt tôi tng bưc trên con ñưng nghiên cu khoa hc và to ñiu kin thun li giúp tôi hoàn thành Lun văn Thc sĩ Xã hi hc. Xin chân thành cm ơn chính quyn và nhân dân xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh ĐăkLăk ñã hp tác, giúp tôi thc hin vic thu thp thông tin ñ hoàn thành lun văn này. Thành ph H Chí Minh, tháng 11 năm 2008 Trương Th Hin
3. LI CAM ĐOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. D liu nghiên cu trong lun văn là trung thc và kt qu nêu trong lun văn chưa tng ñưc công b trong bt kỳ mt công trình nào khác. TÁC GI TRƯƠNG TH HIN
4. MC LC PHN M ĐU 1 1. Lý do chn ñ tài 1 2. Lch s v tình hình nghiên cu .3 3. Mc tiêu nghiên cu ca ñ tài . 10 4. Đi tưng và Phm vi nghiên cu 10 5. Phương pháp và k thut nghiên cu 10 6. Gi thuyt nghiên cu và các bin s 11 7. Ni dung nghiên cu ca ñ tài 13 8. Kt cu ca lun văn 14 Chương I. Cơ s lý lun và phương pháp lun .15 1.1. Phương pháp lun 15 1.2. Cơ s lý lun 16 1.2.1. Lý thuyt cu trúc – chc năng .16 1.2.2. Các quan ñim ca Max Weber liên quan ti b máy hành chính 18 1.2.3. Lý thuyt tương tác biu trưng ca Herbert Blumer .20 1. 3. Các khái nim cơ s 22 1.3.1. Chính quyn 22 1.3.2. Hiu lc 24 1.3.3. B máy hành chính 25
5. Chương II. Nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh ĐăkLăk 26 2.1. Nhn din tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul .26 2.1.1. Khái quát v ña bàn kho sát 26 2.1.1.1. Khái quát v tnh DăkLăk 26 2.1.1.2. Mt s ñc ñim ca xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh DăkLăk 29 2.1.2. Thc trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul 31 2.1.2.1. Tình trng yu kém trong vic thc hin các quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý 31 2.1.2.2. Tình trng yu kém trong vic ra quyt ñnh và t chc thc hin . 33 2.2. Nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul . 42 2.2.1. Nguyên nhân t phía cơ cu t chc ca b máy chính quyn 42 2.2.2. Nguyên nhân t phía văn bn pháp lut 55 2.2.3. Nguyên nhân t phía ñi ngũ cán b chính quyn xã 58 2.2.4. Nguyên nhân t quá trình tương tác gia ñi ngũ cán b chính quyn xã Eatrul vi nhân dân .70 KT LUN VÀ KHUYN NGH 79 TÀI LIU THAM KHO 85 PH LC 88
6. PHN M ĐU 1. Lý do chn ñ tài Dưi s lãnh ño ca Đng Cng sn Vit Nam, nưc ta ñang xây dng Nhà nưc pháp quyn ca nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Trong tình hình ñó, xây dng chính quyn trong sch, vng mnh, có hiu lc ñang là mt yêu cu bc thit nưc ta hin nay. Đ thc hin thng li mc tiêu ñó, mt trong nhng nhim v cp bách hin nay là phi nâng cao hiu lc ca chính quyn cp xã. Cơ s khoa hc và thc tin ca vn ñ trên th hin ch: Th nht, nhìn theo chiu t trên xung, xét v quy mô và cp ñ t chc thì chính quyn cp cơ s là cp chính quyn thp nht trong h thng qun lý nhà nưc. Trong chng mc nào ñó, chính quyn xã tn ti vi tư cách là “cái vi mô” ca nhà nưc, ca xã hi nhưng ñng thi cũng là “cái vĩ mô” ca ñi sng ca nó. Xã là mt t bào, làm nên s sng cho chính cơ th nó ñng thi ñem li s sng cho c cơ th ln hơn là xã hi. Đ xã hi phát trin n ñnh thì nht thit cn ti s hoàn thành tt chc năng ca chính quyn xã. Th hai, xét theo chiu t dưi lên thì xã chính là cơ s, là nn tng ca nhà nưc và xã hi. Nói ti cơ s là nói ti dân và cuc sng ca dân. S n ñnh bt ñu t n ñnh cơ s. Đó là tin ñ ca s phát trin. S mt n ñnh cũng bt ñu t mt n ñnh cơ s. Đó là du hiu ñu tiên ca tình hung mt n ñnh trên quy mô xã hi. Chính quyn cp cơ s là cp chính quyn gn dân nht, trc tip gii quyt các công vic ca ngưi dân nên b máy chính quyn cơ s phi nm bt và phn ánh tâm tư nguyn vng ca nhân dân, huy ñng mi kh năng phát trin kinh t xã hi, t chc cuc sng dân cư trên ña bàn. Điu ñó ñòi hi chính quyn cp cơ s phi trong sch, vng mnh. Th ba, mi ch trương, chính sách ca Nhà nưc mun thc s ñi vào ñi sng xã hi ñu phi ñưc trin khai thc hin cp cơ s. Cp xã chính là cp hành ñng, t chc thc hin ñưng li, chính sách, ngh quyt ca Đng và nhà nưc. Vì vy, các 1
7. cơ quan trong b máy chính quyn cơ s phi ñm bo hoàn thành tt vai trò, thc hin ñúng chc năng. Cán b cơ s phi là nhng ngưi có năng lc gii trong vic tp hp nhân dân, vn ñng nhân dân, to nên phong trào hành ñng, hưng vào phát trin kinh t, văn hóa, xã hi ti cơ s. Trong khi ñó, Ngh quyt Hi ngh ln th năm Ban chp hành Trung ương Đng khóa IX v ñi mi và nâng cao cht lưng ca h thng chính tr cơ s xã, phưng, th trn ñã nêu mt s yu kém trong công tác qun lý bc l s yu kém v hiu lc ca chính quyn cơ s: Tình trng tham nhũng, quan liêu, mt ñoàn kt ni b, va vi phm quyn làm ch ca nhân dân, va không gi ñúng k cương phép nưc xy ra nhiu nơi, có nhng nơi nghiêm trng [24]. Ngh quyt cũng nhn mnh cn có bin pháp sát hp vi nhng nơi tp trung ñng bào dân tc thiu s trong vic hưng dn ch ño thc hin ngh quyt ñi vi cơ s [24]. Năm 2006, báo cáo ca Ban Chp hành Trung ương Đng khóa IX v phương hưng, nhim v phát trin kinh t xã hi 2005 2010 ti Đi hi ñi biu toàn quc ln th X ca Đng tip tc nhn ñnh b máy chính quyn cơ s nhiu nơi yu kém [30]. ĐăkLăk là mt tnh thuc khu vc Tây Nguyên – nơi sinh sng ca nhiu dân tc thiu s. Trong nhng năm qua, vi nhng chính sách ưu ñãi ca Chính ph, n lc ca chính quyn ña phương, kinh t xã hi ca tnh ñã có nhng chuyn bin tích cc. Góp phn vào s phát trin chung ñó, có vai trò không nh ca chính quyn cơ s. Tuy vy, Báo cáo chính tr ca Ban Chp hành Đng b tnh ĐăkLăk khóa XIII (2005) ñã ñánh giá hiu lc ca chính quyn các cp chưa cao và ñ ra mt trong các mc tiêu quan trng trong nhng năm tip theo là nâng cao hiu lc ca chính quyn cơ s. Nghiên cu nhng vn ñ lý lun và thc tin ca chính quyn cơ s, ñc bit là chính quyn cơ s nhng nơi tp trung ñng bào dân tc thiu s là cn thit ñ góp phn nhn din thc trng và nhng vn ñ mà b máy chính quyn ñang phi tri nghim. Đã có nhiu công trình nghiên cu nhm nâng cao cht lưng và hiu qu ca 2
8. chính quyn cơ s dưi nhãn quan Trit hc, Chính tr hc, Văn hóa hc Tuy nhiên, chưa có công trình nghiên cu xã hi hc nào ñi sâu tìm hiu nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s. Do ñó, nghiên cu v vn ñ này còn b ng, lun c khoa hc còn ít. Chúng tôi chn xã Eatrul huyn KrôngBông tnh ĐăkLăk là ña bàn nghiên cu. Là mt ña phương có ñông ñng bào dân tc thiu s sinh sng và không có nhiu khác bit so vi các xã khác trên ña bàn tnh ĐăkLăk. Trong tình trng chung, công tác qun lý, ñiu hành ca chính quyn ña phương ñang tn ti nhiu bt cp. Báo cáo chính tr ca Ban Chp hành Đng y xã Eatrul năm 2007 ñã tha nhn tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã [1]. Vy, thc trng kém hiu lc ca chính quyn xã như th nào? Nhng nguyên nhân nào dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul? Gii pháp nào ñ nâng cao hiu lc ca chính quyn xã? Đ tr li các câu hi trên, chúng tôi nhn thy, vic nghiên cu nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s nhm ñ xut mt s gii pháp nâng cao hiu lc ca chính quyn cơ s hin nay là cn thit. Do ñó, chúng tôi chn ñ tài “ Tìm hiu nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s; Nghiên cu trưng hp xã Eatrul huyn KrôngBông tnh ĐăkLăk ” làm lun văn tt nghip ca mình. 2. Lch s v tình hình nghiên cu Chính quyn cơ s là cp chính quyn thp nht nhưng li có v trí và vai trò quan trng bi chính quyn cơ s là nơi trc tip t chc vn ñng nhân dân thc hin các ñưng li ch trương ca Đng, chính sách, pháp lut ca nhà nưc trên mi lĩnh vc. Đng thi chính quyn cơ s cũng là nơi gn dân nht, có trách nhim chăm lo phát trin mi mt ñi sng vt cht, tinh thn và phát huy quyn làm ch ca nhân dân ña phương. Nhng năm trưc ñây, so vi chính quyn nhà nưc trung ương, vic nghiên cu chính quyn ña phương chưa ñưc quan tâm nghiên cu bi nhiu lý do khác 3
9. nhau. Th nht, chính quyn ña phương nhng năm trưc ñây ph thuc vào chính quyn trung ương, cách thc t chc và hot ñng nhiu khi mô phng li chính quyn trung ương. Th hai, trong nhng th k trưc ñây, nht là th k XX, vn ñ t chc chính quyn ña phương không th ni cm bng vn ñ trung ương, bi l khi ñó nhng vn ñ quc gia, vn ñ dân tc ñưc ñt lên hàng ñu. Nhưng bưc sang th k XXI, cùng vi nh hưng ca toàn cu hóa và khu vc hóa, vn ñ ña phương ni lên mt cách cp thit. Tp phúc trình nghiên cu " Hin ñi hóa qun lý Nhà nưc Vit Nam " ca UNDP ñưc công b trong Hi ngh Nhóm tư vn tài tr tháng 12 năm 2001 Chương trình phát trin Liên hip quc Vit Nam ñã din gii, tóm tt các văn bn có tính chin lưc hin có ca Chính ph, các báo cáo, thông tin, t ñó cung cp mt cái nhìn tng quan v công cuc chuyn ñi ñang din ra trong lĩnh vc qun lý Nhà nưc. Trong tài liu này, ci cách hành chính ñưc xem như mt trong ba ci cách chính mà Chính ph Vit Nam ñang n lc thc hin [28]. Theo ñó, ci cách chính quyn cơ s như là phn tt yu và quan trng ca công cuc ci cách hành chính hin nay. Phân tích lch s v tình hình nghiên cu cho chúng tôi kt qu như sau: *1. V cách tip cn: Qua tìm hiu, chúng tôi thy ñã có mt s công trình nghiên cu nhm nâng cao cht lưng và hiu qu ca chính quyn cơ s dưi nhãn quan Trit hc, Qun lý nhà nưc, Lut hc Nhưng có th khng ñnh ch ñ chính quyn cp xã cho ñn nay ñưc các nhà khoa hc qun lý hành chính quan tâm nhiu hơn c. Kt qu phân tích lch s v tình hình nghiên cu ca chúng tôi cho thy chưa có nghiên cu xã hi hc v nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s. Điu ñó khin chúng tôi gp khó khăn hơn trong quá trình thc hin lun văn. *2. V ni dung nghiên cu : Chúng tôi chưa thy ñ tài tìm hiu nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s, ñc bit nhng nơi có ñông ñng bào dân tc thiu 4
10. s sinh sng. Các nghiên cu trưc ñây thưng theo hai hưng: 1) Nghiên cu v t chc và hot ñng ca b máy chính quyn cơ s; 2) Nghiên cu mt trong nhiu yu t nh hưng cht lưng hot ñng ca chính quyn cơ s. Nhng nghiên cu v t chc và hot ñng ca b máy chính quyn cơ s ñã ch ra ñưc thc trng cht lưng hot ñng ca b máy chính quyn cơ s hin nay. Kt qu kho sát 20 xã ca 5 tnh Tây Nguyên cho thy thc trng cht lưng cán b, công chc xã vùng ñng bào dân tc thiu s. V chính tr, 58, 72 % cán b công chc cp xã ñưc hi chưa ñưc ñào to, bi dưng v lý lun chính tr. Điu này ñã làm hn ch v nhn thc cũng như công tác tuyên truyn vn ñng qun chúng. V kin thc qun lý hành chính nhà nưc, căn c tiêu chun ñi vi cán b, công chc cp xã ñưc quy ñnh ti quyt ñnh s 04/2004/QĐ BNV ngày 1612004 ca B Ni v thì cán b, công chc cp xã phi qua lp bi dưng qun lý hành chính nhà nưc t sơ cp tr lên. Kt qu kho sát cho thy, ch có 7,2 % cán b, công chc xã ñã qua ñào to trung cp, so vi tiêu chun ñ ra có trên 90% cán b, công chc xã vùng ñng bào dân tc chưa ñưc trang b kin thc qun lý hành chính nhà nưc. Có 3,4% cán b, công chc xã có trình ñ văn hóa tiu hc, 37,4% cán b, công chc xã có trình ñ văn hóa trung hc cơ s và bc trung hc ph thông là 56,2%. Trình ñ văn hóa trung hc ph thông ca Ch tch Hi ñng nhân dân là 55%, Phó Ch tch Hi ñng nhân dân là 45%; Ch tch y ban nhân dân 50%; phó ch tch y ban nhân dân 50%. Như vy, so vi tiêu chun thì có ti 50% cán b ch cht xã vùng ñng bào dân tc chưa ñt chun v văn hóa. V chuyên môn, có 64, 68% cán b, công chc cp xã chưa qua ñào to, trong ñó cán b ch cht chưa qua ñào to chim 76,67%, công chc chưa qua ñào to là 59,31% [Trn Thái Hc, 2008]. Theo ñánh giá ca H Tn Sáng [2007], thc trng yu kém ca chính quyn cơ s hin nay biu hin : Hi ñng nhân dân phn nhiu hot ñng có tính hình thc, chưa hi ñ ñiu kin, môi trưng ñ thc hin vai trò, trách nhim ca mt cơ quan ñi din quyn lc ca nhân dân. Hiu qu hot ñng qun lý hành chính nhà nưc trên các lĩnh vc cơ bn ca ñi sng xã hi còn nhiu yu kém. Kh năng ch ñng trong vic x lý các tình 5
11. hung, nht là các tình hung nhy cm, phc tp rt hn ch, thưng phi trông ch s ch ño, làm thay ca cp trên. Cán b cơ s không thiu v s lưng, nhưng năng lc, tâm huyt còn chưa tương thích, to cm giác va thiu, va tha. Trong khi ñó ngun b sung theo tiêu chun li khan him. Cơ s vt cht, ñiu kin, phương tin làm vic ca chính quyn cơ s nhìn chung quá thiu thn, sơ sài, chưa bo ñm mc ti thiu ñ mt b máy công quyn hot ñng ñáp ng yêu cu hin ñi hóa, chính quy hóa công s. Vn có nhng biu hin tp trung, quan liêu, thm chí ñc quyn, chuyên quyn, vi phm các nguyên tc ca th ch dân ch; vi phm pháp lut t phía các cơ quan nhà nưc, các t chc quyn lc cũng như t phía nhân dân mà không ñưc phát hin kp thi, x lý nghiêm minh. Nghiên cu ca Thái Vĩnh Thng [2003] ch ra nhng tn ti trong công tác qun lý xã, phưng hin nay: Công tác d toán chưa ñm bo yêu cu, còn thiu căn c khoa hc và hp lí. Tình trng chi vưt mc còn khá ph bin, công tác thu thu còn yu kém ñ t l tht thu thu còn khá cao. Vic qun lí s dng ñt ñai còn lng lo, còn ñ xy ra tình trng ln chim, mua bán trái phép ñt công, s dng sai mc ñích quy ñnh, chuyn ñi ñt th canh sang th cư rt ph bin. Công tác quy hoch ñt ñai và kin trúc xây dng chm, thiu ñng b và không nht quán, chm ph bin rng rãi cho nhân dân bit. Chính quyn phưng, xã nhiu lúc, nhiu nơi còn chưa phi hp tt vi các cơ quan chc năng ñ phát hin, x lí nhng trưng hp sn xut hàng gi, làm ăn phi pháp, trn thu, các t ñim ma tuý, c bc, mi dâm. Th tc hành chính còn rưm rà, gây phin nhiu cho nhân dân. 6
12. Mt s chính quyn cơ s xã, phưng còn thiu tính ch ñng, sáng to trong vic tip thu các kin thc khoa hc kĩ thut và công ngh mi trong vic ph bin, tuyên truyn giáo dc pháp lut, trong vic hưng dn các công dân, to ñiu kin thun li cho h trong vic tip xúc, gii quyt các th tc, hành chính ñ ñưc hưng các li ích mà nn khoa hc, kĩ thut, công ngh hin ñi có th mang li Cũng theo nghiên cu ca Thái Vĩnh Thng [2003], do trình ñ văn hoá còn thp, thiu ñào to chuyên môn v qun lí hành chính nên không ít cán b ñã x lí, gii quyt công vic, áp dng pháp lut sai. mt s xã vùng sâu, vùng xa, cán b cp xã còn áp dng lut tc ñ gii quyt các v vic như tranh chp ñt ñai, li hôn, tranh chp dân s, t ñt ra các quy ñnh x pht, quy ñnh ñóng góp ca nhân dân và chi tiêu không ñúng nguyên tc, không phù hp vi quy ñnh ca pháp lut. Có nơi, ngay c các tnh ñng bng, trưng công an xã tuỳ tin không cho con em trong xã ñi hc, ch tch xã gii quyt li hôn, ñt ra lnh ni bt xut, ngoi bt nhp gia làng này và làng khác sau 11 gi ñêm. S liu thng kê ti tnh DăkLăk trong nhim kì Hi ñng nhân dân năm 1999 – 2004 cho thy trình ñ ca cán b chính quyn cp xã như sau: Ch tch y ban nhân dân xã, phưng, th trn: Cp tiu hc: 4,9%, cp trung hc cơ s: 36%, cp trung hc ph thông: 59,1%. Đi vi ch tch Hi ñng nhân dân: Cp tiu hc chim 5,5,%; cp trung hc cơ s chim 47,0%; cp trung hc ph thông chim 47,5%. Như vy, cán b ch cht ca chính quyn cp xã DăkLăk ch yu có trình ñ văn hóa bc trung hc cơ s và trung hc ph thông. các xã vùng sâu, vùng xa, nơi 100% dân s là ñng bào dân tc, trình ñ văn hoá còn thp hơn. Ví d, xã Eayông ca huyn Krôngpak, Đk Lk có 2/3 cán b xã ñt trình ñ trung hc cơ s, 1/3 cán b xã có trình ñ văn hóa bc tiu hc. Nghiên cu cũng cho rng cp xã là nơi cn nhng cán b tr ñ to ngun cho cán b chính quyn cp trên, tt nht là ñ tui t 31 ñn 40 nhưng t l này hin nay còn thp, khó có th to ngun cho cán b chính quyn cp trên. Điu này hình như là mâu thun vi tình trng có hàng nghìn sinh viên ñã tt nghip ñi hc không có vic làm ñang tìm vic thành ph. 7
13. Nghiên cu “Tác ñng ca dư lun xã hi ñi vi ý thc pháp lut ca ñi ngũ cán b cp cơ s” do TS. Trn Th Hng Thúy Ths. Ng Văn Nhân ch biên Nxb Tư pháp Hà ni 2004 ñã nghiên cu cơ ch tác ñng ca dư lun xã hi ñi vi ý thc pháp lut ca ñi ngũ cán b cp cơ s. Đ tài có phm vi nghiên cu là kho sát trên ña bàn thành ph Hà Ni, ñiu tra bng phương pháp Ankét vi 304 cán b cơ s và 906 ngưi dân ña phương. Các tác gi ñ xut mt s gii pháp phát huy vai trò ca dư lun xã hi trong vic nâng cao ý thc pháp lut cho ñi ngũ cán b cp cơ s, t ñó nâng cao năng lc ca ñi ngũ cán b cơ s, ñng thi nâng cao hiu lc ca b máy chính quyn. Có th khng ñnh, nu dư lun xã hi ñưc s dng như là mt cơ ch ñiu chnh ý thc pháp lut ca ñi ngũ cán b cp cơ s thì ñó là ñiu kin quan trng ñ nâng cao hiu lc ca chính quyn cơ s. Nhưng gii pháp này tht khó thc hin nhng nơi trình ñ dân trí thp như nhng vùng có ñông ñng bào dân tc thiu s sinh sng. Bên cnh ñó, chúng ta s rt khó khăn khi mun tin hành nghiên cu dư lun xã hi ñi vi hot ñng chuyên môn ca cán b cp cơ s ti nhng vùng khó khăn này. Lun án “Phát huy vai trò nhân t ch quan trong hot ñng ca h thng chính tr cp cơ s Bà Ra – Vũng Tàu hin nay” ca Nguyn Hng Lương ; chuyên ngành: Ch nghĩa duy vt bin chng và ch nghĩa duy vt lch s; cơ s ñào to: Hc vin Chính tr Quc gia H Chí Minh ñã lun gii ñc ñim, cu trúc nhân t ch quan trong hot ñng ca h thng chính tr cp cơ s vi nhng yu t v phm cht, trình ñ, năng lc nhn thc và bn thân s hot ñng ca các ch th bao gm các t chc và ñi ngũ cán b, ñng viên cùng năng lc thc hin quyn làm ch ca nhân dân. Bng cái nhìn trit hc, lun án ñã nêu lên 4 mâu thun trong vic phát huy vai trò nhân t ch quan ca h thng chính tr cp cơ s Bà Ra – Vũng Tàu : 1/ Mâu thun gia yêu cu cao ca nhim v giai ñon công nghip hoá, hin ñi hoá vi năng lc trình ñ ñi ngũ cán b cơ s còn nhiu hn ch; 2/ Mâu thun gia yêu cu, ñòi hi v cht lưng ñi ngũ cán b vi công tác cán b cơ s còn yu kém; 3/ Mâu thun gia ñòi hi cao ca nhim v vi ch ñ ñãi ng cán b cơ s còn thp; 4/ Mâu thun gia ñòi 8
14. hi v cht lưng, hiu qu hot ñng ca các t chc vi nhng yu kém, bt cp v b máy và cơ ch vn hành. Gii quyt tt 4 mâu thun ñã ch ra s là ñiu kin ñ nâng cao hiu lc ca chính quyn cơ s. T kt qu phân tích tài liu, chúng tôi thy nhng nghiên cu trưc ñây v chính quyn cơ s ñu kt lun rng hiu lc ca chính quyn cơ s hin nay còn yu kém. Song chưa có công trình nghiên cu nào ñi sâu tìm hiu nhng nguyên nhân dn ti tình trng yu kém ca chính quyn cơ s. Vi cách tip cn xã hi hc, chúng tôi không nghiên cu tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s nhm mc ñích “phê phán” mà c gng lý gii nhng nguyên nhân dn ti tình trng yu kém ñó. Đ ñt ñưc mc tiêu cơ bn trên, chúng tôi s tip cn b máy chính quyn xã vi tư cách là mt b máy hành chính, theo ñó mt b máy kém hiu lc có th s do nguyên nhân t phía cu trúc (cơ cu t chc b máy chưa phù hp hoc thiu s kt hp hài hòa gia các yu t cu thành nên b máy cũng như s không hoàn thành chc năng ca tng yu t dn ti s không hoàn thành chc năng ca b máy); nguyên nhân t phía ñi ngũ cán b cơ s (trình ñ chuyên môn yu kém, ch ñ ñãi ng không phù hp, ñiu kin nơi làm vic thiu thn khin ñi ngũ cán b cơ s không th hoàn thành vai trò xã hi dn ti s trì tr, yu kém ca c b máy), có th h thng văn bn pháp lut liên quan ti b máy chính quyn cơ s chưa phù hp khin cho s vn hành ca b máy không th din ra suôn s ñưc. Và có th còn có nguyên nhân khác na là trong ñiu kin kinh t xã hi thp kém mt s vùng nông thôn, ñc bit vùng có ñông ñng bào dân tc thiu s sinh sng, hàng lot các ñiu kin cn có ñ tương tác gia ñi ngũ cán b chính quyn vi nhân dân không th ñt ñưc mc ñ thích ng cao. Ví d như trình ñ dân trí thp, ñc ñim tâm lý, s phong phú ña dng v văn hóa gia các dân tc, nguy cơ tim n mt n ñnh chính tr trên ña bàn kho sát có th là nhng nguyên nhân dn ti quá trình tương tác gia ñi ngũ cán b cơ s và qun chúng nhân dân din ra vi mc ñ thích 9
15. ng thp, uy tín ca chính quyn cơ s vì vy chưa cao và ñó là biu hin ca tình trng kém hiu lc. 3. Mc tiêu nghiên cu ca ñ tài Tìm hiu thc trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh DăkLăk. Phân tích các nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul. T nhng nghiên cu trên, tác gi s ñ xut mt s gii pháp nâng cao hiu lc ca chính quyn cơ s xã Eatrul. Xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh DăkLăk là mt xã có nhng ñc ñim tương ñi ñi din cho các xã vùng nông thôn ca Tây Nguyên. Vì vy, hy vng nhng kt lun ca lun văn có th áp dng cho các xã khác trên ña bàn Tây Nguyên. 4. Đi tưng và phm vi nghiên cu Đi tưng nghiên cu Các nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s. Khách th nghiên cu B máy chính quyn xã , nhân dân ña phương xã Eatrul. Phm vi nghiên cu Phm vi không gian: Xã Eatrul huyn KrôngBông tnh ĐăkLăk. Phm vi thi gian: T tháng 8/2007 ñn tháng 8 /2008 5. Phương pháp và k thut nghiên cu Lun văn s dng phương pháp nghiên cu ñnh tính làm phương pháp thu thp thông tin. Đây là phương pháp phù hp ñ tìm hiu thông tin sâu nhm phát hin nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul hin nay. Chúng tôi cho rng, trong trưng hp này, phương pháp nghiên cu ñnh lưng không phù hp bi trình ñ dân trí thp gây khó khăn cho vic ñiu tra bng bng hi. Thêm na, ñ tài cn thu thp nhiu thông tin liên quan ti ý kin và thái ñ ca ñi 10
16. ngũ cán b xã cũng như ca qun chúng nhân dân v b máy chính quyn xã, nu ñiu tra bng bng hi, rt có th s không thu ñưc nhng thông tin khách quan. Vì vy, phng vn sâu ñưc chn là phương pháp thu thp thông tin ch yu giúp chúng tôi có ñưc nhng thông tin sâu, khách quan và chân thc. *. Phân tích tài liu : Các công trình, ñ tài nghiên cu, sách, tp chí có liên quan ñn ñ tài ca lun văn. Tài liu do ña phương cung cp. *. Phng vn sâu: 60 trưng hp: 32 ngưi là cán b chính quyn, t chc cơ s Đng, Mt trn T quc và các t chc thành viên ña phương; 28 ngưi dân ña phương (là ch h) trong ñó có 18 ngưi là dân tc thiu s và 10 ngưi là dân tc Kinh. 6. Gi thuyt nghiên cu và các bin s Các gi thuyt Gi thuyt 1 Cơ cu t chc b máy chính quyn cơ s theo quy ñnh không phù hp vi ñc thù ñiu kin kinh t xã hi ca xã Eatrul khin chính quyn xã không th thc hin tt các quyn hn. Gi thuyt 2 Hin nay, mt s văn bn, quy ñnh pháp lut v chính quyn cơ s chưa phù hp vi thc tin xã hi dn ti ñi ngũ cán b chính quyn cơ s gp khó khăn trong quá trình thc hin vai trò xã hi ca mình. 11
17. Gi thuyt 3 Năng lc chuyên môn yu, ch ñ ñãi ng thp, ñiu kin làm vic chưa ñáp ng ñưc s ñòi hi ca công vic là nhng nguyên nhân ca tình trng cán b chính quyn xã không hoàn thành tt vai trò xã hi. Da trên nhng gi thuyt trên, chúng tôi s tin hành nghiên cu nhm tìm ra nhng căn c chng minh nhng gi thuyt mà chúng tôi ñã nêu ra có ñúng vi thc t hay không? Xác ñnh bin s Trong phm vi nghiên cu ca ñ tài này, chúng tôi xác ñnh ba bin s: Bin s ñc lp: + Nhóm bin liên quan ti cơ cu t chc ca b máy chính quyn xã: Các b phn cu thành nên b máy chính quyn xã; mi quan h gia các b phn ñó; mi quan h gia chính quyn xã vi chính quyn cp trên; mi quan h gia chính quyn xã vi qun chúng nhân dân. + Văn bn pháp lut liên quan ti chính quyn cơ s; + Nhóm bin liên quan ti ñi ngũ cán b chính quyn xã: Trình ñ hc vn; trình ñ chuyên môn ca cán b chính quyn xã; K năng gii quyt công vic; thói quen gii quyt công vic ca cán b chính quyn xã; Ch ñ ñãi ng và ñiu kin nơi làm vic ca ñi ngũ cán b chính quyn xã. Bin s ph thuc : Tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul. + Yu kém trong vic s dng các quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý trong vic ra quyt ñnh và t chc thc hin: + Yu kém trong vic ra quyt ñnh và t chc thc hin không hiu qu: Bin can thip : + Điu kin kinh t xã hi ca ñt nưc. +Điu kin kinh t xã hi văn hóa ca ña phương 12
18. Khung phân tích Bi cnh kinh t xã hi H thng lut Cơ cu t chc ca Đi ngũ cán b pháp,văn b máy chính cơ s bn quy ñnh quyn cơ s Tình trng kém hiu lc ca chính quy n c ơ s 7. Ni dung nghiên cu ca ñ tài Đ ñt ñưc mc tiêu nghiên cu, lun văn s phi tin hành kho sát ña bàn xã Eatrul nhm thc hin các ni dung nghiên cu sau: Nhn din thc trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh DăkLăk Tìm hiu nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã. + Nguyên nhân t phía cơ cu t chc b máy chính quyn cơ s + Nguyên nhân t phía văn bn pháp lut + Nguyên nhân t phía ñi ngũ cán b xã Eatrul + Nguyên nhân t quá trình tương tác gia chính quyn xã Eatrul vi nhân dân. 13
19. 8. Kt cu ca lun văn Lun văn ñưc kt cu như sau: PHN M ĐU Chương I. Cơ s lý lun và phương pháp lun Chương II. Nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh ĐăkLăk 2.1. Thc trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh ĐăkLăk 2.1.1. Thc trng vic s dng các quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý. 2.1.2. Thc trng vic ra quyt ñnh và t chc thc hin 2.2. Nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh DăkLăk 2.2.1. Nguyên nhân t phía cơ cu t chc b máy chính quyn cơ s 2.2.2. Nguyên nhân t phía văn bn pháp lut 2.2.3. Nguyên nhân t phía ñi ngũ cán b xã Eatrul 2.2.4. Nguyên nhân t quá trình tương tác gia ñi ngũ cán b xã Eatrul vi nhân dân KT LUN VÀ KHUYN NGH 14
20. CHƯƠNG I CƠ S LÝ LUN VÀ PHƯƠNG PHÁP LUN 1.1. Phương pháp lun Lun văn ñưc thc hin da trên cơ s các nguyên tc phương pháp lun ca xã hi hc, các nguyên tc ca ch nghĩa duy vt lch s: Nguyên tc ca xã hi hc : Tp trung vào khuôn mu quan h gia các cá nhân hơn là vào bn thân các cá nhân. Mt v gây ri trt t công cng xy ra ña phương chng hn, ch là mt v gây ri, song ngưi nghiên cu có th ñưa ra nhng nhn ñnh v nguyên nhân ca nó, ví d như: s phn ñi ca ngưi dân vi chính quyn cơ s; mc sng ca ngưi dân quá thp; trình ñ dân trí và s hiu bit pháp lut ca ngưi dân kém; có nhng nhóm và phe phái trong ni b qun chúng; năng lc qun lý ca chính quyn cơ s yu kém; năng lc vn ñng qun chúng ca các t chc chính tr xã hi có vn ñ Ngưi nghiên cu không tp trung vào hành vi có v nht thi y ca nhng ngưi tham gia vào v gây ri mà có th ñưa ra nhng nhn ñnh có liên quan ti c h thng xã hi. Nguyên tc ca ch nghĩa duy vt lch s: + Nguyên tc ñm bo tính khách quan: Nghiên cu s vt, hin tưng như bn thân chúng ñang tn ti, không phán ñoán ch quan. + Quan ñim toàn din khi nghiên cu v chính quyn cơ s ñòi hi phi nhìn nhn chính quyn cơ s như là mt thc th trong h thng chính quyn bn cp, có mi quan h hu cơ vi nhiu thành t khác bên trong và bên ngoài h thng. + Quan ñim lch s c th ñòi hi phi xem xét chính quyn trong bi cnh nông thôn nưc ta hin nay nói chung và nông thôn vùng Tây nguyên nói riêng. Cho dù vùng nông thôn nưc ta ñã có nhiu ñi mi, song v cơ bn vn còn nghèo nàn, lc 15
21. hu, ñi sng kinh t và dân trí vn còn thp. Ci cách hành chính Vit Nam là công vic mi m, din ra trong ñiu kin thiu kin thc và kinh nghim v qun lý hành chính nhà nưc trong thi kỳ mi, có nhiu vn ñ phi va làm, va tìm tòi rút kinh nghim. Vì vy, vic hình thành quan nim và nhng nguyên tc cơ bn ch ño công cuc ci cách hành chính cũng như vic ñ ra nhng ni dung, phương hưng, ch trương, gii pháp thc hin trong tng giai ñon là mt quá trình tìm tòi sáng to không ngng, là mt quá trình nhn thc liên tc, thng nht trong tin trình ñi mi ñưc khi ñu t Đi hi ln th VI ca Đng Cng sn Vit Nam năm 1986. 1.2. Cơ s lý lun 1.2.1. Lý thuyt cu trúc chc năng S phát trin ca thuyt cu trúc – chc năng là kt qu ca nhng ñóng góp lý lun xã hi hc ca nhiu tác gi khác nhau nhưng thng nht ch cho rng ñ gii thích s tn ti và vn hành ca xã hi cn phân tích cu trúc – chc năng ca nó tc là ch ra ñưc các thành phn cu thành (cu trúc) và cơ ch hot ñng (chc năng) ca chúng [10]. V mt phương pháp lun, lý thuyt chc năng hưng vào vic phân tích các thành phn to nên cu trúc ca các hin tưng xã hi, xem các thành phn ñó có mi liên h vi nhau như th nào. Ch thuyt này ñòi hi phi tìm hiu cơ ch hot ñng ca tng thành phn ñ bit chúng có chc năng, tác dng gì ñi vói s tn ti mt cách cân bng, n ñnh ca cu trúc xã hi [10]. Lý thuyt cu trúc – chc năng cho chúng ta bit rng, ñ h thng xã hi tn ti và phát trin n ñnh thì các yu t cu thành phi ñưc ñm bo ñ hoàn thành vai trò, thc hin ñúng chc năng. Đng thi s thc hin chc năng ca các yu t cu thành nên h thng cũng có s nh hưng tác ñng qua li vi nhau. Vn ñ ca mt trong các yu t cũng s tr thành vn ñ chung cho toàn b h thng xã hi. Trên cơ s ñó, chúng ta tip cn chính quyn cơ s như là mt h thng ñưc to thành bi mt s các thành phn có quan h tác ñng qua li vi nhau và tác ñng vi môi trưng bên ngoài.Trong ñ tài, chính quyn xã ñưc cu thành bi Hi ñng nhân dân xã và y ban nhân dân xã, ñng thi 16
22. chính quyn xã cũng luôn tác ñng qua li vi các yu t thuc môi trưng bên ngoài h thng như Đng y xã, Mt trn T quc xã và các t chc thành viên, qun chúng nhân dân, chính quyn cp trên Nu trung ương và toàn quc ñưc xem là chnh th, h thng ca cái vĩ mô thì cơ s thưng ñưc xem là mt b phn hp thành ca h thng qun lý nhà nưc, ñng ñu là nhà nưc trung ương. Cơ s thưng ñưc hình dung là cái vi mô, là mt t bào, là mt phn t hp thành ca cái vĩ mô c nưc và toàn quc như mt cơ th sng. Xã va là b phn cu thành ca mt chnh th qun lý nhà nưc và xã hi, va là chnh th ca bn thân nó. Xã là mt chnh th trong hot ñng vn hành, t chc và ñiu chnh như t nó ñã là mt cơ th sng, dù nó vn là mt t bào hp thành toàn b cơ th sng ca nhà nưc, mt cu kin to nên tòa nhà xã hi. Xã, trong mt chng mc nào ñó mà xét, nó là “vi mô” ca nhà nưc và xã hi nhưng t nó ñã là “cái vĩ mô” vi mt môi trưng, mt không gian xác ñnh, vi vô s các quan h xã hi nhiu chiu ñan xen nhau vô cùng phc tp. “Cái xã hi” và “cái nhà nưc” thu nh y, trong hình thái ca xã ñã làm cho xã là vi mô nhưng mang tm ca vĩ mô khi hàng ngày, hàng gi phi lo chuyn an sinh – an ninh, ñng thun và hòa hp ñ phát trin cho hàng nghìn, hàng vn con ngưi. Xã là mt t bào, làm nên s sng ca chính cơ th nó và ñem li s sng cho cơ th ln hơn là xã hi Da vào lý thuyt cu trúc – chc năng, ñ tìm hiu nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc (không thc hin ñúng chc năng, không hoàn thành vai trò) ca chính quyn xã Eatrul, chúng tôi s tin hành kho sát mi quan h và s thc hin chc năng ca các b phn cu thành nên b máy chính quyn ( Hi ñng nhân dân và y ban nhân dân); gia chính quyn xã vi chính quyn cp trên; quan h gia chính quyn cơ s vi t chc cơ s Đng, Mt trn T quc và các t chc thành viên ña phương. Chính s không thc hin ñúng chc năng ca tng b phn cu thành nên b máy chính quyn ñã dn ti c b máy hot ñng kém hiu lc. Và vì sao các b phn 17
23. cu thành nên b máy chính quyn li gp khó khăn trong quá trình thc hin vai trò? Trong mi quan h tác ñng qua li vi các yu t khác, b máy chính quyn xã có gp phi khó khăn gì không? Rt có th có s bt hp lý trong cu trúc (cơ cu t chc) ca b máy chính quyn cơ s. T cách tip cn này, chúng ta thy, chính quyn cơ s ngoài vic hoàn thành nhng nhim v ñưc ghi trong văn bn pháp lý thì còn phi x lý và ñiu hòa li ích ca các nhóm dân cư ña phương rt khác nhau trong khuôn kh ca pháp lut. Là mt xã có ñông ñng bào dân tc thiu s, nhiu thành phn dân tc, xã Eatrul có th gp nhiu khó khăn trong vic ñiu hòa li ích ca các nhóm dân cư. Điu này dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã. 1.2.2. Các quan ñim ca Max Weber liên quan ti b máy hành chính *1 . Max Weber miêu t b máy hành chính có by ñc ñim ni bt [20]: T chc ca nhng b phn theo nguyên tc v th bc. B máy hành chính là mt t chc liên tc thc hin các chc năng chính thc ñưc gii hn bi các lut l. Các lut l hay quy tc ca t chc hành chính ñưa ra vic chun hóa cách x lý ña s trưng hp. Các quan h xã hi trong b máy hành chính mang tính phi cá nhân. Các ñiu lut, quyt ñnh và quy ñnh hành chính phi ñưc vit bng văn bn. Mi thành viên ca b máy hành chính có mt gii hn, năng lc riêng bit. S phân chia lao ñng, quyn li và quyn lc rt cn thit cho mt t chc hp lý. Mi thành viên phi hiu công vic ca mình và có mt tp hp các nhim v. Mi ngưi phi có tim năng cn thit ñ thc hin công vic bao gm c quyn ra lnh cho ngưi khác và mi v trí phi có gii hn, quyn lc xác ñnh. Nhng ñiu lut ñ qun lý văn phòng có th là nhng quy ñnh có tính k thut hoc nhng chun mc. Nu nhà qun lý mong mun hoàn thin mt cách hp lý vic qun lý văn phòng thì ñiu cn thit là nhân viên phi ñưc ñào to chuyên 18
24. nghip, bài bn. S hiu bit và k năng lao ñng ca nhân viên hành chính là ñiu cơ bn ñ khng ñnh tính hp pháp ca h. Các mi quan h ca t chc ñưc gi riêng bit. Tài sn ca t chc hoàn toàn tách bit vi tài sn ca các thành viên ca nó. Nơi ca các nhân viên hành chính cũng cách xa t chc. Điu này giúp cho mt ngưi vi cương v hành chính không b ln vi cương v ca h trong nhóm xã hi khác. Các quan chc không “s hu” văn phòng ca h. Da trên quan ñim ca Max Weber, chúng ta có th tip cn b máy chính quyn cơ s vi tư cách là b máy hành chính. Thông qua vic ñi chiu vi sáu ñc ñim ca b máy hành chính mà Max Weber ñưa ra, chúng tôi cho rng nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s có th là do: Do h thng văn bn pháp lut quy ñnh v chc năng, quyn hn ca chính quyn cơ s chưa rõ ràng và chưa phù hp. Trình ñ chuyên môn ca ñi ngũ cán b cp cơ s có th yu kém dn ti vic không hoàn thành vai trò xã hi. Do ñc ñim ca chính quyn cơ s là cp thp nht trong h thng chính quyn bn cp, là cp gn dân nht do ñó nhng mi quan h dòng h, quan h thân quen, văn hóa ng x truyn thng có th nh hưng ñáng k ti bn thân cu trúc ca b máy và hiu lc ca chính quyn cơ s. *2. Theo Max Weber, mt t chc hành chính cn phi thc hin bn ñiu như sau [20]: Hot ñng ca t chc da vào các văn bn pháp quy, quy ñnh có t trưc hoc các quy ñnh do chính t chc ca mình ñt ra. Ch có nhng ngưi ñã ñưc gi chc v nht ñnh trong t chc mi có quyn quyt ñnh vic ra quyt ñnh v mt vn ñ gì ñó trong phm vi ñưc giao quyn hn. 19
25. Ch giao chc v và quyn hn cho ngưi có năng lc và có kh năng t chc trên cơ s chp hành nghiêm túc lut l ca t chc ñó. Mi quyt ñnh ca t chc phi mang tính khách quan và tt c phi vì mc tiêu chung và li ích chung. Bn ñiu này cũng chính là nhng nguyên tc trong qun lý hành chính. Da vào bn nguyên tc trong qun lý hành chính mà Max Weber ñã ñưa ra, chúng ta cũng có th tip cn s vi phm các nguyên tc trên là nhng yu t nh hưng ti hiu lc ca chính quyn cơ s. Theo Max Weber, qun lý hành chính là qun lý da vào các v trí tương ng vi nó là các chc năng và nhim v, mt khác ñ thc hin ñưc thông sut vi tư cách là mt b máy, mt h thng t cao xung thp thì phi ñm bo nhng nguyên tc ñúng ñn ca chính h thng ñó, trên cơ s quan tâm ti ñng cơ kinh t ca các thành viên ñ khuyn khích mi ngưi làm ñúng v trí chc năng ca mình thì phi có ch ñ thưng pht rõ ràng mi có th duy trì nguyên tc ca t chc. Như vy, ch ñ ñãi ng và ñiu kin nơi làm vic ca cán b cp cơ s cũng là mt trong nhng nhân t nh hưng ti hiu lc ca chính quyn cơ s. 1.2.3. Lý thuyt tương tác biu trưng ca Herbert Blumer Thuyt tương tác biu trưng ca Blumer cho rng xã hi ñưc to nên t nhng con ngưi hành ñng và ñi sng ca xã hi ñưc to thành t các hành ñng ca các ca nhân tương tác vi nhau. S tương tác ñó to thành các nhóm, tp th, các t chc và các ñơn v xã hi này tương tác vi nhau to thành tng th xã hi. Thuyt tương tác biu trưng nhn mnh rng, hành ñng xã hi ca các cá nhân ñưc cá nhân kin to, thc hin thông qua quá trình gii nghĩa hành ñng ca ngưi khác và lý gii tình hung ca h [10]. Blumer khng ñnh rng các yu t ca h thng xã hi, cu trúc xã hi, t chc xã hi, văn hóa, v th, vai trò xã hi, truyn thng, giá tr, chun mc xã hi là nhng ñiu kin ca tình hung xã hi trong ñó con ngưi hành ñng và tương tác vi nhau. 20
26. Ông cho rng tương tác xã hi là tương tác gia các cá nhân din ra trong nhng ñiu kin ca tình hung xã hi nht ñnh. Trong ñó hành ñng xã hi ca cá nhân là mt b phn cu thành ca hành ñng cùng nhau. Mi cá nhân có mt v trí nht ñnh và thc hin nhng hành ñng tương ng ñ cùng ñóng góp và hành ñng chung. Như vy c hành ñng xã hi ca cá nhân và hành ñng cùng nhau ñu có cu trúc gm các thành phn liên h vi nhau theo trt t và ñưc xác ñnh trong không gian và thi gian. Điu ñó cũng có nghĩa là hành ñng và tương tác xã hi có ny sinh, din bin và ph thuc và nhiu yu t như cu trúc xã hi, v th, vai trò vào nhiu yu t khác na [10]. Lun văn vn dng lý thuyt tương tác biu tưng ñ nghiên cu tương tác xã hi gia ñi ngũ cán b chính quyn xã vi các nhóm xã hi khác ña phương, ñc bit là tương tác gia cán b chính quyn vi nhân dân. Cơ ch quan trng mà lý thuyt tương tác biu tưng ñưa ra là trong quá trình tương tác, các ñơn v tương tác phi ñt mình vào v th, vai trò ca “ñi tưng”. Trên thc t, ñi ngũ cán b ca chính quyn xã và nhân dân ña phương tham gia vào quá trình tương tác như th nào? Rt có th, mt xã có ñiu kin kinh t xã hi thp kém như xã Eatrul, quá trình thc hin vai trò ca cán b chính quyn b nh hưng: thói quen gii quyt công vic; thi gian làm vic. Đng thi nhng mi quan h thân quen, h hàng có th chi phi ti các cán b chính quyn xã trong quá trình làm vic. Bên cnh ñó, trình ñ dân trí ca ngưi dân thp, rào cn ngôn ng khin cho ngưi dân thc s không hiu ñưc vai trò xã hi ca cán b. T ñó dn ti tình trng dân không hiu chính quyn và chính quyn không nm bt ñưc tâm tư nguyn vng ca nhân dân. Và có th trong mt nhân dân, chính quyn xã rt “xa cách”. T ñó mc ñ thích ng trong quá trình tương tác gia cán b chính quyn và nhân dân mc thp. Đó là mt trong nhng biu hin ca tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã. 21
27. 1.3. Các khái nim cơ s 1.3.1. Chính quyn cơ s Chính quyn Theo t ñin T và ng Hán Vit thì chính quyn có hai nghĩa: (1) Quyn ñiu khin b máy Nhà nưc v mi mt; (2)Tp th nhng ngưi ñiu khin b máy hành chính ca mt ña phương [11]. Trong lun văn, chính quyn ñưc hiu là b máy quyn lc chính tr có chc năng qun lý xã hi v mi mt thông qua pháp lut. Chính quyn cp cơ s 1.3.1.1. Khái nim Chính quyn cp cơ s là chính quyn xã, phưng, th trn. Theo Ngh quyt Hi ngh ln th năm Ban Chp hành Trung ương Đng khóa IX v ñi mi và nâng cao cht lưng ca h thng chính tr cơ s xã, phưng, th trn thì do xã, phưng và th trn có nhng ñc ñim khác nhau nên chc năng và nhim v ca chính quyn xã, phưng, th trn cũng có s khác bit [24]. Trong phm vi nghiên cu ca lun văn, chúng tôi ch nghiên cu trưng hp mt xã, vì vy sau ñây chúng tôi ch nói v chính quyn cp xã. 1.3.1.2. Cơ cu b máy ca chính quyn xã Vit Nam hin nay [6] Chính quyn xã gm Hi ñng nhân dân xã do nhân dân bu ra và y ban nhân dân xã do Hi ñng nhân dân xã bu ra. Hi ñng nhân dân xã là cơ quan quyn lc Nhà nưc ña phương ñi din cho ý chí và nguyn vng làm ch ca nhân dân xã, do nhân dân ña phương bu ra, chu trách nhim trưc nhân dân ña phương và cơ quan quyn lc Nhà nưc cp trên. y ban nhân dân xã do Hi ñng nhân dân xã bu ra, là cơ quan chp hành ca Hi ñng nhân dân xã, là cơ quan hành chính Nhà nưc ña phương, chu trách nhim trưc Hi ñng nhân dân xã và cơ quan Nhà nưc cp trên 22
28. 1.3.1.3. Đi ngũ cán b chính quyn xã Theo ngh ñnh ca Chính ph s 121/2003/NĐCP ngày 21 tháng 10 năm 2003 quy ñnh v s lưng cán b, công chc cp xã thì cán b chính quyn xã bao gm: Ch tch, Phó Ch tch Hi ñng nhân dân; Ch tch, Phó Ch tch y ban nhân dân; Trưng công an; Xã ñi trưng; Cán b văn phòng thng kê; Cán b ña chính xây dng; Cán b tài chính k toán; Cán b tư pháp h tch; Cán b văn hóa xã hi. 1.3.1.4. V trí, tính cht ca chính quyn xã trong h thng chính quyn Vit Nam hin nay . Chính quyn xã là cp chính quyn thp nht trong h thng chính quyn nưc ta nhưng li là cp chính quyn gn dân nht, trc tip phc v nhân dân. Vì vy, chính quyn xã có v trí quan trng trong h thng chính quyn bn cp, ni lin trc tip chính quyn vi qung ñi qun chúng nhân dân xã. Mi quan h gia chính quyn xã vi nhân dân không ch là quan h gia chính quyn vi dân mà còn là quan h gia tc và hàng xóm [6], vì vy chính quyn cp xã va mang tính hành chính va mang tính t qun. Chính quyn cơ s trong sch, vng mnh s là nn tng vng chc cho công cuc ci cách hành chính ca quc gia. Mt b máy nhà nưc mnh và có hiu lc phi da trên s vng mnh ca chính quyn cơ s. 1.3.1.5. Nhim v và quyn hn ca chính quyn xã Chính quyn cơ s phi qun lý hành chính nhà nưc v mt ñi sng chính tr, kinh t xã hi, an ninh quc phòng trong xã. Chính quyn cp xã ch yu qun lý v 23
29. hành chính, h tch, trt t an toàn xã hi’ gi gìn v mt pháp ch trong mi mt ñi sng xã hi trong xã [6]. Hin pháp Vit Nam 1992 ñưc sa ñi và Lut t chc Hi ñng nhân dân và y ban nhân dân 2003 ñã quy ñnh: Trong b máy chính quyn, Hi ñng nhân dân là cơ quan quyn lc Nhà nưc ña phương ñưc hình thành t nhng ñi biu ca Hi ñng nhân dân. Đi biu Hi ñng nhân dân là ngưi ñi din cho ý chí, nguyn vng ca nhân dân ña phương, gương mu chp hành chính sách, pháp lut ca Nhà nưc, tuyên truyn vn ñng nhân dân thc hin chính sách pháp lut và tham gia vào vic qun lý Nhà nưc. Hi ñng nhân dân xã quyt ñnh nhng ch trương, bin pháp quan trng ñ phát huy tim năng ca ña phương; xây dng và phát trin ña phương v kinh t xã hi, cng c quc phòng an ninh; không ngng ci thin ñi sng vt cht và tinh thn ca nhân dân ña phương Hi ñng nhân dân xã thc hin quyn giám sát ñi vi hot ñng ca Thưng trc Hi ñng nhân dân; y ban nhân dân, giám sát vic thc hin các Ngh quyt ca Hi ñng nhân dân, giám sát vic tuân theo pháp lut ca cơ quan Nhà nưc, t chc xã hi, ñơn v vũ trang và công dân ña phương. y ban nhân dân xã chu trách nhim chp hành Hin pháp, lut, các văn bn ca cơ quan Nhà nưc cp trên và Ngh quyt ca Hi ñng nhân dân xã nhm ñm bo thc hin ch trương, bin pháp phát trin kinh t xã hi, cng c quc phòng an ninh và thc hin các chính sách trên ña bàn. 1.3.2. Hiu lc Theo t ñin T và ng Hán Vit thì hiu lc ñưc hiu là tác dng tt ñưa ñn kt qu m mãn [11]. Theo t ñin Pháp – Vit v pháp lut hành chính thì “ Hiu lc là kh năng và tác dng thc t ca mt cơ quan, mt t chc, mt nhà nưc thc hin có kt qu chc năng qun lý ca mình. Mt cơ quan nhà nưc qun lý có hiu lc là bit s dng các 24
30. quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý v các mt ñ ra các bin pháp ñúng ñn, ra nhng quyt ñnh hp pháp, hp lý, hp thi và t chc thc hin có hiu qu” [26]. Da vào ñnh nghĩa trên, chúng tôi cho rng tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s s ñưc ño bng các ch báo sau: 1. Yu kém trong vic thc hin các quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý: + Lúng túng trong vic vn dng ñưng li ch trương ca Đng, chính sách, pháp lut ca nhà nưc; + Chưa thc hin ñúng quy ñnh loi công vic phi quyt ñnh theo ña s và loi công vic thuc thm quyn ca cá nhân; 2. Yu kém trong vic ra quyt ñnh và t chc thc hin không hiu qu: + Yu kém trong vic xây dng và thc hin k hoch phát trin kinh t xã hi trên ña bàn xã + Thiu tính chuyên nghip trong hot ñng ñiu hành. + Công tác tip dân, gii quyt khiu ni, t cáo và kin ngh ca nhân dân kém hiu qu. + Uy tín ca chính quyn trưc nhân dân thp. 1.3.3. B máy hành chính Hành chính là công vic t chc thi hành mi mt công tác ca nhà nưc [11]. B máy hành chính là nhng cơ quan vi các văn phòng theo h thng cp bc ñ làm vic vic vi mc tiêu xác ñnh [20]. Trong lun văn, chúng tôi hình dung nhng thit ch c th ca chính quyn cơ s; cơ cu t chc hot ñng ca nhng thit ch ñó và tip cn b máy chính quyn như là b máy hành chính. 25
31. CHƯƠNG II NHNG NGUYÊN NHÂN DN TI TÌNH TRNG KÉM HIU LC CA CHÍNH QUYN XÃ EATRUL – HUYN KRÔNGBÔNG – TNH ĐĂKLĂK 2.1. Thc trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul 2.1.1. Khái quát v ña bàn kho sát 2.1.1.1. Khái quát v tnh ĐăkLăk. Lch s hình thành tnh DăkLăk ĐăkLăk là mt tnh thuc khu vc trung tâm ca vùng Tây Nguyên. V mt hành chính, ĐăkLăk ñã mang nhiu tên gi khác nhau và ñưc tách nhp nhiu ln vi các ña phương xung quanh. Tên ĐăkLăk có ngun gc t ña danh h Lăk ( Theo ting Êñê, Đăk là nưc, Lăk là h rng ). Thành ph Buôn Ma Thut ñưc ñt t tên ca ngưi tù trưng ca buôn là Ama Y Thut ngưi có công lãnh ño nhân dân ña phương ñu tranh, bo v, xây dng buôn làng. Thi phong kin, vùng ñt Tây Nguyên ñưc gi chung là vùng Thưng du – nơi sinh sng ch yu ca các dân tc thiu s. T tháng 11 năm 1899 ñn năm 1904, ĐăkLăk là mt khu vc t tr dưi s cai tr ca Pháp có trung tâm hành chính ti Buôn Đôn. Năm 1904, Pháp chính thc thành lp tnh ĐăkLăk và chuyn cơ quan cai tr ca tnh t Buôn Đôn v Buôn Ma Thut. Sau cách mng tháng Tám 1945, phm vi hành chính ca ĐăkLăk vn như trưc nhưng chính ph Vit Nam xóa b h thng chính quyn cũ, thit lp h thng chính quyn cách mng ca nhân dân, trc thuc y ban hành chính Trung b. Năm 1946, sau khi chim li các tnh Tây Nguyên, ngưi Pháp ñã ký lnh nhp 5 tnh Tây Nguyên là Kon Tum, Gia Lai, ĐăkLăk, Lâm Viên và Đng Nai Thưng thành mt x gi là y ph liên bang các dân tc min Nam Đông Dương (còn gi là 26
32. x Tây kỳ t tr) và chn Buôn Ma Thut làm th ph. Đi vi ĐăkLăk, b máy và phm vi hành chính không khác nhiu so vi trưc tháng 8 năm 1945. Tháng 6/1949, Bo Đi ñã ñi x Tây kỳ t tr thành Hoàng triu cương th lp ra cp tnh các Hi ñng tnh, phm vi hành chính các tnh, huyn căn bn vn như cũ. Tháng 3 năm 1955, ch ñ M Dim xóa b ch ñ Hoàng triu cương th, thành lp tòa ñi din Chính ph ti Cao nguyên Trung phn, tr s ñóng ti Buôn Ma Thut. Sau ngày min Nam hoàn toàn gii phóng, sau khi tách mt s huyn chuyn v cho các tnh Gia Lai và Phú Yên, nhp tnh Qung Đc v, ĐăkLăk có 17 huyn và 1 thành ph vi 204 xã, phưng, th trn. Năm 2003, tnh DăkLăk ñưc chia tách thành hai tnh là DăkLăk và DăkNông. Ti thi ñim chia tách tnh, DăkLăk có 12 huyn, 01 thành ph vi 165 xã, phưng, th trn. Đc ñim v t nhiên – xã hi ca tnh DăkLăk Trong xã hi c truyn Tây Nguyên, phương thc sn xut ca ñng bào dân tc thiu s ch yu là du canh, qung canh, làm nương ry, công c lao ñng thô sơ, k thut canh tác lc hu, phát ñt, chc tra, sn xut t cung t cp là ch yu. Hin nay, Đng và nhà nưc ta có ch trương chính sách ñu tư cho Tây Nguyên khá mnh. Do vy, tình hình kinh t xã hi Tây Nguyên có bưc phát trin, ñã và ñang chuyn sang phát trin hàng hóa vi vic trng các loi cây công nghip dài ngày và ngn ngày có giá tr kinh t cao như cà phê, cao su, tiêu, ca cao, ñiu hoc chăn nuôi các loi gia súc, gia cm. Mc dù nn kinh t xã hi Tây Nguyên phát trin nhanh nhưng không ñng b, cân ñi, không ñng ñu. Tc ñ phát trin ch tp trung các vùng ñô th, vùng ven trc giao thông, còn li vùng sâu, vùng xa phát trin chm. Bên cnh ñó, giá c ca mt s sn phm nông nghip như cà phê, bông, mía, tiêu bp bênh, không n 27
33. ñnh nh hưng ln ti thu nhp ca ngưi dân, ñc bit là ngưi nghèo vùng sâu, vùng xa, vùng thiu thông tin th trưng tiêu th sn phm. Tnh DăkLăk có thành ph Buôn Ma Thut – trung tâm kinh t chính tr xã hi ca Tây Nguyên nhưng hin nay DăkLăk vn là mt tnh có nn kinh t phát trin còn mc thp. GDP ca tnh hàng năm ñt 0,85% (giai ñon 2001 2005). Thu nhp bình quân ñu ngưi ñt 4,55 triu ñng/năm. Toàn tnh có 326.336 h trong ñó s h là dân tc thiu s là 98.287 h vi 525.976 khu. Hin nay theo tiêu chí h nghèo (Quyt ñnh s 170/2005/QĐ TTg ngày 8/7/2005 ca Th tưng Chính ph) tính ñn tháng 12 năm 2005, toàn tnh có 90.247 h nghèo, chim 27.5% trong ñó có 47.243 h nghèo là ñng bào các dân tc thiu s, chim 52,35 % s h nghèo toàn tnh. Trong s nhng h nghèo, tng s h có ñi sng khó khăn, cn ñưc h tr là 28.463 h (chim t l 28.95%) [9]. Tnh DăkLăk có din tích t nhiên là 13.085 km2, phía Bc giáp tnh Gia Lai, phía Đông giáp 2 tnh Phú Yên và Khánh Hòa, phía Nam giáp tnh ĐăkNông, phía Tây giáp nưc Cămpuchia vi 73 km ñưng biên gii. ĐăkLăk t bao ñi nay là nơi sinh sng ca nhiu dân tc như Êñê, M'nông, Giarai, Xêñăng, Kinh Có th nói ĐăkLăk là mt ña phương có din tích t nhiên rng vi tim năng phát trin kinh t nông nghip rt ln, ñc bit là kinh t trang tri, sn xut hàng hóa phc v cho xut khu (cà phê, cao su ). Do ñt ñai rng, màu m, mt ñ dân cư chưa cao nên ñã to ra lc hút t nhiên lôi cun dòng ngưi di cư t các tnh phía Bc, min Trung vào Tây Nguyên nói chung và ĐăkLăk nói riêng ñ làm ăn, sinh sng. Tuy dân s tăng nhanh, nhưng do din tích t nhiên rng nên mt ñ dân s ĐăkLăk không cao, trung bình là 139 ngưi /km2 và phân b không ñu. thành ph Buôn Ma Thut và ph cn hoc dc trc ñưng, dân cư tp trung ñông và ch yu là ngưi Kinh (mt ñ dân s thành ph Buôn Ma Thut là 835 ngưi /km2). Vùng phía Bc, phía Đông và Đông Nam tp trung ch yu ñng bào dân tc Êñê. Vùng dc biên gii phía Tây và vùng Tây Nam mt ñ dân cư thp hơn và ch yu là nơi sinh 28
34. sng ca ñng bào dân tc M'nông, vùng Đông Bc tnh tp trung nhiu ñng bào dân tc Giarai. 2.1.1.2. Mt s ñc ñim ca xã Eatrul huyn KrôngBông tnh ĐăkLăk Xã Eatrul có din tích t nhiên là 2.493 ha, phía ñông giáp xã Hòa Sơn, phía Tây giáp xã YangReh, phía nam giáp núi ChưJangSin, phía bc giáp vi sông KrôngAna, cách thành ph Buôn Ma Thut 35 km. V nông nghip, do chưa có h thng thy li nên hin nay, sn xut nông nghip xã Eatrul rt kém phát trin, năng sut ch yu ph thuc vào tình hình thi tit. Là mt xã thuc khu vc Tây Nguyên nên bên cnh hot ñng sn xut nông nghip thì còn có hot ñng sn xut lâm nghip. Mc dù trong nhng năm qua, các chính sách khuyn lâm ñã ñưc thc hin nhưng hot ñng sn xut lâm nghip trên ña bàn xã vn chưa hiu qu, biu hin tình trng ñt phá rng làm nương ry, khai thác g ba bãi. Hàng năm tng thu ngân sách ca xã ñt khong hơn 1 t. Xã Eatrul có 1131 h gia ñình trong ñó 559 h là dân tc Êñê, 42 h là dân tc M’nông, 11 h dân tc Mưng và 519 h dân tc Kinh. Mt bng dân trí hin nay xã Eatrul rt thp nên nhân dân ít hiu bit v pháp lut, v quyn con ngưi, quyn công dân, quyn dân ch. Vi bn thành phn dân tc như trên, chính quyn xã Eatrul cũng gp khó khăn trong hot ñng bi mi dân tc có nhng phong tc, tp quán, ngôn ng riêng. Bên cnh ñó, do trình ñ văn hóa thp, nhiu ngưi dân không bit ting Vit. Đó là mt trong nhng yu t làm cho hot ñng qun lý ca chính quyn ña phương gp khó khăn hơn nhiu so vi các ña bàn khác. Đây cũng là mt trong nhng ñc ñim khác bit gia nhng xã vùng Tây Nguyên và xã ñng bng. T l h nghèo trên ña bàn xã là 43,5%, ñi sng ca nhân dân gp nhiu khó khăn do sn xut thì ph thuc vào thi tit, thiu kin thc khoa hc; chăn nuôi thì dch bnh; hot ñng sn xut trong lĩnh vc dch v, tiu th công nghip hu như không phát trin. 29
35. “ ña phương chúng tôi, ñi sng vt cht ca bà con gp rt nhiu khó khăn. Hng năm ch sn xut lúa nưc 1 v da vào nưc mưa. Chưa mưa ñã lt, chưa nng ñã hn kém theo cây bp xen k si ñá, năng sut thp. Trình ñ dân trí thp ” [TH 26, Trưng buôn, nam, 52 tui, dân tc Êñê] Hin nay xã Eatrul vn chưa có trưng THCS và THPT. Hc sinh THCS vn ñang phi ñi hc nh xã Yang Reh. Trong ñiu kin giao thông không thun li, ñc bit là vào mùa mưa, mt s con ñưng liên thôn, buôn ca xã không th ñi li bng các phương tin giao thông ñưc, tình trng b hc ca hc sinh gia tăng. T l ngưi dân có trình ñ THPT trên ña bàn xã rt thp. Điu này gây khó khăn cho công cuc nâng cao trình ñ dân trí trên ña bàn, t ñó tht khó khăn ñ thc hin phương châm “nhà nưc qun lý bng pháp lut”. Theo ông Thân Đc Bình – Ch tch y ban xã Eatrul thì v cơ bn, ñi sng tinh thn, vt cht cũng như các sinh hot, lao ñng ca bà con ngưi dân tc thiu s ñây bây gi không khác ngưi Kinh bao nhiêu. "Ngay c ch ñ mu h vn là ci r ca ngưi Ê Đê, ñn thi ñim này cũng ñã có nhng bin chuyn ñáng k khi gn 100% ngưi Ê Đê ñn tui dng chng g v ñu ñn UBND xã ñ ñăng ký kt hôn. Ngưi ñàn ông trong gia ñình ngày càng có "quyn" hơn. Và ñã có không ít cp v chng cơm không lành, canh không ngt ñã bit dt nhau ra toà ñ ly d và phân chia tài sn, thay vì ngưi v ñui chng ra khi nhà vi hai bàn tay trng như trưc!”[12] Nhng năm va qua, tình hình an ninh chính tr trên ña bàn Tây Nguyên có nhiu phc tp do t chc Fulro lưu vong nưc ngoài móc ni vi phn t phn ñng trong nưc kích ñng, chia r dân tc, t chc biu tình, bo lon, vưt biên trái phép. Trong công tác quc phòng an ninh, xã Eatrul ñã có nhng k hoch bo v nhng ngày l ln, thưng xuyên nm vng ña bàn và trong năm 2007, không có trưng hp vưt biên trái phép, tham gia biu tình trên ña bàn xã. Mc dù vy, nhng tim n v 30
36. s mt n ñnh an ninh chính tr không phi là không có. Đây thc s là mt khó khăn ln cho chính quyn ña phương trong quá trình thc hin chc năng nhim v. 2.1.2. Nhn din tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul. 2.1.2.1. Tình trng yu kém trong vic thc hin các quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý. Tình trng s dng kém các quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý trong vic ra quyt ñnh chính quyn xã Eatrul ñưc th hin rõ nht tình trng trong nhiu trưng hp chính quyn xã lúng túng trong vic vn dng ñưng li, ch trương ca Đng, chính sách, pháp lut ca nhà nưc. Dù ñúng ñn và hoàn ho ti ñâu, ñưng li, chính sách, pháp lut mi ch là kh năng. Đ kh năng tr thành hin thc, to thành kt qu tích cc thúc ñy cht lưng cuc sng ca nhân dân, ñem li không khí t do, dân ch, công bng xã hi cho nhân dân ñưc th hưng thì ñưng li, chính sách pháp lut phi ñi vào cuc sng, phi ñưc vt cht hóa thông qua các t chc, th ch, hot ñng ca nhân dân. Do ñó, cp xã chính là cp hành ñng, cp t chc thc hin ñưng li, chính sách, ngh quyt ca Đng và nhà nưc. Khi ñưc hi “ Trong quá trình gii quyt công vic theo thm quyn ñưc giao, ñng chí gp phi nhng khó khăn gì t phía chính sách, pháp lut ca Nhà nưc? ” thì 100% cán b ñu tr li là trong quá trình gii quyt công vic có nhng lúc lúng túng trong vic vn dng ch trương ca Đng, chính sách, pháp lut ca Nhà nưc. “Mc dù có chương trình khuyn lâm nhưng xã công tác phát trin rng chưa ñưc phát trin, nhân dân chưa có ý thc trng rng, nn phá làm nương ry vn xy ra. Vâng, có chính sách ñy nhưng vic vn dng vào xã cũng khó quá .” [TH 6, Phó Ch tch Hi ñng nhân dân xã, nam, dân tc Êñê] “Trình ñ chuyên môn còn thp, hiu bit v pháp lut còn hn ch, kinh nghim làm vic chưa có nên vic vn ñng, tuyên truyn cho nhân dân có nhiu lúc 31
37. chưa rõ ràng, chưa sát hp vi ña phương ” [TH 13, Xã ñi phó, nam, 27 tui, dân tc Êñê] “Vn ñ bc xúc nht ca chính quyn xã là lo cho dân có cơm ăn, áo mc, nhà ñm bo, ñi sng vt cht và tinh thn ñưc nâng lên, ñm bo n ñnh chính tr, trt t an toàn xã hi. Chúng tôi bc xúc th nhưng ñ thc hin ñưc thì cp trên phi giúp ñ.” [TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] Thc trng chính quyn xã trong nhiu trưng hp lúng túng trong vic vn dng ñưng li, ch trương ca Đng, chính sách, pháp lut ca nhà nưc khin cho ñưng li, ch trương không hin thc hóa ñưc; chính sách, pháp lut không ñi vào cuc sng. Bên cnh ñó, thc trng này còn làm suy gim kh năng s dng các quyn hn, thm quyn, các phương pháp và công c pháp lý trong vic ra quyt ñnh ca cán b chính quyn xã, ñc bit là cán b ch cht ca chính quyn. Hu ht cán b ch cht ca chính quyn xã Eatrul tha nhn rng “ ñi vi mt s nhng quyt ñnh quan trng, chúng tôi phi ñưa ra cuc hp ” [TH 3, Ch tch y ban nhân dân, nam, 46 tui, dân tc Kinh] ñ ly ý kin tp th. Trên thc t, có nhng quyt ñnh không cn ly ý kin tp th, có nhng quyt ñnh không cn xin ý kin lãnh ño cp trên nhưng cán b ch cht ca chính quyn xã không dám “ t quyt ñnh ” vì thiu t tin, vì thiu hiu bit. Tình trng ñó không ch gây mt thi gian, không th hin ñưc tính sáng to, năng ñng, quyt ñoán ca ngưi ñng ñu mà còn là nguyên nhân dn ti s trì tr, không phát trin kinh t xã hi ña phương. Đi sng ca nhân dân xã còn gp nhiu khó khăn, t l h ñói còn cao do nhiu nguyên nhân trong ñó có nguyên nhân trên. Đây là mt trong nhng biu hin ca tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul. Kt qu kho sát xã Eatrul cho chúng tôi thy tình trng trong quá trình thc hin vai trò, cán b xã do trình ñ pháp lut hn ch nên ñã hưng dn nhân dân thc hin sai, gây phin hà cho nhân dân, thm chí làm mt lòng tin trong nhân dân. 32
38. “ Do trình ñ hn ch nên hiu bit v pháp lut không ñưc nhiu ” [TH 9, nam, cán b ña chính, dân tc Kinh] Đi vi ngưi dân, khi ñưc hi “ Sau khi ñưc gii quyt công vic, thưng anh (ch) có hài lòng không?” thì có 6/28 s ngưi ñưc phng vn cho rng mt s trưng hp h không hài lòng lm vì ñưc hưng dn sai so vi quy ñnh. “ Năm ngoái, khi tôi mang t chng nhn hc mu giáo ca con bé ti trưng ñ nhp hc lp 1 thì nhà trưng mi nói là phi sa li ngày sinh cho cháu mi cho nhp hc. Tôi mang lên anh gì làm giy t xã thì anh y bo phi ci chính h tch vì ngày sinh trong giy chng nhn không ñúng vi ngày sinh trong giy khai sinh. Phc tp lm, mà mình ñâu bit gì. Th nhưng sau ñó tôi mi bit là trưng mu giáo vit nhm, ch cn cô mu giáo sa li, ri nhà trưng ñóng du, th là xong ” [TH 40, nam, nhân dân, dân tc Kinh, thôn 1]. “Em cũng ch dám ñ na, phn vì gia ñình khó khăn, phn vì s pht nhưng khi ch làm dân s nói Nhà nưc cho ñ ri, cha m có quyn khi nào sinh, có quyn quyt my con. Th em ñ, sau li b phê bình. Lúc y mi bit vi phm. Hi thì ch y bo ñúng là quy ñnh vit th nhưng mà hiu sai . Thì mình chu ” [TH 52, n, nhân dân, dân tc Êñê, thôn Cưmil]. Nim tin ca nhân dân vào b máy chính quyn xã s b nh hưng rt nhiu bi ñưc hưng dn sai dn ti công vic chm tr, thit hi kinh t. 2.1.2.2. Tình trng yu kém trong vic ra quyt ñnh và t chc thc hin *1. Yu kém trong vic xây dng k hoch phát trin kinh t xã hi trên ña bàn xã Vi tư cách là cơ quan ñi din quyn lc ca nhân dân, phát huy vai trò t qun ca nhân dân trên ña bàn xã, Hi ñng nhân dân xã quyt ñnh mc tiêu kinh t xã hi, an ninh, quc phòng ti cơ s, bu và phê chun các chc danh hành chính và nhng công vic do cp trên thc hin trên ña bàn nht là vic s dng ñt ñai qu công, tài sn công. 33
39. Bên cnh nhng ngh quyt sát hp vi tình hình thc t như: thu chi ngân sách, phát trin giao thông nông thôn, xây dng trưng hc, cơ s y t, xây dng np sng văn minh, gia ñình văn hóa phù hp vi ch trương ca nhà nưc, ñáp ng nguyn vng ca nhân dân thì Hi ñng nhân dân vn chưa xây dng ñưc ngh quyt v mc tiêu phát trin kinh t phù hp vi ñiu kin ca xã. Đi sng ca nhân dân, do ñó còn gp nhiu khó khăn v cái ăn, cái mc, s ñi li Chính quyn xã Eatrul chưa ñưa ra ñưc bin pháp ñ nâng cao cht lưng cuc sng cho nhân dân, ñc bit là ñng bào dân tc thiu s. “Có nhng ngh quyt phù hp nhưng cũng có nhng mc tiêu ñ ra không thc hin ñưc ” [TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] “Chính quyn xã rt c gng xóa ñói, gim nghèo cho bà con nhưng như năm 2007 va qua, c gng lm chúng tôi mi xóa ñưc my chc h nghèo, lũ v mt cái bà con li nghèo ” [TH 26, Trưng buôn, nam, 52 tui, dân tc Êñê] “Đng bào dân tc vn có nn kinh t t cung t cp, hái lưm, da vào t nhiên là chính chuyn ngay sang kinh t th trưng thì ñúng là theo không kp, yêu cu Nhà nưc phi h tr giúp ñ. Mà cp xã thì có nhiu hn ch, không gii quyt ñưc ” [TH 3, Ch tch y ban nhân dân, nam, 46 tui, dân tc Kinh] “Đng bng trng lúa nưc, thy li tt. ñây bà con cũng trng lúa bên cnh làm nương ry nhưng mà do thy li kém, rung nưc ch có 1 v nên cũng không năng sut. Ry ch yu ñât ñi. Rng thì phá gn ht, có khuyn lâm nhưng bà con nhn thc v trng rng ñang còn thp. Ngưi dân tc vn còn có thói quen ñi hàng ly hàng nên dch v buôn bán cũng chưa phát trin ” [TH 25, Trưng thôn, nam, 53 tui, dân tc Kinh] Thc t ti xã Eatrul cho thy Hi ñng nhân dân xã Eatrul ch quyt ngh có tính th tc hình thc ñ thc hin nhng vn ñ mà cp trên hoc cp y ñã quyt ñnh, hay nói cách khác là quyt ngh nhng vn ñ ñã ñưc biu quyt ri (rõ nht là tính hình thc trong ngh quyt v chi tiêu ngân sách và các ch tiêu pháp lnh hàng 34
40. năm) làm cho tính hiu lc ca Hi ñng nhân dân xã rt thp. Hot ñng ca Hi ñng nhân dân xã do ñó thiu sc sng vi phn ln ngh quyt ca Hi ñng nhân dân ñưc xây dng không phi bi trí tu ca chính các ñi biu Hi ñng nhân dân mà các ñi biu ch thc hin vic hp thc hóa ý chí ca cp y Đng, thm chí ngay c cơ quan hành chính cùng cp là y ban nhân dân xã. “Tôi thy quan h gia Hi ñng nhân dân xã và y ban nhân dân xã không phi là quan h cp trên cp dưi. y ban nhân dân xã da trên tình hình c th ca xã ñưa ra ch tiêu, xây dng k hoch ri ñưa ra cho Hi ñng nhân dân quyt. ”[TH 13, Xã ñi phó, nam, 27 tui, dân tc Êñê.] “Thc t các kỳ hp ñy, ñưa ch tiêu ra hp bàn nhưng ch thy khi nào Hi ñng nhân dân xã sa”[TH 14, Phó công an xã, nam, 27 tui, dân tc Êñê.] Câu nói “ Kinh t ña phương ch yu là t phát ” [TH 22, Phó Ch tch Mt trn T quc xã, nam, 50 tui, dân tc Êñê] cho thy mt thc t rng, trong lĩnh vc sn xut, “ nu nhân dân thy giá tiêu lên cao thì trng tiêu, mt giá thì phá ñi trng sn, ri giá ñiu tăng thì li mun ñua nhau trng. Bà con xã tôi thì ñang còn loay hoay vi cái ăn, cái mc lm ” [TH 47, nam, nhân dân, dân tc Kinh, thôn 2]. “ V ñông xuân năm ngoái mt trng gn ht din tích gieo trng vì hn hán ” [TH 4, Phó Ch tch y ban nhân dân xã, nam, 49 tui, dân tc Kinh]. Trên thc t, chính quyn xã Eatrul không ñ kh năng ñ ñ ra k hoch “ chuyn ñi cơ cu kinh t ” cho ña phương. Như vy, mc dù cán b chính quyn xã ñưc giao quyn, có phương pháp và các công c pháp lý “trong tay” nhưng trong nhiu trưng hp li s dng kém quyn hn ñ ra quyt ñnh qun lý nào ñó. Hiu lc qun lý và ñiu hành ca chính quyn ñưc th hin ch mi ch trương, ngh quyt ca Đng ñu ñi vào cuc sng ca nhân dân bng nhng chương trình, d án c th. Các chương trình d án ñó phi ñ dân bit, dân bàn, dân làm, dân kim tra. Chính quyn là ngưi nói ñ dân nghe ñưc và phi nghe dân nói, không làm 35
41. nhng ñiu phương hi ñn li ích ca nhân dân cũng như không ñ cho nhng ngưi li dng dân ch làm nhng ñiu sai trái, vi phm pháp lut, không tuân th nhng quy ñnh ca chính quyn v qun lý xã hi. Theo ñánh giá ca cán b ch cht xã Eatrul thì hot ñng ca chính quyn xã hin nay còn th hin s bo tr ca chính quyn cp trên. Nhiu quyt ñnh ca chính quyn ñã ñưc thông qua, nhưng không có hiu lc thi hành ngay, mà còn phi ch s phê chun ca cp trên. “Chúng tôi thc hin theo pháp lut và theo ch ño ca cp trên là ch yu ” [TH 4, Phó Ch tch y ban nhân dân xã, nam, 49 tui, dân tc Kinh] L tt nhiên, s lãnh ño ca các cp có vai trò quan trng ñi vi vic ch ño, phi hp nhm gii quyt tt các công vic ca chính quyn xã nhưng nó cũng d to ra thói quen th ñng, li ca chính quyn xã vào cp trên, mt ñi s t tin và quyt ñoán ca cán b, công chc xã Eatrul. “Công tác qun lý và ñiu hành ca y ban nhân dân xã và thc hin ca cán b giúp vic Hi ñng nhân dân y ban nhân dân thiu ñng b, thng nht. Các k hoch, bin pháp t chc thc hin ngh quyt còn chm tr, hiu qu chưa cao ” [TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] “Mt s ngh quyt ca cp trên cũng như ca ña phương chưa ñi vào cuc sng ca nhân dân ” [TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] “Hi ñng nhân dân giao ch tiêu trng rng nhưng y ban nhân dân không thc hin ñưc vì bà con hu ht ñng bào dân tc thiu s sng nh nương ry, ry mà trng rng thì ly gì ăn ” [TH 3, Ch tch y ban nhân dân, nam, 46 tui, dân tc Kinh] Chính quyn xã gm có Hi ñng nhân dân xã và y ban nhân dân xã. Trong tt c các mi quan h ca chính quyn xã thì mi quan h gia Hi ñng nhân dân và y ban nhân dân xã là quan trng nht, phc tp nht, bao gm nhiu mi quan h ñan xen nhau. Đây là mi quan h ni ti, mi hot ñng ca Hi ñng nhân dân xã ñu có nh hưng trc tip ñn vai trò qun lý và ñiu hành ca y ban nhân dân xã và ngưc li 36
42. hot ñng ca y ban nhân dân xã tt hay kém s tác ñng ñn vai trò ca cơ quan quyn lc Nhà nưc cơ s. Có th nói hiu lc ca chính quyn xã ph thuc vào hot ñng ca Hi ñng nhân dân và y ban nhân dân xã. Theo quy ñnh ca pháp lut, vi tư cách là cơ quan quyn lc Nhà nưc ña phương, Hi ñng nhân dân xã bu, min nhim, bãi nhim Ch tch, Phó Ch tch và các thành viên khác ca y ban nhân dân xã, giám sát hot ñng và bãi b nhng quyt ñnh sai trái ca y ban nhân dân xã, yêu cu y ban nhân dân xã báo cáo v tình hình thc hin Ngh quyt ca Hi ñng nhân dân. Như vy mi quan h gia y ban nhân dân xã và Hi ñng nhân dân xã là mi quan h ph thuc gia cơ quan hành chính Nhà nưc vi cơ quan quyn lc Nhà nưc cùng cp. Song vi tư cách là cơ quan hành chính Nhà nưc ña phương, y ban nhân dân xã có tính ñc lp tương ñi vi Hi ñng nhân dân xã, th hin Hi ñng nhân dân xã không có quyn ra lnh v mt hành chính ñi vi y ban nhân dân xã do Hi ñng nhân dân xã không phi là cơ quan cp trên lãnh ño trc tip ca y ban nhân dân. Vì th y ban nhân dân xã có ña v pháp lý riêng, có nhng quyn hn và chc năng trong qun lý hành chính Nhà nưc do pháp lut quy ñnh. Và do ñó, mi quan h gia Hi ñng nhân dân xã và y ban nhân dân xã là mi quan h theo chc năng do Nhà nưc phân công gia cơ quan quyn lc và cơ quan hành pháp cơ s. Trên thc t, xã Eatrul, hot ñng ca y ban nhân dân xã có xu hưng thiên v chp hành mnh lnh ch ño ca cơ quan Nhà nưc cp trên hơn là chp hành Ngh quyt Hi ñng nhân dân xã. “Năm 2007 va qua, y ban nhân dân xã không hoàn thành ch tiêu ca ngh quyt ca Hi ñng nhân dân xã ñ ra, ví d như trong lĩnh vc sn xut nông nghip, năng sut thp, bình quân lương thc ch 660kg/ngưi/năm, so vi cùng kỳ ch ñt 67,2%” [TH 3, Ch tch y ban nhân dân, nam, 46 tui, dân tc Kinh] 37
43. “ Vai trò giám sát ca Hi ñng nhân dân xã hu như không có, ch thy tng kt, ch thy chp nhn. Tôi thy cái này là do con ngưi. ” [TH 15, Phó công an xã, nam, 36 tui, dân tc Kinh.] Trong quá trình hot ñng y ban nhân dân xã Eatrul còn tình trng thc hin Ngh quyt ca Hi ñng nhân dân na vi “Hàng năm, y ban nhân dân ñã thc hin các ngh quyt ca Hi ñng nhưng chưa ñt ” [TH 4, Phó Ch tch y ban nhân dân xã, nam, 49 tui, dân tc Kinh] Hot ñng giám sát y ban nhân dân xã ca Hi ñng nhân dân xã ñưc thc hin rt hình thc, ch yu là thông qua các kỳ hp hoc các báo cáo ca y ban nhân dân. “ Trên thc t, có thành lp t kim tra, giám sát song không trin khai, hot ñng ” [TH 24, Ch tch Hi Nông dân, nam, 47 tui, dân tc Êñê]. Hot ñng giám sát vic tuân th theo pháp lut ca t chc và công dân trên phm vi ña bàn xã rt yu, c th là trong năm 2007, Hi ñng nhân dân xã Eatrul có k hoch và thc hin kim tra, giám sát 4 ln nhưng không thy có báo cáo kt qu kim tra, giám sát. Đi biu Hi ñng nhân dân chưa làm tròn trách nhim ca ngưi ñi biu dân c, chưa tht s là ngưi ñi din cho quyn li, nguyn vng và ý chí ca nhân dân, t ñó chưa phát huy tt quyn làm ch ca nhân dân ña phương. “Theo ý kin ca tôi, Hi ñng nhân dân xã thc hin chc năng giám sát ca mình chưa ñưc tt” [TH 4, Phó Ch tch y ban nhân dân xã, nam, 49 tui, dân tc Kinh]. “V hot ñng ca Hi ñng nhân dân, tôi thy Hi ñng nhân dân xã chúng tôi chưa thc hin tt chc năng giám sát ” [TH 9, Cán b ña chính xã, nam, 38 tui, dân tc Kinh] “Nu cho chn làm ch tch Hi ñng nhân dân xã và ch tch y ban nhân dân xã thì ai cũng chn làm ch tch y ban nhân dân xã vì nó có thc quyn ” [TH 10, Trưng công an xã, nam, 42 tui, dân tc Kinh] 38
44. “Nói ti Hi ñng là nói ti giám sát nhưng v cái này, theo tôi, Hi ñng xã Eatrul thc hin giám sát chưa cao ” [TH 13, Xã ñi phó, nam, 27 tui, dân tc Êñê.] Mi quan h gia Hi ñng nhân dân xã và y ban nhân dân xã chưa cht ch, chưa phát huy sc mnh tng hp ca chính quyn cơ s, chưa thc s là ñi din ca dân, do dân và vì dân. “Hi ñng nhân dân xã và y ban nhân dân xã Eatrul chưa có s kt hp cht ch trong hot ñng. Nhiu lúc thông tin cho nhân dân còn chưa kp thi ” [TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] “Nói tht, nhiu hot ñng phi hp ñưc ñ ra nhưng chưa có s thc hin trit ñ. Theo tôi, mi quan h gia Hi ñng nhân dân và y ban nhân dân chưa cht ch” [TH 12, Cán b tư pháp – h tch xã, nam, 38 tui, dân tc Kinh]. “Nói cái này thì cũng khó nhưng cũng phi tha nhn gia y ban chúng tôi vi Hi ñng cũng chưa ñưc cht ch lm ” [TH 4, Phó Ch tch y ban nhân dân xã, nam, 49 tui, dân tc Kinh] Kt qu quan sát ti tr s Hi ñng nhân dân và y ban nhân dân xã Eatrul, cho thy hot ñng ca chính quyn xã chưa chuyên nghip, chưa tương xng vi tư cách là mt b máy: ñi ngũ cán b xã ñeo bng tên trong gi làm vic; không ñ phòng làm vic cho tng b phn, làm vic không ñúng gi Trong ñiu kin ñó, s sp xp công vic không khoa hc khin cho công vic ñưc gii quyt chm, ñc bit là nhng vic liên quan ti li ích cho nhân dân như gii quyt ñt và ñt sn xut cho ñng bào dân tc thiu s, thu thu các h kinh doanh trên ña bàn. “Toàn xã hin nay vn còn 89 h gia ñình chưa có ñt theo quyt ñnh 132/TTg ” [TH 3, Ch tch y ban nhân dân, nam, 46 tui, dân tc Kinh] Khi ñưc hi v vic “ phi hp trong công tác ” thì hu ht các thành viên ca y ban nhân dân xã tha nhn rng lâu nay ch yu h ch tp trung vào lĩnh vc chuyên môn, lĩnh vc mà mình ph trách mà ít quan tâm ti công vic chung ca y 39
45. ban, ít tham gia phát biu ý kin mang tính toàn din ñ cùng vi y ban nhân dân xã có nhng quyt ñnh qun lý và ñiu hành sát hp. T ñó chính quyn xã cũng gp khó khăn trong quá trình thc hin ngh quyt, k hoch Công tác tip dân và gii quyt khiu ni – t cáo ca công dân là mt trong nhng nhim v trng tâm ca chính quyn xã nhm to ra s gn bó cht ch gia nhân dân vi cơ quan công quyn; gia c tri vi cơ quan dân c. Nu gii quyt mi quan h này s ñem li nim tin ca c tri ñi vi cơ quan ñi din do nhân dân bu ra. Ti Eatrul, ñơn thư khiu ni ñưc t chc tip nhn ti tr s, do cán b tư pháp – h tch tip nhn và gii quyt. Trong năm 2007, chính quyn xã ñã tip nhn 9 trưng hp ñơn thư trong ñó có 3 ñơn liên quan ti tranh chp ñt ñai (c 3 ñơn ñu không ñ yu t gii quyt – ñiu này cho thy trình ñ hiu bit pháp lut ca nhân dân còn nhiu hn ch), 4 ñơn tranh chp dân s (không thuc thm quyn, chuyn cơ quan chc năng) và 2 ñơn xin ly hôn (chuyn v thôn, buôn gii quyt). Xã Eatrul hin nay ch có 1 cán b tư pháp, ñm nhim rt nhiu công vic: h tch, chng thc bn sao, gii quyt ñơn thư Thc trng vic gii quyt ñơn thư cho nhân dân “ít hơn so vi các công vic khác ” [TH 12, Cán b tư pháp – h tch xã, nam, 38 tui, dân tc Kinh] và mi ch dng li vic “tip nhn, tng hp và phân loi, sau ñó chuyn ti các cơ quan chc năng ” [TH 12, Cán b tư pháp – h tch xã, nam, 38 tui, dân tc Kinh]. Kt qu kho sát xã Eatrul cho thy nhân dân có tâm lý coi chính quyn là cái gì ñó xa cách vi hin thc hàng ngày ca h. Khi ngưi dân có vic phi lên tr s chính quyn xã ví d như chng thc bn sao các văn bng ñ nhp hc cho con, làm giy t nhà ñt, khai sinh, thì h thưng có tâm lý chun b sn sàng rng công vic không th mau chóng xong ngay ñưc. H ch ñng sp xp thi gian, ngh vic nương ry ñ “ lên xã ”. “Có hôm tui lên xã ch c ngày mi chng xong giy khai sinh cho con vì cán b không có ñy ” [TH 43, nam, nhân dân, dân tc Kinh, thôn 2]. 40
46. “Các cán b bn nhiu vic nên có lúc lên xã mà không ñưc vic. Có khi ñi hp trên huyn, có khi ñi hc ” [TH 35, nam, nhân dân, dân tc Kinh, buôn Plum] “Nhng vic phi lên xã toàn anh y (chng) ñi ch em bit gì ñâu. Em ngi lên xã lm. Mà có khi nhà em c năm không ñn tr s xã ln nào. Có vic gì thì hay hi bác trưng buôn ” [TH 52, n, nhân dân, dân tc Êñê, thôn Cưmil] Khi ñưc hi “ Anh (ch) có cm thy thoi mái khi ñn y ban nhân dân gii quyt công vic không? ” thì có 8/28 s ngưi ñưc hi cho rng “ có thoi mái ”, 6/28 ngưi tr li theo hưng “ rt ngi khi phi lên xã ”, s còn li ñu cưi và tr li kiu “có công vic thì ñn, xong vic thì v thôi ” [TH 59, nam, nhân dân, dân tc Kinh, thôn 2]. Khi ngưi dân cm thy thoi mái, hài lòng gp chính quyn ñ gii quyt công vic thì mi chng t ñưc hiu lc ca chính quyn xã. Và ngưc li nhân dân không cm thy thoi mái hoc tình cm không rõ ràng là ch báo cho thy hiu lc ca chính quyn xã thp bi vì xét cho cùng b máy chính quyn xã ñưc thit lp, hot ñng là ñ mang li li ích cho nhân dân ña phương. Gii quyt công vic cho nhân dân trong thm quyn là trách nhim ca chính quyn ch không phi là s “ban ơn”. Có 21/28 ngưi khi ñưc hi “ có bit lch tip dân ca chính quyn xã không?” tr li rng h không bit. Câu tr li “ Tôi không ñ ý vì cũng ít khi phi ra tr s xã” tương ñi ñi din cho lý do ngưi dân không bit lch tip dân ca chính quyn xã Eatrul. Trong cng ñng, khi xy ra xích mích, tranh chp thì ngưi dân có tâm lý mun gii quyt nhanh chóng nên h ñn gp trưng thôn hơn là lên xã gii quyt. Nghe nói ti pháp lut thì ngưi dân rt ngi vì “ lên xã gii quyt lâu lm, pháp lut không th nhanh ñưc mà công vic cn gii quyt ngay ” [TH 42, nam, nhân dân, dân tc M’nông, thôn 1]. Đó cũng chính là lý do khin cho công vic tip nhn ñơn thư khiu ni ca nhân dân trên ña bàn xã Eatrul “tương ñi ít ”. 41
47. 2.2. Nhng nguyên nhân dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul – huyn KrôngBông – tnh ĐăkLăk 2.2.1. Nguyên nhân t phía cơ cu t chc ca b máy chính quyn xã 2.2.1.1. T chc hot ñng ca b máy chính quyn xã Lý thuyt cu trúc – chc năng cho phép chúng ta tip cn chính quyn cơ s vi tư cách là mt b phn cu thành nên b máy qun lý nhà nưc. Vì sao hiu lc ca chính quyn xã Eatrul li yu kém, vì sao các b phn cu thành nên b máy chính quyn xã Eatrul li không hoàn thành tt chc năng, nhim v? T gi thuyt nghiên cu cơ cu t chc hot ñng ca b máy chính quyn xã Eatrul có s bt hp lý dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn cơ s, chúng tôi ñã tin hành kho sát cơ cu t chc ca b máy chính quyn xã trên thc t. Qua nghiên cu nhng quy ñnh liên quan ti t chc hot ñng ca b máy chính quyn xã, chúng tôi nhn thy nhng quy ñnh v chính quyn xã nói riêng và chính quyn ña phương nói chung còn th hin nhiu ni dung mang tính bao cp, tp trung trong vic qun lý xã hi. S gin ñơn và tp trung, bao cp trong quy ñnh v chính quyn cp xã ñã làm cho chính quyn xã Eatrul khó khăn hơn trong quá trình n lc nâng cao hiu lc qun lý ca mình. Điu ñó ñưc th hin như sau: Th nht , chính quyn nhà nưc Vit Nam ñưc chia thành bn cp (k c trung ương), theo kiu các hình chóp nh nm trong các hình chóp ln. Các vn ñ qun lý xã hi ña phương ñu ñưc pháp lut quy ñnh cho tt c 3 cp ca chính quyn ña phương (tnh, huyn, xã). Nói cách khác, chính quyn cp xã phi thc hin tt c nhng công vic qun lý xã hi như chính quyn cp huyn, chính quyn cp tnh (ch khác ña bàn qun lý). Vi quy ñnh như vy, chính quyn xã Eatrul hin nay có th nói trong nhiu trưng hp rơi vào tình trng căng thng trong khi thc hin vai trò xã hi bi yêu cu t phía xã hi vưt quá kh năng thc hin ca chính quyn xã. 42
48. “Trong quá trình xây dng k hoch và quyt ñnh bin pháp thc hin k hoch phát trin kinh t xã hi hàng năm, các chương trình khuyn nông, khuyn lâm, khuyn ngư, khuyn công và chuyn ñi cơ cu kinh t, cây trng và vt nuôi theo quy hoch chung, chúng tôi gp khó khăn bi năng lc hn ch ”[TH 3, Ch tch y ban nhân dân, nam, 46 tui, dân tc Kinh]. Và thc t cho thy, mc dù theo quy ñnh thì chính quyn cp xã có rt nhiu quyn hn và nhim v nhưng chính quyn xã Eatrul li có kh năng kém trong vic s dng quyn hn ñó, ch yu ch ñi s ch ño ca cp trên và thc hin. V vn ñ này, chúng tôi s nói rõ hơn trong phn 3.3.3. Th hai , vic t chc và hot ñng ca các cp chính quyn không có s phân bit gia vùng ñng bng và min núi, gia vùng có dân tc Kinh vi các vùng có nhiu dân tc thiu s. Hin nay, không có mt văn bn pháp lut nào dành riêng cho chính quyn ña phương thuc nhng vùng này. Trong nhiu trưng hp, chính quyn xã Eatrul rt lúng túng trong hot ñng bi ñc trưng ñiu kin kinh t xã hi ña phương cn có nhng hưng dn c th hơn. Th ba , cơ cu t chc và hot ñng ca chính quyn cp xã là "bn sao" ca chính quyn cp trên. Chính quyn cp trên có cơ cu t chc như th nào và các hình thc hot ñng ra sao thì chính quyn cp xã cũng có cơ cu t chc và hình thc hot ñng như vy. Nhng biu hin ca s bao cp còn th hin vic t chc và hot ñng ca chính quyn ña xã có s bo tr ca chính quyn cp trên, nng v cơ ch “xin – cho”. Vi nhng quy ñnh mang nhng ñc ñim như vy, trong hot ñng ca chính quyn xã Eatrul hin nay thiu s ch ñng, sáng to. Theo ñó, trong tâm lý ch ñi s “phê duyt ” ca chính quyn cp trên, chính quyn xã Eatrul thiu nhng quyt ñnh qun lý xã hi sát hp vi ña phương. Mc dù chính quyn xã là mt t bào hp thành toàn b cơ th sng ca nhà nưc, mt cu kin to nên tòa nhà xã hi nhưng chính quyn xã cũng là mt chnh th 43
49. trong hot ñng vn hành, t chc và ñiu chnh như t nó ñã là mt cơ th sng. Bi vy, có mt s nguyên nhân mang tính cu trúc dn ti tình trng không hoàn thành chc năng ca các b phn cu thành nên b máy chính quyn xã, t ñó khin cho hiu lc ca chính quyn xã Eatrul chưa cao. Ví d, hin nay, theo quy ñnh, Ban Tư pháp cp xã ñang hot ñng theo ch ñ kiêm nhim. Thc t, kt qu hot ñng ca Ban ch yu là ca cán b Tư pháp – H tch. Các thành viên khác trong Ban Tư pháp ch có tên, rt m nht trong vic chu trách nhim. Trong khi ñó, biên ch cho cán b Tư pháp – H tch ch ñưc có mt ngưi vi rt nhiu vic phi làm: tham mưu son tho văn bn, thm ñnh văn bn, tuyên truyn, ph bin giáo dc pháp lut, ñăng ký các s kin h tch, tr giúp pháp lý, chng thc bn sao S bt hp lý ñó khin cho công vic không ñưc gii quyt kp thi, b máy hot ñng không thông sut. Chúng tôi cho rng hot ñng giám sát ca Hi ñng nhân dân xã Eatrul còn mang tính hình thc vì Hi ñng nhân dân xã không có b máy làm vic ñc lp ca mình. Hi ñng nhân dân xã Eatrul không có văn phòng làm vic riêng ca mình. S ñi biu Hi ñng nhân dân xã là công chc gi các chc v trong U ban nhân dân xã và các cơ quan chuyên môn chim t l khá ln, vì vy, vic kim tra, giám sát ca Hi ñng nhân dân s rt khó thc hin ñi vi U ban nhân dân và các cơ quan chuyên môn ca nó. “ Các ngh quyt ca Hi ñng nhân dân còn mang tính chung chung, thiu tính cht ca quy phm pháp lut c th nên rt khó thc hin ” [TH 7, Cán b văn hóa – thông tin xã, nam, 42 tui, dân tc Kinh] Bên cnh ñó, chúng tôi thy cơ ch phân b tài chính hin nay chưa tha ñáng. Kinh phí hot ñng ca Hi ñng nhân dân b l thuc vào kinh phí hot ñng ca y ban nhân dân dn ti tình trng chưa ch ñng trong công vic. Kinh phí hot ñng hàng năm ca Hi ñng nhân dân xã bao gm vic s dng vào các khon chi cho các hot ñng như: chi tr sinh hot phí cho ñi biu, sinh hot t ñi biu, chi cho hot ñng tip xúc c tri, các kỳ hp ñnh kỳ và hi ngh, văn phòng phm, mua sm nh, 44
50. tp chí, sách báo, in n tài liu, tip khách. Vì thu không ñ chi nên mt s hot ñng ñã không ñưc thc hin như t chc cho ñi biu tham quan hc tp kinh nghim, trin khai, tp hun nâng cao nghip v cho ñi biu hi ñng nhân dân, chi tr công tác phí cho cán b ñi kim tra, xác minh ñơn thư, khiu ni, t cáo. “Mc dù hàng năm d trù kinh phí ca Hi ñng nhân dân xã có các hng mc c th nhưng do y ban nhân dân xã là ch tài khon nên cũng có trưng hp t t chi sau cũng ñưc ” [TH 5, Phó Ch tch y ban nhân dân, nam, 40 tui, dân tc Êñê] “V cơ ch tài chính thì rõ ràng ri nhưng nhiu khi cũng s mâu thun cá nhân, s làm mt lòng ch tài khon thì vic chi cũng khó khăn ” [TH 18, Ch tch Hi Cu chin binh, nam, 55 tui, dân tc Kinh] Như vy, s bt hp lý trong cơ cu t chc, hot ñng ca chính quyn cp xã ñã dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã Eatrul. Đáng lưu ý, xã Eatrul có nhng ñc trưng như: là mt vùng có ñông ñng bào dân tc thiu s, thành phn dân tc ña dng, trình ñ dân trí thp, kinh t kém phát trin, khí hu không tt cho hot ñng sn xut nông nghip, an ninh chính tr tim n s mt n ñnh nhưng hin nay trong cơ cu t chc, hot ñng ca chính quyn xã Eatrul chưa th hin ñưc khác bit vi nhng xã vùng ñng bng. Theo chúng tôi, hu ht nhng ña phương có ñông ñng bào dân tc thiu s Tây Nguyên hin nay ñang trong tình trng tương t. 2.2.1.2. Quan h gia chính quyn xã Eatrul vi các thit ch xã hi khác trên ña bàn Lun văn tip cn chính quyn cp xã vi tư cách là mt b máy, mt h thng do ñó, hiu lc ca chính quyn xã Eatrul s không ch b phi phi bi các yu t thuc v cu trúc mà còn b chi phi bi mi quan h gia chính quyn xã Eatrul vi các thit ch xã hi khác trên ña bàn. Mi quan h gia chính quyn cơ s vi chính quyn cp trên Theo quy ñnh ca Hin pháp và Lut t chc Hi ñng nhân dân và y ban nhân dân thì Hi ñng nhân dân huyn có trách nhim hưng dn, giúp ñ và giám sát 45
51. các hot ñng ca chính quyn xã v thc thi pháp lut, ban hành Ngh quyt và chp hành Ngh quyt ca cp trên, hưng dn nghip v cho cp xã trong lĩnh vc xây dng chính quyn ña phương. Quan h gia Hi ñng nhân dân huyn vi chính quyn xã không phi là mi quan h trc tip mà là quan h gián tip nhưng theo quy ñnh ca pháp lut thì Hi ñng nhân dân huyn có quyn gii tán Hi ñng nhân dân xã là cơ quan trc tip bu ra y ban nhân dân xã trong trưng hp Hi ñng nhân dân ñó làm thit hi nghiêm trng ñn li ích ca nhân dân, trình Hi ñng nhân dân tnh phê chun trưc khi thi hành. Như vy mc dù Hi ñng nhân dân không có s ph thuc h thng th bc như h thng cơ quan hành chính nhà nưc nhưng trong mc ñ nht ñnh nó vn có tính h thng. Như vy, mc dù là quan h gián tip nhưng mi hot ñng ca Hi ñng nhân dân huyn ñu nh hưng trc tip ti t chc và hot ñng ca chính quyn xã. Huyn KrôngBông hin nay có 12 xã, th trn. Do ña bàn rng, công tác kim tra, giám sát ca Hi ñng nhân dân huyn KrôngBông vi chính quyn xã không ñưc tin hành mt cách toàn din mà mi ch dng li nhng cơ s trng ñim, trng tâm. T ñó, công tác kim tra giám sát ca Hi ñng nhân dân huyn KrôngBông ñi vi chính quyn xã Eatrul không ñưc tin hành thưng xuyên, có kỳ hn. Thc trng Hi ñng nhân dân huyn KrôngBông không th ñánh giá chính xác hot ñng ca chính quyn xã Eatrul là có tht. y ban nhân dân huyn là cơ quan hành chính cp trên trc tip ca y ban nhân dân xã . Khi ñưc hi “ Đng chí ñánh giá v mc ñ cht ch trong công tác ñiu hành, lãnh ño ca chính quyn cp trên vi chính quyn xã Eatrul như th nào ” thì có 8/11 cán b chính quyn xã ñánh giá ñó là mi quan h cht ch, có lch làm vic hàng tun, hàng tháng. Điu ñáng lưu ý là trong s 3 cán b ñánh giá rng mc ñ quan h gia chính quyn cp trên vi chính quyn xã Eatrul chưa cht ch có Bí thư Đng y xã, Ch tch y ban nhân dân xã. H cho rng mi quan h gia y ban nhân dân huyn KrôngBông và y ban nhân dân xã Eatrul ñang din ra theo kiu “ Không có lch 46
52. làm vic hàng tháng. Khi nào có công vic trin khai thì cp trên mi hp. Khi nào cp dưi cn xin ý kin lãnh ño gii quyt công vic thì có quan h trao ñi ” [TH 3, Ch tch y ban nhân dân, nam, 46 tui, dân tc Kinh]. Chúng tôi cho rng thông tin t ông Bí thư Đng y xã và ông Ch tch y ban nhân dân xã ñáng tin cy hơn mc dù là thiu s. Có hai hưng ñ gii thích: Th nht, có th ña s cán b chính quyn xã không quan tâm ti công vic ca lãnh ño bi thông thưng hp giao ban, trao ñi công vic vi cp trên là công vic ca lãnh ño nên s cán b này ñã có s ñánh giá sai. Th hai, ña s cán b có tâm lý e ngi khi nhn xét, ñánh giá v nhng vn ñ liên quan ti cp trên. Do không có hp ñnh kỳ, giao ban thưng xuyên nên trong công tác lãnh ño và ñiu hành các hot ñng ca chính quyn xã, y ban nhân dân huyn ñôi lúc còn lúng túng, chưa có ñnh hưng c th cho vic chuyn dch cơ cu kinh t cho xã. T ñó ñi sng ca nhân dân còn gp nhiu khó khăn. Ví d, năm 2006 2007, ñưc hưng chính sách ñu tư trc tip cho các h nghèo ñng bào dân tc thiu s, mt s h nghèo dân tc thiu s xã Eatrul ñưc cp trên h tr ging cây ñiu (mt trong nhng loi cây công nghip). Mc dù ñưc cp min phí cây ging nhưng nhân dân rt min cưng khi nhn, sau khi nhn v trng xong thì không chăm sóc, gây lãng phí ln mà ñi sng nhân dân thì khó khăn vn hoàn khó khăn. “ Bà con không mn mà vic trng ñiu vì cho rng ñiu kin t nhiên không phù hp, vào thi ñim các tháng 11 và 12 khi cây ñiu ra hoa Krông Bông vn còn mưa, t l ñu qu rt thp, như vy s không mang li hiu qu kinh t .” [TH 4, Phó Ch tch y ban nhân dân xã, nam, 49 tui, dân tc Kinh] “Nhà tui nhn 280 cây ging ñiu cao sn v trng dm vào 1ha sn, nhưng t khi trng ñn nay tui chng ngó ngàng xem cây ñiu sng hay cht” [TH 29, Trưng buôn, nam, 49 tui, dân tc Êñê]. Đn ñây, chúng tôi li thy, trưc khi lp k hoch h tr, chính quyn cp trên ñã không da trên thc tin ca ña phương. Ti thi ñim nhân dân ñưc h tr cây ñiu, bà con li ñã trng sn t mt d án ca mt công ty 47
53. trưc ñó. Vì vy, khi trng ñiu, bà con phi phá b sn, hoc trng xen. Mc ñích h tr, ci thin ñi sng vt cht cho ñng bào nghèo dân tc thiu s ñã không ñt ñưc mà còn gây lãng phí. “ Trưc ñây xã Ea Trul, bà con ñã trng 12ha ñiu, nhưng năng sut thp, nên thu nhp cũng ch ñt 23 triu ñng/ha. Có h như Ma Huơ buôn Plum ñang cht b cây ñiu ñ trng cây khác. Vì vy khi nhn ging ñiu bà con ñã không ưng bng. ”[TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] “Đa phương chúng tôi trng cà phê, ñiu không ñưc vì ñt không hp, ch trng ñưc lúa, ngô, sn kt hp vi chăn nuôi các loi gia súc như bò, dê Chúng tôi cn nht là h thng thy li ” [TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] Trong hot ñng ñiu hành, các cơ quan chuyên môn ca huyn hot ñng còn mang tính hành chính, ít xung cơ s cùng cp xã gii quyt nhng vn ñ thuc lĩnh vc ñưc phân công hoc kim tra công tác chuyên môn theo quy ñnh ca ngành dc. T ñó có nhng công vic gii quyt không kp thi hoc có nhng vn ñ xy ra xã nhưng cơ quan chuyên môn không nm, t ñó vai trò tham mưu ca cơ quan chuyên môn hn ch. Thc trng ñó dn ti tình trng kém hiu lc ca chính quyn Eatrul do chu nhiu sc ép, lúng túng trong vic t chc thc hin ch ño ca chính quyn cp tr ên. Mi quan h gia chính quyn xã vi các t chc chính tr xã hi Eatrul *1. Mi quan h gia chính quyn xã vi Đng y xã Cp y Đng có vai trò lãnh ño trc tip ñi vi Hi ñng nhân dân xã và y ban nhân dân xã bng vic kim tra vic chp hành ñưng li, ch trương, chính sách, ch th, Ngh quyt ca Đng. S lãnh ño ca Đng y xã còn th hin vic gii thiu ñng viên ng c ñi biu Hi ñng nhân dân vào các chc danh ch cht ca xã. Theo quy ch làm vic thì trong các kỳ hp Hi ñng nhân dân và cuc hp ca y ban nhân dân xã ñu có s tham d và ch ño ca Thưng trc cp y xã, ngoài ra còn có ch ñ hp ñu tun gia Thưng trc cp y xã vi lãnh ño y ban nhân dân xã ñ trao ñi thông tin, có s lãnh ño và ch ño kp thi các hot ñng trên ña bàn. 48
54. Có 10/11 cán b chính quyn xã Eatrul ñánh giá quan h gia chính quyn xã Eatrul vi Đng y xã Eatrul là mi quan h cht ch. Ch có 1 cán b cho rng “ Nhìn chung mi quan h thưng xuyên ñưc duy trì nhưng có lúc chưa ñưc cht ch. S ch ño ca Đng y xã còn chung chung quá ” [TH 4, Phó Ch tch y ban nhân dân xã, nam, 49 tui, dân tc Kinh] Kt qu phng vn cán b Đng y xã Eatrul v vn ñ này cho chúng tôi thông tin ngưc li. “Đôi khi quan h gia Đng y xã vi chính quyn còn chưa cht ch . Nhiu thông tin, nhiu văn bn có liên quan ñn ch ñ, chính sách y ban không sao (ý nói không photocopy) gi v Đng y ñ nm bt kp thi lãnh ño, ch ño ”[TH 2, Phó bí thư Đng y xã + Ch tch Hi ñng nhân dân xã, nam, 51 tui, dân tc Kinh] “Theo tôi, chưa cht ch vì thc t, ch ño ñang còn chung chung mà thc hin thì nhiu khi chưa sát ” [TH 1, Bí thư Đng y xã, nam, 55 tui, dân tc Êñê] Vì sao kt qu phng vn li cho hai lung thông tin khác nhau, chúng tôi cho rng do ña s cán b chính quyn xã Eatrul vn có tâm lý cho rng mi s lãnh ño ca Đng y ñu ñúng (xem thêm phn 3.3.3). Theo chúng tôi, tình trng Đng y xã còn lúng túng, chưa ñnh hưng c th trong công tác ch ño nht là v chuyn dch cơ cu kinh t ca xã là có tht, ñng thi cũng có tình trng chính quyn xã Eatrul trong nhiu trưng hp th ñng, li dn ti s khó khăn khi phi phân bit trách nhim ca Đng y hay ca chính quyn. Bên cnh ñó, xã Eatrul có mt thc trng là s lưng ñng viên làm kinh t gii không nhiu. Phn ñông gia ñình ñng viên làm ăn kém hiu qu, ñi sng khó khăn nhưng vn chưa có hưng khc phc. Phng vn 32 cán b xã (ñu là ñng viên) cho kt qu có 30/32 ngưi cho rng ñiu kin kinh t gia ñình khó khăn ñã khin cho h khó có th hoàn thành công vic ñưc giao, ñc bit khi ñưc yêu cu làm vic thêm ngoài gi. Do chưa ñm bo ñi sng vt cht và tinh thn cho gia ñình mình nên h cũng không có ñiu kin lo cho cái chung cái xã hi. Mt khác, do bn thân các 49
55. ñng viên chưa có hưng khc phc khó khăn nên cũng chưa tr thành tm gương cho qun chúng noi theo ñưc. Thc trng ñó phn nào cũng khin cho uy tín ca Đng trưc chính quyn, trưc nhân dân b st gim. Và t ñó gây khó khăn hơn cho chính quyn xã trong vic t chc thc hin các quyt ñnh ca Đng y xã. *2. Mi quan h gia chính quyn xã vi y ban Mt trn T quc và các t chc thành viên cơ s Theo quy ñnh chung thì mi quan h gia chính quyn xã vi Mt trn T quc và các t chc thành viên là mi quan h phi hp ñ cùng thc hin tt chc năng, nhim v, quyn hn theo quy ñnh ca pháp lut. Nu như gia chính quyn xã và Mt trn t quc, các t chc thành viên có s phi hp cht ch thì mc ñ hoàn thành vai trò, thc hin ñúng chc năng ca tt c các t chc s ñưc ñm bo và ngưc li nu ñó là s phi hp mang tính hình thc, thiu các yu t mang tính ràng buc thì s dn ti tình trng không hoàn thành vai trò ca các t chc, ñc bit là tình trng kém hiu lc ca chính quyn xã. Tr li câu hi phng vn “ Anh (ch) ñánh giá như th nào v mi quan h gia chính quyn xã Eatrul vi Mt trn t quc và các t chc thành viên ”, có 12/32 cán b tr li rng quan h “ chưa ñưc cht ch ”, s cán b còn li cho rng “ quan h bình thưng, có s phi hp. Không xy ra mâu thun gì” [TH 17, Phó Ch tch y ban Mt trn t quc xã, nam, 53 tui, dân tc Kinh] “S phi hp chưa ñng b, còn mang tính hình thc hoc ñi phó, các ý kin ñóng góp ca y ban Mt trn T quc ti các kỳ hp Hi ñng nhân dân xã chưa th hin vai trò kim tra, giám sát ñi vi hot ñng ca chính quyn xã” [TH 5, Phó Ch tch y ban nhân dân, nam, 40 tui, dân tc Êñê] “Nhiu khi các ý kin ñ xut ca y ban Mt trn T quc không ñưc quan tâm hoc gii quyt tho ñáng, ví d như phân b ngân sách, thc hin quy ch dân ch cơ s, công khai vic thc hin các công trình có ngun vn t Nhà nưc và nhân dân ñóng góp .” [TH 20, Ch tch Mt trn T quc xã, nam, 51 tui, dân tc Êñê] 50
56. “Ting nói ca y ban Mt trn T quc xã còn mang tính th tc trong các kỳ hp. Trong công vic nhiu lúc chưa ñưc tha thun vi nhau, còn phân bit theo kiu cá nhân ” [TH 12, Cán b tư pháp – h tch xã, nam, 38 tui, dân tc Kinh] Trong các cuc hp ca Mt trn T quc và các t chc thành viên thiu s có mt ca ñi din y ban nhân dân xã, t ñó thiu thông tin ñ ph bin cho ngành mình cùng tham gia t chc thc hin ñ to nên phong trào hành ñng có tính rng khp, có lúc nng tính hành chính trong qun lý, ñiu hành, thiu tính phi hp trong công tác vn ñng qun chúng nên ch mi dng li công tác trin khai bng văn bn, chưa ñi vào thc tin cuc sng. Do Mt trn T quc và các t chc thành viên ca Mt trn còn ph thuc vào s phân b ngân sách t chính quyn nên công tác giám sát hot ñng chính quyn xã nói chung, hot ñng ca y ban nhân dân xã nói riêng thiu tính kiên quyt, còn n nang, ngi va chm, s trù dp nên hiu qu hot ñng giám sát chưa cao Mt vài t chc thành viên ca Mt trn T quc trong hot ñng còn mang nng tính "khai hi", ít chú ý ti kt qu và hiu qu hot ñng, có nhng phong trào "phát nhưng không ñng", có lúc còn lúng túng trong phương thc tp hp ñoàn viên, hi viên, hình thc hot ñng còn xơ cng, chưa linh hot sôi ñng, chưa ñáp ng ñn li ích thit thc ca ngưi dân nên công tác vn ñng qun chúng mt vài t chc ñoàn th chính tr chưa mang li hiu qu thit thc Thc trng ñó khin chính quyn xã Eatrul chưa phát huy ñưc sc mnh tng hp ca mi tng lp nhân dân tham gia thc hin nhim v chính tr ña phương. T ñó khin hiu lc ca chính quyn xã chưa cao. Mi quan h gia chính quyn xã và thôn Xã và thôn, buôn ñu có chung v trí, vai trò ca cơ s nhưng xã và thôn, buôn là nhng dng cơ s có chc năng, v th xã hi khác nhau. Xã là cp cơ s ca qun lý hành chính nhà nưc. Chính quyn xã là hình nh ñi din ca nhà nưc, ca chính ph cơ s nông thôn. Chc năng, quyn hn qun lý ñó th hin trên phm vi xã, do ñó 51
57. quyn qun lý ca xã xung tn thôn, buôn, mi h gia ñình. Xã có quyn ch th cho thôn, y quyn cho thôn, theo chc trách, thm quyn nhưng có gii hn. Trong khi ñó, thôn, buôn là mt cng ñng t qun, không phi là mt cp hành chính. B máy ca xã hình thành theo lut t chc chính quyn, theo hin pháp và các ño lut khác ca nhà nưc có liên quan. B máy ñó do dân bu nhưng theo hình thc dân ch ñi din. Trong khi ñó, thôn, buôn thì toàn dân mà thc cht là toàn th các ch h dân trc tip bu ra trưng thôn. Đây là ngưi ñi din cho tinh thn t qun ca dân, cùng vi dân trong thôn t qun lý công vic ca mình. Đó là dân ch trc tip. Thôn t qun ñng thi cũng phi thc hin mt s nghĩa v qun lý do xã y quyn. Qun lý xã mang tính pháp lý chính thng, có c cưng ch, cưng bc theo pháp lut, lý trí, trong khi t qun thôn, buôn li dùng thuyt phc, phân công hp tác t nguyn giao lưu, kh ưc, t nguyn theo “tha ưc”. Như vy, qun lý và t qun không ñi lp loi tr nhau, không chia ct nhau mà da vào nhau, h tr thúc ñy, chi phi ln nhau. Thôn t qun theo si dây liên h gia các ch th nhân cách: cá nhân – ch h trưng thôn – trưng h theo nhng ñiu khon ca hương ưc, quy ưc ñng thi tuân th theo pháp lut. Dư lun xã hi trong cng ñng thôn là mt sc mnh ñiu chnh t qun cng ñng. T qun còn có sc h tr ca ño ñc, kinh t, tâm lý, li sng. Còn qun lý luôn quy chiu theo quyn và nghĩa v do lut ñnh. Nu qun lý cht ch, nghiêm minh, có hiu lc s to ra môi trưng, ñiu kin ñ thúc ñy t qun. T qun cung cp cho qun lý nhng thông tin và kt qu ñ thúc ñy qun lý tt hơn, nhanh hơn và hiu qu hơn, ñng thi t qun giám sát qun lý, tham gia vào qun lý. Đó cũng chính là nhng biu hin ch yu ca s tác ñng qua li gia qun lý và t qun, ca quan h gia xã và thôn mà mi n lc ñi mi ca H thng chính tr cơ s hưng ti nhm thc hin quyn dân ch và làm ch ca nhân dân. Như nhiu nơi có ñông ñng bào dân tc thiu s sinh sng trên ña bàn tnh DăkLăk, vic ñiu hành, qun lý buôn làng Eatrul có s kt hp tương ñi linh hot 52