›

Luận văn Tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Xí nghiệp Hoá Dược

pdf 98 trang yendo 5410
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Xí nghiệp Hoá Dược", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfluan_van_tong_hop_chi_phi_san_xuat_va_tinh_gia_thanh_san_pha.pdf

Nội dung text: Luận văn Tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Xí nghiệp Hoá Dược

  1. Luận văn Tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Xí nghiệp Hoá Dược 1
  2. lời nói đầu Hiện nay nền kinh tế Việt Nam đang từng bước chuyển mình theo cơ cấu kinh tế thị trường, phát triển theo định hướng XHCN để hội nhập với các nước trong khu vực và trên thế giới. Vì vậy đảng và nhà nước ta luôn chú trọng quán triệt các chủ trương, chính sách của mình vì chế độ quản lý kinh tế và khuyến khích trong quá trình quản lý các doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Xí nghiệp Hoá Dược là một doanh nghiệp nhà nước thuộc tổng công ty Dược Việt Nam thuộc bộ Y tế là một Xí nghiệp sản xuất các sản phẩm Hoá Dược cho toàn miền Bắc. Hoà nhập với guồng máy hoạt động của nền kinh tế Xí nghiệp Hoá Dược đã có nhiều bước chuyển đổi mạnh mẽ trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của mình ngày càng vững mạnh tiếp cận cạnh tranh với thị trường. Trong quá trính sản xuất Xí nghiệp Hoá Dược rất quan tâm đến công việc xây dựng, tổ chức công tác kế toán, tổng hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm. Coi đây là vấn đề căn bản gắn chặt với kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của xí nghiệp, từ đó có những thông tin chính xác kịp thời đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế thị trường. Nhận thức đúng vai trò phần hành kế toán này, trong thời gian thực tập tại Xí nghiệp Hoá Dược với kiến thức đã được học và sự hướng dẫn tận tình của cô giáo Nguyễn Phương Lan và các cô chú trong phòng tài vụ, em đã chọn đi sâu vào đề tài “Tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm” ở Xí nghiệp Hoá Dược. Mục tiêu của đề tài là hệ thống hoá những vấn đề cơ bản trong công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm cả về lý luận cũng như thực tiễn. Luận văn chỉ nghiên cứu kế toán tập hợp và tính chi phí giá thành sản phẩm và nhận xét chung để hoàn thiện công tác tổ chức kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tại Xí nghiệp Hoá Dược. 2
  3. Tình hình thực hiện công tác hạch toán kế toán tại xí nghiệp hoá dược Phần I Kế toán tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định I. Khái quát chung về tài sản cố định. 1. Khái niệm tài sản cố định. Tài sản cố định là những tư liệu lao động có giá trị lớn, thời gian sử dụng dài, nhà nước quy định giá trị thời gian phù hợp với yêu cầu quản lý quốc giá trong từng thời kỳ nhất định. 2. Đặc điểm. Về hình thái vật chất tài sản cố định của một doanh nghiệp bao gồm tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình. Vậy tài sản cố định của xí nghiệp Hoá dược chủ yếu là tài sản cố định hữu hình nên nó mang đầy đủ 3 đặc điểm của tài sản cố định là: - Khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh tài sản cố định hữu hình có đặc điểm sau: + Tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh và vẫn giữ được hình thái vật chất ban đầu cho đến khi hỏng phải loại bỏ. + Giá trị tài sản cố định được khấu hao dần và chuyển dần từng phần vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. + Tài sản cố định vô hình cũng bị hao mòn vô hình trong quá trình sử dụng. 3. Vai trò. Xí nghiệp Hoá Dược là một xí nghiệp sản xuất mà nhiệm vụ chủ yếu là sản xuất ra các loại sản phẩm dược có tính dược điểm rất cao vì sản phẩm hoá dược bao gồm nhiều loại có tính chất đặc biệt liên quan trực tiếp đến sức khoẻ, tính mạng của con người nên quy trình công nghệ sản xuất phải đảm bảo khép kín, sản phẩm xuất xưởng không thể có sản phẩm loại II mà phải là sản phẩm loại I, dây chuyền sản xuất theo quy trình công nghệ được dựa trên các phản ứng hoá học, cho nên về định mức vật tư, nguyên vật liệu cho từng sản phẩm phải được cụ thể cho từng loại vật tư, từng mặt hàng kể cả nguyên vật liệu chính cũng như nguyên 3
  4. vật liệu phụ. Trên đây là các loại nguyên vật liệu và các sản phẩm của xí nghiệp như: CaCl2, Na2SO4, HClP, DEP nước, NaCl tiêm, Do đó tài sản cố định của xí nghiệp ngoài mặt bằng sản xuất và các phương tiện vận tải, dây chuyền sản xuất. Hơn nữa đứng trong nền kinh tế thị trường, do nhu cầu ngày càng cao của thị trường sản xuất kinh doanh cũng như đòi hỏi về vật chất về chất lượng sản phẩm phải có tính dược điển cao. II. Chứng từ sổ sách phương pháp tổng hợp và chi tiết của tài sản cố định, cách đánh giá tài sản cố định. Dựa vào chứng từ mua hoặc thanh lý khấu hao tài sản cố định kế toán tài sản cố định làm căn cứ để lập sổ kế toán chi tiết tài sản cố định, kế toán mở từng trang sổ cho từng loại tài sản cố định riêng. - Chứng từ và sổ sách phải lập theo đúng quy định trong chế độ này và ghi chép đầy đủ kip thời đúng với sự thực nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh. - Chứng từ kế toán bao gồm hai loại hệ thống. + Hệ thống bắt buộc. + Hệ thống hướng dẫn. - Chứng từ kế toán phải được lập ra những nguồn chịu trách nhiệm và đầy đủ số liệu theo quy định. Ghi chép chứng từ phải rõ ràng, trung thực, đầy đủ số liệu theo quy định các yếu tố, gạch bỏ phần để trống. Các loại sổ sách. - Sổ kế toán gồm: Sổ của phần kế toán tổng hợp và sổ của phần kế toán chi tiết. + Sổ kế toán tổng hợp gồm: Sổ nhật ký chứng từ, bảng kê, sổ cái và sổ kế toán tổng hợp khác. + Sổ kế toán chi tiết gồm các sổ, thẻ kế toán chi tiết. + Sổ nhật ký chứng từ dùng để ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong kỳ kế toán trong một đơn vị thời gian. - Tập hợp và hệ thống hoá các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo bên có của các TK, kết hợp với việc phân tích các nghiệp vụ kinh tế đó theo các TK đối ứng nợ. 4
  5. - Kết hợp chặt chẽ các nghiệp vụ ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo trình tự thời gian với việc hệ thống hoá các nghiệp vụ theo nội dung kinh tế (theo TK). - Kết hợp rộng rãi việc hạch toán tổng hợp với hạch toán chi tiết trên cùng một số kế toán và trong cùng một quá trình ghi chép. - Nhật ký chứng từ phải mở từng tháng một, hết mỗi tháng phải khoá sổ nhật ký chứng từ cũ, mở nhật ký chứng từ mới cho tháng sau. Mỗi lầm mở phải chuyển sổ khi cần thiết từ nhật ký chứng từ cũ sang nhật ký chứng từ mới theo yêu cầu cụ thể của từng TK. - Tóm tắt nội dung. + Số tiền của nghiệp vụ kinh tế phát sinh. - Sổ cái dùng để ghi chép nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong kỳ, niên độ kế toán theo các TK kế toán, số liệu kế toán trên sổ cái, trên sổ cái phản ánh tình hình tổng hợp tình hình tài sản, nguồn vốn, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Sổ cái phải ghi đầy đủ các phần như: + Ngày tháng ghi sổ. + Số liệu và ngày lập chứng từ kế toán dùng làm căn cứ ghi sổ. + Tóm tắt nội dung kế toán của nghiệp vụ kinh tế phát sinh. + Số tiền của nghiệp vụ phát sinh ghi vào bên nợ hoặc có của TK. - Sổ chi tiết dùng để ghi chép các đối tượng kế toán cần thiết theo dõi chi tiết theo yêu cầu quản lý. - Bảng kê: Gồm có 10 bảng kê được đánh giá thứ từ bảng kê 1 đến bảng kê 11 (Không có bảng kê 7). Bảng kê được sử dụng trong những trường hợp khi các chỉ tiêu hạch toán chi tiết của một số tài khoản không thể hoàn thành trực tiếp trên nhật ký chứng từ được. Khi sử dụng bảng kê thì số liệu chứng từ gốc trước hết được ghi vào bảng kê, cuối tháng số liệu tổng cộng của các bảng kê được chuyển vào nhật ký chứng từ có liên quan. Bảng kê có thể được mở theo vế Có hoặc vế 5
  6. Nợ của các tài khoản, có thể kết hợp phản ánh các số ghi hàng tháng, số phát sinh Nợ, phát sinh Có trong tháng và số dư cuối tháng, Phục vụ cho điều tra, đối chiếu số liệu và chuyển sổ cuối tháng. Số liệu bảng kê không sử dụng cho sổ cái. Hình thức sổ kế toán quy định của doanh nghiệp là hình thức sổ kế toán nhật ký chứng từ. 1. Kế toán tổng hợp tăng giảm tài sản cố định tại xí nghiệp Hoá Dược. Xí nghiệp đã ứng dụng phần mềm tài chính kế toán vào việc tính toán và ghi chép theo sổ sách các nghiệp vụ khác có liên quan hàng ngay. Cuối kỳ kế toán viên lập các bút toán đối chiếu, kết chuyển số liệu căn cứ vào sổ sách kế toán có liên quan và các nghiệp vụ được nhập vào máy hàng ngày, máy sẽ tự động xử lý các thông tin theo yêu cầu người sử dụng mà các thông tin cần thiết sẽ được in thành các báo cáo cần thiết như: Sổ cái TK 211, TK 214 thẻ và sổ chi tiết, báo cáo tài chính. Theo dõi tình hình biến động ở xí nghiệp kế toán sử dụng các tài khoản chủ yếu sau: - TK 211 – Tài sản cố định hữu hình. - TK 214 – Hao mòn tài sản cố định. - TK 241 - Đầu tư xây dựng cơ bản Và một số TK khác: TK 111, 112, 331, 627, 642. 1.1. Kế toán tăng tài sản cố định. Xí nghiệp Hoá Dược, tài sản cố định tăng chủ yếu là do mua sắm mà mua bằng nguồn ngân sách cấp, nguồn vốn tự bổ sung và các nguồn vốn khác. Ngoài ra tài sản cố định có thể tăng do thay thế thiết bị của dây chuyền sản xuất theo công nghệ tiên tiến. Ghi tăng nguyên giá tài sản cố định. Nợ TK 211: Nguyên giá tài sản cố định. Có TK 331: Tổng số tiền chưa trả người bán. Có TK 111, 112: Thanh toán ngay (Kể cả phí tổn mới). Kết chuyển tăng nguồn vốn tương ứng. 6
  7. Nợ TK 4141: Nếu dùng quỹ đầu tư phát triển để đầu tư. Nợ TK 441: Đầu tư bằng xây dựng cơ bản. Nợ TK 4312: Nếu dùng quỹ phúc lợi để đầu tư. Có TK 411: Nếu tài sản cố định dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh. 1.2. Kế toán giảm tài sản cố định. Trong quá trình sử dụng có một số tài sản cố định trở nên lạc hậu, cũ kỹ do hiệu quả sử dụng không còn cao để thu hồi vốn và để có điều kiện mua sắm tài sản cố định mới tiên tiến hơn có hiệu quả hơn. Doanh nghiệp tiến hành thanh lý nhượng bán tài sản đó căn cứ vào tình hình cụ thể kế toán phản ánh các bút toán sau: Kế toán giảm tài sản cố định do nhượng bán. Bt1: Xoá sổ tài sản cố định nhượng bán. Nợ TK 2141: Giá trị hao mòn. Nợ TK 821: Giá trị còn lại. Có TK 211: Nguyên giá tài sản cố định. Bt2: Doanh thu nhượng bán tài sản cố định. Nợ TK 111, 112, 131: Tổng giá thanh toán. Có TK 721: Doanh thu nhượng bán. Có TK 3331: Thuế VAT đầu ra phải nộp. Bt3: Các chi phí nhượng bán khác. Phát sinh liên quan đến nhượng bán. Nợ TK 821: Tập hợp chi phí nhượng bán. Có TK 331, 111, 112, Kế toán giảm tài sản cố định do thanh lý. Căn cứ vào các chứng từ liên quan, kế toán ghi các bút toán: Bt1: Xoá sổ tài sản cố định. Nợ TK 214: Hao mòn tài sản cố định. Nợ TK 821: Giá trị còn lại. 7
  8. Có TK 211: Nguyên giá tài sản cố định. Bt2: Số thu hồi về thanh lý. Nợ TK 111, 112: Thu hồi bằng tiền. Nợ TK 152, 153: Thu hồi vật liệu, công cụ dụng cụ nhập kho. Nợ TK 131, 138: Phải thu ở người mua. Có TK 3331: Thuế VAT phải nộp (nếu có). Có TK 721: Thu nhập về thanh lý. Bt3: Tập hợp chi phí thanh lý. Nợ TK 821: Chi phí thanh lý Có TK 111, 112, 331. Giảm do chuyển thành công cụ dụng cụ nhỏ. Trong trường hợp này kế toán cần phải căn cứ vào giá trị của tài sản cố định để ghi các bút toán cho phù hợp. - Nếu giá trị còn lại nhỏ, kế toán sẽ phân bổ hết vào chi phí sản xuất kinh doanh. Nợ TK 214: Giá trị hao mòn luỹ kế. Nợ TK 627, 641, 642: Tính vào các chi phí. Có TK 211: Nguyên giá tài sản cố định. - Nếu giá trị còn lại lớn sẽ đưa và chi phí trả trước để phân bổ dần vào chi phí sản xuất kinh doanh. Nợ TK 214: Giá trị hao mòn luỹ kế. Nợ TK 142: Giá trị còn lại. Có TK 211: Nguyên giá tài sản cố định. - Nếu tài sản cố định còn mới, chưa sử dụng kế toán ghi: Nợ TK 153: Nếu xuất kho. Nợ TK 142: Nếu đem sử dụng. Có TK 211: Nguyên giá tài sản cố định. Giảm do góp vốn kinh doanh bằng tài sản cố định. 8
  9. Những tài sản cố định gửi đi tham gia liên doanh do không còn thuộc quyền sử dụng và quản lý doanh nghiệp nữa lên được coi như khâu hao một lần phần chênh lệch giữa giá trị vốn góp với giá trị còn lại của tài sản cố định góp vốn sẽ được ghi vào bên Nợ hoặc bên Có TK 412 “chênh lệch đánh giá lại tài sản cố định”. Nợ TK 222 – Giá trị vốn góp liên doanh dài hạn. Nợ TK 128 - Giá trị vốn góp liên doanh gắn hạn. Nợ TK 2141 – Giá trị hao mòn. Nợ hoặc Có TK412 – Phần chênh lệch Có TK 211 – Nguyên giá. Từ biểu tăng giảm tài sản cố định trên ta thấy xí nghiệp có thực hiện tăng tài sản cố định do mua sẵm mới phương tiện vận tải. Kế toán hạch toán: Nợ TK 211: Có TK 112 Nguồn dùng để mua sắm dùng quỹ phát triển kinh doanh. Kế toán ghi đồng thời bút toán kết chuyển nguồn: Nợ TK 414 Có TK 411 2. Tổ chức kế toán chi tiết tài sản cố định ở xí nghiệp Hoá Dược. Việc tổ chức kế toán chi tiết tài sản cố định của công nhân được căn cứ vào cách phân loại tài sản cố định và cơ chế tổ chức sản xuất kinh doanh của xí nghiệp như sau: Mặc dù có 3 tiêu thức phân loại tài sản cố định nhưng chủ yếu xí nghiệp theo dõi chi tiết tài sản cố định dựa trên việc phân loại theo hình thái biểu hiện và cụ thể là theo dõi tài sản cố định hữu hình. Bên cạnh đó cơ cấu sản xuất kinh doanh của xí nghiệp là các phân xưởng, tổ đội nên việc lập kế toán chi tiết tài sản cố định là: + Tình trạng tài sản cố định. + Nguyên giá tài sản cố định. + Hao mòn tài sản cố định. + Giá trị còn lại tài sản cố định 9
  10. 3. Kế toán khấu hao tài sản cố định. Theo thông tư hướng dẫn của cục quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp về việc đăng ký mức chiết khấu hao tài sản cố định trong 3 năm 1999, 2000, 2001. Cách tính khấu hao theo thời gian sử dụng của tài sản cố định tuỳ theo tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mà lựa chọn mức khấu hao nhanh hay chậm để tính theo thời gian sử dụng tối thiểu của tài sản cố định cụ thể: Trong tháng 10/2001 xí nghiệp mua một phương tiện vận tải theo hoá đơn thì giá trị ban đầu của nguyên giá tài sản là 420.178.000 theo hệ số mua vào của công ty sản xuất ô tô (Toyota) thì thời gian sử dụng ít nhất 10 năm, thời sử dụng tối đa là 18 năm. Vì vậy, doanh nghiệp tiến hành trích khấu hao trong một năm của phương tiện đó là: 420.178.000/18= 23.343.222 kế toán căn cứ vào bảng đăng ký đã được duyệt làm cơ sở để làm khấu hao cho năm 2002. 4. Kế toán hao mòn và phân bổ chi phí khấu hao tài sản cố định, quản lý vốn khấu hao. Hiện nay, việc trích khấu hao tài sản cố định tại xí nghiệp Hoá Dược đang thực hiện theo số 166/199 ngày 30/12/1999 BTC. 4.1. Nguyên tắc khấu hao. Hiện nay xí nghiệp trích khấu hao theo năm. - Mức trích khấu hao tài sản cố định trung bình được xí nghiệp đăng ký với cục quản lý và tài sản cố định nhà nước và xí nghiệp. - Việc trích hoặc thôi trích khấu hao tài sản cố định được thực hiện theo nguyên tắc tròn tháng. + Khấu hao tài sản cố định tăng trong tháng này là do tài sản cố định tăng từ tháng trước. + Khấu hao tài sản cố định giảm trong tháng này là do tài sản cố định giảm từ tháng trước. - Tuy nhiên để thuận tiện cho việc tính toán khấu hao, ghi chép và theo dõi trên các sổ mà các xí nghiệp tính và trích khấu hao tài sản cố định theo quý. Nhưng nếu có tăng hoặc giảm tài sản cố định thì tài sản cố định đó sẽ được trích hay thôi trích khấu hao ngay trong tháng đó theo số tháng sử dụng còn lại. Điều 10
  11. này sẽ đảm bảo cho việc trích khấu hao được đầy đủ kịp thời và đầy đủ với quy định của nhà nước. 4.2. Phương pháp tính khấu hao. Khi tính giá thành cho sản phẩm hoặc mặt hàng thì kế toán phải trích khấu hao cho từng tiêu thức cần phân bổ đó. Thiếu Tại phòng kế toán, kế toán tài sản cố định đã làm tốt tất cả mọi yêu cầu của cấp trên giao cho. Các chỉ tiêu và hiệu quả sử dụng tài sản cố định. Căn cứ vào hoá đơn kiêm lý lịch máy móc thiết bị nếu mua bằng tiền mặt, kế toán ghi: Nợ TK 211: Tài sản cố định hữu hình. Có TK 111, 112 + Mua cũ: Căn cứ vào hóa đơn, đơn vị bán bàn giao quy định. Nợ TK 211 Có TK 112 + Khấu hao: Nợ TK 211: Số khấu hao cũ. Có TK 214 + Khi góp vốn liên doanh cho thuê tài sản cố định. Nợ TK211 Có TK 241 4.3. Quản lý vốn khấu hao. Thường được tiến hành từ hai nguồn. - Nguồn vốn ngân sách cấp - Nguồn vốn tự có của doanh nghiệp Nguồn vốn ngân sách cấp mà doanh nghiệp đã khấu hao hết thì ta có thể lấy nguồn vốn tự có của doanh nghiệp để kinh doanh tiếp. Căn cứ vào số liệu trên sổ kế toán, hồ sơ của tài sản cố định để xác định các chỉ tiêu giá trị còn lại trên sổ kế toán của tài sản cố định. 11
  12. Khấu hao tài sản cố định là biện pháp quan trọng để quản lý vốn cố định là căn cứ để xác định các quy định tài chính về đầu tư khấu hao, đòi hỏi phải chính xác kịp thời. Trước khi lập cần xác định tổng giá trị tài sản cố định hiện có vào đầu năm khấu hao. Cơ cấu theo nguồn hình thành của giá trị đó và phạm vi tài sản cố định cần tính. Khi mua mới tài sản cố định kế toán cũng phải mở trang sổ riêng và tiến hành tính khấu hao tài sản cố định cho tài sản đó. Đồng thời vào sổ theo định khoản. Nợ TK 211, 213: Tài sản cố định hữu hình Có TK 111, 112: Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng. 5. Kế toán sửa chữa thường xuyên và sửa chữa lớn cố định, nguồn vốn sửa chữa lớn. Xí nghiệp Hoá Dược có bộ phận riêng chuyên sửa chữa những hư hỏng, không đòi hỏi kỹ thuật cũng như chi phí quá lớn. Đối với những sai hỏng không thể sửa chữa được thì xí nghiệp tiến hành sửa chữa. Vì thực tế công việc sửa chữa không nhiều nên doanh nghiệp tiến hành hạch toán giống nhau cho tất cả các loại hình sửa chữa như sửa chữa lớn, sửa chữa thường xuyên, sửa chữa nâng cấp, Tài sản cố định trong thời gian sửa chữa phải ngừng hoạt động sản xuất. Các chi phí phát sinh trong sửa chữa thường xuyên được hạch toán trực tiếp vào chi phí sản xuất nơi có tài sản cố định để sửa chữa. Nợ TK 627, 641, 642, 241, Có TK 111, 112 Do tính chất và mức độ hư hỏng của tài sản cố định nhằm khôi phục lại chức năng hoạt động của tài sản cố định. Người ta sửa chữa tài sản cố định thành hai loại: + Sửa chữa thường xuyên. + Sửa chữa lớn. Sửa chữa lớn tài sản cố định có nhiều phương thức tiến hành có 3 loại sửa chữa lớn. + Sửa chữa lớn theo phương thức tự làm. 12
  13. + Sửa chữa theo phương thức sản xuất phụ đảm nhiệm. + Sửa chữa theo phương thức cho bên ngoài nhận thầu hợp đồng. Sửa chữa phải có bản nghiệm thu và trả tiền mặt. Kế toán ghi Nợ TK 627: Chi phí sản xuất chung. Có TK 111, 112 Cuối năm tập hợp chi phí hạch toán tăng tài sản. Nợ TK 211 Có TK 111, 112 Tập hợp chi phí phát sinh sửa chữa lớn. Nợ TK 241 Có TK 111, 112 - Khi công việc sửa chữa lớn ngoài kế hoạch, khi hoàn thành các chi phí được kết chuyển sang tổng số chi phí sửa chữa lớn đã hoàn thành. Đối với sửa chữa nhỏ thì kế toán tính vào chi phí quản lý doanh nghiệp. - Đối với nguồn vốn sửa chữa lớn thì lấy từ nguồn vốn nhà nước cấp hoặc vốn tự có. 6. Phương pháp kế toán xây dựng cơ bản, thanh lý, cho thuê, nhượng bán tài n cố định (nếu có), tài sản cố định đi thuê. Khi thanh lý tài sản cố định phải quyết định về việc thanh lý tài sản cố định đơn vị phải thành lập ban thanh lý, lập biên bản thanh lý được lập do ban thanh lý lập nên. Biên bản thanh lý được lập thành 2 bản: - Một biên bản được chuyển cho kế toán tài sản cố định để theo dõi nghi sổ. - Một biên bản được lưu vào phòng tổ chức hành chính. Căn cứ vào biên bản thanh lý và các chứng từ liên quan (phiếu thu) kế toán ghi sổ: Nợ TK 214: Phần giá trị hao mòn Nợ TK 821: Phần giá trị còn lại Có TK 211: Nguyên giá 13
  14. Nợ TK 111, 112, 131: Số tiền thu được. Có TK 721 Nợ TK 821: Phần chi phí thanh lý tài sản cố định Có TK 111, 112, Đối với kế toán nhượng bán. Khi nhượng bán tài sản cố định để thu hồi vốn sử dụng cho mục đích kinh doanh có hiệu quả hơn căn cứ và chứng từ nhượng bán hoặc chứng từ thu tiền nhượng bán tài sản cố định số tiền đã thu hoặc phải thu của người mua kế toán ghi Nợ TK 111, 112 Có TK 721: Các khoản thu nhập bất thường. Tài sản cố định nhượng bán là những tài sản không cần dùng đến hoặc xét thấy sử dụng không có hiệu quả. Khi nhượng bán phải đầy đủ các thủ tục cần thiết. Căn cứ vào biên bản giao nhận tài sản cố định, phản ánh đầy đủ giá trị còn lại vào chi phí và ghi giảm giá, giá trị đã hao mòn. Nợ TK 214: Nguyên giá. Nợ TK 821: Chi phí bất thường. Có TK 211 Các chi phí phát sinh liên quan đến việc nhượng bán tài sản cố định được tập hợp vào bên Nợ TK 821. Đối với tài sản cố định đi thuê chủ yếu là các máy móc thiết bị nhưng thời gian sử dụng không kéo dài (chỉ trong một chu kỳ sản xuất kinh doanh hoặc một thời gian nhất định) nên doanh nghiệp không tiến hành trích khấu hao mà chi phí thuê đó được trích tiếp vào chi phí sản xuất chung chi tiết cho từng tài khoản liên quan. 7. Ưu điểm và tồn tại của kế toán tài sản cố định tại đơn vị và các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng tài sản cố định, vốn cố định của doanh nghiệp. - Về hạch toán quản lý tài sản cố định. 14
  15. + Công tác quản lý tài sản cố định của doanh nghiệp được phân loại một cách rõ ràng, phù hợp với yêu cầu sử dụng. Việc theo dõi bảo trì tài sản tương đối là chặt chẽ, không bị hỏng hóc hay thiếu hụt làm ảnh hưởng đến công tác sản xuất kinh doanh. + Công tác kế toán tài sản cố định: Được phản ánh theo dõi tình hình biến động một cách chặt chẽ, sát sao, nó được phản ánh trên sổ sách kế toán của doanh nghiệp mà các phân xưởng, tổ đội rõ ràng, chính xác. Tại doanh nghiệp số tài sản cố định được trích khấu hao cho từng bộ phận nên phần nào đã giảm bớt được tính phức tạp và ghi chép trùnglập. Việc trích khấu hao đó cho các bộ phận theo từng quý rõ ràng, đơn giản, phụ vụ tốt cho nhu cầu quản lý tài sản, quản lý chi phí sản xuất cũng như phân tích hoạt động sản xuất doanh nghiệp của toàn doanh nghiệp. 15
  16. Phần II Kế toán thu mua, nhập xuất và dự trữ vật liệu chi phí vật liệu trong sử dụng. Nguyên tắc hạch toán vật liệu. Vật liệu là những đối tượng lao động, thể hiện dưới dạng vật hoá, vật liệu chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất kinh doanh nhất định và toàn bộ giá trị vật liệu được chuyển hết một lần vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ. Do vật liệu có nhiều chủng loại khác nhau thường xuyên biến động nên việc hạch toán vật liệu phải quán triệt các nguyên tắc cơ bản sau: - Phải mở sổ theo dõi vật liệu theo từng nhóm, từng loại, từng thứ vật liệu cả về hiện vật lẫn giá trị. - Phải thống nhất phương pháp tính giá vật liệu. 1. Phương pháp chứng từ và tập hợp chi phí vật liệu. Các chứng từ được hạch toán vật liệu tại xí nghiệp bao gồm: - Hoá đơn giá trị gia tăng, hoá đơn kiêm phiếu xuất kho, phiếu nhập kho, phiếu xuất vật tư theo hạng mức. - Đơn vị giao cho bộ phận tổ chức lập kế hoạch thu mua nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ. Căn cứ vào nhu cầu khối lượng, số lượng công việc và thời gian. - Đưa hàng về nhập kho, thủ kho phải tiến hành nhập kho theo số lượng thực nhập vào sổ chi tiết cho từng loại vật liệu, theo dõi cuối tháng lên phiếu nhập kho báo cáo về phòng tài chính kế toán, từ đó căn cứ vào phiếu nhập kho để lập báo cáo xem số lượng hoá đơn giữa khối lượng thực nhập để tiến hành tính nhập kho: Giá gốc, chi phí vận chuyển, chi phí bốc rỡ, chi phí thu mua thực tế nhập kho. Doanh nghiệp bố trí số lượng nguyên vật liệu nhập kho đến đâu thì sử dụng ngay đến đó không có dự trữ hoặc nếu có dự trữ là rất ít, phương pháp tập hợp chi phí được tính theo giá thực tế khi nhập kho vật liệu về. - Đem hàng về nhập kho, thủ kho của xí nghiệp cho tiến hành nhập kho theo số lượng thực nhập vào sổ chi tiết vật liệu, theo dõi cuối tháng, phiếu nhập kho báo về phòng tài chính kế toán. Căn cứ vào phiếu nhập kho, phiếu mua hàng vật 16
  17. tư xem số lượng giữa hoá đơn thực tế tiến hành nhập kho theo: giá gốc, chi phí vận chuyển, chi phí bốc rỡ, chi phí thực tế nhập kho. Sau đây là phiếu nhập kho của tổ BaSO4 tháng 2/2002. Phiếu nhập kho Đơn Số lượng Tên, nhãn hiệu, Thành TT vị Định Đơn giá quy cách Thực nhập tiền tính mức 1 Na2SO4 Kg 2.55 2.55 1.346 3.342.300 2 HCI CN Kg 075 075 1.450 108.750 3 H2SO4 Kg 85 85 2.235 289.975 4 KMnO4 kg 1 1 17.662 17.662 Tổng 3.650.787 Phiếu nhập kho được lập thành 2 liên: - Một liên thủ kho gửi để làm bảng kê, báo cáo, thẻ kho. - Một liên chuyển về phòng tài vụ của xí nghiệp để theo dõi hạch toán Sau khi nhập kho vào thẻ kho đơn vị mỗi loại vật tư: Cụ thể phiếu nhập kho trên thủ kho lập thẻ kho cho từng loại vật tư: Đơn vị: Xí nghiệp Hoá Dược Địa chỉ: 273 – Tây Sơn - Đống Đa – Hà Nội. Thẻ kho Chứng từ Ngày Ngày Ký Diễn giải nhập- Nhập Xuất Tồn Số tháng nhận Xuất 01 26/0 Nhập cho Bích Hà 26/02 85 15 26/0 Xuất cho tổ BaSO4 28/02 85 5 17
  18. Tồn cuối tháng 20 Thẻ kho nhằm mục đích theo dõi số lượng nhập xuất, tồn cho từng thứ nguyên vật liệu, hàng hoá, sản phẩm từng kho. Phòng kế toán lập thẻ kho và ghi các chỉ tiêu: tên nhãn, tên nhãn hiệu, quy cách vật tư, sản phẩm, hàng hoá sau đó giao cho thủ kho để ghi chép hàng ngày. Hàng ngày thủ kho căn cứ vào phiếu nhập, xuất kho ghi vào các cột tương ứng trong thẻ kho. Cuối tháng sau khi hoàn thành báo cáo sử dụng vật tư với số lượng lĩnh dùng, còn của tất cả các nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, để gửi lên cho phòng kế toán. Sau khi đưa lên phòng kế toán, phòng kế toán lấy số liệu tổng hợp lập nên bảng tổng hợp xuất dùng nguyên vật liệu. Căn cứ vào tồn đầu kỳ và nhập đầu kỳ để tính giá xuất vật liệu: Đơn giá bình quân của Giá trị từng loại NVL Giá trị từng loại từng nguyên vật liệu = tồn đầu kỳ + NVL nhập trong kỳ xuất trong kỳ Số lượng từng loại NVL Số lượng từng loại tồng đầu kỳ + NVL nhập trong kỳ Cụ thể dưới đây là (bảng tổng hợp xuất dùng nguyên vật liệu tháng 2) được căn cứ từ “bảng sử dụng nguyên vật liệu” rồi sau đó phòng tài vụ tổng hợp đối chiếu để lập “bảng sử dụng nguyên vật liệu” cho năm 2002 trong quý I. Bảng sử dụng nguyên vật liệu Năm 2002 tổ BaSO4 Tháng 1 Tháng 2 Tên NVL SL Tổng tiền(Đ) SL Tổng tiền(Đ) HCL CN 25 33.800 78 116.766 H2SO4 18 34.146 90 198.810 Na2SO4 600 781.163 2568 3.456.528 KMnO4 0,4 7.454 1 18.255 18
  19. 643,4 856.563 2.734 3.790.359 2. Phương pháp tính giá xuất kho vật liệu. Trong thực tế, vật liệu được tính theo giá thực tế, căn cứ vào các phiếu nhập, phiếu xuất kho để tính toán kho vật liệu. Do đặc thù riêng biệt của xí nghiệp Hoá Dược chuyên sản xuất các loại thuốc mang tính dược điển cao cho nên có thể dễ dàng kiểm soát được việc nhập xuất và tính giá thành một cách chi tiết, cụ thể cho từng giai đoạn sản xuất ra sản phẩm. Trong kho số lượng nguyên vật liệu các tổ đội, thủ kho gửi các phiếu cho phòng tài vụ để hạch toán rồi sau đó gửi lên phòng giám đốc để duyệt, lập kế hoạch cho việc mua nguyên vật liệu và định mức cho quá trình sản xuất trong kỳ sau. Dựa vào phiếu xuất để căn cứ từ đó các thẻ kho xuất vật liệu làm phiếu xuất cho bộ phận sản xuất. + Với vật liệu mua ngoài: Giá thực tế gồm giá mua trên hoá đơn người bán (+) thuế nhập khẩu (nếu có) và các chi phí thu mua thực tế (chi phí vận chuyển, bốc dỡ, chi phí nhân viên đi mua, ) từ các khoản hàng mua giảm giá được khấu trừ. + Với vật liệu tự sản xuất: Tính theo giá thực tế. + Với vật liệu thuê ngoài gia công, chế biến: Giá thực tế gồm giá trị vật liệu xuất chế biến cùng các chi phí liên quan. + Với vật liệu được tặng thưởng: Giá thực tế được tính theo giá thị trường tương đương (+) chi phí liên quan đến việc tiếp nhận. Phương pháp tính giá vật liệu. Phương pháp giá đơn vị bình quân: Theo phương pháp này giá thực tế vật liệu xuất dùng trong kỳ được tính theo giá trị bình quân (bình quân cả kỳ dự trữ hay bình quân cuối kỳ trước hoặc bình quân sau mỗi lần nhập) Giá vật liệu thực = Số lượng vật x Giá đơn vị tế xuất dùng liệu xuất dùng bình quân 19
  20. Trong đó: Giá đơn vị bình = Giá thực tế vật liệu tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ quân cuối kỳ dự trữ Lượng thực tế vật liệu tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ Giá đơn vị bình quân = Giá thực tế vật liệu tồn đầu kỳ hoặc cuối kỳ sau mỗi lần nhập Lượng vật liệu tồn đầu kỳ hoặc cuối kỳ Giá đơn vị bình quân = Giá thực tế vật liệu tồn sau mỗi lần nhập sau mỗi lần nhập Lượng vật liệu tồn sau mỗi lần nhập Phương pháp nhập sau xuất trước những vật liệu mua sau sẽ xuất trước. Phương pháp trực tiếp: vật liệu được xác định giá theo đơn chiếc hay từng lô và giữ nguyên từ lúc nhập cho đến lúc xuất dùng. Phương pháp giá hạch toán: Toàn bộ vật liệu biến động trong kỳ được tính theo giá hạch toán (giá kế hoạch hoặc một loại giá ổn định trong kỳ). Ví dụ: Trong tháng 12/2001 có tình hình nhập xuất như sau: - Tồn đầu tháng 100kg, đơn giá 5.000đ/kg - Ngày 5 nhập 300kg, đơn giá 6.000đ/kg - Ngày 6 xuất 350kg - Ngày 7 nhập 200kg, đơn giá 5.500đ/kg - Ngày 15 nhập 150kg, đơn giá 5.000đ/kg - Ngày 20 xuất 200kg - Ngày 30 xuất 50kg Theo phương pháp nhập trước xuất trước. Ngày 6: Có 100 x 5.000 + 250 x 6.000 Ngày 20: Có 50 x 6.000 + 150 x 5.500 Ngày 30: Có 50 x 5.500 Tổng = 3.400.000 Tồn cuối kỳ 150 x 5.000 = 750.000 20
  21. * Sau khi nhập xuất kho, tại các tổ sản xuất phải làm báo cáo để phục vụ cho việc tập hợp chi phí nguyên vật liệu chính cho từng mặt hàng, cuối tháng căn cứ vào số liệu tổng kết có sự kiểm tra của nhóm kiểm kê các tổ trưởng gửi cho từng phòng tài vụ để làm (bảng xuất dùng nguyên vật liệu) ở sổ nháp để căn cứ vào đó lập (bảng tổng hợp xuất dùng nguyên vật liệu) cả về số lượng, đơn giá bình quân xuất và tổng tiền từ đó tính được số dư là TK 154 căn cứ vào đó để tính giá vật liệu xuất. Đơn giá bình Giá trị từng loại Giá trị từng loại quân từng loại NVL tồn đầu kỳ + NVL nhập trong kỳ NVL xuất = Số lượng NVL + Số lượng từng loại Trong kỳ tồn đầu kỳ NVL nhập trong kỳ Cuối kỳ kế toán sẽ tiến hành điều chỉnh từ giá hạch toán sang giá thực tế. Phương pháp nhập trước xuất trước. Số lượng vật liệu nhập trước thì được xuất trước, xuất hết số lượng nhập trước rồi mới đến số lượng nhập sau theo giá thực tế của từng số hàng xuất. Phiếu xuất kho Tháng02/2002 tổ BaSO4 Lý do Họ tên người nhận hàng: Nguyễn Thị Lan xuất kho:Sản xuất sản phẩm Xuất tại kho: Xí nghiệp Tên nhãn Số lượng Đơn TT hiệu, quy vị Yêu Thực Đơn giá TT cách phẩm tính cầu xuất chất vật liệu 1 HCL CN Kg 78 78 1.450 113.100 2 H2SO4 Kg 90 90 2.235 201.150 3 Na2SO4 Kg 2558 2558 1.346 3.443.068 21
  22. 4 KMnO4 kg 1 1 17.662 17.662 Tổng 3.774.980 Căn cứ vào bảng số liệu để lập bảng phân bổ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ là các chứng từ xuất kho vật liệu, công cụ dụng cụ. Bảng phân bổ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ và bao bì luân chuyển. Tháng 2/2002 3. Phương pháp hạch toán và phân bổ chi phí công cụ và dụng cụ và bao bì luân chuyển. - Công cụ dụng cụ là những tư liệu lao động không đủ tiêu chuẩn của tài sản cố định theo quy định. Do đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và đặt điểm của tư liệu lao động, những tư liệu lao động sau đây không phân biệt giá trị và thòi gian sử dụng mới được coi là công cụ dụng cụ. + Các loại bao bì dùng để chứa đựng nguyên vật liệu, hàng hoá trong quá trình thu mua, bảo quản, tiêu thụ sản phẩm. + Những dụng cụ khác. + Các loại bao bì bán kèm theo hàng hoá có tính giá riêng những vẫn tính giá trị hoa mòn để trừ dần vào giá trị bao bì trong quá trình dự trữ, bảo quản hay vận chuyển hàng hoá. + Các loại dụng cụ gá lắp chuyên dùng cho sản xuất, - Chi phí công cụ dụng cụ bao gồm: Các chi phí để mua công cụ dụng cụ như: chổi lau, quần áo bảo hộ lao động, Một bộ phận tại văn phòng của đơn vị cũng có sử dụng công cụ dụng cụ nhưng chi phí này ít nên được tính gộp vào chi phí quản lý của doanh nghiệp. Còn chi phí vận chuyển, công cụ dụng cụ thì được tính luôn vào giá trị vật liệu công cụ dụng cụ nhỏ. Vì vậy, không có bao bì luân chuyển. Để hạch toán nguyên vật liệu kế toán sử dụng các tài khoản sau: TK 152 – Nguyên vật liệu. TK 157 – Hàng gửi bán. TK 133, 331, 112 ,111, 22
  23. 4. Phương pháp hạch toán nguyên vật liệu tại kho và phòng kế toán. Hạch toán chi tiết vật liệu đòi hỏi phản ánh về cả giá trị, số lượng, chất lượng của từng thứ, từ danh điểm vật liệu theo từng kho và từng người phụ trách vật chất. Trong thực tế hiện nay có 3 phương pháp hạch toán vật liệu: - Phương pháp thẻ song song. - Phương pháp đối chiếu luân chuyển. - Phương pháp sổ số dư. Phương pháp thẻ song song. - ở kho: Thủ kho dùng thẻ phản ánh tình hình nhập, xuất, tồn vật tư về mặt số lượng. Mỗi chứng từ làm một dòng. Thẻ kho được mở cho từng danh điểm vật tư. Cuối tháng, thủ kho phải tiến hành tổng cộng số nhập xuất, tính ra số tồn kho về mặt số lượng từng danh điểm vật liệu. - Tại phòng kế toán: Mở thẻ kho, mở thẻ kế toán chi tiết vật liệu cho từng danh điểm tương ứng với thẻ kho mở ở sổ kho, thẻ này có tương tự nội dung ở sổ kho chỉ khác là theo dõi cả về giá trị hàng ngày hoặc định kỳ ghi nhận các chứng từ nhập xuất kho của các thủ kho chuyển tới, kế toán vật liệu phải kiểm tra, đối chiếu và ghi đơn giá thanh toán ra số tiền sau đó ghi toàn bộ các nghiệp vụ nhập xuất và thẻ kho. Cuối tháng tiến hành cộng và đối chiếu với thẻ kho. Để thực hiện đối chiếu giữa kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết, kế toán phải căn cứ vào các thẻ kho vào các thẻ kế toán chi tiết về lập bảng tổng hợp xuất nhập tồn kho về mặt giá trị của từng vật tư. Số liệu của bảng này được đối chiếu với số liệu của phần kế toán tổng hợp. Ngoài ra, để quản lý chặt chẽ thẻ kho, khi giao thẻ kho cho thủ kho, kế toán phải ghi vào sổ Phiếu nhập kho Bảng Thẻ tổng Kế toán hoặc sổ Thẻ kho hợp tổng chi nhập hợp tiết xuất, vật tư Phiếu xuất kho 23
  24. Ghi hàng ngày Quan hệ đối chiếu Ghi cuối tháng Phương pháp sổ đối chiếu luân chuyển. - ở kho: Thủ kho dùng thẻ kho để phản ánh tình hình nhập xuất tồn vật tư về số lượng. Mỗi chứng từ ghi một dòng vào thẻ kho, thẻ kho được mở cho từng danh điểm vật tư. Cuối tháng thủ kho phải tiến hành tổng cộng số nhập xuất tồn. - Tại phòng kế toán: Không mở thẻ kế toán chi tiết vật tư mà mở sổ đối chiếu luân chuyển để hạch toán số lượng và số tiền của từng thứ (danh điểm) vật tư theo từng kho, sổ này ghi mỗi tháng một lần vào cuối tháng trên cơ sở tổng hợp các chứng từ nhập xuất phát sinh trong tháng của từng loại vật tư, mỗi thứ chỉ ghi một dòng trong sổ. Cuối tháng đối chiếu số lượng vật tư trên sổ đối chiếu luân chuyển với thẻ kho, đối chiếu số tiền với kế toán tổng hợp. Phiếu nhập kho Bảng kê nhập Sổ đối chiếu Thẻ kho Kế toán tổng hợp luân chuyển Phiếu xuất kho Bảng kê xuất Ghi hàng ngày Quan hệ đối chiếu Ghi cuối tháng Phương pháp sổ số dư. - ở kho: Giống như hai phương pháp trên. Định kỳ sau khi ghi thẻ kho, thủ kho phải tập hợp mọi chứng từ nhập kho, xuất kho phát sinh theo từng vật tư, vật liệu quy định. Sau đó, lập phiếu giao nhận chứng từ và nộp cho kế toán kèm theo các chứng từ nhập xuất. 24
  25. Ngoài ra, thủ kho còn phải ghi số lượng vật liệu tồn kho cuối tháng theo từng danh điểm vật tư vào sổ số dư rồi được kế toán mở cho từng kho và dùng cho cả năm, trước ngày cuối tháng kế toán giao cho thủ kho để lưu vào sổ. Ghi xong thủ kho gửi về phòng kế toán để kiểm tra rồi tính thành tiền. - Tại phòng kế toán: Định kỳ, nhân viên kế toán phải xuống kho để hướng dẫn kiểm tra việc ghi chép thẻ kho của thủ kho và thu nhận chứng từ khi nhận được chứng từ kế toán kiểm tra và tính giá theo từng chứng từ (giá hạch toán) tổng cộng số tiền ghi vào cột số tiền trên phiếu giao nhận chứng từ. - Đồng thời ghi số tiền vừa tính được của từng nhóm vật liệu (nhập riêng, xuất riêng) vào bảng luỹ kế nhập xuất tồn kho vật liệu. Bảng này được mở theo từng kho, mỗi kho một tờ, được ghi trên các phiếu giao nhận nhập xuất. Phiếu giao nhận Phiếu nhập chứng từ nhập kho Sổ số dư Bảng luỹ kế nhập, Thẻ kho xuất, tồn vật liệu Kế toán tổng hợp Phiếu xuất Phiếu giao nhận kho chứng từ xuất Ghi hàng ngày Quan hệ đối chiếu Ghi cuối tháng 5. Kiểm kê vật liệu, công cụ và việc hạch toán xử lý vật liệu, công cụ thừa thiếu – vòng quay vật liệu tồn kho. Việc kiểm kê vật liệu và công cụ dụng cụ ở xí nghiệp Hoá Dược sử dụng phương pháp kê khai thường xuyên. Là phương pháp theo dõi và phản ánh tình hình hiện có, biến động tăng giảm hàng tồn kho một cách thường xuyên trên các tài khoản, phản ánh từng loại hàng tồn kho. Phương pháp này có độ chính xác cao và cung cấp thông tin về hàng tồn kho một cách kịp thời, cập nhật. Theo phương pháp này tại thời điểm bất kỳ nào kế toán cũng có thể xác định được lượng nhập xuất tồn kho từng loại hàng tồn kho nói chung và nguyên vật liệu nói riêng. 25
  26. Hạch toán biến động tăng nguyên vật liệu: - Trường hợp mua hàng hoá đơn cùng về. Căn cứ vào hoá đơn, biên bản kiểm nhận xuất nhập kho, kế toán ghi. Nợ TK 152 – Giá thực tế vật liệu Nợ TK 133 – Thuế VAT khấu trừ. Có TK liên quan. - Trường hợp hàng thừa so với hoá đơn. Về nguyên tắc khi thừa phải làm văn bản báo cáo các bên liên quan cùng xử lý. Nợ TK 152 – Giá trị toàn bộ hàng hoá. Nợ TK 133 – Thuế VAT tính theo hoá đơn. Có TK 331 – Tổng giá thanh toán. Có TK 3381 – Số thừa chưa có VAT. Căn cứ quyết định xử lý Nợ TK 3381 – Trị giá thừa đã xử lý. Có TK 152 – Trả lại số thừa. + Nếu đồng ý mua tiếp hàng thừa. Nợ TK 3381 – Trị giá hàng thừa chưa có thuế VAT. Nợ TK 1331 – Thuế VAT số hàng thừa. Có TK 331 – Tổng giá thành toán hàng thừa. + Nếu thừa không rõ nguyên nhân. Nợ TK 3381 – Trị giá hàng thừa chưa có thuế VAT Có TK 721 – Số thừa không rõ nguyên nhân. * Trường hợp hàng thiếu so với hoá đơn kế toán chỉ ghi tăng vật liệu theo giá trị hàng nhập, số thiếu căn cứ vào biên bản kiểm nghiệm, thông báo cho bên bán biết và ghi sổ. - Khi nhập: Nợ TK 152 – Trị giá số thực nhập. Nợ TK 1381 – Trị giá hàng thiếu. Nợ TK 133 – Thuế theo hoá đơn Có TK 331 – Trị giá thành toán theo hoá đơn. - Khi xử lý: Người bán giao tiếp số hàng còn thiếu. Nợ TK 152 – Người bán giao tiếp. 26
  27. Có TK 1381 – Xử lý số thiếu. + Nếu người bán không còn hàng. Nợ TK 331 – Ghi giảm số tiền phải trả. Có TK 1381 – Xử lý số thiếu. Có TK 133 – VAT số thiếu. + Nếu cá nhân làm mất. Nợ TK 1388, 334 – Cá nhân bồi thường. Có TK 133 – VAT hàng thiếu. Có TK 1381 – Xử lý số thiếu. + Nếu không xác định được nguyên nhân. Nợ TK 821 – Số thiếu không rõ nguyên nhân. Có TK 1381 – Xử lý số thiếu. Trường hợp hàng kém phẩm chất, sai quy cách, không đảm bảo như hợp đồng. Số hàng này được giảm giá hoặc trả lại cho người bán, khi xuất kho giao trả lại cho chủ hàng hoặc giảm giá: Nợ TK 331, 111, 112 Có TK 152 Có TK 133 Trường hợp hàng về chưa có hoá đơn. Kế toán lưu phiếu kho vào hồ sơ. Nếu trong tháng có hoá đơn về thì ghi sổ bình thường, còn nếu cuối tháng hoá đơn chưa về thì ghi sổ tạm tính. Nợ TK 152 Có TK 331 Trường hợp hoá đơn về nhưng hàng chưa về. Kế toán lưu hoá đơn vào hồ sơ (hàng mua đang đi đường). Nếu trong tháng hàng về thì ghi sổ bình thường, còn chưa thì: Nợ TK 151 Nợ TK 1331 Có TK 331, 111, 112, 27
  28. Sang tháng sau khi hàng về. Nợ TK 152 – Nếu nhập kho Nợ TK 621, 622 – Xuất kho cho phân xưởng. Có TK 151 – Hàng đi đường kỳ trước đã về. Trường hợp tăng vật liệu khác. Nợ TK 152 Có TK 411, 412 Có TK 336 Có TK 642 Có TK 3381 Có TK 241. Hạch toán tình hình biến động giảm vật liệu. ở xí nghiệp Hoá Dược giảm do: + Xuất thuê ngoài gia công chế biến Nợ TK 154 – giá thực tế vật liệu xuất chế biến. Có TK 152 – giá thực tế + Giảm do vay tạm thời. Nợ TK 1368 – cho vay nội bộ. Có TK 152 – giá thực tế. Sơ đồ hạch toán tổng quát vật liệu theo phương pháp kê khai thường xuyên. TK 131,111,112,141,311 TK 152 TK 621 Tăng do mua ngoài Xuất chế tạo sản phẩm TK 133 TK 627,641,642 Thuế VAT được khấu trừ Xuất cho CPSXC, bán hàng, quản lý DN 28
  29. TK 151 TK 154 Hàng đi đường kỳ trước Xuất thuê ngoài gia công chế biến TK 411 TK 1381 Nhận cấp phát, tặng thưởng Thiếu phát hiện khi kiểm kê TK 642,3381 TK 412 Thừa phát hiện khi kiểm kê Đánh giá giảm Đánh giá tăng Phần III Kế toán chi phí nhân công, BHXH, BHYT, KPCĐ thu nhập của người lao động cấu thành công nhân viên và hình thức trả lương. 1. Cấu thành cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp và hình thức trả lương: Cán bộ công nhân viên trong xí nghiệp được chia thành hai bộ phận - Bộ phận lao động gián tiếp Bộ phận lao động trực tiếp Bộ phận lao động gián tiếp: bao gồm các cán bộ làm việc tại văn phòng của xí nghiệp, phòng kế hoạch kỹ thuật, phòng tổ chức hành chính, phòng kế toán. các phòng ban này có nhiệm vụ phục vụ các phân xưởng, tổ đội,sản xuất. Đối với bộ phận này của doanh nghiệp thì hình trả lương theo thời gian. Được căn cứ vào bảng chấm công hàng tháng và hệ số cấp bậc lương của mỗi người. Bộ phận lao động trực tiếp: là các kỹ sư, đội trưởng và các công nhân trực tiếp sản xuất ra sản phẩm. Đối với bộ phận này có hai hình thức trả lương cơ bản Các đội sản xuất được phân cấp quản lý theo các phân xưởng sản xuất riêng. 29
  30. Đứng đầu các phân xưởng này hoặc các tổ đội sản xuất là các quản đốc hoặc các đối tượng. Sau đó là các kỹ sư phụ trách về kỹ thuật trong đội sản xuất. Hình thức trả lương ở đây theo hai hình thức: + Hình thức trả lương theo sản phẩm Hình thức này áp dụng cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm, lương trả cho công nhân trực tiếp được tính cho mỗi tổ sản xuất theo công thức sau: Tiền lương trả cho Số lượng thành phẩm Đơn giá lương công nhân trực tiếp nhập kho vị sản phẩm Hình thức trả lương theo thời gian : áp dụng đối với cả lao động trực tiếp và gián tiếp + Đối với lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm. Đây là những khoả lương bổ xung bao gồm lương của công nhân nghỉ phép, vệ sinh nhà xưởng, máy móc thiết bị, lương hội họp, học tập an toàn lao động, xí nghiệp căn cứ vào mức lương, trên cấp bậc để trả cho công nhân sản xuất về các khoản lương sau này. + Đối tượng lao động gián tiếp : Tiền lương phải Mức lương tối thiểu x Hệ số lương Số ngày = x LV trả theo thời gian Số ngày làm việc chế độ (26) TT trong tháng 2. Phương pháp theo dõi thời gian và kết qủa lao động để làm căn cứ tính lương. Xí nghiệp tiến hành theo dõi thời gian làm việc của CBCNV trên bảng chấm công và khối lượng công viêc hoàn thành. Bộ phận lao động gián tiếp do phòng tổ chức như: Tên nhóm càng, tên công việc hoặc sản phẩm thời gian lao động, số lượng sản phẩm hoàn thành, chất lượng công việc hoàn thành. Báo cáo sản lượng hoàn thành Của PXI + II tháng 2/2002 Tháng 2/2002 PXI+II thực hiện được kế hoạch sản xuất như sau: STT Tên sản phẩm Đvị Số lượng Ghi chú 1 MgCabonat Kg 2290 30
  31. 2 Can xicabonat Kg 4010 3 DEP nước Lít 2985 4 Nacl tiêm Kg 2660 5 Nảticitrat Kg 190 6 BaSO4 Kg 3976 Ngày tháng năm 2002 Quản đốc PXI +II Hành chính theo dõi - Bộ phận lao động trực tiếp do các tổ trưởng theo dõi đối với bộ phận lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm căn cứ theo hàng thùng. Xí nghiệp áp dụng hình thức trả lương theo sản phẩm trả theo số lượng và chất lượng sản phẩm hoàn thành. Lượng sản phẩm này được tập hợp chi phí nhân công trực tiếp sản xuất như sau: + Tại các phân xưởng dựa vào kế hoạch sản xuất sản phẩm, tổ trưởng các tổ sản xuất, ngoài việc đôn đốc công nhân viên trong tổ thực hiện việc của mình đảm bảo cho đúng tiến độ yêu cầu kỹ thuật cần theo dõi tình hình lao động của từng công nhân trong tổ để làm căn cứ chấm công. Cuối tháng tập hợp bảng chấm công gửi nên phòng tổ chức. + Căn cứ vào bảng chấm công của các tổ sản xuất do các phân xưởng đưa lên, phòng tổ chức để tiến hành tính ngày công sau đó chuyển sang phòng tài vụ do kế toán tiền lương căn cứ vào đó để tính lương. + Kế toán căn cứ vào “Bảng chấm công” của các tổ sản xuất, đồng thời căn cứ vào hệ số bậc của công nhân để tính toán vào “bảng thanh toán lương”. Để hạch toán kết quả lao động trên, kết toán xác định các loại chứng từ bao gồm các nội dung cần thiết. 31
  32. Phần IV Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm I Đối tượng tợp hợp chi phí sản suất của doanh nghiệp. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là khâu đầu tiên đặc biệt quan trọng trong toàn bộ công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm. ở Xí nghiệp Hoá Dược do quy trình công nghệ sản xuất có những đặc điểm riêng, bao gồm nhiều giai đoạn chế biến liên tục kế tiếp nhau, sản phẩm hoàn thành được tạo ra trong một quy trình khép kín không thể phân đoạn được, việc tập hợp chi phí phải liên quan đến nhiều khâu, nhiều công đoạn. Mặt khác, sản phẩm sản xuất trong Xí nghiệp đa dạng, mỗi phân xưởng chịu trách nhiệm sản xuất nhiều mặt hàng, việc xác định sản phẩm sản xuất chung, chi phí nhân công trực tiếp là rất phức tạp. Do đó, đối tượng tập hợp chi phí là toàn doanh nghiệp. Riêng đối với chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thì kế toán đã hạch toán được phần chi phí này cho từng sản phẩm bởi vì mỗi sản phẩm sử dụng một loại nguyên liệu khác nhau mặc dù có một số sản phẩm chung nhau ở một số loại nguyên vật liệu như: cồn 95 độ, tinh dầu bạc hà, nhưng vẫn có thể hạch toán riêng được (căn cứ vào phiếu lĩnh vật tư định mức cho từng đối tượng sử dụng II. Quá trình tập hợp các loại CPSX. 1. Nội dung cơ bản của công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất diễn ra tại doanh nghiệp . 1.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (NVLTT). * Nội dung chi phí : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là các chi phí về nguyên vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài, vật liệu phụ, nhiên liệu, sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất, chế tạo sản phẩm. Chi phí nguyên vật liệu trực 32
  33. tiếp thường chiếm tỷ trọng lớn trong GTSP, do đó thường được xây dựng định mức chi phí vào tổ chức quản lý theo định mức. * Chứng từ sử dụng: Phiếu nhập kho, hoá đơn kiêm phiếu xuất kho của người bán, chứng từ thanh toán, bảng thanh toán tạm ứng, biên bản kiểm kê vật tư, phiếu báo vật tư còn lại cuối kỳ. * Phương pháp tính giá vật tư tính giá vật tư hàng hoá xuất kho. + Tính giá vật tư hàng hoá xuất kho theo giá vốn thực tế: - Phương pháp nhập trước xuất trước. - Phương pháp đơn giá thực tế bình quân - Phương pháp đích danh - Phương pháp nhập sau xuất trước + Tính giá vật tư hàng hoá theo giá hạch toán * Phương pháp tập hợp: Việc tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp cho các đối tượng có thể tiến hành theo phương pháp trực tiếp hoặc theo phương pháp gián tiếp: + Phương pháp trực tiếp: áp dụng cho các chi phí nguyên vật liệu chỉ liên quan đến một đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất (từng phân xưởng, bộ phận, ) và cho phép quy nạp trực tiếp chi phí vào đối tượng đó. + Phương pháp phân bổ gián tiếp: áp dụng trong trường hợp nguyên vật liệu có liên quan đến nhiều đối tượng khác nhau. Để phân bổ cho các đối tượng cần phải xác định, lựa chọn tiêu thiức phân bổ hợp lý. Tiêu chuẩn phân bổ thường sử dụng là: Chi phí định mức, chi phí kế hoạch. * Tài khoản sử dụng: Để tập hợp và phân bổ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, kế toán sử dụng TK621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, TK này được mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp CPSX vào cuối kỳ phân bổ, kết chuyển toàn bộ để tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp không có số dưe cuối kỳ. * Trình tự các nghiệp vụ kế toán chủ yếu được thể hiện qua sơ đồ sau: 33
  34. TK 152, 153 (142, 611) TK 621 TK 152 (611) (1) Trị giá NVL xuất kho (3) Trị giá NVL còn chưa sử dụng trực tiếp sản xuất và phế liệu thu hồi nhập lại kho TK 111,112, 331, 141 TK 154 (631) (2) Trị giá NVL mua ngoài (4) Cuối kỳ kết chuyển (hoặc phân dùng trực tiếp sản xuất bổ) chi phí NVLTT cho các đối TK 133 tượng chịu chi phí Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ 1.2 .Kế toán chi phí nhân công trực tiếp (CPNCTT). Chứng từ sử dụng: Bảng chấm công, phiếu báo làm việc theo giờ, bảng tổng hợp thời gian lao động, phiếu xác nhận sản phẩm hoàn thành hoặc công việc hoàn thành, hợp đồng giao khoán Phương pháp tập hợp chi phí: Chi phí nhân công trực tiếp thường được tính trực tiếp vào đối tượng chịu chi phí có liên quan. Trường hợp chi phí nhân công trực tiếp có liên quan đến nhiều đối tượng mà không hạch toán trực tiếp được thì trước hết phải tập hợp chung sau đó chọn tiêu chuẩn phân bổ thích hợp (chi phí nhân công định mức, khối lượng sản phẩm sản xuất) cho các đối tượng sử dụng. Tổng chi phí nhân công trực tiếp sản xuất được tập hợp và phân bổ để tính giá thành sản phẩm được căn cứ vào bảng phân bổ tiền lương và các khoản trích theo lương. Các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ được tính vào chi phí nhân công trực tiếp, căn vào tổng số lương công nhân sản xuất và tỷ lệ tính quy định theo quy chế tài chính hiện hành. Tài khoản sử dụng: Để tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp, kế toán sử dụng TK622 – chi phí nhân công trực tiếp. Tài khoản này được mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất vào cuối kỳ kết chuyển, phân bổ toàn bộ để tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp nên không có số dư cuối kỳ. Trình tự một số nghiệp vụ kế toán chủ yếu được thể hiện qua sơ đồ sau: 34
  35. TK 334 TK 622 TK 154 (631) (1) Lương chính, lương phụ phải trả CNSX trong kỳ TK 335 (4) Cuối kỳ kết chuyển (hoặc phân bổ) (2) Trích trước tiền lương chi phí NCTT cho các đối tượng chịu nghỉ phép của CNSX chi phí liên quan TK 338 (3) Trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo tiền lương của CNSX 1.3. kế toán chi phí sản xuất chung(CPSXC). Nội dung chi phí: Chi phí sản xuất chung là chi phí liên quan đến quản lý, phục vụ sản xuất trong phạm vi các phân xưởng, tổ, đội sản xuất như: Chi phí về tiền lương và các khoản khác do nhân viên quản lý phân xưởng, chi phí nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ cho quản lý ở các phân xưởng, chi phí khấu hao TSCĐ dùng cho sản xuất, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác. Phương pháp tập hợp: Các chi phí sản xuất chung thường được hạch toán theo từng địa điểm phát sinh chi phí (phân xưởng, tổ đội sản xuất). Nếu bộ phận sản xuất chỉ tiến hành một loại sản phẩm thì chi phí sản xuất chung được kết chuyển trực tiếp cho sản phẩm đó. Nếu có nhiều loại sản phẩm thì sau khi tập hợp chi phí sản xuất chung đã tiến hành phân bổ chi phí đó cho từng loại sản phẩm theo tiêu thức phân bổ hợp lý (chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, khối lượng sản phẩm sản xuất). Tài khoản sử dụng: Để tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung, kế toán sử dụng TK627 – Chi phí sản xuất chung và chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, vào cuối kỳ phân bổ, kết chuyển toàn bộ để tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp nên không có số dư cuối kỳ. 35
  36. Căn cứ vào bảng phân bổ tiền lương, bảng phân bổ vât liệu – công cụ dụng cụ, bảng phân bổ khấu hao TSCĐ và các chứng từ có liên quan, kế toán tập hợp chi phí sản xuất chung vào bên Nợ TK627. Trình tự kế toán các nghịêp vụ chủ yếu được thể hiện qua sơ đồ sau: TK 334, 338 TK 627 TK 154 (631) (1) Chi phí nhân viên TK 152 (611) (6) Kết chuyển (phân bổ) chi phí (2) Chi phí vật liệu sản xuất các đối tượng liên quan TK 153, 142 (611) (3) Chi phí công cụ – dụng cụ TK 111, 152, TK 214 (4) Chi phí khấu hao TSCĐ TK 111, 112, 141, 331 (7) Các khoản thu giảm (5) Chi phí dịch vụ mua ngoài chi phí sản xuất chung chi phí khác bằng tiền TK 133 Thuế GTGT được khấu trừ 1.4. Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí của các bộ phận sản xuất phụ. Trong các doanh nghiệp ngoài các phân xưởng sản xuất kinh doanh chính còn tổ chức các phân xưởng, các bộ phận sản xuất phụ nhằm cung cấp sản phẩm, lao vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh chính với mục đích tận dụng năng lực sản xuất để sản xuất ra các mặt hàng phụ hoặc kinh doanh phụ nhằm tăng thêm thu nhập của doanh nghiệp. Mọi chi phí hoạt độnh sản xuất kinh doanh phụ khi phát sinh thực tế được tập hợp vào các TK 621, TK 622, TK 627. Cuối kỳ kết chuyển vào TK 154, chi 36
  37. tiết cho phân xưởng hoặc bộ phận sản xuất kinh doanh phụ. Sau đó tính giá thành và phân bổ cho các đối tượng mà sản xuất phụ cung cấp. TK 152, 153 TK 621 TK 154 TK 155 (1) Chi phí NVLTT (4) Kết chuyển (hoặc phân (5) Giá trị sản phẩm bổ) CPNVL cuối kỳ phụ nhập kho TK 334, 338 TK 622 TK 627, 641, 642 (2) Chi phí NCTT (4) Kết chuyển (hoặc phân (5) Giá trị sản phẩm bổ) CPNCTT cuối kỳ phục vụ SXKD chính TK 334, 338, 214, 111 TK 627 TK 632, 157 (3) Chi phí SXC (4) Kết chuyển (hoặc phân (5) Giá trị SP phụ tiêu bổ) CPSXC cuối kỳ thụ ngay, gửi bán 1.5. Các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang. Sản phẩm dở dang là khối lượng sản phẩm, công việc còn đang trong quá trình sản xuất, gia công, chế biến trên các giai đoạn công nghệ hoặc đã hoàn thành một vài quy trình chế biến nhưng vẫn còn phải gia công chế biến tiếp mới trở thành thành phẩm. Đánh giá sản phẩm dở dang là tính toán phần chi phí sản xuất mà sản phẩm dở dang cuối kỳ phải gánh chịu. 1.5.1. Đánh giá sản phẩm dở dang thep chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp. Theo phương pháp này, chỉ tính cho sản phẩm làm dở cuối kỳ phần chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc chi phí vật liệu chính trực tiếp, còn các chi phí gia công chế biến khác tính cả cho sản phẩm hoàn thành trong kỳ. Ddk C vl x (1) Dck S d S tp S d 37
  38. Trong đó Ddk và Dck: Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ và cuối kỳ. Cvl: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (hoặc nguyên vật liệu chính trực tiếp) phát sinh trong kỳ. Stp: Số lượng thành phẩm Sd: Số lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ. Phương pháp này đơn giảm, nhanh chóng nhưng lại kém hiệu quả chính xác, do đó chỉ áp dụng thích hợp trong các doanh nghiệp sản xuất nếu chi phí về nguyên vật liệu trực tiếp hoặc chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất, khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ ít và không có biến động nhiều so với đầu kỳ thì khối lượng tính toán mà vẫn đảm bảo độ chính xác tượng đối cao. Đối với các doanh nghiệp sản xuất có quy trình công nghệ kỹ thuật sản xuất kiểu liên tục, sản phẩm phải trải qua nhiều phân xưởng, giai đoạn chế biến kế tiếp nhau thì sản phẩm làm dở cuói kỳ các giai đoạn sau được đánh giá theo nửa thành phẩm của giai đoạn trước chuyển sang. 1.5.2 Đáng giá sản phẩm dở dang theo sản lượng hoàn thành tương đương. Theo phương pháp này, trước hết cần căn cứ khối lượng sản phẩm dở dang và mức độ chế biến của chúng để tính đổi khối lượng sản phẩm dở dang ra khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. Sau đó, tính toán xác định từng khoản mục chi phí cho sản phẩm dở dang theo nguyên tắc: + Đối với chi phí bỏ vào một lần ngay từ đầu dây chuyền công nghệ (như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp, ) thì tính cho sản phẩm dở dang theo công thức (1). + Đối với các chi phí bỏ dần trong quá trình sản xuất, chế biến (như chi phí nhân công trực tiếp sản xuất, chi phí sản xuất chung) thì tính cho sản phẩm dở dang theo công thức: Ddk C ' x (2) Dck S d S tp S d 38
  39. Trong đó: C: Được tính cho từng khoản mục chi phí tương ứng phát sinh trong kỳ. ’ S d: Là khối lượng sản phẩm đ đã tính đổi ra khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương theo tỷ lệ chế biến hoàn thành (% HT). ’ S d = Sd x %HT. Phương pháp này có độ chính cao nhưng khối lượng tính toánlơn, đòi hỏi phải xác định được mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang. Do vậy, phương pháp này thích hợp cho các doanh nghiệp có khối lượng sản phẩm làm dở cuối kỳ lớn và không đồng đều giữa các kỳ lớn và không đồng đều giữa các kỳ đồng thời chi phí về nguyên vật liệu trực tiếp chiến tỷ tọng không lứon lắm trong toàn bộ chi phí sản xuất. 1.5.3 Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí sản xuất định mức. Phương pháp này áp dụng đối với những doanh nghiệp đã xâu dựng được định mức chi phí sản xuất hợp lý, công tác định mức đảm bảo tính khoa học và kiểm kê được sản phẩm làm dở ở từng giai đoạn. Theo phương pháp này, kế toán căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang đã kiểm kê, xác định mức độ hoàn thành và định mức từng khoản mục chi phí ở từng công đoạn sản xuất tương ứng cho từng đơn vị sản phẩm để tính ra chi phí định mức của khố lượng SPDD ơt từng công đoạn, sau đó tập hợp lại cho từng sản phẩm. Đối với phương pháp này, công việc tính toán nhanh vì có thể lập được các bảng tính sẵn sản phẩm dở dang ở từng giai đoạn công nghệ nhưng lại không chính xác bằng các phương pháp dựa vào chi phí thực tế. 1.5.4 Kế toán tính giá thành sản phẩm hoàn thành trong các doanh nghiệp sản xuất. Tính giá thành sản phẩm là việc sử dụng số liệu chi phí sản xuất đã tập hợp được để tính ra tổng giá thành và giá thành đơn vị của từng đối tượng tính giá thành theo các khoản mục chi phí quy định. 39
  40. Thực chất của việc tính giá thành sản phẩm là viẹc sử dụmg các phương pháp tính toán, pân bổ chi phí cấu thành trong sản phẩm, lao vụ trên cơ sở toàn bộ chi phí sản xuất đã tập hợp được và chỉ tính cho sản phẩm làm dở cuối kỳ. Các phương pháp tính giá thành thường áp dụng a. Phương pháp tính giá thành giản đơn Phương pháp tính giá thành giản đơn còn gọi là phương pháp tính trực tiếp. Theo phương pháp này, ta căn cứ trực tiếp vào chi phí sản xuất đã tập hợp được trong kỳ và giá trị sản phẩm làm dở đầu kỳ, cuối kỳ đã xác định, kế toán tính ra tổng giá thành và giá thành đơn vị. Phương pháp tính giá thành giản đơn áp dụng thích hợp đối với những sản phẩm, công việc có quy trình công nghệ sản xuất giản đơn kép kín, tổ chức sản xuất nhiều, chu kỳ sản xuất ngắn và xen kỹ liên tục, đối tượng tính giá thành tương ứng phù hợp với đối tượng kế toán tập hợp chp sản xuất, kỳ tính giá thành định kỳ hàng tháng (quý) phù hợp với báo cáo. Z = Ddk + C – Dck Trong đó: Z: Tổng giá thành Ddk, Dck: Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ, cuối kỳ C: Tổng chi phí sản xuất đã tập hợp trong kỳ Trường hợp trong kỳ có sản phẩm hỏng không sữa chữa được hù kh tính tổng giá thành, kế toán phải loại trừ giá thành sản phẩm hỏng. b. Phương pháp tính giá thành phân bước. Phương pháp này vận dụng cho các doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục, chu kỳ sản xuất ngắn, sản xuất nhiều. Đối tượng tập hợp chi phí pà từng phân xưởng sản xuất, từng giai đoạn chế biến, đối tượng tính giá thành là thành phẩm ở giai đoạn công nghệ sản xuất cuối cùng hoặc nửa thành phẩm ở từng giai đoạn công nghệ; kỳ tính giá thành là hàng tháng phù hợp với kỳ báo cáo. Do đối tượng tính giá thành có hai trượng hợp nên phương pháp tính giá thành phân bước được chia ra hai phương pháp tương ứng: * Phương pháp tính giá thành phân bước có tính giá thành nửa thành phẩm: 40
  41. Để tính được giá thành của thành phẩm củ thành phẩm ở giai đoạn cuối cùng thù trước tiên kế toán phải lần lượt tính giá thành nửa thành phẩm ở giai đoạn trước kết chuyển snag giai đoạn sau một các tuần tự để tính tiếp giá thành nửa thành phẩm của giai đoạn sau. Cứ tiếp tục như vậy cho đến khi tính được giá thành của nửa thành phẩm ở giai đoạn cuối cùng. Ta có sơ đồ kết chuyển chi phí như sau: Giai đoạn 1 Giai đoạn 2 Giai đoạn n Chi phí nguyên vật Giá thành nửa Giá thành nửa liệu chính bỏ vào thành phẩm giai thành phẩm giai một lần từ đầu đoạn 1 chuyển đoạn (n – 1) sang chuyển sang + + + Chi phí sản xuất Chi phí sản xuất Chi phí sản xuất khác ở giai đoạn 1 khác ở giai đoạn 2 khác ở giai đoạn n Tổng giá thành và Tổng giá thành và Tổng giá thành giá thành đơn vị giá thành nửa và giá thành nửa thành phẩm thành phẩm giai đơn vị của giai đoạn 1 đoạn 2 thành phẩm Znửa TP gđ i = Znửa TP gđ (i-1) + Dđk + CPSXp/sinh gđ i – D ck gđ i. Cứ tiến hành tuần tự như vậy cho đến giai đoạn công nghệ sản xuất cuói cùng để tính tổng giá thành và giá thành đơn vụ của thành phẩm. Phương pháp này áp dụng cho doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục. Nhưng đối tượng tính giá thành chỉ là thành phẩm 41
  42. hoàn thành ở giai đoạn cuối cùng của quy trình cong nghệ. Như vậy chỉ cần tính toán chính xác phần chi phí sản xuất của từng giai đoạn nằm trong thành phẩm (chi tiết theo từng khoản mục), sau đó kết chuyển song song từng khoản mục CPSX ở các giai đoạn trong thành phẩm ta có được giá thành thành phẩm Ta có sơ đồ minh hoạ sau: CPSX phát sinh ở CPSX phát sinh ở CPSX phát sinh ở giai đoạn 2 giai đoạn n giai đoạn 1 CPSX giai đoạn 1 CPSX giai đoạn 2 CPSX giai đoạn n trong TP trong TP trong TP Kết chuyển song song từng khoản mục Giá thành sản xuất Chi phí sản xuất ở từngc ủagiai th ànhđoạn ph ẩmtrong thành phẩm (theo từng khoản mục) được xác định theo công thức: CPSP làm dở đầu kỳ + CPSX Chi phí sản x Thành xuất giai = SPHT giai đo ạn i + SP l àm Tuỳ theo phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ trong doanh nghiêp mà sản phẩm làm dở phải quy đổi theo mức độ hoàn thành hay không. sau đó kết cuyển song song từng khoản mục để tính giá thành củ thành phẩm theo công thức: n  Giá thành thành phẩm = i 1 Chi phí sản xuất giai đoạn i c. Phương pháp tính giá thành có loại trừ CPSX sản phẩm phụ. Phương pháp này áp dụng thích hợp trong trường hợp cùng một quy trình sản xuất sản phẩm đồng thời với việc chế tạo sản phẩm chủ yếu của doanh nghiệp còn có sản phẩm phụ. Sản phẩm phụ phải có giá trị sử dụng, chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng chi phí (dưới 10%). 42
  43. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất trong trường hợp này là toàn bộ quy trình sản xuất còn đối tượng tính giá thành là sản phẩm chính đã hoàn thành. Trên cơ sở chi phí sản xuất đã tập hợp được kế toán trừ đi chi phí sản xuất phụ tính theo quy ước sẽ tính được giá thành sản phẩm chính. Chi phí sản xuất sản phẩm phụ có thể tính theo chi phí sản xuất kế hoạch hoặc giá thành kế hoặch hoặc lấy giá bán trừ đi lợi nhuận định mức và thuế. Tổng giá thành thực tế CPSXSP làm CPSXSP CPSXSP làm = + CPSX của sản phẩm chính dở đầu kỳ trong kỳ dở cuối kỳ SP phụ d. Phương pháp tính giá thành theo đơn đặt hàng. Phương pháp này áp dụng thích hợp cho doanh nghiệp tổ chức sản xuất đơn chiếc loại nhỏ, vừa theo đơn đặt hàng. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là đơn đặt hàng đã hoàn thành. Nếu trong tháng đơn đặt hàng chưa hoàn thành thì hàng tháng vẫn phải mởi sổ kế toán để tập hợp chi phí cho đơn đặt hàng đó để khi hoàn thành tổng cộng chi phí các tháng lại có vật tư của đơn đặt hàng. e. Phương pháp tính giá thành theo hệ số. Phương pháp này áp dụng trong trường hợp cùng một quy trình coong nghệ sản xuất với cùng một loại nguyên vật liệu tiêu hao thu được nhiều loại sản phẩm khác nhau. Đối tượng tập hợp chi phí là toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất còn đối tượng tính giá thành là từng loại sản phẩm hoàn thành. - Căn cứ vào khối lượng sản phẩm từng loại và hệ số giá thành đã quy định để quy đổi ra sản lượng sản phẩm tiêu chuẩn ( sản phẩm hệ số = 1). QH = Tổng Qi nhân với Hi. Trong đó: QH: Tổng sản lượng quy đổi. Qi: Sản lượng thực tế của loại sản phẩm i Hi: Hệ số quy đổi cho loại sản phẩm i - Tính hệ số phân bổ chi phí cho từng loại sản phẩm: Hệ số phân bổ chi Sản lượng quy đổi sản phẩm i = 43
  44. phí sản phẩm i Tổng sản lượng quy đổi - Tính tổng giá thành thực tế của từng loại sản phẩm: Tổng giá Giá trị sản Chi phí sản Giá trị sản Hệ số phân thành sản = phẩn dở + xuất phát - phẩm dở dang x bổ chi phí phẩm i dang đầu kỳ sinh trong kỳ cuối kỳ sản phẩm i f. Phương pháp tính giá thành theo tỷ lệ: Phương pháp này áp dung trong trường hợp cùng một quy trình công nghệ sản xuất, kết quả thu được là một nhóm sản phẩm cùng loại với những chủng lại, quy cách, phẩm chấp khách nhau. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất của nhóm sản phẩm, đối tượng giá thành là từng quy cách, chủng loại sản phẩm. Để tính được giá thành từng quy cách, chủng loại ta phải chọn tiêu chuẩn phân bổ hợp lý để phân bổ giá thành cho cả nhóm. Tiêu chuẩn phân bổ có thể là giá thành kế hoạch hay giá thành đinhh mức. Tỷ lệ tính giá Giá thành sản phẩm Chi phí sản xuất Giá trị sản phẩm thành từng = dở dang đầu k + phát sinh trong kỳ - dở dang cuối kỳ khoản mục Tiêu chuẩn phân bổ Dựa vào tỷ lệ phân bổ giá thành ta sẽ xác định được giá thành thực tế cho từng quy cách sản phẩm theo từng khoản mục, theo cách sau: Giá thành thực Tiêu chuẩn phân bổ = x Tỷ lệ tính giá thành tế tưng quý từng quy cách g. Phương pháp tính giá thành theo định mức. Phương pháp này áp dụng cho các doanh nghiệp đã xây dựng được hệ thống định mức kinh tế kỹ thuật chính xác, hợp lý, công tác quản lý định mức đã đi vào nề nếp, đã tiến hành tập hợp chi phí theo định mức. Công thức xác định: Giá thành Giá thành Chênh lệch do Chênh lệch do = ± ± thực tế định mức thay đổi định mức thoát ly định mức Tính giá thành sản phẩm theo định mức có tác dụng lớn trong việc kiểm tra tình hình thực hiện định mức, dự toán chi phí sản xuất, tình hình sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả hay lãng phí chi phí sản xuất, giảm bớt được khối lượng ghi chép và tính toán của kế toán, để nâng cao hiệu quả kế toán. 44
  45. III. Các loại chi phí diễn ra tại doanh nghiệp . 1. Kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Nội dung: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ở Xí nghiệp Hoá Dược gồm chi phí về nguyên vật liệu chính (cồn, H2SO4, HCl, BaCl2, NaOH, Na2CO3, ), vật liệu phụ (xi, parafin, túi giấy, ), bao bì (Bao PVC, túi PE, ). Đó là những chi phí dùng trực tiếp để tạo ra sản phẩm. Toàn bộ nguyên vật liệu trực tiếp bỏ vào một lần từ đầu vào dây chuyền công nghệ. Tài khoản sử dụng: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp phát sinh trong kỳ được tập hợp ghi chép và hạch toán vào bên Nợ TK 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp”. Đồng thời ghi Có TK 152 “Nguyên vật liệu” (chi phí tiểu khoản TK 152.1 “Nguyên vật liệu chính”, TK155.2 “Vật liệu phụ”, TK 152.3 “Nhiên liệu”, TK152.4 “Phụ tùng”, TK 152.7 “Bao bì”). Cuối tháng kế toán thực hiện việc kết chuyển chi phí đã tập hợp được vào bên Nợ TK 154 “ Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”. Với đặc điểm là sản xuất khối lượng sản phẩm lớn và đa dạng cùng với các loại nguyên liệu khác nhau thì để quản lý chặt chẽ việc sử dụng nguyên vật liệu trong sản xuất, phòng kỹ thuật nghiên cứu đã xây dựng hệ thống định mức vật tư đối với từng mặt hàng và theo dõi giám sát hàng tháng cùng với các phòng ban như phòng kế hoạch, phòng tài vụ. Quá trình theo dõi giám sát hàng tháng cùng với các phòng ban như phòng kế hoạch, phòng tài vụ. Qúa trình theo dõi quản lý và hạch toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được thưc hiện như sau: Hàng tháng, phòng kế hoạch cung tiêu sẽ lập kế hoạch sản xuất sản phẩm trong tháng và tính ra định mức tiêu hao nguyên vật liệu cho từng đơn vị sản phẩm. Trên cơ sở đó xác định lượng vật liệu định mức để sản xuất ra từng loại sản phẩm. Phòng sẽ căn cứ vào nhiệm vụ sản xuất của tháng và định mức vật tư kỹ thuật để lập ra “Phiếu lĩnh định mức vật tư”. Phiếu này được lập với cả nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ và bao bì sử dụng cho sản xuất sản phẩm. Cụ thể trong tháng 2/2002 phòng kế hoạch cung tiêu đã lập ra phiếu lĩnh định mức cho sản phẩm BaSO4, như sau: 45
  46. Phiếu lĩnh định mức được lập theo từng mặt hàng bao gồm tất cả các vật liệu cần thiết để sản xuất sản phẩm. Nội dung là phản ánh về số lượng theo định mức (do phòng kế hoạch cung tiêu ghi), số lượng thực lĩnh (do tổ sản xuất ký), và phần giá trị (do phòng tại vụ ghi). * Các phân xưởng, các tổ sản xuất định kỳ sẽ nhận nguyên vật liệu theo định mức. Thông thường số lượng vật liệu thực lĩnh là phù hợp với số lượng định mức, tuy nhiên số NVL cấp phát có thể nhỏ hơn hoặc lớn hơn do kế hoạch sản xuất được điều chỉnh giảm hoặc tăng. Tại các tổ sản xuất, để phục vụ cho việc tạp hợp chi phí nguyên vật liệu chính cho từng mặt hàng, cuối tháng căn cứ vào số liệu tổng kết có sự kiểm tra của nhóm kiểm kê, các tổ trưởng làm sổ “Báo cáo sử dụng nguyên vật liệu” của từng sản phẩm và nộp cho phòng tại vụ (Biểu số 2). Sổ thống kê nói rõ số lượng NVL lĩnh, xuất dùng và tồn đầu tháng, cuối tháng, định mức kế hoặch, định mức thực hiện. Cụ thể trong tháng 2/2002, căn cứ vào số vật tư lĩnh, số sử dụng thể hiện trong sổ pha chế và số tồn khi kiểm kê cuối tháng, tổ trưởng tổ BaSO4 làm báo cáo thống kê theo dõi sử dụng nguyên vật liệu theo mẫu sau: 46
  47. Cuối tháng, sau khi hoàn thành Báo cáo sử dụng vật tư đối với số lượng lĩnh, dùng, còn của tất cả các loại nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ và bao bì cho các sản phẩm sản xuất trong tổ thì tổ trưởng sẽ gửi lên cho phòng kế toán. Căn cứ vào số lượng và giá tiền vật liệu ghi trên “Phiếu lĩnh định mức vật tư” kế toán tập hợp chi phí tiến hành tổng hợp phần vật liệu lĩnh vào Sổ nháp “Nhập vật liệu” theo chỉ tiêu từng loại nguyên liệu. Sau đó lấy số tổng cộng đưa vào cột nhập (cả số lượng và giá tiền) thể hiện trên “Bảng tổng hợp xuất dùng NVL “ (Biểu số 3). Cắn cứ vào số tồn đầu kỳ và số nhập trong kỳ để tính giá vật liệu xuất trong kỳ theo công thức: Đơn giá bình quân Giá trị từng loại nguyên Giá trị từng loại nguyên của từng loại nguyên = liệu tồn đầu kỳ + liệu nhập trong kỳ liệu xuất trong kỳ Số lượng từng loại + Số lượng từng loại nguyên liệu tồn đầu kỳ nguyên liệu nhập trong kỳ * Số lượng nguyên liệu sử dụng của từng loại sản phẩm được lấy từ cột sử dụng ở sổ “Báo cáo sử dụng nguyên liệu” để ghi vào cột số lượng sổ “Sử dụng nguyên vật liệu” (Biểu số 4). Sau đó lấy đơn giá vừa tính nhân với số lượng dùng để ghi vào cột số tiền cùng bảng. Số lượng xuất dùng của tất cả các loại nguyên vật liệu được lấy từ sổ nháp “Xuất dùng nguyên liệu” cũng được tập hợp theo chỉ tiêu từng loại nguyên liệu với cả số lượng và giá tiền. Sau đó lấy số tổng cộng xuất dùng của từng loại để ghi vào cột xuất dùng trên Bảng tổng hợp xuất dùng NVL (cả số lượng và giá tiền), từ đó tính được số dư cuối kỳ của nguyên vật liệu xuất dùng và đó chính là số dư của TK 154 – NVL. Cụ thể dưới đây là “ Bảng tổng hợp xuất dùng nguyên vật liệu tháng 2) và “Bảng sử dụng nguyên vật liệu” của mặt hàng BaSO4 đơn tháng 2 như sau: 47
  48. Ngoài phần nguyên liệu chính, vật liệu phụ, bao bì, để sản xuất một số sản phẩm còn có phần xuất khác được hạch toán vào chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, đó là một số thành phẩm sau khi nhập kho được sử dụng làm nguyên vật liệu để sản xuất các sản phẩm khác. Trong tháng 2 có phần xuất thành phẩm để sản xuất với giá trị là 33.692.231 đ (Biểu số 3). Cách tính phần nhập trong kỳ, đơn giá xuất dùng và giá trị xuất, tồn cuối kỳ của phần xuất thành phẩm cũng được tính đối với nguyên vật liệu. Căn cứ vào các phiếu lĩnh định mức vật tư và phiếu xuất kho của nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ đã được ghi rõ đối tượng sử dụng, kế toán lập bảng phân bổ nguyên – vật liệu, công cụ dụng cụ (Bảng phân bổ số 2 – Biểu số 5) . Từ bảng phân bổ số 2 làm căn cứ để ghi vào nhật ký chứng từ số 7. Các bút toán phản ánh chi phí nguyên vật liệu trực tiếp toàn doanh nghiệp được ghi như sau: + Xuất kho nguyên vật liệu và thành phẩm đưa vào sản xuất: Nợi TK 621 : 396.584.944 Có TK 152 : 362.892.713 Có TK 155 : 33.692.231 (trong đó chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tập hợp cho sản phẩm BaSO4 là 33.074.617đ 2. Kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp * Nội dung: Chi phí nhân công trực tiếp ở Xí nghiệp Hoá Dược là những khoản tiền phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm, trực tiếp thực hiện các lao vụ dịch vụ bao gồm lương chính, lương phụ và các khoản phụ cấp có tính chất tiền lương, các khoản trích theo lương theo quy định hiện hành. * Tài khoản sử dụng: Để phản ánh toàn bộ các khoản chi phí này, kế toán sử dụng TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”. Tài khoản này được tập chung cho tất cả các phân xưởng, sau đó sẽ được phân bổ cho từng sản phẩm để xác định giá thành; đồng thời để phục vụ cho việc hạch toán tiền lương, tập hợp chi phí nhân công trực tiếp kế toán sử dụng TK 334 – “Phải trả cho nhân công viên”, TK 338 – “Phải trả phải nộp khác” trong đó được mở chi tiết. 48
  49. TK 338.2 : KPCD (2% tiền lương thực tế) TK 338.3 : BHXH (15% tiền lương cơ bản) TK 338.4 : BHYT (2% tiền lương cơ bản) * Hình thức tiền lương: Là doanh nghiệp sản xuất vật chất, tiền lương phải trả gắn liền với kết qủa lao động mà công nhân đã thực hiện. Để phù hợp với điều kiện hiện nay, ở Xí nghiệp đang áp dụng hai hình thức trả lương cho: + Hình thức trả lương theo sản phẩm: Hình thức này áp dụng cho công nhân sản xuất, lương phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất được tính cho mỗi tổ sản xuất theo công thức sau: Tiền lương trả cho Số lượng thành Đơn giá lương đơn công nhân trực tiếp = phẩm nhập kho x vị sản phẩm + Hình thức trả lương theo thời gian: áp dụng cả đối với lao động trực tiếp và lao động gián tiếp. - Đối với lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm: Đây là những khoản lương bổ sung bao gồm lương công nhân nghỉ phép, vệ sinh nhà xưởng, máy móc thiết bị, lương hội họp, học tập an toàn lao động. Xí nghiệp căn cứ vào mức lương theo cấp bậc để tính toán trả lương cho công nhân sản xuất về các khoản lương bổ sung này. - Đối với lao động gián tiếp: Tiền lương phải Mức lương tối thiểu x Hệ số lương Số ngày làm việc = x trả theo thời gian Số ngày làm việc chế độ (26) thực tế trong tháng * Cơ sở tính lương: Các chứng từ hạch toán lao động, kết quả lao động thực tế của Xí nghiệp và các quy định của Nhà nước. Xí nghiệp áp dụng hình thức trả lương theo sản phẩm, trả theo số lượng và chất lượng hoàn thành. Lương sản phẩm áp dụng cho công nhân trực tiếp sản xuất trong Xí nghiệp, ta có quy trình tập hợp chi phí nhân công trực sản xuất như sau: - Tại các phân xưởng, dựa vào kế hoạch sản xuất sản phẩm, tổ trưởng các tổ sản xuất ngoài việc đôn đốc công nhân trong tổ thực hiện phần việc của mình đảm bảo theo đúng tiến độ yêu cầu kỹ thuật, còn theo dõi tình hình lao động của 49
  50. từng công nhân trong tổ để làm căn cứ chấm công. Cuối tháng tổng hợp bảng chấm công gửi lên phòng tổ chức. - Căn cứ vào bảng chấm công của các tổ sản xuất do phân xưởng đưa lên, phòng tổ chức hành chính tiến hành tính ngày công sau đó chuyển sang phòng tài vụ cho kế toán tiền lương căn cứ vào đó để tính lương. - Kế toán tiền lương căn cứ vào “ Bảng chấm công” của các tổ sản xuất, đồng thời căn cứ vào cấp bậc của cán bộ công nhân để tính toán vào “Bảng thanh toán tiền lương” (Biểu số 6). Căn cứ vào bảng thanh toán tiền lương của các tổ sản xuất, kế toán lập “Bảng tổng hợp lương” - Cuối tháng căn cứ vào số lượng sản phẩm sản xuất hoàn thành nhập kho do quản đốc phân xưởng đưa lên (Biểu số 8), phòng tổ chức tiến hành tính lương sản phẩm căn cứ vào đơn giá tiền lương, lương bổ sung và lập “Bảng thanh toán tiền lương theo sản phẩm” (Biêu số 9). Sau đó phòng tổ chức lại chuyển “Bảng thanh toán tiền lương theo sản phẩm” về lại phòng kế toán để kế toán tiền lương căn cứ vào đó để trả lương cho công nhân sản xuất. Bảng này không dùng để tập hợp vào “Bảng phân bổ tiền lương và BHXH”. - Căn cứ vào “Bảng tổng hợp lương”, “Bảng thanh toán lương theo sản phẩm” để tính toán việc trả lương cho các tổ sản xuất của các phân xưởng, của nhân viên quản lý doanh nghiệp hay bộ phận bán hàng. Hiện nay đối với công nhân sản xuất, Xí nghiệp áp dụng hình thức trả lương theo sản phẩm và lương thời gian (lương bổ sung) thì tổng số lương phải trả cho công nhân ở các phân xưởng trong tháng 2 là: 26.987.798 + 12.056.768 + 15.497.266 = 54.541.832đ. Kế toán căn cứ vào bảng tổng hợp lương để theo dõi việc tạm ứng lương trong kỳ cho công nhân sản xuất. Theo các biểu 9a, 9b, 9c, trong tháng 2 toàn bộ tiền lương đã trả cho công nhân ở các phân xưởng, các tổ sản xuất là: 22.244.259 + 9.543.590 + 7.363.397 = 39.151.246đ. Trong khi đó tổng số tiền lương phải trả cho công nhân sản xuất theo sản phẩm là: 54.431.221đ. Do vậy số tiền phải trả thêm cho công nhân sản xuất là: 54.541.832 – 39.151.246 = 15.390.586đ. 50
  51. Kế toán không căn cứ vào bảng tổng hợp lương để tập hợp vào “Bảng phân bổ tiền lương và BHXH” mà chỉ sử dụng để theo dõi và chi trả lương thực tế cho công nhân sản xuất và các phòng ban, bộ phận khác. Việc tập hợp chi phí nhân công trực tiếp để lên bảng phân bổ tiền lương do phòng tổ chức căn cứ vào kế hoạch sản xuất sản phẩm để xây dựng lên quỹ lương cho một năm. Cụ thể căn cứ vào số lượng sản phẩm thực tế trong tháng, tình hình tiêu thụ sản phẩm, Kế toán trưởng quyết định phân bổ tiền lương tháng 2 là 120.000.000đ, BHXH, BHYT, KPCĐ là 17.500.000đ. Với khoản tiền lương và khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ đó, kế toán tiền lương tiến hành phân bổ cho các đối tượng như: chi phí nhân công trực tiếp, chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí quản lý doanh nghiệp và chi phí bán hàng. Các số liệu phân bổ này được tập hợp vào “Bảng phân bổ tiền lương và BHXH” (Bảng phân bổ số 1 – Biểu số 10). Số liệu từ bảng phân bổ này làm căn cứ để lập nhật ký chứng từ số 7 kế toán ghi: Nợ TK 622 : 99.310.000 Có TK 334 : 99.310.000 Nợ TK 622 : 14.267.000 Có TK 338 : 14.267.000 3. Phí sản xuất Kế toán tập hợp chi chung (CPSXC): * Nội dung: CPSXC tại Xí nghiệp Hoá Dược gồm các khoản sau: - Chi phí nhân viên quản lý phân xưởng - Chi phí nguyên vật liệu, CC – DC dùng chung cho phân xưởng. - Chi phí khấu hao TSCĐ thuộc phân xưởng sản xuất. - Chi phí dịch vụ mua ngoài như điện, nước, - Chi phí khác bằng tiền * Tài khoản sử dụng: Để tập hợp CPSXC, kế toán sử dụng TK 627 – “Chi phí sản xuất chung”. ở Xí nghiệp Hoá Dược, TK 627 không mở các tài khoản cấp 2 phản ánh chi tiết mà chỉ để phản ánh tổng hợp các nội dung chi phí trên. + Chi phí nhân viên quản lý phân xưởng: 51
  52. Chi phí nhân viên quản lý phân xưởng phản ánh các chi phí liên quan và phải trả cho nhân viên Xí nghiệp “Quản đốc phân xưởng, thủ kho” bao gồm: Chi phí tiền lương, tiền công, các khoản phụ cấp phải trả, phải tính cho quản đốc phân xương, thủ kho. Hàng tháng, kế toán tiền lương căn cứ vào số tiền lương phân bổ theo tháng là 120.000.000đ và số BHXH, BHYT, KPCĐ là 17.500.000đ kế toán phân bổ cho các đối tượng đó là chi phí nhân viên quản lý phân xưởng. Chi phí này được thể hiện trên “Bảng phân bổ tiền lương và BHXH” (Bểu số 10). Cụ thể tháng 2 chi phí nhân viên quản lý phân xưởng tập hợp được là: Nợ TK 627 : 6.128.200 Có TK 334 : 5.300.000 Có TK 338 : 828.200 + Chi phí vật liệu, công cụ dụng cụ: Chi phí vật liệu gồm các loại phụ tùng thay thế, nhiên liệu dùng để sửa chữa, bảo dưỡng máy móc, thiết bị của các phân xưởng sản xuất; còn chi phí công cụ dụng cụ gồm các loại công cụ dụng cụ lao động nhỏ phục vụ sản xuất như chổi rửa, quần áo bảo hộ, gang tay. Kế toán căn cứ vào các phiếu lĩnh định mức vật tư và phiếu xuất kho của công cụ dụng cụ đã được ghi rõ đối tượng sử dụng để tiến hành tổng hợp số lượng và giá trị nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ. Số liệu này được phản ánh trên bảng phân bổ số 2 “Bảng phân bổ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ” (Biểu số 5). Cụ thể trong tháng 2/2002 chi phí vật liệu, công cụ dụng cụ phục vụ cho công tác sản xuất ở phân xưởng (tập hợp chung cho tất cả các phân xưởng sản xuất) là: Nợ TK 627 : 27.840.295 Có TK 152 : 25.522.291 Có TK 153 : 2.318.004 + Chi phí khấu hao tài sản cố định (TSCĐ). Chi phí khấu hao TSCĐ phục vụ cho sản xuất trong Xí nghiệp bao gồm khấu hao máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, nhà xưởng vật kiến trúc, thiết bị dụng cụ quản lý những TSCĐ này đều có giá trị sử dụng lớn, thời gian sử dụng 52
  53. lầu dài. Để phục vụ cho việc tính trích khấu hao, theo dõi tình hình thiện có của TSCĐ cũng như sổ khấu hao TSCĐ kế toán sử dụng TK 211 – “TSCĐ hữu hình “, TK 214 “Hao mòn TSCĐ”. Việc tính toán và trích hấu hao TSCĐ tại Xí nghiệp Hoá Dược được xác định căn cứ vào thời gian dử dụng và nguyên giá của TSCĐ , kế toán tiến hành việc khấu hao theo quyết định 166 /1999 QĐ-BTC với phương pháp khấu hao được thực hiện là phương pháp tuyến tính ( bình quân theo thời gian). Do đó mức khấu hao TSCĐ được tính theo công thức sau : Mức khấu hao Nguyên gía TSCĐ = năm của TSCĐ Thời gian sử dụng Mức khấu hao Mức khấu hao năm của TSCĐ = tháng của TSCĐ 12 tháng Vì tại Xí nghiệp , TSCĐ ít biến động nên để giảm bớt tính toán mà vẫn đảm bảo được chính xác , đúng đắn của số liệu thì việc trích khấu hao hàng tháng trên cơ sở số khấu hao TSCĐ của tháng trước , số khấu hao TSCĐ tăng ( giảm ) tháng này . Số khấu hao Số khấu hao Số khấu hao Số khấu hao TSCĐ trích = TSCĐ trích + TSCĐ tăng - TSCĐ giảm tháng này tháng trước tháng này tháng này Cụ thể có tài liệu về mộ số TSCĐ trong Xí nghiệp như sau : Tài sản cố định Nguyên giá (đ) Thời gian sử dụng Nhà hội trường 331.478.338 25 năm Trạm biến thế 135.241.000 12 năm Máy vi tính 7.166.450 8 năm Nồi cơ hở Inox 29.180.952 10 năm Cách tính với nhà hội trường Mức khấu hao 331.478.338 = = 13.259.133 đ năm của TSCĐ 25 53
  54. Mức khấu hao 13.259.133 = = 1.104.928 đ tháng của TSCĐ 12 Đối với các tài sản cố định khác cách tính tương tự như trên . cuối tháng , căn cứ vào nơi sử dụng tài sản cố định và số khấu hao ở từng bộ phận kế toán tiến hành lập “ Bảng tính và phân bổ khấu hao “ (bảng phân bổ số 3 –Biểu ố 11 ). Số liệu từ bảng phân bổ này làm cứ để lập NKCT số 7 . Trong tháng 2 do không có sự biến động tăng, giảm về tài sản cố định nên chi phí khấu hao tài sản cố định được tính vào chi phí sản xuất chung là : Nợ TK 627 :6.271.702 Có TK 214 : 6.271.702 Dưới đây là bảng tính và phân bổ khấu hao tài sản cố định tháng 2/ 2002 : + Chi phí mua ngoài: ở Xí nghiệp Hoá Dược, chi phí dịch vụ mu ngoài phục vụ cho hoạt động sản xuất của các phân xưởng chủ yếu là chi phí về điện, nước, chi phí vận chuyển nội bộ trong Xí nghiệp như từ kho này sang kho khác, từ phân xưởng này sang phân xưởng khác, chi phí về sửa chữa máy móc thiết bị, Khi các chi phí này phát sinh, kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành căn cứ vào các chứng từ gốc tổng hợp, phân loại và lên “Nhật ký – chứng từ số 1” và “Nhật ký – chứng từ số 2” và “Nhật ký – chứng từ số 10”. Cụ thể chi phí dịch vụ mua ngoài tập hợp được cho tháng 2 năm 2002 như sau: Nợ TK 627 : 11.332.454 Nợ TK 133 : 1.056.700 Có TK 111 : 12.389.154 Nợ TK 627 : 29.807.351 Nợ TK 133 : 2.436.423 Có TK 112 : 32.243.774 Nợ TK 627 : 16.376.364 Nợ TK 133 : 261.466 Có TK 141 : 16.637.830 + Chi phí khác bằng tiền: 54
  55. Toàn bộ các chi phí ngoài các chi phí dịch vụ mua ngoài ở Xí nghiệp được tập hợp chung vàp khoản chi phí khác bằng tiền như chi phí mưa chổi làm vệ sinh, chi phí mưa dầu hoả, Các chi phí này phát sinh được kế toán căn cứ vào các chứng từ như phiếu chi tiền mặt để tập hợp vào sổ quỹ tiền mặt, sau đó được tập hợp vào Nhật ký – chứng từ số 1. Trong tháng 2 chi phí khác bằng tiền tập hợp được từ các chứng từ gốc là : Nợ TK 627 : 18.348.746 Nợ TK 133 : 1.526.394 Có TK 111 : 19.875.140 Số liệu này sẽ được tập hợp vào Nhật ký – chứng từ số 7. + Chi phí về thuế nàh đất: Căn cứ vào mức thuế nhà đất phải nộp cho Nhà nước 1 năm của Xí nghiệp là 200.290.000đ, kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành phân bổ khoản thuế này vào chi phí sản xuất chung của tháng 2 là 20.145000 đ, phần ghi, Nợ TK 627 : 20.145.000 Có TK 3337: 20.145.000 4. Tập hợp chi phí sản xuất toàn Xí nghiệp. Định kỳ vào cuối tháng, sau khi đã có đầy đủ những chứng từ liên quan: các bảng phân bổ, các bảng kê, NKCT kế toán tiến hàng tổng hợp và kết chuyển những chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất sang bên nợi TK 154 – “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”: + Cuối kỳ kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Nợ TK 154 :396.584.944 Có TK :396.584.944 + Cuối kỳ kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp: Nợ TK 154 : 133.577.000 Có 622 : 113.577.000 + Cuối kỳ kết chuyển xp sản xuất chung: Nợ TK 154 : 136.250.112 55
  56. Có TK 627 : 136.250.112 Do đối tượng tập hợp chi phí là toàn Xí nghiệp nên kế toán không sử dụng bảng kê 4 để “ tâph hợp chi phí sản xuất theo phân xưởng” mà chỉ sử dụng NKCT số 7. và để giảm việc ghi chép, Xí nghiệp không sử dụng bảng kê 5 “Tập hợp chi phí bán hàng”; bảng kê 6 “Chi phí trả trước, chi phí phải trả”; NKCT sẽ phản ánh toàn bộ chi phí sản xuất phát sinh trong tháng. Trích nhật ký chứng từ số 7 tháng 2/2002, Sổ cái một số TK IV. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang. Thông thường ở Xí nghiệp hầu như không có sản phẩm dở dang đang cuối kỳ nên Xí nghiệp không tổ chức công tác đánh giá sản phẩm làm dở cuối kỳ. Tuy nhiên trong quá trình sản xuất do những nguyên nhân về kỹ thuật hoặc do một số nguyên nhân nào đó làm gián đoạn các quy trình sản xuất làm cho các sản phản ứng hoá học không xảy ra hoàn toàn nên tạo ra sản phẩm dở dang. Do vậy, khi có tuỳ thuộc vào tính chất của sản phẩm có sản phẩm dở dang mà phòng nghiên cứu kỹ thuật đánh giá mức độ hoàn thành là bao nhiêu phần trăm. Khi đó sản phẩm dở dang được đánh giá như sau: Tổng chi phí NVLTT của từng loại sản phẩm có sản phẩm dở dang Chi phí nguyên vật Số lượng liệu trực tiếp của = x sản phẩm Số lượng sản Số lượng sản dở dang sản phẩm dở dang phẩm hoàn thành phẩm dở dang Chi phí nhân công Tổng chi phí nhân công trực tiếp Số lượng sản trực tiếp của = x phẩm dở dang quy đổi sản phẩm dở dang Tổng số sản phẩm quy đổi Chi phí sản xuất Tổng chi phí sản xuất chung Số lượng sản phẩm dở dang chung của sản = x quy đổi phẩm dở dang Tổng số sản phẩm quy đổi Trong đó: 56
  57. Số lượng sản phẩm Số lượng sản phẩm = x Hệ số qui đổi nhập kho quy đổi nhập kho Tổng sản phẩm Số lượng sản phẩm Số lượng sản phẩm = + quy đổi nhập kho quy đổi dở dang quy đổi Số lượng sản phẩm Số lượng sản % hoàn thành xHệ số quy đổi x dở dang quy đổi = phẩm dở dang sản phẩm dở dang Hệ số quy đổi sản phẩm chuẩn do Xí nghiệp xy dựng trong đó là mặt hàng DEP nước có hệ quy đổi là 1, các tính như sau: Hệ số quy đổi Năng suất lao đoọng theo hiện vật của sản phẩm chuẩn = của sản phẩm i Năng suất lao động theo hiện vật của sản phẩm i Chẳng hạn: BaSO4 có năng suất lao động theo hiện vật là 1,119 DEP nước có năng suất lao đoọng theo hiên vật là 0,83 Ta tính được hệ số quy đổi của sản phẩm BaSO4 là: 0,83 = 0,7417 1,119 Cụ thể chi phí sản xuất kinh doanh dở dang đầu tháng 2 của toàn Xí nghiệp là: 265.615.047 đ bao gồm: CPNVLTT: 209.403.278 đ và CPSPDD: 56.211.769đ Đối với sản phẩm BaSO4: + Đầu tháng 2 có 8 sản phẩm dở dang (mức độ hoàn thành 100% CPNVLTT – giá trị này tính được là 62.370 đ, 65% CPNCTT – giá trị này tính được là 13.180đ, 65% CPSXC – giá trị này tính được là: 12.648 đ). + Khối lượng mới đưa vào sản xuất và hoàn thành ngay trong tháng: 3.968 sản phẩm BaSO4 (do đó khối lượng sản phẩm hoàn thành nhập kho trong tháng là 3.976 sản phẩm), còn lại 106,5 sản phẩm dở dang (mức độ hoàn thành 100% CPNVLTT, 80%CPNCTT và CPSXC). Vì vậy, áp dụng các công thức trên thì giá trị sản phẩm dở dang của sản phẩm BaSO4 được tính như sau: 57
  58. - Tổng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp trong tháng bao gồm chi phí nguyên vật liệu trựctiếp phát sinh tháng 2 cộng với chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tính cho 8 sản phẩm dở dang cuối tháng 1 chuyển sang, do đó chi phí nguyên vật liệu trựctiếp tính cho 106,5 sản phẩm dở dang tháng 2 là: 33.074.617 + 62.370 x 106,5 = 864.443 đ 3976 + 106,5 - Tổng số sản phẩm quy đổi trong tháng 2 là 38.233 (sp) - Tổng chi phí nhân công trực tiếp tháng 2 là 113.577.000 - Tổng chi phí sản xuất chung tháng 2 là 136.250.112 Hệ số quy đổi của sản phẩm BaSO4 là 0,7417 Số lượng sản phẩm dở dang quy đổi là: 106,5 x 0,7417 x 80% = 63 (sp) - Chi phí nhân công trực tiếp tính cho 106,5 sản phẩm dở dang là: (113.577.000/38.233) x 63 = 187.173đ - Chi phí sản xuất chung tính cho 106,5 sản phẩm dở dang là: (113.250.112/38.233) x 63 = 224.532đ - Tổng chi phí tính cho 106,5 sản phẩm dở dang là: 864.443 + 187.173 + 224.532 = 1.276.148đ V. Phương pháp tính giá thành sản phẩm dở dang ở Xí nghiệp Hoá Dược. Xuất phát từ đặc điểm tổ chức sản xuất, đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành đã xác định ở trên, Xí nghiệp Hoá Dược áp dụng phương pháp tính giá thành theo phương pháp hệ số. Trong quá trình sản xuất, do chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tiêu hoa trong kỳ đã được tập hợp riêng cho từng sản phẩm nên khi tính giá thnàh thì các tổng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tính cho từng sản phẩm được phản ánh thẳng vào bảng tính giá thành của sản phẩm đó mà không cần qua phân bổ. Còn chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung không tập hợp riêng cho từng sản phẩm cụ thể nên kế toán phải tiến hành phân bổ cho từng sản phẩm theo hệ số quy đổi. 58
  59. Sau đó mới tính tổng giá thành của từng loại sản phẩm. Các bước tính giá thành sản phẩm tại Xí nghiệp Hoá Dược được thể hiện qua sản phẩm BaSO4 như sau: - Căn cứ vào “ Bảng sử dụng nguyên vật liệu” của sản phẩm BaSO4 kết chuyển sản phẩm nguyên vật liệu trực tiếp vào TK tính giá thành: Nợ TK 154 : 33.074.617 Có TK 621 : 33.074.617 Quy đổi số lượng sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang: Căn cứ vào hệ số quy đổi và số lượng sản phẩm nhập kho, sản phẩm dở dang của từng sản phẩm, kế toán tiến hành tính sản lượng quy đổi và Số SP hoàn thành Số SP mới đưa vào Số SPDD quy đổi trong tháng = SX và hoàn thành ngay * Hi + đầu tháng * Hi *Ti của sản phẩm i trong tháng của SP i của SP i Trong đó: Hi: Hệ số quy đổi của SPi Ti = 1- % hoàn thành của SP i Đối với mặt hàng BaSO4 có hệ số quy đổi là 0,7417 thì số lượng sản phẩm hoàn thành quy đổi là: 3968 * 0,7417 +8 * 0,7417 *(1-65%) = 2945(sản phẩm) Số lượng sản phẩm dở dang quy đổi là 63 sản phẩm. Khi đã có sản lượng quy đổi của tất cả các sản phẩm, kết toán tiến hành phân bổ chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung theo tiêu théc sản lượng quy đôỉ bằng cách lấy tổng số chi phí nhân công trực trực tiếp (113577000đ) hoặc chi phí sản xuất chung (136.250.112đ) chia cho tổng số lượng sản phẩm quy đổi là 38.233 sản phẩm ta được các hệ số lần lượt là 2971 và 3564. Sau đó lấy hệ số này nhân với số lượng sản phẩm quy đổi từng sản phẩn sẽ có mức chi phí nhân công trựctiếp và chi phí sản xuất chung phân bổ cho từng sản phẩm. Đối với các sản phẩm có sản phẩm đ như sản phẩm BaSO4 thì các h tính chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung và chi phí nguyên vật liệu trực tiếp như sau: 59
  60. CPNCTT CPNCTT(CPSXC) CPNCTT(CPSXC) CPNCTT(CPSXC) (CPSXC) phân bổ cho số SP phân bổ cho của số SP tính cho SP = mới đưa vào SX và + số SP dở dang + dở dang hoàn thành hoàn thành trong đầu tháng đầu tháng của SP i tháng của SP i của SP i của SP i CPNVLTT CPNVLTT CPNVLTT CPNVLTT tính cho SP = SPDD + phát sinh - của SPDD hoàn thành đầu tháng trong tháng cuối tháng của SP i của SP i của SP i của SP i CPNCTT (CPSXC) phân bổ Số SP định mới đưa vào Số SP mới đưa vào SX và hoàn = SX và hoàn thành x Hi x K thành trong tháng của SP i trong tháng của SP i CPNCTT(CPSXC) Số SPDD phân bổ cho số SPDD = đầu tháng x Hi x Ti x K đầu tháng của SP i của SP i Tổng CPNCTT(CPSXC)phát sinh trong tháng của toang XN K = Tổng số các SP i hoàn thành quy đổi trong tháng của SP i Cụ thể chi phí nhâ ncông trực tiếp và chi phí sản xuất chung phân bổ cho sản phẩm BaSO4 như sau: + Đối với chi phí nhân công trực tiếp (CPNCTT): CPNCTT phân bổ cho 3.968 sản phẩm mới đưa vào sản xuất và hoàn thành ngay trong tháng: 3.968 x 0,7417 x 2971 = 8.743.848 đ CPNCTT phân bổ cho 8 sản phẩm dở dang đầu tháng: 8 x 0,7417 x (1 – 65%) x 2971 = 6.170 đ 60
  61. + Đối với chi phí sản xuất chung (CPSXC): CPSXC phân bổ cho 3.968 sản phẩm mới đưa vào sản xuất và hoàn thành ngay trong tháng: 3.968 x 0,7417 x 3564 = 10.489.086 đ CPSXC phân bổ cho 8 sản phẩm dở dang đầu kỳ: 8 x 0,7417 x (1 – 65%) x 3564 = 7.401 đ. Vậy tổng CPSXC tính cho 3.968 sản phẩm hoàn thành là: 10.489.086 + 7.401 + 12.648 = 10.509.135 đ. Chi phí NVLTT tính cho 3.976 sản phẩm BaSO4 hoàn thành là: 62.370+33.074.617-864.443= 32.272.544 đ - Tính tổng giá thành và giá thành đơn vị của sản phẩm BaSO4 , Tổng giá thành sản phẩm BaSO4 là : 32.272.544+8.763.198+10.509.135=51.544.877 đ Giá thành đơn vị là : 51.544.877/ 3976= 12.964đ/kg. - Kế toán lập thẻ tíh giá thành như sau :( biểu số 14 ) + Phản ánh phần chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tíhh vào giá thành sản phẩm (dựa vào cột xuất dùng biểu số ba ): Nợ TK 155 ( hoặc TK 1521 ) : 463.874.197 Có TK 154 : 463.874.197 + Phản ánh chi phí nhân công trực tiếp tính vào giá thành sản phẩm: Nợ TK 155 ( hoăc TK 1521 ) : 113.577.000 Có TK 154 :113.577.000 + Phản ánh phần chi phí sản xuất chung tính vào giá thành sản phẩm : Nợ TK 155 ( hoặc 152.1 ) : 136.250.112 Có TK 154 : 136.250.112 + Vậy tổng chi phí tính cho sản phẩm hoàn thành trong tháng 2 của toàn Xí nghiệp : 56.211.769+ 713.701.309-24.827.168= 745.085.910 đ + Căn cứ vào thẻ tính giá thành sản phẩm , kế toán ghi : 61
  62. Nợ TK 155 : 680.490.169 Nợ TK 152 ( TK 152.1 ) : 64.595.741 Có TK 154 :754.085 .910 62
  63. Phần V Kế toán thành phẩm lao vụ đã hoàn thành. I. kế toán chi tiết thành phẩm tại kho, tại bộ phận ké toán. Xí nghiệp HOấ Dược là doanh nghiẹp sản xuất kinh doanh các loại sản phẩm Dược. Vì vậy, các sản phẩm ở đây là các loại thuốc (sản phẩm cuối cùng của người tiêu dùng). Sau khi kết thúc một chu kỳ sản xuaats kinnh doanh . Xí nghiệp nhập kho ngay cho tổng công ty thuộc quyền quản lý của tổng công ty Dược Việt Nam. Vì vậy kế toán thànhv phẩm tại kho cũng như kế toán tổng hợp xuất tồn kho Xí nghiệp không áp dụng . Tất cả các chi phí được phân bổ xong rồi chuyển sang ccho TK155 từ đó kết chuyển vào giá vốn hàng bán. Báo cáo sản lượng sản phẩm hoàn thành của PXI+PXII Tháng 02/2002. Kính gửi :- Giám đốc XNHD - Phòng KH- CT, Phòng NC-kế toán, Phòng TC-HC Tháng 02/2002 của PXI+PXII thực hiện được kế hoạch sản xuất như sau: Stt Tên SP Đơn vị Đơn giá Số lượng Ghi chú 1 Mgcacbonat Kg 2.967 2.290 2 Cãnicacbonat Kg 1702,5 4.010 3 DEP nước Lít 564 2.985 4 Nảticỉtat Kg 1.225,5 2.660 5 NaCL tiêm Kg 1.568,7 190 6 BaSO4 Kg 1.579,5 3.976 63
  64. Phần V Kế toán tiêu thụ sản phẩm hàng hoá I. Các phương thức bán hàng tịa doanh nghiệp Sản phẩm sản xuất ra của Xí nghiệp là các loại thuốc, nhưng doanh nghiệp lại không phải lập ra bộ phận tiêu thụ sản phẩm ở đay các sản phẩm được hoàn thànhv chỉ là phương tjức chuyển hàng lên cho tổng công ty Dược Việt Nam để dưa vào tiêu thụ trên thị trường . II. Các chỉ tiêu kinh tế về tổng doanh thu và doanh thu thuần. Doanh thu của mỗi chu kỳ sản suất được xác định khi thành phẩm đã bàn giao cho tổng công ty. Khi đó doanh nghiệp sẽ được tạm ứng trước một số tiền hoặc là được giữ cả đẻ chuản bị cho việc tái sản xuất cho kỳ sau: Như trong năm 2001: - Tổng giá trị quyết toán là:7.242.840.173đ. - Tổng doanh thu của năm 2000 là:7.028.141.232đ. - Doanh thu thuần của năm 2001 là: 7.242.840.173-300.998.880 =6.941.841.239. III. Phương pháp tính toán và kế toán giá vốn hàng bán. Sau khi tập hợp chi phí và kết chuyển sang TK632 kế toán vào sổ cái TK632. Sau đó kết chuyển sang TK911 theo định khoản sau: Nợ TK 911: Xác định két quả kinh doanh . Có TK 632: Sổ cái TK632 Chứng từ TK Số tiền Số NT ĐƯ Nợ Có Dư đầu tháng 155 521.813.245 64
  65. IV. Báo cáo doanh thu Hàng tháng phòng kế toán ước tính khối lượng đã thựuc hiện để báo cáo doanh thu cụ thể : Báo cáo khối lượng hoàn thành Tháng 02/2002 Stt Tên sản phẩm K/Lượng thực hiện Đã trả 1 Mgcacbonat 6.794.430 2 Cãnicacbonat 6.827.025 3 DEP nước 1.683.540 4 Nảticỉtat 3.259.830 5 NaCL tiêm 296.153 6 BaSO4 6.351.668 Chưa có báo cáo kết quả kinh doanh trong năm 2002 .Vì chưa kết thúc quý 65
  66. phần VI Kế toán vốn bằng tiền 1. Kế toán tiền mặt tại quỹ – Tại bộ phận kế toán. nhật ký tiền mặt – báo cáo thu chi tồn quỹ Tiền mặt tại quỹ được theo dõi rất chật chẽ. Tiền mặt thu chi được Căn cứ vào các chứng từ gốc hợp lý, hợp lệ, hợp pháp đó là các hoá đơn giấy biên nhận và các chứng từ thanh toán được quy định có đủ chữ ký của người nộp tiền, người nhận tiền, có kế toán trưởng, thủ trưởng đơn vị sau đó kế toán thanh toán lập phiếu thu chi theo mẫu 01 – TM của BTC. Đơn vị Phiếu thu Địa chỉ Ngày 02 tháng 11 năm 2002 Số: Nợ TK: 111 Có Tk: 131 Họ và tên người nộp tiền; Nguyễn Thanh Hằng Địa chỉ: Công ty Hoá Chất. Lý do nộp: nộp tiền Số tiền: 40.000.000 Kèm theo chứng từ gốc Đã nhân đủ số tiền Ngày tháng năm Thủ trưởng đơn vị Kế toán trưởng Người lập phiếu Người nộp Người nhận (Ký, họ tên, đóng dấu) (ký họ tên ) (ký họ tên ) (ký họ tên ) 66
  67. Phiếu chi Ngày 12 tháng 11 năm 2002 Họ tên người nộp tiền: Nguyễn Văn Hải Địa chỉ; XNHD Lý do chi: Tạm ứng mua nguyên vật liệu Số tiền: 4.551.000 Trả nhận đủ số tiền Ngày 12 tháng 11 năm 2002 Thủ quỹ Người nhận tiền (Ký, ghi họ tên) (Ký, ghi họ tên) 2. Các khoản thanh toán với người bán Các chứng từ cần phải thanh toán được chuyển về phòng tài vụ kế toán chia ra làm hai loại : a. Các loại chứng từ để tính vào chi phí SXKD như: HOá đơn mua nguyên vật liệu . Như trong tháng 02/2002 DOANH NGHIệP mua một số NVL. Sổ chi tiết thanh toán với người bán TK331- phải trả cho người bán Đối tượng : Công ty hoá chất HN Chứng từ Diễn giải TK Số P/S Số dư SH NT ĐƯ Nợ Có Nợ Có Số dư dầu kỳ 01 Trả nợ người bán 112 5.450.000 02 Mua chịu vật liệu 152 4.551.000 03 Thuế GTGT 133 455.100 04 05 Cộng P/S 5.450.000 5.006.100 443.900 Ngày 21/02/2002 67
  68. Người ghi sổ Kế toán trưởng (Đã ký) (Đã ký) Khi có văn bản xử lý được giám đốc phê duyệt kế toán thu chi phải tiến hành lập hồ sơ thu và chi tuỳ nguyên nhân vào sổ sách ngay tại thời điểm đo . Cuối năm xoá sổ thu chi và chuyển sangniên độ kế toán năm sau . Toàn bộ kế toán fthu chi được thể hiện trên nhật ký chứng từ số một . Nhật ký chứng từ số một phản ánh số P/S bên CóTK 111 đối ứng Nợ TK liên quan. - Cơ sở để ghi nhật ký chứng từ số 1 là báo coá quỹ kèm theo các chứng từ hoá đơn phiếu chi - Cuối tháng khoá sổ NKCT số 1 xác định tổng số P/S bên Có TK111 đối ứng Nợ các TK liên quan lấy sổ tổng cộng NKCT số 1 đó ghi sổ cái - Bảng kê để P/A số P/S Nợ TK111 đối ứng với các TK liên quan. - Cơ sở để ghi bảng kê số 1 và các phiếu thu kàm theo chứng từ gốc .Cuối tháng khoá sổ xác định tổng số P/S TK 111 68
  69. Phần VII Tìm hiểu nghiệp vụ thanh toán với người mua, người bán với ngân sách và các loại thuế kế toán thuế, tạm ứng Các khoản thanh toán với người mua không có Các khoản thanh toán với người bán Các chứng từ cần phải thanh toán được chuyển về phòng tài vụ kế toán chia ra làm các loại: Các loại chứng từ để tính vào chi phí sản xuất kinh doanh như: Hoá đơn mua nguyên vật liệu. Như trong tháng 2/2002 doanh nghiệp mua số nguyên vật liệu Số chi tiết thanh toán với người bán Tk 331 Phải trả cho người bán Đối tượng: Công ty Hoá Chất Hà Nội Chứng từ TK Số phát sinh Số dư SH NT Diễn giải ĐƯ Nợ có Nợ Có Số dư đầu kỳ 01 Trả nợ người bán 112 5.450.000 02 Mua chịu vật liệu 152 4.551.000 03 Thuế GTGT 133 455.000 Cộng phát sinh 5.450.000 5.006.100 443.900 Ngày11/02/2002 Người ghi sổ Kế toán trưởng (Đã ký) (Đã ký) Khi có văn bản xử lý được giám đốc phê duyệt kế toán thu chi phải tiến hành lập phiếu thu phiếu chi tuỳ theo nguyên nhân và vào sổ sách ngay tại thời điểm đó. Cuối năm khoá sổ thu chi và chuyển sang niên độ kế toán năm sau. Toàn bộ kế toán thu chi được thể hiện trên nhật ký chứng từ số 1 69
  70. - Nhật ký chứng từ số 1 phản ánh số phát sinh bên có TK 111đối ứng với Nợ Tk liên quan. - Cuối tháng khoá sổ NKTC số 1 xác định tổng số phát sinh lên có TK 111 đối ứng với Nợ các tài khoản liên quan lấy số tổng cộng NKCT số 1 được ghi vào sổ cái. - Bảng kê để phản ánh số phát sinh Nợ Tk 111 đới ứng với các Tk liên quan. - Cơ sở để ghi bảng kê số 1 và các phiếu thu kèm theo chứng từ gốc. Cuối tháng khoá sổ xác định tổng số phát sinh Nợ TK 111. Thông qua Phiếu thu- chi có thể biết được tình hình tăng giảm do các nguyên nhân từ đó kế toán căn cứ vào các nghiệp vụ cụ thể để ghi sổ cho phù hợp. * Trường hợp tăng tiền mặt: + Tăng do thu tiền bán hàng. Nợ TK 111 Số tiền nhập quỹ Có TK 511 Số tiền bán sản phẩm, chịu Có TK 3331(1) thuế VAT phải nộp + Tăng do thu từ các hoạt động tài chính và hoạt động bất thường. Nợ TK 111: Số tiền nhập quỹ Có TK 711, 721 Tổng số thu nhập Có TK 3331: Thuế VAT phải nộp + Tăng do rút TGNH nhập quỹ Nợ TK 111 : Số tiền nhập quỹ Có TK 112: rút TGNH + Tăng do thu từ người mua ( kể cả tiền đặt trước ) Nợ TK 111: Số tiền nhập quỹ Có TK 131 Thu từ người mua + Tăng các nguyên nhân khác( thu hồi tạm ứng, thu hồi phế liệu, thu hồi cho vay Nợ TK 111: Số tiền nhập quỹ Có TK: 141, 136, 138, * Trường hợp giảm tiền mặt + Do mua vật tư, TSCĐ, hàng hoá 70
  71. Nợ TK: 151, 152, 153, 156, 211, 213, 241. Nợ 611 Nợ 133(1,2) Có 111 +Và do các nguyên nhâ khác. Nợ TK: 112 Gửi vào ngân hàng Nợ TK : 331 Đặt trước hoặc trả trước cho người bán Nợ TK: 141 Tạm ứng cho công nhân viên Nợ TK: 333 Nộp thuế và các khoản khác Có TK: 111 số tiền thực giảm + Nguyên tắc hạch toán TGNH và tài khoản sử dụng căn cứ để hạch toán trên TK 112 “TGNH” là các giấy báo có, báo nợ hoặc bảng kê của ngân hàng kèm theo các chứng từ uỷ nhiệm thu , uỷ nhiệm chi, séc ) Khi nhận được các chứng từ của ngân hàng giử đến kế toán phải kiểm tra, đối chiều với chứng từ gốc kèm theo. Trường hợp có sự chênh lệch giữa số liệu ở sổ kế toán của đơn vị với số liệu trên chứng từ của ngân hàng chỉ đơn vị phải thông báo cho ngân hàng để cùng đối chiếu xác minh và sử lý kịp thời. Kế toán TGNH được thực hiện quản lý trên 3 TK: 113, 112 và tài khoản đối ứng sử dụng: Bản chất của 3 nhóm TK này là kiểm tra khâu lưu chuyển tiền khi thanh toán cụ thể Xí nghiệp Hoá Dược đang áp dụng TK 113 để theo dõi thanh toán tiền đang đi trên đường khi séc đi kế toán ghi Nợ TK : 113 Có TK: 112 Kế toán thu chi tiền gửi ngân hàng thể hiện trên Nhật ký Chứng từ số 2 Bảng kê số 2. - Nhật ký chứng từ số 2 dùng để phản ánh số phát sinh bên có TK: 112 “TGNH” đối ứng với Nợ TK liên quan. - Cơ sở ghi NKCT số 2, là giấy báo Nợ của NH kèm theo các chứng từ gốc liên quan. - Cuối tháng khoá sổ Nhật ký chứng từ số 2, xác định tổng số phát sinh bên có, lấy số tổng cộng của NKCT số 2 để ghi vào sổ Cái 71