Luận văn Tìm hiểu sự tạo mô sẹo và phát sinh hình thái cây mướp đắng (Momordica charantia L.) trong nuôi cấy in vitro

Nội dung text: Luận văn Tìm hiểu sự tạo mô sẹo và phát sinh hình thái cây mướp đắng (Momordica charantia L.) trong nuôi cấy in vitro

1. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN TRN TH PHƯƠNG HNH TÌM HIU S TO MƠ SO VÀ PHÁT SINH HÌNH THÁI CÂY MƯP ĐNG(momordica charantia L. )TRONG NUƠI CY IN VITRO LUN VĂN THC SĨ SINH HC BUƠN MA THUT, NĂM 2010
2. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN TRN TH PHƯƠNG HNH TÌM HIU S TO MƠ SO VÀ PHÁT SINH HÌNH THÁI CÂY MƯP ĐNG(momordica charantia l. )TRONG NUƠI CY IN VITRO Chuyên ngành: Sinh hc thc nghim Mã s : 60.42.30 LUN VĂN THC SĨ SINH HC Ngưi hưng dn khoa hc: TS. Nguyn Du Sanh BUƠN MA THUT, NĂM 2010
3. i LI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cu ca riêng tơi. Các s liu, kt qu nêu trong lun văn là trung thc và chưa đưc ai cơng b trong bt kỳ mt cơng trình nào khác. Ngưi cam đoan Trn Th Phương Hnh
4. ii LI CM ƠN Đ hồn tt lun văn này, em xin chân thành cm ơn Thy TS. Nguyn Du Sanh , ngưi thy đã dìu dt em t nhng bui đu khi em mi tt nghip đi hc, đã tn tình hưng dn, đng viên trong lúc khĩ khăn, truyn đt nhng kin thc, nhng kinh nghim quí báu trong quá trình làm đ tài và hc tp cũng như trong cuc sng. Sut thi gian qua, thy đã ging dy cho em rt nhiu kin thc, em ngày càng hiu thêm và cĩ nim tin vào bn thân mình hơn trong quá trình lên lp. Thy TS. Lê Thương, Cơ TS. Võ Th Phương Khanh, Cơ Ths. Nguyn Th Thu, Thy PGS.TS. Nguyn Anh Dũng, các thy cơ trong B mơn SHCS, SHTN, SHTV đã ging dy, tn tình giúp đ và to điu kin thun li cho em trong hc tp và cơng tác. Thy TS. Phan Văn Tân , đã ging dy, bi dưng nhng kin thc sinh lý thc vt, giúp em tp làm quen vi nghiên cu khoa hc và truyn đt kinh nghim sng tht b ích. Các thy, cơ trong Hi đng đã đc, nhn xét và đưa ra nhng ý kin quí báu v lun văn. Thy PGS. TS. Bùi Trang Vit , đã to điu kin thun li trong thi gian em hc tp và làm lun văn ti trưng Đi hc KHTNTPHCM. Thy Hoang, cơ Hương, cơ Tú, cơ Xuân, thy Kit, ch Hin, anh Kit, Ch Hương và các bn lp cao hc K18, trưng Đi hc KHTNTPHCM đã giúp đ trong sut thi gian làm lun văn. Ch Tuyn, anh S, ch Thanh, Bn, Đnh, Vũ Duyên, anh Hu, Duyên và các anh ch lp cao hc SHTN K2 đã đng viên, giúp đ trong quá trình hc tp và làm đ tài tt nghip. Các thy cơ phịng Đào to sau Đi hc đã to điu kin thun li trong thi gian hc tp.
5. iii Cui cùng, con xin chân thành cm ơn đn ba Tưng, m Tham, m Đơng đã luơn yêu thương, chăm sĩc con. Cm ơn gia đình ch Lan, gia đình ch Hng . Cm ơn anh Tho , ngưi bn đi luơn bên chia s, đng viên, giúp đ em. Cm ơn con, Anh Tun là nim tin, thương yêu cho m phn đu. Trn Th Phương Hnh
6. iv DANH SÁCH CÁC CH VIT TT 2,4D : 2,4dichlorophenoxyacetic acid AIA : Indol3acetic acid BA : Benzyladenine CĐHH : Cưng đ hơ hp ĐTD : Đt t dip (đt thân mang t dip) TD : T dip HD : Tr h dip MS : Murashige và Skoog (1962) GTTLT : Gia tăng trng lưng tươi GTTLK : Gia tăng trng lưng khơ
7. v MC LC M ĐU 1. Tính cp thit 1 2. Mc tiêu ca đ tài 1 3. Ý nghĩa khoa hc 2 4. Ý nghĩa thc tin 2 Chương 1 TNG QUAN TÀI LIU 1.1 Gii thiu chung v cây mưp đng 3 1.1.1 V trí phân loi 3 1.1.2 Đc tính sinh hc 3 1.1.2.1 Mơ t hình thái 3 1.1.2.2 Điu kin sng và phân b 3 1.1.2.3 Sâu bnh 4 1.1.3 Thành phn và tác dng các hp cht t nhiên ca cây mưp đng 4 1.2. S to mơ so và phát sinh hình thái 6 1.2.1 S to mơ so 6 1.2.2 S phát sinh hình thái 7 1.2.3 Vai trị ca các cht điu hịa sinh trưng thc vt 9 1.2.3.1 Auxin 9 1.2.3.2 Cytokinin 10 1.2.3.3 S phi hp auxin và cytokinin trong phát sinh cơ quan 11 1.2.2.4. Giberelin 12 1.2.2.5. Acid abcisic (ABA) 12 1.2.2.6. Ethylen 12 1.2.3 Mt s yu t khác nh hưng đn s phát sinh hình thái thc vt 13 1.2.3.1 Tui ca mơ cy 13
8. vi 1.2.3.2. Ánh sáng 13 1.2.3.3. Nhit đ 13 1.3 Tình hình nghiên cu trên th gii và trong nưc 13 1.3.1 Tình hình nghiên cu trên th gii 13 1.3.2 Tình hình nghiên cu trong nưc 15 Chương 2 NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊM CU 2.1 Ni dung nghiên cu 16 2.2 Vt liu nghiên cu 16 2.3 Phương pháp nghiên cu 18 2.3.1 Thí nghim kh trùng mu cy 18 2.3.2 Thí nghim to mơ so t các ngun mu ca cây mưp đng 18 2.3.3 Thí nghim to chi t mơ so và to r t nhng chi thu nhn 24 2.3.4 Thí nghim kh năng thích ng ca cây con ngồi vưn ươm 26 2.3.5 Đo cưng đ hơ hp 26 2.3.6 X lý s liu 26 Chương 3 KT QU 3.1 nh hưng ca nng đ các cht kh trùng và thi gian kh trùng lên mu ht mưp đng 27 3.2 S to mơ so 28 3. 2.1 S hình thành và tăng trưng mơ so t các ngun mu 28 3.2.1.1 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lá 28 3.2.1.2 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng đt t dip 31 3.2.1.3 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng t dip 34 3.2.1.4 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng tr h dip 37 3.2.2 S thay đi hình thái trong quá trình to mơ so 41 3.2.3 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t các ngun mu 41
9. vii 3.2.3.1 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lá 42 3.2.3.1 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lp mng đt t dip 43 3.2.3.1 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lp mng t dip 44 3.2.3.1 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lp mng tr h dip 45 3.2.3 S gia tăng trng lưng tươi và trng lưng khơ ca mơ so đưc hình thành t các ngun mu 47 3.3 S phát sinh chi 48 3.3.1 S hình thành và tăng trưng ca cm chi t mơ so 48 3.3.2 S thay đi hình thái trong quá trình phát sinh chi 52 3.4 S phát sinh r 54 3.4.1 S hình thành và tăng trưng r 54 3.2.2 S thay đi hình thái trong quá trình phát sinh r 56 3.5 S thích ng ca cây con in vitro ngồi vưn ươm 57 Chương 4 BIN LUN 4.1 S hình thành mơ so 58 4.1.1 S thay đi hình thái trong quá trình to so 58 4.2 Các bin đi sinh lý trong quá trình hình thành mơ so 58 4.2 S phát sinh chi t mơ so ca cây mưp đng 59 4.2.1 S thay đi hình thái trong s phát sinh chi 59 4.3.3 Các bin đi sinh lý trong quá trình phát sinh chi 60 4.3 S phát sinh r t chi mưp đng 61 4.3.1 nh hưng ca AIA trong s phát sinh r 61 4.3.2 S thay đi hình thái trong quá trình phát sinh r 61
10. viii 4.3.3 Các bin đi sinh lý trong quá trình phát sinh r 62 4.4 S thích ng ca cây con in vitro ngồi vưn ươm 62 KT LUN & KIN NGH 63 TÀI LIU THAM KHO 64
11. ix DANH MC BNG Bng 2.1a B trí thí nghim 19 Bng 2.1b B trí thí nghim 19 Bng 2.2a B trí thí nghim 20 Bng 2.2b B trí thí nghim 20 Bng 2.3a B trí thí nghim 21 Bng 2.3b B trí thí nghim 21 Bng 2.4a B trí thí nghim 22 Bng 2.4b B trí thí nghim 22 Bng 2.4c B trí thí nghim 23 Bng 2.4d B trí thí nghim 23 Bng 2.6a B trí thí nghim 24 Bng 2.6b B trí thí nghim 25 Bng 2.7 B trí thí nghim 25 Bng 3.1a S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lá sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D). 28 Bng 3.1b S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lá sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng cĩ b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA) .29 Bng 3.2a S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng đt t dip sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4 D) 31 Bng 3.2b S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng ĐTD sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng cĩ b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA). 32
12. x Bng 3.3a S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng t dip ct dc sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D) 34 Bng 3.3b S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng t dip sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng cĩ b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA). 35 Bng 3.4a S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h diêp ct dc sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin 2,4D 37 Bng 3.4b S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct dc sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng cĩ b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA). 38 Bng 3.4c S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct ngang sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D) 38 Bng 3.4d S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct ngang và ct ngang sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng cĩ và khơng b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA). 39 Bng 3.5a: nh hưng ca BA lên s hình thành chi t mơ so sau 4 tun nuơi cy. 48 Bng 3.5b nh hưng ca BA và AIA lên s hình thành và tăng trưng chi t mơ so sau 4 tun nuơi cy 49 Bng 3.6 nh hưng ca AIA lên s hình thành và tăng trưng r t chi sau 4 tun nuơi cy. 54 Bng 3.7 Kh năng thích ng ca cây con in vitro ngồi vưn ươm 57
13. xi DANH MC HÌNH Hình 3.1 T l mu sch và sng sau khi kh trùng bi dung dch cht kh trùng vi nng đ và thi gian khác nhau 27 Hình 3.2 S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lá theo thi gian. 42 Hình 3.3 S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng đt t dip theo thi gian. 43 Hình 3.4 S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng t dip theo thi gian. 44 Hình 3.5 S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct dc theo thi gian 45 Hình 3.6 S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct ngang theo thi gian. 46 Hình 3.7 S gia tăng trng lưng tươi và gia tăng trng lưng khơ gia các nghim thc cho mơ so tt nht các ngun mu 47 Hình 3.8 S hình thành và tăng trưng r sau 4 tun nuơi cy trên mơi trưng MS cĩ và khơng b sung AIA. 54
14. xii DANH MC NH nh 1.1: Cây mưp đng 3 nh 2.1: Cây kh qua 10 ngày tui (A), lá (B), t dip (C), đt t dip (D), tr h dip ct dc (1mm) (E), tr h dip ct ngang (1mm) (F). 17 nh 3.1 Mơ so t lá 3 tun tui, mũi tên trng ch r. 30 nh 3.2 Mơ so t lá 5 tun tui. 31 nh 3.3 Mơ so t lp mng đt t dip 3 tun tui, mũi tên trng ch r 33 nh 3.4 Mơ so t lp mng đt t dip 5 tun tui. 34 nh 3.5Mơ so t lp mng t dip 3 tun tui, mũi tên trng ch r. 36 nh 3.6 Mơ so t lá lp mng t dip 5 tun tui. 37 nh 3.7Mơ so t lp mng tr h dip ct dc và ngang 3 tun tui, mũi tên trng ch r. 40 nh 3.8Mơ so t lp mng tr h dip ct dc và ngang 5 tun tui 40 nh 3.9 S phân chia ca t bào gân lá ( A), các t bào mơ so phía ngồi sau 2 tun ( B), các t bào mơ so phía ngồi sau 5 tun ( C) 41 nh 3.10 Chi đưc hình thành và phát trin t mơ so sau 1 tun nuơi cy, mũi tên xanh ch nt trịn, mũi tên trng ch chi 50 nh 3.11 Chi đưc hình thành và phát trin t mơ so sau 2 tun nuơi cy 51 nh 3.12 Chi đưc hình thành và phát trin t mơ so sau 4 tun nuơi cy. 52 nh 3.13 Phu thc ct ngang mơ so qua các nt xanh ( A), chi đưc hình thành t các nt trên mơ so sau 10 ngày nuơi cy ( B), 15 ngày ( C), mũi tên xanh ch ni xanh, ,mũi tên đ ch bĩ mch, mũi tên vàng ch phát th lá, mũi tên trn ch đnh sinh trưng. 53 nh 3.14 R đưc hình thành sau 4 tun tui nuơi cy 55
15. xiii nh 3.15 Phu thc ct ngang gc thân cây mưp đng in vitro 0 ngày ( A), 5 ngày (B), sơ khi r kéo dài ( C), r ( D), nuơi cy trên mơi trưng b AIA 0,5 mg/l, mũi tên trng ch tưng tng libemc, mũi tên mũi xanh ch t bào phân chia, tên mũi đ ch sơ khi r, mũi tên tên vàng ch r kéo dài 56 nh 3.16 Cây mưp đng ngồi vưn ươm 57
16. 1 1. Tính cp thit Mưp đng hay cịn đưc gi là kh qua, lương qua ( Momordica charantia L.), thuc h Bu bí (Cucurbitaceae) cĩ ngun gc vùng nhit đi châu Phi và min nam châu Á, hin nay đưc trng rng rãi khp các nơi trong vùng nhit đi và cn nhit đi [28]. Nưc ta cĩ khí hu th nhưng rt phù hp vi cây mưp đng và cho năng sut cao. Mưp đng ngồi vic s dng làm ngun thc phm cịn cung cp dưc liu cho các nhà bào ch thuc [26]. Cho đn nay, đã cĩ rt nhiu cơng trình nghiên cu v mt dưc liu ca cây mưp đng ( Momordica charantia L.), ch yu tp trung vào vic ly trích, phân tích các thành phn hố hc ca các hp cht th cp cĩ trong cây [1],[9]. Trong khi nhng nghiên cu v sinh lý cơ bn cịn rt ít. Ngồi ra, vic nhân ging cây ch yu bng phương pháp gieo ht, cây con rt d b bnh tn cơng làm cho năng sut, hàm lưng và cht lưng các hp cht t nhiên trong cây gim sút. Vì vy, vic nhân ging cây dưc liu đang đưc các nhà nuơi cy mơ quan tâm. Nuơi cy mơ t bào thc vt đã khơng ngng phát trin và đem li hiu qu thit thc trong cơng tác chn to và nhân ging cây trng. Do đĩ, đ cĩ ging cây mưp đng đng nht, sch bnh và s lưng ln, nuơi cy mơ cây mưp đng đang tr thành vic làm cn thit. Đ tài: “Tìm hiu s to mơ so và phát sinh hình thái cây mưp đng (Momordica charantia L. ) trong nuơi cy in vitro” đưc thc hin nhm hiu bit thêm v khoa hc nuơi cy mơ, vi nhân ging trên đi tưng mưp đng. Đây cũng là nghiên cu cơ bn đ ng dng cho các đi tưng khác thuc h bu bí. 2. Mc tiêu ca đ tài Tìm đưc mơi trưng thích hp nht cho s hình thành mơ so và phát sinh hình thái ca mưp đng trong nuơi cy in vitro.
17. 2 Xác đnh kh năng hình thành mơ so trên nhng ngun mu khác nhau (t dip, tr h dip, lá non, ) và nh hưng ca cht điu hồ sinh trưng lên s phát sinh hình thái trong nuơi cy in vitro. 3. Ý nghĩa khoa hc Kt qu nghiên cu s to mơ so và phát sinh hình thái cây mưp đng trong nuơi cy in vitro s tìm ra mi liên h gia mơ, t bào, các giai đon phát sinh hình thái và gii thích vai trị ca các cht điu hịa tăng trưng thc vt trong s phát sinh cơ quan cây mưp đng. 4. Ý nghĩa thc tin Tìm hiu s to mơ so và phát sinh hình thái cây mưp đng trong nuơi cy in vitro đ bit đưc phương pháp, k năng nuơi cy mơ trên đi tưng mưp đng, gĩp phn xây dng thành mt qui trình vi nhân ging, nghiên cu nhng sn phm nuơi cy in vitro,
18. Chương 1 TNG QUAN TÀI LIU
19. Chương 4 BÀN LUN
20. Chương 3 KT QU
21. Chương 2 NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU
22. KT LUN VÀ KIN NGH
23. M ĐU
24. 3 1.1 Gii thiu chung v cây mưp đng 1.1.1 V trí phân loi Gii (Kingdom): Plantae Ngành (Division): Magnoliophyta Lp (Class): Magnoliopsida B (Ordor): Cucurbitales H (Family): Cucurbitaceae Chi (Genus): Momordica Lồi (species): Momordica charantia L. nh 1.1: Cây mưp đng 1.1.2 Đc tính sinh hc 1.1.2.1 Mơ t hình thái Mưp đng là loi cây dây leo cĩ tua cun, thân cĩ gĩc cnh, ngn hơi cĩ lơng tơ. Lá mc so le, dài 5 10cm, rng 4 8cm, phin lá chia 5 7 thùy hình tim trịn, mép cĩ răng cưa đu, mt dưi lá mu nht hơn mt trên, trên gân lá cĩ lơng ngn. Hoa mc đơn đc k lá, đc cái cùng gc, cĩ cung dài, cánh hoa màu vàng nht, đưng kính ca hoa chng 2cm. Trái hình thoi dài 8 15cm, trên mt cĩ nhiu u ni lên, trái chưa chín cĩ màu xanh hoc vàng xanh, khi chín cĩ màu vàng hng, trong trái cĩ ht dt dài 13 15mm, rng 7 8mm, gn ging ht bí ngơ, quanh ht cĩ màng màu đ như màng gc [28]. 1.1.2.2 Điu kin sng và phân b Mưp đng d trng, khơng kén đt. Là cây ưa m, ưa sáng, s úng. Vì trái mưp đng cĩ hình dng ng nghĩnh, đp nên cịn đưc trng làm cnh, ly bĩng mát kt hp ăn trái, làm thuc trong gia đình.
25. 4 Trên th gii, mưp đng đưc trng nhiu các nưc châu Á, M Latinh. nưc ta, mưp đng đưc trng khp mi min. Mùa qu min Bc là các tháng 567. Riêng các tnh min Nam, mưp đng cĩ quanh năm [28]. 1.1.2.3 Sâu bnh Sâu hi chính thưng cĩ. Giịi đc trái (Zeugodacus caudatus ): phi chú ý phịng tr sm khi rui mi đ trng, thưng vào giai đon qu mi đu hoc cịn non. Sâu xanh ( Hilecoverpa armigera ): sâu hi hoa và trái tt c các thi kỳ. Giịi đc lá ( Liriomyza spp.) làm trng lá, nh hưng ln ti sinh trưng ca cây. Khi mt đ các lồi sâu hi cao cĩ th s dng các bin pháp sau : + Thuc tr sâu sinh hc: các lai BT, Aztrol, Dipel, Xenteri, thi gian cách ly 3 ngày khi cây cĩ hoa và trái non. + Thuc tr sâu hĩa hc: Sherpa 25 EC, Match 50 ND, Success 25 SC, Vertimec 1.8 EC, theo hưng dn ghi trên bao bì, thi gian cách ly t 7 10 ngày. + Sau thi kỳ ra hoa và đu trái non ch đưc dùng thuc sinh hc, ch yu các loi thuc BT. Bnh hi: bnh phn trng ( Erysiphe sp.) hi ch yu trên lá, cn phịng tr sm bng các thuc: Ridomin MZ 72WP nng đ t 3050g/10lít nưc. Thi gian cách ly 710ngày; Validacin 3SL nng đ 0.10.2%. Thi gian cách ly ti thiu 10 ngày. Khi s dng thuc đu phi tuân theo hưng dn trên nhãn bao bì ca tng loi thuc [28]. 1.1.3 Thành phn và tác dng các hp cht t nhiên ca cây mưp đng Năm 1990, Liên Hip Quc phát hành b tem dưc tho, mi con tem là mt cây thuc đưc Liên Hip Quc cho là cĩ giá tr cha bnh trên th gii, mưp đng đưc chn làm mt trong 6 cây tiêu biu [23].
26. 5 Mưp đng cĩ thành phn dinh dưng cao. Trong 100g trái mưp đng cha: cht béo 0,10g; cht đm 0,90g; cht bt đưng 4,70g; các khống cht như K 250mg, Ca 22mg, Mg 16mg, Fe 0,9mg, Zn 0,1g. Các vitamin: A 4mg, C 50g, B1 0,05mg, B2 0,03mg, PP 0,40mg Trong lá và trái mưp đng cĩ cha polyphenol và flavonoid (mùa đơng cao hơn mùa hè mt chút), hàm lưng polyphenol và flavonoid trong trái cao hơn trong lá: polyphenol: 3,85% trong trái; 3,09% trong lá già. flavonoid: 1,34% trong trái; 1,12% trong lá già. Các cht quan trng là glycosid: charantin và momordicin. Charantin và polypeptid – P cĩ tác dng làm h đưng huyt. Momordicin cĩ tác dng dit vi khun, siêu vi và h tr cho cơ th chng li các t bào ung thư đang phát trin, alkaloid trong mưp đng cĩ cơng hiu li tiu, máu lưu thơng, chng viêm, h st, mát gan, sáng mt, phịng chng ung thư [24]. Năm 1984, nhiu nhà sinh hĩa và dưc lý ca các nưc vùng Caribê đã cơng b: cht momordicosid trong trái mưp đng là mt hp cht cĩ tác dng sinh hc quan trng làm gim glucose trong máu Đc bit, polypeptidP (P insulin; plantinsulin) đưc cơ lp t trái, ht và các mơ trong thân, lá cĩ tác dng sinh hc gn ging insulin, giúp cơ th tăng tit insulin, làm h glucose trong máu cĩ tác dng ci thin rõ s dung np glucose ngưi tiu đưng týp II trong giai đon chưa cĩ bin chng đã đưc cơng b nhiu nưc trên th gii [25]. Theo Nguyn Minh Đc và cng s (2002), t ht mưp đng đã chit xut và phân lp đưc 4 hp cht Mc1, Mc2, Mc3, Mc4. Trong đĩ Mc1 đưc xác đnh là momordicosid A cĩ tác dng sinh hc (dit khun) da vào mơ hình th tác dng đc trên u trùng tơm bin (Artemia salina ) [1].
27. 6 1.2. S to mơ so và phát sinh hình thái 1.2.1 S to mơ so Trong nuơi cy in vitro, mơ so là đám t bào khơng phân hố, cĩ đc tính phân chia mnh, thưng đưc to ra t nhng xáo trn trong quá trình to cơ quan. Do đĩ, các phn non ca cơ th thc vt (mơ phân sinh ngn, thân, r ) d cho mơ so trong điu kin nuơi cy in vitro, dưi tác đng ca mt auxin mnh đưc áp dng riêng r hay kt hp vi cytokinin. Ngưc li, nhng mnh cơ quan trưng thành thưng khơng cĩ kh năng to mi cơ quan, cũng khơng cĩ kh năng to mơ so [10],[11]. S to mơ so, nh auxin, thuc mt trong ba quá trình: S phn phân hố ca các t bào nhu mơ (ít nhiu sâu bên trong cơ quan). S phân chia ca các t bào tưng tng. S xáo trn ca các mơ phân sinh sơ khi (chi hay r). Trong quá trình này đưc ưu tiên áp dng cây mt lá mm, vì các cây này khơng cĩ các tưng tng đin hình, và các t bào nhu mơ khĩ phn phân hố (so vi cây hai lá mm). Đ to mơ so, cn chú ý đn tình trng sinh lý ca mơ cy, s dùng auxin riêng r hay phi hp vi cytokinin, bn cht và nng đ auxin [11].
28. 7 1.2.2 S phát sinh hình thái Phát sinh hình thái là s phát trin ca cơ th thc vt: t bào, mơ, cơ quan theo thi gian, t lúc khi đu cho đn lúc trưng thành, đ hồn tt chu trình phát trin. Bao gm quá trình: Phát sinh mơ (histogenesis) Phát sinh cơ quan (organogenesis) Phát sinh phơi (embryogenesis) Trong chu trình phát trin, mi thc vt đu trng thái c đng phát sinh hình thái. Các cơ quan thc vt tác đng ln nhau trong s phát trin ca riêng mình, s tin hố ca nhng cơ quan ph thuc vào s tin hố ca nhng cơ quan khác, cu trúc tồn vn ca cơ th thc vt là do tồn b các tương tác gia các cu trúc hp thành. mơi trưng nhân to, mơ cy thốt khi s tương quan mà nĩ phi chu trong cơ th thc vt nguyên vn đ thit lp mt tương quan mi. Tuy nhiên, dù trong các điu kin in vitro, s phát trin ca thc vt là mt chui ln lưt các quá trình liên tip nhau theo mt trt t khơng th đo ngưc. • S phát sinh cơ quan Phát sinh cơ quan là quá trình các t bào và mơ to ra cu trúc mt cc, cc chi hoc cc r. Đây là mt quá trình liên quan đn s tăng sinh và s phân hĩa t bào, ph thuc vào thành phn và hàm lưng ca các cht điu hồ tăng trưng thc vt khác nhau [11], [29]. Trong thiên nhiên, s phát sinh cơ quan cĩ ngun gc t các mơ phân sinh ngn. Mơ phân sinh ngn chi cây ht kín thưng cĩ đưng kính 100 200m, vi các t bào đang phân chia, chưa bit hố cao v mt hình thái, nhưng cĩ kh năng phát sinh hình thái.
29. 8 Mơ phân sinh ngn cĩ vai trị quan trng trong s hình thành cơ quan và duy trì chính nĩ. Vic duy trì tính tồn vn ca mơ phân sinh ngn địi hi s chính xác trong phân chia, tăng rng và bit hố ca t bào. Các t bào vùng v phân chia theo hưng thng gĩc vi b mt mơ phân sinh cho ra các lp biu bì và dưi biu bì ca thân và lá. Mt s ít t bào t phân chia trong v và cĩ th cho s khi lá, thân, n nách và các b phn ca hoa (nu là n hoa). Các t bào ca vùng th phân chia va theo hưng thng gĩc va theo hưng song song vi b mt ca mơ phân sinh làm gia tăng th tích t bào [11],[29]. Trong nuơi cy in vitro, s phát sinh cơ quan (chi hay r) cĩ th đưc thc hin t chi hin din sn hay t s to mi. S phát trin chi Các chi tn cùng và các chi nách hin din sn, trng thái hot đng hay ngh, cĩ th phát trin in vitro (khơng phi s to mi cơ quan). Mt mơ cy cha mt chi duy nht cĩ th phát trin thành mt chi duy nht hay cm chi, tùy thuc vào lồi, trng thái sinh lý ca mơ cy và mơi trưng nuơi cy. Kích thích s phát trin ca chi hin din sn là phương pháp vi nhân ging chm nht, nhưng là cách thơng dng, d áp dng nht trong hu ht các lồi thc vt, đc bit đi vi các cây g (vì s sinh phơi th h và tăng trưng chi/r bt đnh khĩ thc hin hơn). S to mi chi Mi cơ quan thc vt đu cĩ kh năng tái sinh các mơ phân sinh ngn chi bi s sinh cơ quan trc tip hay gián tip. cây ht kín, ngun gc ca mơ phân sinh ngn chi cĩ th là t bào biu bì, mơ hàng rào (mơ du), mơ khuyt hay mơ bao quanh mch ca mu cy. Trưc s phân hố đ to tng phát sinh ca chi đưc to mi, tin mơ phân sinh hay t bào phân hố đu phi qua s tái hot đng. S tái hot đng này cĩ th đưc cm ng trên cây nguyên bng s đàn áp các hiu ng cn tương
30. 9 quan (thí d: ct b vùng ngn đ g ưu tính ngn) hay trên mơ cy nh các mơi trưng thích hp. S tái hot đng gm hai giai đon: kh phân hố và tái phân hĩa. Trong s to mi chi t các t bào lá đã phân hĩa, ngưi ta cho rng cĩ s hin din ca các nhĩm t bào đc bit, gi là mơ đích. Các t bào này là nơi nhn các thơng tin hố hc, đc bit là cht điu hịa tăng trưng thc vt: nu auxin cĩ tác dng to r đi vi các mơ quanh mch (ngun gc ni sinh ca r) thì citokinin cĩ tác dng to chi đi vi các mơ ngoi vi (ngun gc ngoi sinh ca chi). T l auxin/cytokinin xác đnh mt chương trình phát sinh hình thái (r hay chi) [8]. S phát sinh r S thành lp r bao gm 2 giai đon cĩ th thy đưc dưi kính hin vi: giai đon to sơ khi r t vài t bào ca tng phát sinh libe mc hay chu luân và giai đon kéo dài sơ khi r này. Trong phn ln trưng hp, s hin din ca cytokinin giúp cho s to chi s cn s to r. Do đĩ mơi trưng cm ng s to r phi là mơi trưng khác và đơi khi phi qua nhiu ln cy chuyn trên mơi trưng khơng cĩ cytokinin. Mt điu cn đưc lưu ý trong s tái sinh cây t mơ so là nguy cơ bin d th h. Nhng bin đi v di truyn s xy ra khi cây đưc tái sinh t mơ so đưc cy chuyn qua nhiu ln và duy trì trong thi gian dài [15]. 1.2.3 Vai trị ca các cht điu hịa sinh trưng thc vt 1.2.3.1 Auxin Auxin rt cn thit cho s phân chia và tăng trưng ca t bào nên nĩ cĩ vai trị quan trng trong s phát sinh hình thái thc vt. Auxin đưc tng hp trong ngn thân, trong mơ phân sinh (ngn và lĩng) và lá non ( là các nơi cĩ s phân chia t bào nhanh). Sau đĩ, auxin di chuyn hưng gc ti r và tích t trong r [11].
31. 10 Auxin nng đ cao kích thích s to sơ khi r nhưng cn s tăng trưng ca các sơ khi r này [7]. Trong s to r, auxin cn phi hp vi các vitamin (như thiamin mà r khơng tng hp đưc), acid amin (như arginin), và nht là các hp cht orthodiphenolic (như acid cafeic, acid chlorogenic) [11]. Auxin cm ng hot đng ca mơ phân sinh r, cht này di chuyn t gc đn ngn r và đy mnh s phân chia t bào ti đây. Điu này cho thy tác đng ca auxin ch yu trong giai đon phân chia t bào ch khơng phi sut quá trình kéo dài r [15]. Trong s các loi auxin đưc s dng trong nuơi cy in vitro , 2,4D đưc xem là mt auxin mnh, cĩ tác đng hình thành mơ so. Tuy nhiên nu s dng nng đ quá cao, auxin này s gây đc cho t bào, thm chí gây bin đi di truyn. Trong s hình thành sơ khi r bt đnh, s dng NAA, AIA hay IBA thưng đưc hiu qu cao hơn so vi 2,4D. Tuy nhiên, tác đng ca auxin ngoi sinh trong s phát sinh hình thái cơ quan cịn tùy thuc vào trng thái sinh lý cũng như hàm lưng cht điu hịa sinh trưng ni sinh trong mơ cy. Trong sut quá trình to r bt đnh, hàm lưng AIA tích lũy tăng cao. Điu này đưc gii thích là do auxin ngoi sinh c ch hot đng ca enzyme IAA oxidase và IBA cĩ kh năng chuyn đi thành AIA. Do đĩ cũng làm tăng nhanh lưng IAA ni sinh, kích thích s hình thành r bt đnh [15]. 1.2.3.2 Cytokinin Trong thc vt, cytokinin đưc tng hp ch yu t mơ phân sinh ngn r. T đĩ chúng đưc vn chuyn trong mch mc ti chi. Tuy nhiên, các chi và phơi cũng là nơi tng hp cytokinin [11]. r, cytokinin cn s kéo dài nhưng kích thích tăng rng t bào [7]. Cytokinin ngăn cn s lão hĩa, thúc đy s trưng thành ca dip lp và là nhân t chính điu khin quá trình tái sinh mch giúp cho s to chi [4]. Trong s hình thành chi,
32. 11 cytokinin cĩ th đưc s lý riêng r hay phi hp đ làm tăng kh năng hình thành và cht lưng ca chi. nng đ cytokinin cao giúp to thành cm chi. S lưng chi hình thành tùy thuc vào nng đ cytokinin. Cytokinin nng đ thp kích thích chi nách phát trin. Nng đ cao hơn s cm ng hình thành chi bt đnh nhưng chi rt khĩ ra r. mt s lồi thc vt, mc dù s hình thành chi đưc cm ng bi cytokinin nhưng chi khơng xut hin cho đn khi mu đưc chuyn sang mơi trưng gim hoc khơng cĩ cytokinin. Cytokinin cn cho giai đon cm ng to chi nhưng kìm hãm s kéo dài ca chi. Nhng vn đ này cĩ th khc phc bng cách gim nng đ cht điu hịa sau vài ln cy chuyn đ chi đưc phát trin tt [15]. 1.2.3.3 S phi hp auxin và cytokinin trong phát sinh cơ quan Auxin phi hp vi cytokinin giúp tăng trưng chi non và khi phát s to mi mơ phân sinh ngn chi t nhu mơ. Tuy nhiên, nng đ cao, auxin cn s phát trin ca phát th chi va thành lp hay ca chi nách [11]. Cytokinin kích thích s phân chia t bào, nht là khi phi hp vi auxin. Cytokinin tác đng trên c hai bưc ca s phân chia t bào: phân nhân và phân bào. Dù h tr auxin trong s tăng trưng nhưng cũng cĩ s đi kháng gia cytokinin (giúp s to chi) auxin (giúp s to r). Vì vy, trong con đưng phát sinh hình thái thơng qua mơ so, vic phi hp cytokinin và auxin s quyt đnh chiu hưng phát sinh hình thái. Miller và Skoog (1965) đã chng minh mơ so thuc lá to r hay chi tuỳ theo t l auxin/cytokinin thp giúp s to chi [11]. 1.2.2.4 Giberelin Giberelin kích thích s kéo dài t bào bi cơ ch kim sốt hưng đt ca các vi si. Nĩ cũng cĩ tác dng kéo dài lĩng do s phi hp hot tính kéo dài và phân chia t bào thân. Giberelin kích thích mnh s phân chia t bào nhu mơ v và biu bì. Giberelin cũng cĩ tác đng kích thích s tăng trưng chi và g s ng ca chi.
33. 12 Tuy nhiên giberelin cĩ nhng nh hưng khác nhau trên s hình thành chi trong nuơi cy in vitro nhng loi thc vt khác nhau [11]. 1.2.2.5 Acid abcisic (ABA) ABA đưc xem là mt nhân t kìm hãm quá trình sinh lý, đt bit là s tăng trưng ca thc vt. Tuy nhiên, cũng như nhng hormon khác, tác đng kích thích hay kìm hãm quá trình sinh lý ca ABA cịn tuỳ thuc vào nng đ x lý, và s tương tác ca ABA vi nhng hormon khác [11]. 1.2.2.6 Ethylen Ethylen là nhĩm cht c ch, gây s lão suy t bào. Ethylen đưc hình thành t tin cht là SAM (Sadenosiylmethionin, trưc đĩ là methionin), thơng qua các enzyme ACCsynthase, và ACC oxydase đ bin đi ln lưc thành ACC (acid l – aminocyclopropanlcarboxylic) và etylen. Hot tính ca các cht trên d b cn bi mt s hố cht như: AVG (aminoethoxyvinylglincin), CoCl 2 và AgNO 3. AVG cn s đi SAM thành ACC. Cobalt cn bưc sau cùng ACC thành etylen. Ion Ag + cĩ tác đng cn hot đng ca etylen [11]. ACC c ch s hình thành r bng cách trì hỗn s xut hin r và gia tăng s hình thành mơ so gc ca chi. Ngưc li, c hai cht c ch hot đng ca etylen là AgNO 3 và AVG nng đ thích hp đu thúc đy s to r và làm gim s hình thành mơ so gc ca chi. AgNO 3 kích thích s xut hin và s tăng trưng ca r trong khi AVG gia tăng s r trên mt chi. CoCl 2 làm tăng nh s r và s hình thành r. Nhng nh hưng này là do s gim nng đ etylen hoc c ch hot đng ca etylen [15]. 1.2.3 Mt s yu t khác nh hưng đn s phát sinh hình thái thc vt 1.2.3.1 Tui ca mơ cy Hiu qu tác đng ca các cht điu hồ tăng trưng thc vt trên s phát sinh hình thái ph thuc nhiu vào trng thái sinh lý ca mơ cy.
34. 13 nhiu lồi, đc bit cây thân g, chi bt đnh đưc hình thành mt cách d dàng nhng mơ tr t các b phn ca cây con mi ny mm hơn nhng khúc ct t cây trưng thành [4]. 1.2.3.2 Ánh sáng Ánh sáng cĩ tác đng đn s tăng trưng và kh năng phát sinh hình thái ca t bào trong nuơi cy in vitro. Tuy nhiên mi lồi thc vt khác nhau cĩ nhng đáp ng khác nhau vi tng loi ánh sáng, cưng đ và thi gian chiu sáng khác nhau. Thưng s hình thành r xy ra trong ti [4]. 1.2.3.3 Nhit đ Trong nuơi cy mơ in vitro, mi lồi thc vt khác nhau cĩ nhng ngưng nhit đ ti ho khác nhau. Đa s các lồi hình thành chi nhit đ 22 0C – 25 0C [4]. 1.3 Tình hình nghiên cu trên th gii và trong nưc 1.3.1 Tình hình nghiên cu trên th gii Li Z. (2004) thuc Trưng đi hc Xihua Chengdu, Trung Quc, nghiên cu điu kin nuơi cy ti ưu mơ so mưp đng ghi nhn, trong mơi trưng MS cĩ b sung casein 100mg, glucose 30g/l, BA 0,5mg/l, 2,4D 0,2mg/l là điu kin ti ưu cho s hình thành mơ so [17]. Yang và cng s (2004) ghi nhn, khi nuơi cy mơ mưp đng cho ba loi mơ so khác nhau: mơ so vàng trong, vàng xanh và xanh. Nhng mơ so này tip tc nuơi cy trên mơi trưng MS cĩ b sung BA 4,0mg/l và kinetin 2,0mg/l cho chi bt đnh sau ba tun nuơi cy. T l chi bt đnh hình thành trên tng loi mơ so khác nhau. 66,7% đi vi mơ so vàng xanh, rt thp mơ so xanh (< 15,0%) thm chí thp hơn na, chi bt đnh khơng hình thành trên mơ so vàng trong. Mơi trưng MS b sung zeatin 5,0mg/l và kinetin 0,5mg/l thích hp cho phát sinh chi, h s phát sinh là 5 6. Mơi trưng ½ MS và kinetin
35. 14 0,02mg/l hoc mơi trưng ½ MS sau 3 tun nuơi cy cho thân và r. T l sng sĩt khi đem trng là 70% [20]. Thiruvengadam và cng s (2006) nghiên cu v s ti ưu hố h thng phát sinh phơi soma mưp đng cho thy, so b mưp đng nuơi cy trong mơi trưng MS lng b sung 2,4D 1,5 mg/l cho phơi hình cu (24,6%). Vic loi b hồn tồn 2,4D ra khi mơi trưng kích thích hình thành nên phơi hình tim và hình cá đui. T t bào soma hình thành nên t bào tin phơi, t đĩ phát trin thành phơi hình tim, hình cá đui trong vịng hai tun trên mơi trưng MS khơng b sung cht điu hồ sinh trưng. Nhưng nu trong mơi trưng trên đưc b sung thêm PVP (polyvinylpyrrolidone) 50 mg/l và glutamine 40 mg/l, phơi soma đưc hình thành nhiu hơn và thưng xuyên hơn [29]. Agarwal và cng s (2006) nghiên cu s tng hp flavonoid ca mơ so và cây mưp đng trong nuơi cy in vitro trên mơi trưng MS cĩ b sung Auxin và cytokinin vi các nng đ khác nhau ghi nhn cĩ 3 loi flavonoid. Hàm lưng tng s flavonoid mơ so sau sáu tun nuơi cy là 2,90 mg/g, thân là 2,96 mg/g trng lưng khơ [12]. Al Munsur1 và cng s (2009) nhân ging invitro mưp đng t đt thân và r cây non sau 10 đn 12 ngày gieo ht trên mơi trưng MS cĩ b sung BA kt hp vi 2,4D hoc NAA ghi nhn, mu đt thân cho t l mơ so cao nht (93,75%) khi nuơi cy cĩ b sung 2,4D 1,0mg/l và BA 1,0mg/l. Mu cy r cho t l mơ so cao nht (85,00%) vi NAA 0,6 mg/l. Ngồi ra, b sung 2,4D 1,0 mg/l và BA 1,0 mg/l t l tái sinh chi là 75,00% t đt thân, chi tái sinh đt chiu cao nht (5,15cm) khi kt hp BA 2,5 mg/l và IAA 0,2 mg/l. Khơng cĩ s tái sinh chi t mu cy r bt kì s kt hp nào [13]. 1.3.2 Tình hình nghiên cu trong nưc Trong nưc cĩ rt ít tài liu nghiên cu v cây mưp đng đưc cơng b.
36. 15 Nguyn Bá và cng s (1992), bưc đu xây dng đưc quy trình nhân nhanh in vitro cây mưp đng và đã đưa ra trng th nghim cây mưp đng quy mơ nh [26].
37. 16 2.1 Ni dung nghiên cu 1 Tìm hiu thi gian và nng đ cht kh trùng thích hp. 2 Mơi trưng & cht điu hịa sinh trưng thc vt thích hp (auxin, cytokinin) đ to và tăng sinh mơ so. 3 So sánh phn ng to mơ so gia các ngun mu cy khác nhau (t dip, tr h dip, lá non, ). 4 Kho sát s to chi (cm chi, tăng trưng chi) t mơ so. 5 Kho sát s to r t nhng chi thu nhn. 6 Kho sát kh năng thích ng ca con in vitro ngồi vưn ươm. 2.2 Vt liu nghiên cu Ngun vt liu: ht mưp đng do cơng ty GINO Seed & Agriculture TP H Chí Minh cung cp. Ht ging cĩ đ sch ≥ 98%, t l ny mm ≥ 80%, đ m < 12%. Lp mng t bào đưc thu nhn t các b phn khác nhau (Lá non, đt t dip, t dip, tr h dip) ca cây in vitro 6 – 7 ngày tui ny mm t ht mưp đng (đưc nuơi trong điu kin nhit đ 22 ± 2 0C, đ m 55% ± 10%, ánh sáng 2000 lux ± 300lux). Trong các thí nghim, mơi trưng nuơi cy đưc s dng là mơi trưng đa lưng và vi lưng theo thành phn khống ca mơi trưng MS (Murashige và Skoog, 1962) b sung thêm các thành phn: + Nưc da 20% + Đưng saccharose (nhà máy đưng Biên Hịa, Đng Nai sn xut): 20 g/l + Agar (cơng ty H Long, Hi Phịng sn xut): 5,8 6 g/l + Các cht điu hịa tăng trưng tùy theo tng thí nghim: auxin (2,4D, AIA), cytokinin (BA). Mơi trưng đưc chnh pH = 5,8 (chnh bng NaOH 1N và HCl 1N), đưc hp kh trùng bng autoclave nhit đ 121 oC và áp sut 1 atm trong thi gian 20 phút.
38. 17 1cm B C D E A F nh 2.1: Cây kh qua 7 ngày tui (A), lá (B), t dip (C), đt t dip (D), tr h dip ct dc (1mm) (E), tr h dip ct ngang (1mm) (F).
39. 18 2.3 Phương pháp nghiên cu Các thí nghim đưc thc hin ti phịng thí nghim Sinh lý thc vt ĐH Khoa hc T nhiên TP HCM và phịng thí nghim SHTV – ĐH Tây Nguyên. Thi gian thc hin: 11/2009 đn 9/1010. 2.3.1 Thí nghim kh trùng ht mưp đng Dung dch calcium hypochlorite cĩ nng đ thay đi t 5 15% vi thi gian kh trùng t 10 20 phút. Dung dch javel cĩ hàm lưng chlor 38g/l (do cơ s nưc Javel Vân Phương, Qun 11, TP H Chí Minh sn xut) pha lỗng t l javel : nưc là 1:0 và 1:1 (V:V) vi thi gian kh trùng t 10 20 phút. Dung dch thu ngân chlorite nng đ 0,1% vi thi gian kh trùng t 5 15 phút. Ghi nhn % mu sch, sng sau 6 ngày kh trùng và gieo ht. 2.3.2 Thí nghim to mơ so t các ngun mu ca cây mưp đng Lá non cây in vitro 6 7 ngày tui đưc ct thành mnh khong 1cm 2, to các vt thương (nh 2.1B). T dip, đt t dip đưc ct thành các lp mng (0,5 1mm) theo chiu ngang (nh 2.1C, D). Tr h dip đưc ct thành các lp mng (0,5 1mm) theo chiu dc, chiu ngang (nh 2.1 E, F). Các mu này đưc đt trên mơi trưng MS cĩ b sung cht điu hồ sinh trưng thc vt: auxin (2,4D hay AIA) cĩ hoc khơng cĩ kt hp vi cytokinin (BA) các nng đ thay đi như sau:
40. 19
    S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lá Bng 2.1 a: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) 0 L0 0,2 L1 0,5 L2 1 L3 Bng 2.1 b: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) BA (mg/l) 0,2 0,2 L4 0,2 L5 0,5 0,5 L6 0,2 L7 1 0,5 L8 1 L9 AIA (mg/l) BA (mg/l) 1 0,5 L10 2 0,5 L11
41. 20
    S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng đt t dip Bng 2.2 a: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) 0 D0 0,2 D1 0,5 D2 1 D3 Bng 2.2 b: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) BA (mg/l) 0,2 0,2 D4 0,2 D5 0,5 0,5 D6 0,2 D7 1 0,5 D8 1 D9 AIA (mg/l) BA (mg/l) 1 0,5 D10 2 0,5 D11
42. 21
    S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng t dip Bng 2.3 a: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) 0 T0 0,2 T1 0,5 T2 1 T3 Bng 2.3 b: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) BA (mg/l) 0,2 0,2 T4 0,2 T5 0,5 0,5 T6 0,2 T7 1 0,5 T8 1 T9 AIA (mg/l) BA (mg/l) 1 0,5 T10 2 0,5 T11
43. 22
    S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng tr h dip ct dc Bng 2.4 a: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) 0 HD0 0,2 HD1 0,5 HD2 1 HD3 Bng 2.4 b: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) BA (mg/l) 0,2 0,2 HD4 0,2 HD5 0,5 0,5 HD6 0,2 HD7 1 0,5 HD8 1 HD9 AIA (mg/l) BA (mg/l) 1 0,5 HD10 2 0,5 HD11
44. 23
    S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng tr h dip ct ngang Bng 2.5 a: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) 0 HN0 0,2 HN1 0,5 HN2 1 HN3 Bng 2.5 b: B trí thí nghim Nghim thc 2,4D (mg/l) BA (mg/l) 0,2 0,2 HN4 0,2 HN5 0,5 0,5 HN6 0,2 HN7 1 0,5 HN8 1 HN9 AIA (mg/l) BA (mg/l) 1 0,5 HN10 2 0,5 HN11
45. 24 Nuơi cy trong ti 22 0C ± 2 0C, đ m 55% ± 10%. Theo dõi biu hin ca mu cy, trng lưng tươi, gia tăng trng lưng tươi, gia tăng trng lưng khơ và cưng đ hơ hp sau 2 5 tun nuơi cy. So sánh phn ng to so gia các ngun mu cy và mơi trưng cĩ nng đ các cht điu hồ sinh trưng khác nhau. 2.3.3 Thí nghim to chi t mơ so và to r t nhng chi thu nhn
    To chi t mơ so Mơ so đưc chia làm 2 nhĩm: Nhĩm 1: mơ so đưc hình thành trên mơi trưng MS ch b sung 2,4D hoc 2,4D kt hp vi BA. Nhĩm 2: mơ so đưc hình thành trên mơi trưng MS b sung AIA kt hp vi BA. Chuyn mơ so tăng trưng tt t kt qu ca 2 nhĩm trên vào mơi trưng MS b sung thêm cht điu hồ sinh trưng cytokinin (BA) cĩ hoc khơng cĩ kt hp vi AIA 0,02mg/l. Bng 2.6 a: B trí thí nghim Nghim thc BA (mg/l) S0 0 S1 0,2 S2 0,5 S3 1 S4 1,5 S5 2 S6 2,5 S7 3
46. 25 Bng 2.6 b: B trí thí nghim Nghim thc BA (mg/l) AIA (mg/l) S8 0,2 S9 0,5 S10 1 S11 1,5 0,02 S12 2 S13 2,5 S14 3
    To r t nhng chi thu nhn Các cm chi hình thành trên mơi trưng thích hp đưc tách ra thành các chi và tin hành cy chuyn vào mơi trưng MS cơ bn và MS b sung thêm AIA vi nng đ thay đi nhm kích thích s to r. Bng 2.7: B trí thí nghim Nghiêm thc AIA (mg/l) R0 0 R1 0,2 R2 0,5 R3 1 R4 1,5 Nhit đ phịng nuơi: 22 0C ± 2 0C Cưng đ chiu sáng 2000 ± 300lux Thi gian chiu sáng: 12 gi/ngày m đ trung bình 55% ± 10%.
47. 26 • Quan sát thi đim xut hin chi đu tiên, t l to chi, s chi đưc ghi nhn sau 4 tun nuơi cy. • Quan sát thi đim xut hin r đu tiên, t l to r, s r, chiu dài r đưc ghi nhn sau 4 tun nuơi cy. • Quan sát hình thái gii phu: mu đưc ct bng tay và quan sát dưi kính hin vi quang hc s bin đi trong quá trình phát sinh hình thái chi và r. 2.3.4 Kho sát kh năng thích ng ca cây con ngồi vưn ươm • Cây con in vitro cĩ đ r đưc trng trên giá th tru hun, tưi nưc ngày 2 ln. • Theo dõi t l cây sng sĩt và sc sng ca cây ngồi vưn ươm. 2.3.5 Đo cưng đ hơ hp Cưng đ hơ hp ca các mu thí nghim đưc xác đnh bng máy đo s trao đi khí Leafab 2 (Hansatech) vi đin cc oxygen nhit đ 28 0C, đơn v tính là mol/g trng lưng tươi/gi. 2.3.6 X lý s liu Kho sát 10 mu/nghim thc, mi nghim thc lp li 3 ln. Các s liu đưc x lý thng kê bng chương trình Statiscal Program Scienttific System (SPSS) phiên bn 16.0 dùng cho Windows. S khác bit cĩ ý nghĩa mc 0,05 ca giá tr đưc biu hin bng các mu t khác nhau.
48. 27 3.1 nh hưng ca nng đ các cht kh trùng và thi gian kh trùng lên ht mưp đng (A) (B) (C) Hình 3.1 T l mu sch và sng sau khi kh trùng bi dung dch cht kh trùng vi nng đ và thi gian khác nhau (A): javel (B): calcium hypochlorite (C): thy ngân chlorite Qua kt qu kh trùng hình 3.1 cho thy: Trong 3 cht kh trùng trên, dung dch javel cho t l mu sch và sng thp nht (t 66,67 – 86,67%) đn dung dch calcium hypochlorite (t 66,67 90,00%). Dung dch thy ngân chlorite 0,1% cho t l mu sch và sng cao nht (86,67 – 93,33%). Nhìn chung, đi vi 2 cht kh trùng là dung dch calcium hypochlorite và dung dch javel, khi gim nng đ cht kh trùng, t l mu sch gim đáng k.
49. 28 Trong khi đĩ, cùng nng đ, t l mu sch khơng khác bit nhiu khi x lý vi thi gian khác nhau. Do đĩ, t l mu sch b nh hưng nhiu hơn bi nng đ cht kh trùng. Như vy, dung dch thy ngân chlorite 0,1%, thi gian x lý 10 15 phút và dung dch calcium hypochlorite 15% vi thi gian kh trùng 20 phút thích hp nht đ kh trùng ht mưp đng. 3.2 S to mơ so 3. 2.1 S hình thành và tăng trưng mơ so t các ngun mu Trong điu kin ti hồn tồn, hu ht các nghim thc cĩ b sung auxin (2,4D, AIA) cĩ hoc khơng kt hp cytokinin (BA), các ngun mu (lá, lp mng đt t dip, lp mng t dip, lp mng tr h dip) đu hình thành mơ so sau mt tun nuơi cy. Mơ so bt đu xut hin ti nhng vt ct ngang gân lá, phn ngồi rìa các ngun mu. Sau đĩ, kích thưc, trng lưng tươi ca mơ so tăng dn theo thi gian nuơi cy, đc bit là khi mơ so tip xúc trc tip vi mơi trưng. các nghim thc khơng b sung cht điu hịa sinh trưng thc vt (L0, D0, T0, HD0, HN0) và các nghim thc ch b sung 2,4–D 1mg/l (L1, D1, T1, HD1, HN1) đu cĩ s xut hin r (nh 3.1A, B; 3.3A, B; 3.5A, B; 3.7A, B). 3.2.1.1 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lá Bng 3.1a : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lá sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D) Trng lưng tươi (g) Nghim thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun L0 0,02± 0,00 a 0,09 ± 0,01 a 0,1 ± 0,01 a 0,12 ± 0,01 a L1 0,15 ± 0,04 b 0,21 ± 0,07 b 0,36 ± 0,02 b 0,51 ± 0,02 b L2 0,22 ± 0,05 b 0,43 ± 0,03 cd 0,61 ± 0,04 c 0,67 ± 0,03 c L3 0,49 ± 0,01 e 0,59 ± 0,02 e 0,87 ± 0,01 e 0,98 ± 0,29 f Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95%
50. 29 các nghim thc ch b sung 2,4D, mơ so đưc hình thành t lá cĩ màu vàng, trng và xp (nh 3.1B). Mơ so này bt đu chuyn sang nâu và tr nên chc hơn tun th 4 và 5. Trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ 2,4D. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy khong 0,51 – 0,98g. Trong đĩ, mơi trưng theo nghim thc b sung 2,4D 1mg/l (L3) cho mơ so tt nht (0,98g) (bng 3.1a). Bng 3.1b : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lá sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng b sung auxin (2,4D hay AIA) kt hp vi cytokinin (BA) Trng lưng tươi (g) Nghim thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun L4 0,17 ± 0,03 b 0,24 ± 0,04 b 0,42 ± 0,02 b 0,66 ± 0,02 c L5 0,19 ± 0,02 b 0,34 ± 0,02 c 0,71 ± 0,02 d 0,73 ± 0,02 cd L6 0,22 ± 0,05 b 0,45 ± 0,05 d 0,65 ± 0,06 cd 0,78 ± 0,06 de L7 0,31 ± 0,03 cd 0,53 ± 0,02 de 0,85 ± 0,03 e 1,03 ± 0,01 f L8 0,39 ± 0,02 de 0,71 ± 0,02 f 1,02 ± 0,03 f 1,03 ± 0,02 f L9 0,59 ± 0,02 f 0,87 ± 0,05 g 1,04 ± 0,04 f 1,30 ± 0,05 g L10 0,19 ± 0,03 b 0,35± 0,05 c 0,68 ± 0,02 cd 0,68 ± 0,03 c L11 0,25 ± 0,05 bc 0,47 ± 0,03 d 0,71 ± 0,02 d 0,82 ± 0,02 e Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Đi vi mơi trưng cĩ b sung 2,4D kt hp vi BA, mơ so cĩ màu vàng hơi xanh, trng, ít xp hơn (nh 3.1C). Mơ so bt đu chuyn sang nâu tun th 5, chm hơn so vi nhng nghim thc ch cĩ b sung 2,4D (nh3.2). Trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ 2,4–D và BA cĩ trong mơi trưng nuơi cy. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy khong 0,66 – 1,30g (bng 3.1b). Đi vi mơi trưng cĩ b sung AIA kt hp vi BA 0,5mg/l (L10, L11), mơ so hình thành t tun 1 đn tun 4 cĩ màu vàng xanh, trng và xp (nh 3.1D). Trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ AIA.
51. 30 Sau 5 tun nuơi cy, trng lưng tươi khi mơ so trong khong 0,68 – 0,82g, khơng cĩ s hình thành r các nghim thc (bng3.1b, nh 3.1D). Như vy, ngun auxin thích hp cho s hình thành mơ so t lá mưp đng là 2,4D, trong đĩ mơi trưng theo nghim thc b sung 2,4D 1mg/l và BA 1mg/l (L9) cho mơ so phát trin tt nht (1,30g). 1cm 1cm B A 1 cm 1 cm C D nh 3.1: Mơ so t lá 3 tun tui, mũi tên trng ch r (A): mơi trưng MS đi chng (C ): mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l Và BA 1mg/l (B) : mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l (D): mơi trưng MS b sung AIA 2mg/l và BA 0,5mg/l
52. 31 1 cm nh 3.2: Mơ so t lá 5 tun tui trên mơi trưng MS b sung 2,4D1mg/l và BA 1mg/l 3.2.1.2 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng đt t dip Bng 3.2a : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng đt t dip sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D) Trng lưng tươi (g) Nghim thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun D0 0,02 ± 0,00 a 0,03 ± 0,00 a 0,11 ± 0,01 a 0,19 ± 0,03 a D1 0,12 ± 0,04 b 0,23 ± 0,02 b 0,46 ± 0,02 b 0,53 ± 0,02 b D2 0,12 ± 0,01 b 0,27 ± 0,03 b 0,53 ± 0,04 b 0,66 ± 0,05 c D3 0,25 ± 0,04 c 0,64 ± 0,02 de 0,86 ± 0,02 e 0,94 ± 0,03 ef Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Các nghim thc ch b sung 2,4D, sau 3 tun nuơi cy, mơ so đưc hình thành cĩ màu vàng đm, trng và xp (nh 3.3B). Mơ so này bt đu chuyn sang nâu và tr nên chc hơn tun th 4. Trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ 2,4D. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy khong 0,53 – 0,94g. Trong đĩ, mơi trưng theo nghim thc b sung 2,4D 1mg/l (D3) cho mơ so tt nht (0,94g) (bng 3.2a).
53. 32 Bng 3.2b : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng đt t dip sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng b sung auxin (2,4D hay AIA) kt hp vi cytokinin (BA) Nghim Trng lưng tươi (g) thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun D4 0,15 ± 0,01 b 0,24 ± 0,04 b 0,47 ± 0,02 b 0,54 ± 0,03 b D5 0,15 ± 0,02 b 0,28 ± 0,03 b 0,67 ± 0,02 c 0,86 ± 0,02 de D6 0,19 ± 0,05 bc 0,24 ± 0,04 b 0,73 ± 0,06 cd 0,86 ± 0,04 de D7 0,15 ± 0,01 b 0,47 ± 0,05 c 1,04 ± 0,03 f 1,03 ± 0,03 f D8 0,20 ± 0,04 bc 0,59 ± 0,05 d 1,08 ± 0,03 f 1,17 ± 0,04 g D9 0,33 ± 0,01 d 0,73 ± 0,01 e 1,23 ± 0,04 g 1,53 ± 0,04 h D10 0,19 ± 0,01 bc 0,38 ± 0,02 c 0,77 ± 0,02 d 0,81 ± 0,05 d D11 0,24 ± 0,01 c 0,40 ± 0,03 c 0,86 ± 0,02 e 0,89 ± 0,05 de Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Đi vi mơi trưng cĩ b sung 2,4D kt hp vi BA, mơ so cĩ màu vàng xanh, trng, ít xp hơn ( nh 3.3D). Mơ so bt đu chuyn sang nâu tun th 5, chm hơn so vi nhng nghim thc ch cĩ b sung 2,4D (nh3.4). Trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ 2,4–D và BA cĩ trong mơi trưng nuơi cy. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy khong 0,54 – 1,53g (bng 3.2b). Đi vi mơi trưng cĩ b sung AIA kt hp vi BA 0,5mg/l (D10, D11), mơ so hình thành t tun 1 đn tun 4 cĩ màu vàng xanh, trng và xp. Trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ AIA. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy trong khong 0,81 – 0,89g, khơng cĩ s hình thành r các nghim thc (bng3.2b, nh 3.3D). S hình thành mơ so khơng đng đu các lp mng đt t dip. Lp mng đt t dip gia đt, mơ so đưc hình thành nhiu nht, đn đu đt, sau cùng là cui đt t dip (tính theo chiu t trên chi ngn xung r ca cây). Như vy, s thay đi trng lưng tươi ca mơ so cũng ging như các mu lá tương ng trên các mơi trưng ch b sung 2,4–D hoc mơi trưng cĩ b sung 2,4–D kt hp vi BA hay mơi trưng cĩ b sung AIA kt hp vi BA. Ngun auxin thích hp
54. 33 cho s hình thành mơ so t lp mng đt t dip là 2,4D. Mơi trưng theo nghim thc cĩ nng đ 2,4–D 1mg/l và BA 1mg/l (D3), s hình thành mơ so tt nht (1,53g ) (bng 3.2a, b; nh 3.3). 1 cm A B 1.2 cm 1 cm C 1 cm D nh 3.3: Mơ so t lp mng đt t dip 3 tun tui, mũi tên ch r (A): mơi trưng MS đi chng (C ): mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l Và BA 1mg/l (B) : mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l (D): mơi trưng MS b sung AIA 2mg/l và BA 0,5mg/l
55. 34 1 cm nh 3.4: Mơ so t lp mng đt t dip 5 tun tui trên mơi trưng MS b sung 2,4 D1mg/l và BA 1mg/l 3.2.1.3 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng t dip Bng 3.3a : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng t dip sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D) Nghim Trng lưng tươi (g) thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun T0 0,12 ± 0,03 ab 0,13 ± 0,02 a 0,13 ± 0,05 a 0,14 ± 0,0289 a T1 0,11 ± 0,01 ab 0,24 ± 0,02 b 0,33 ± 0,02 b 0,41 ± 0,0150 b T2 0,19 ± 0,04 abc 0,27 ± 0,03 bc 0,49 ± 0,05 cde 0,45 ± 0,0502 b T3 0,18 ± 0,04 abc 0,48 ± 0,02 f 0,77 ± 0,04 f 0,83 ± 0,0318 e Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Đi vi mơi trưng ch b sung 2,4D, sau 3 tun nuơi cy, mơ so đưc hình thành t lp mng t dip cĩ màu vàng hơi xanh, trng và xp (nh 3.3B). Mơ so này bt đu chuyn sang nâu và tr nên chc hơn tun th 4. Trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ 2,4D. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy khong 0,41 – 0,83g. Trong đĩ, mơi trưng theo nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l (T3) cho mơ so tt nht (0,83g) (bng 3.3a).
56. 35 Bng 3.3b : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng t dip sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng b sung auxin (2,4D hay AIA) kt hp vi cytokinin (BA) Nghim Trng lưng tươi (g) thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun T4 0,12 ± 0,01 ab 0,26 ± 0,04 bc 0,41 ± 0,02 bc 0,42 ± 0,03 b T5 0,13 ± 0,01 ab 0,36 ± 0,03 de 0,44 ± 0,02 cd 0,57 ± 0,02 cd T6 0,12 ± 0,05 ab 0,38 ± 0,04 de 0,47 ± 0,05 cde 0,52 ± 0,04 bc T7 0,25 ± 0,02 c 0,51 ± 0,05 f 0,95 ± 0,04 g 0,99 ± 0,03 f T8 0,22 ± 0,01 bc 0,54 ± 0,05 f 0,94 ± 0,02 g 0,92 ± 0,04 ef T9 0,21 ± 0,03 abc 0,55 ± 0,01 f 0,81 ± 0,02 f 0,85 ± 0,04 e T10 0,10 ± 0,05 a 0,35 ± 0,04 cd 0,54 ± 0,01 de 0,60 ± 0,05 cd T11 0,11 ± 0,04 ab 0,46 ± 0,03 ef 0,57 ± 0,02 e 0,64 ± 0,05 d Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% S thay đi màu sc, đc đim mơ so cũng ging như mơ so đưc hình thành t lp mng đt t dip tương ng trên các mơi trưng b sung 2,4D kt hp vi BA hay AIA kt hp vi BA (nh 3.5, 3.6). các nghim thc cĩ b sung 2,4D kt hp vi BA, trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ 2,4–D và BA cĩ trong mơi trưng nuơi cy. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy khong 0,57 – 0,99g (bng 3.3b). Đi vi mơi trưng cĩ b sung AIA kt hp vi BA 0,5mg/l (T10, T11), trng lưng tươi khi mơ so tăng dn theo s tăng ca nng đ AIA. Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy trong khong 0,60 – 0,64g, khơng cĩ s hình thành r các nghim thc (bng3.3b, nh 3.5D). S hình thành mơ so khơng đng đu các lp mng. Lp mng đu t dip, mơ so đưc hình thành nhiu nht, sau đĩ gim dn đn lát mng cui t dip (tính t gc đn chĩp t dip).
57. 36 Như vy, ngun auxin thích hp cho s hình thành mơ so t lp mng t dip là 2,4D. Mơi trưng cĩ nng đ 2,4–D 1mg/l và BA 0,2mg/l (T7), s hình thành mơ so tt nht (0,99g) (bng 3.3a,b; nh 5.5). A 1cm B 1cm D 1cm 1cm E nh 3.5: Mơ so t lp mng t dip 3 tun tui, mũi tên trng ch r (A): mơi trưng MS đi chng (C ): mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l và BA 1mg/l (B) : mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l (D): mơi trưng MS b sung AIA 2mg/l và BA 0,5mg/l
58. 37 1cm nh 3.6: Mơ so t lp mng đt t dip 5 tun tui trên mơi trưng MS b sung AIA 2mg/l và BA 0,5mg/l 3.2.1.4 S hình thành và tăng trưng ca mơ so t lp mng tr h dip Nhìn chung, s thay đi trng lưng tươi, màu sc, đc đim mơ so đưc hình thành t lp mng tr h dip cũng ging như các các ngun mu lp mng đt t dip, lp mng t dip tương ng trên các mơi trưng cĩ b sung 2,4D hoc mơi trưng cĩ b sung 2,4D kt hp vi BA hay mơi trưng cĩ b sung AIA kt hp vi BA. Nhưng trng lưng tươi ca mơ so thp hơn nhiu so vi mơ so đưc hình thành t các ngun mu trên (0,270,57g), (bng 3.4a, 3.4 b, 3.4c, 3.4d; nh3.7; 3.8). Bng 3.4a: S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng h dip ct dc sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D) Nghim Trng lưng tươi (g) thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun HD0 0,03 ± 0,00 a 0,05 ± 0,00 a 0,08 ± 0,02 a 0,06 ± 0,03 a HD1 0,12 ± 0,04 bc 0,25 ± 0,02 bcd 0,26 ± 0,02 bc 0,29 ± 0,02 b HD2 0,12 ± 0,01 bc 0,25 ± 0,03 bcd 0,26 ± 0,04 bc 0,29 ± 0,05 b HD3 0,26 ± 0,04 e 0,49 ± 0,02 f 0,753 ± 0,12 g 0,54 ± 0,03 de Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Đi vi mơi trưng ch b sung 2,4D, trng lưng tươi ca mơ so đưc hình thành t lp mng tr h dip ct dc sau 5 tun nuơi cy trong khong 0,29 – 0,54g.
59. 38 Trong đĩ, mơi trưng theo nghim thc b sung 2,4D 1mg/l (HD3) cho mơ so tt nht (0,54g) (bng 3.4a). Bng 3.4b: S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng h dip ct dc sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng b sung auxin (2,4D hay AIA) kt hp vi cytokinin (BA) Nghim Trng lưng tươi (g) thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun HD4 0,12 ± 0,01 bc 0,21 ± 0,04 bc 0,17 ± 0,02 ab 0,27 ± 0,03 b HD5 0,07 ± 0,02 ab 0,27 ± 0,03 cd 0,30 ± 0,02 bcd 0,30 ± 0,02 b HD6 0,12 ± 0,05 bc 0,17 ± 0,04 b 0,25 ± 0,06 bc 0,32 ± 0,04 b HD7 0,24 ± 0,01 de 0,50 ± 0,05 f 0,51 ± 0,03 ef 0,54 ± 0,03 de HD8 0,17 ± 0,04 cd 0,51 ± 0,05 f 0,55 ± 0,03 f 0,57 ± 0,04 e HD9 0,20 ± 0,01 cde 0,38 ± 0,01 e 0,48 ± 0,04 ef 0,48 ± 0,04 cde HD10 0,12 ± 0,01 bc 0,31 ± 0,02 cde 0,38 ± 0,02 cde 0,39 ± 0,05 bc HD11 0,17 ± 0,01 cd 0,32 ± 0,03 de 0,42 ± 0,02 def 0,43 ± 0,05 cd Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Đi vi mơi trưng cĩ b sung 2,4D kt hp vi BA, trng lưng tươi khi mơ so đưc hình thành t lp mng tr h dip ct dc sau 5 tun nuơi cy khong 0,3 – 0,57g (bng 3.4b). Vi mơi trưng cĩ b sung AIA kt hp vi BA 0,5mg/l (HD10, HD11), Trng lưng tươi khi mơ so đưc hình thành t lp mng tr h dip ct dc sau 5 tun nuơi cy trong khong 0,39 – 0,43g, khơng cĩ s hình thành r các nghim thc (bng3.4b, nh 3.7D). Vy, mơi trưng theo nghim thc cĩ b sung 2,4–D 1mg/l kt hp vi BA 0,5mg/l, lp mng tr h dip ct dc cho mơ so tt nht (0,57g). Bng 3.4c : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng h dip ct ngang sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng ch b sung auxin (2,4D) Nghim Trng lưng tươi (g) thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun HN0 0,02 ± 0,00 a 0,03 ± 0,00 a 0,04 ± 0,14 a 0,04 ± 0,03 a HN1 0,06 ± 0,04 bc 0,13 ± 0,02 bcd 0,21 ± 0,04 a 0,30 ± 0,02 b HN2 0,07 ± 0,01 bc 0,19 ± 0,03 bcd 0,26 ± 0,03 a 0,35 ± 0,05 b HN3 0,09 ± 0,04 e 0,16 ± 0,02 f 0,20 ± 0,12 b 0,40 ± 0,03 de
60. 39 các nghim thc ch b sung 2,4D, trng lưng tươi ca mơ so đưc hình thành t lp mng tr ha dip ct ngang sau 5 tun nuơi cy trong khong 0,30 – 0,40g. Mơi trưng theo nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l cho mơ so tt nht (bng 3.4a, nh 3,7B) Bng 3.4d : S thay đi trng lưng tươi ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng h dip ct ngang sau 2, 3, 4, và 5 tun nuơi cy trên mơi trưng b sung auxin (2,4D hay AIA) kt hp vi cytokinin (BA) Nghim Trng lưng tươi (g) thc 2 tun 3 tun 4 tun 5 tun HN4 0,04 ± 0,01 bc 0,18 ± 0,04 bc 0,19 ± 0,08 a 0,29 ± 0,03 b HN5 0,06 ± 0,02 ab 0,08 ± 0,03 cd 0,20 ± 0,03 a 0,28 ± 0,02 b HN6 0,15 ± 0,05 bc 0,23 ± 0,04 b 0,26 ± 0,03 a 0,44 ± 0,04 b HN7 0,13 ± 0,01 de 0,38 ± 0,05 f 0,47 ± 0,08 ab 0,55 ± 0,03 de HN8 0,11 ± 0,04 cd 0,29 ± 0,05 f 0,34 ± 0,09 ab 0,49 ± 0,04 e HN9 0,10 ± 0,01 cde 0,15 ± 0,01 e 0,17 ± 0,03 ab 0,44 ± 0,04 cde HN10 0,06 ± 0,01 bc 0,10 ± 0,02 cde 0,17 ± 0,11 a 0,36 ± 0,05 bc HN11 0,08 ± 0,01 cd 0,13 ± 0,03 de 0,18 ± 0,03 ab 0,38 ± 0,05 cd Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% các nghim thc b sung 2,4D phi hp vi BA, trng lưng tươi ca mơ so đưc hình thành t lp mng tr ha dip ct ngang sau 5 tun nuơi cy trong khong 0,28 – 0,55g (bng 3.4d). Vi mơi trưng cĩ b sung AIA kt hp vi BA 0,5mg/l (HN10, HN11), Trng lưng tươi khi mơ so sau 5 tun nuơi cy trong khong 0,36 – 0,38g, khơng cĩ s hình thành r các nghim thc (bng3.4d, nh 3.7D). Vy, ngun auxin thích hp cho s hình thành mơ so t lp mng tr h dip là 2,4D. Nghim thc cĩ b sung 2,4–D 1 mg/l kt hp vi BA 0,2mg/l, lp mng tr h dip ct ngang hình thành mơ so tt nht (0,55g).
61. 40 A 1cm 1cm B 1cm 1cm C D nh 3.7: Mơ so t lp mng tr h dip ct dc( A, C ) và ngang ( B, D ) 3 tun tui, mũi tên trng ch r (A): mơi trưng MS đi chng (C ): mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l Và BA 1mg/l (B) : mơi trưng MS b sung 2,4D 1mg/l (D): mơi trưng MS b sung AIA 2mg/l và BA 0,5mg/l 1cm nh 3.8: Mơ so t lp mng tr h dip ct dc 5 tun tui trên mơi trưng MS cĩ b sung 2,4D 1mg/l và BA 0,5mg/l
62. 41 3.2.2 S thay đi hình thái trong quá trình to mơ so Sau 1 tun nuơi cy trên mơi trưng cĩ b sung auxin (2,4D hoc AIA) cĩ hoc khơng cĩ kt hp vi cytokinin (BA), vùng dưi biu bì gân lá, vùng mơ tip xúc trc tip vi mơi trưng bt du phân chia. tun th 2, các t bào mơ so ngồi tách ri nhau làm mơ so tr nên xp, mơ so bên trong tr nên chc. Các nhĩm t bào này tip tc duy trì s phân chia và chuyn sang hĩa nâu tun th 4 và th 5 (nh3.9). A B C nh 3.9: S phân chia ca t bào gân lá ( A), t bào mơ so phía ngồi sau 2 tun ( B), các t bào mơ so phía ngồi cùng sau 5 tun ( C) 3.2.3 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t các ngun mu Khi xác đnh CĐHH bng máy đo s trao đi khí Hansatech, kt qu cho thy, các nghim thc ch b sung 2,4D cĩ CĐHH cao nht ch yu tun th 2, bt đu gim tun th 3, 4. Cịn các nghim thc cĩ b sung 2,4D kt hp vi BA, thưng CĐHH cao tun th 2, tăng mnh tun th 3, sau đĩ gim dn tun th 4 và th 5. CĐHH gim dn theo s gim ca nng đ 2,4–D và BA trong mơi trưng nuơi cy (hình 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6).
63. 42 3.2.3.1 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lá (A) (B) Hình 3.2: S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lá theo thi gian. (A) : mơi trưng ch b sung 2,4D các nng đ khác nhau (B) : mơi trưng b sung 2,4D kt hp vi BA các nng đ khác nhau Đi vi ngun mu là lá, khi x lý 2,4D các nng đ khác nhau, kt qu cho thy, CĐHH các nghim thc cao nht tun th 2, bt đu gim tun th 3, 4. Trong đĩ, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l (L3) cĩ CĐHH cao nht (7,92mol/g/gi) (hình 3.2A). Khi s lý phi hp 2,4D vi BA các nng đ khác nhau, CĐHH các nghim thc cao tun th 2, tăng mnh tun th 3, sau đĩ gim dn tun th 4 và th 5. Trong đĩ, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l phi hp vi BA 1mg/l (L9) cĩ CĐHH cao nht (9,66mol/g/gi) (hình 3.2B). CĐHH gim dn theo s gim ca nng đ 2,4–D và BA trong mơi trưng nuơi cy. Vy, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 1mg/l (L9) cĩ CĐHH cao nht (9,66mol/g/gi).
64. 43 3.2.3.2 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lp mng đt t dip (A) (B) Hình 3.3: S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng đt t dip theo thi gian. (A) : mơi trưng ch b sung 2,4D các nng đ khác nhau (B): mơi trưng b sung 2,4D kt hp vi BA các nng đ khác nhau Đi vi ngun mu là lp mng đt t dip, khi x lý 2,4D các nng đ khác nhau, kt qu cũng cho thy, CĐHH các nghim thc cao nht tun th 2, bt đu gim tun th 3, 4. Trong đĩ, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l (D3) cĩ CĐHH cao nht (8,76mol/g/gi) (hình 3.3A). Khi s lý phi hp 2,4D vi BA các nng đ khác nhau, CĐHH các nghim thc cao tun th 2, tăng mnh tun th 3, sau đĩ gim dn tun th 4 và th 5. Trong đĩ, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l phi hp vi BA 1mg/l (D9) cĩ CĐHH cao nht (11,77mol/g/gi) (hình 3.3B). CĐHH gim dn theo s gim ca nng đ 2,4–D và BA trong mơi trưng nuơi cy. Như vy, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 1mg/l (D9) cĩ CĐHH cao nht (11,77 mol/g/gi).
65. 44 3.2.3.3 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lp mng t dip (A) (B) Hình 3.4: S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng t dip theo thi gian. (A): mơi trưng ch b sung 2,4D các nng đ khác nhau (B): mơi trưng b sung 2,4D kt hp vi BA các nng đ khác nhau Tương t như lá và lp mng đt t dip, khi x lý 2,4D các nng đ khác nhau, kt qu cho thy, CĐHH các nghim thc cao nht tun th 2, bt đu gim tun th 3, 4. Trong đĩ, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l (T3) cĩ CĐHH cao nht (6,00mol/g/gi) (hình 3.4A). Khi s lý phi hp 2,4D vi BA các nng đ khác nhau, CĐHH các nghim thc cao tun th 2, tăng mnh tun th 3, sau đĩ gim dn tun th 4 và th 5. Trong đĩ, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l phi hp vi BA 0,2mg/l (T7) cĩ CĐHH cao nht (6,10mol/g/gi) (hình 3.4B). CĐHH gim dn theo s gim ca nng đ 2,4–D và BA trong mơi trưng nuơi cy. Vy, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 0,5mg/l (T8) cĩ CĐHH cao nht (11,77 mol/g/gi).
66. 45 3.2.3.4 S thay đi cưng đ hơ hp (CĐHH) theo thi gian ca mơ so đưc hình thành t lp mng tr h dip (A) (B) Hình 3.5: S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct dc dip theo thi gian. (A): mơi trưng ch b sung 2,4D các nng đ khác nhau, ( B): mơi trưng b sung 2,4D kt hp vi BA các nng đ khác nhau Đi vi lp mng tr h dip ct dc, s thay đi cưng đ hơ hp theo thi gian khi x lý 2,4D hay x lý phi hp 2,4D vi BA các nng đ khác nhau tương t như lp mng t dip nhưng các nghim thc cĩ CĐHH thp hơn (hình 3.5). Trong các nghim thc ch b sung 2,4D, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l (HD3) cĩ CĐHH cao nht (2,34mol/g/gi) (hình 3.5A). các nghim thc cĩ b sung phi hp 2,4D vi BA, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l phi hp vi BA 0,5mg/l (HD8) cĩ CĐHH cao nht (3,50mol/g/gi) (hình 3.5B). CĐHH gim dn theo s gim ca nng đ 2,4–D và BA trong mơi trưng nuơi cy. Trong đĩ, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 0,5mg/l (HD8) cĩ CĐHH cao nht.
67. 46 (A) (B) Hình 3.6: S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t t lp mng tr h dip ct ngang theo thi gian. (A) : mơi trưng ch b sung 2,4D các nng đ khác nhau , ( B): mơi trưng b sung 2,4 D kt hp vi BA các nng đ khác nhau Đi vi lp mng tr h dip ct ngang, s thay đi cưng đ hơ hp theo thi gian khi x lý 2,4D hay x lý phi hp 2,4D vi BA các nng đ khác nhau tương t như lp mng tr h dip ct dc. Trong các nghim thc ch b sung 2,4D, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l (HN3) cĩ CĐHH cao nht (2,04mol/g/gi) (hình 3.6A). các nghim thc cĩ b sung phi hp 2,4D vi BA, nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l phi hp vi BA 0,2mg/l (HN7) cĩ CĐHH cao nht (2,56mol/g/gi) (hình 3.6B). Như vy, CĐHH gim dn theo s gim ca nng đ 2,4–D và BA trong mơi trưng nuơi cy. Nghim thc cĩ b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 0,2mg/l (HN7) cĩ CĐHH cao nht.
68. 47 3.2.4 S gia tăng trng lưng tươi và trng lưng khơ ca mơ so đưc hình thành t các ngun mu Hình 3.7: S gia tăng trng lưng tươi và gia tăng trng lưng khơ gia các nghim thc cho mơ so tt nht các ngun mu S gia tăng trng lưng tươi và gia tăng trng lưng khơ ca mơ so đưc hình thành t lp mng đt t dip đưc nuơi cy trên mơi trưng cĩ b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 1mg/l (nghim thc D9) là cao nht (1,51g; 0,17g). Các ngun mu cịn li, s gia tăng trng lưng tươi và gia tăng trng lưng khơ ca mơ so gim dn t mơ so đưc hình thành t lá (nghim thc L9) đn lp mng t dip (nghim thc T7), lp mng tr h dip ct dc (nghim thc HD8)và lp mng tr h dip ct ngang (nghim thc HD7) (Hình 3.7). Tĩm li, t nhng kt qu thu đưc, trong các ngun mu (lá, lp mng đt t dip, lp mng t dip, lp mng tr h dip dip), lp mng đt t dip đưc nuơi cy trên mơi trưng b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 1mg/l cho mơ so tt nht và ngun auxin thích hp cho s hình thành mơ so là 2,4D.
69. 48 3.3 S phát sinh chi 3.3.1 S hình thành và tăng trưng ca cm chi t mơ so các nghim thc thuc nhĩm 1 (mơ so đưc cm ng trong 3 tun trên mơi trưng b sung 2,4D cĩ hoc khơng kt hp vi BA) khơng cm ng to chi sau khi chuyn sang mơi trưng to chi, mơ so tip tc phân chia thành khi mơ so ln hơn. Trong khi đĩ, mơ so thuc nhĩm 2 (mơ so đưc cm ng trong 3 tun trên mơi trưng cĩ b sung AIA vi nng đ khác nhau kt hp vi BA 0,5mg/l) cho thy s xut hin chi sau khi cy chuyn sang mơi trưng to chi. Thi gian xut hin chi tương đi sm (1tun), s lưng chi/cm gim dn theo s tăng ca nng đ BA, nhưng chi to hơn, chi phát trin tt (bng 3.5a, b; nh 3.10, 3.11, 3.12). Bng 3.5a: nh hưng ca BA lên s hình thành chi t mơ so sau 4 tun nuơi cy. Thi gian xut Nghim thc T l to chi (%) S chi/cm hin chi (tun) S0 1 16,67 ± 3,33 a 1,00 ± 0,00 a S1 1 33,33 ± 3,33 abc 2,33 ± 0,00 b S2 1 36,67 ± 3,33 abc 2,67 ± 0,00 c S3 1 43,33 ± 6,67 bc 2,33 ± 0,00 b S4 1 23,33 ± 8,82 ab 2,00 ± 0,00 b S5 1 26,67 ± 8,82 abc 1,67 ± 0,00 b S6 1 33,33 ± 3,33 abc 1,33 ± 0,00 a S7 ab a 1 26,67 ± 6,67 1,33 ± 0,00 Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Nhng nghim thc ch b sung BA, t l mu cy to chi khơng cao (16.67 – 43.33%), s lưng chi/cm thp (1,00 – 2,67 chi). Trong đĩ, mơi trưng theo nghim thc cĩ b sung BA 0,5 1mg/l (S2, S3) cho t l chi và s chi/cm cao nht (36,6 43,33%, 2,33 – 2,65 chi/ cm) (bng 3.5a).
70. 49 Bng 3.5b: nh hưng ca BA kt hp vi AIA 0,02 mg/l lên s hình thành chi t mơ so sau 4 tun nuơi cy. Thi gian xut Nghim thc T l to chi (%) S chi/cm hin chi (tun) S8 bc c 1 43,33 ± 1,33 3,33 ± 0,33 S9 c e 1 53,33 ± 5,77 7,67 ± 0,00 S10 bc d 1 43,33 ± 3,33 4,67 ± 0,00 S11 abc c 1 40,00 ± 1,33 2,67 ± 0,00 S12 bc c 1 43,33 ±3,33 3,33 ± 0,13 S13 bc 1 43,33 ± 1,33 2,67 ± 0,33 S14 abc 1 36,67 ± 3,33 2,33 ± 0,42 Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% Đi vi các nghim thc cĩ b sung BA kt hp vi AIA (0,02mg/l), t l mu cy to chi và s lưng chi/cm (36,67 – 53,33%; 2,33 – 7,67 chi) cao hơn các nghim thc ch cĩ b sung BA. T l mu cy to chi và s lưng chi/cm gim dn theo s tăng ca nng đ BA trong mơi trưng nuơi cy. Mơi trưng theo nghim thc cĩ b sung BA 0,5mg/l kt hp vi AIA 0,02mg/l (S9) cĩ s lưng chi, t l to chi cao nht (53,33%; 7,67 chi) (bng 3.5a, b; nh 3.6, 3.7, 3.8). Như vy, trong s hình thành chi t mơ so, các nghiêm thc cĩ s kt hp gia BA và AIA 0,02mg/l thích hp cho s phát sinh chi t mơ so ca cy mưp đng. Trong đĩ, mơi trưng b sung BA 0,5mg/l kt hp vi AIA 0,02mg/l, chi phát trin tt nht.
71. 50 1cm 1cm A B 1cm C nh 3.10: Chi đưc hình thành và phát trin t mơ so sau 1 tun nuơi cy, mũi tên xanh ch nt trịn, mũi tên trng ch chi. (A): mơi trưng MS đi chng (B): mơi trưng MS cĩ b sung BA 0,5mg/l (C): mơi trưng MS cĩ b sung BA 0,5mg/l và AIA 0,02mg/l
72. 51 0,6cm 1cm B A m 1 cm C nh 3.11: Chi đưc hình thành và phát trin t mơ so sau 2 tun nuơi cy, mũi tên trng ch chi. (A): mơi trưng MS đi chng (B): mơi trưng MS cĩ b sung BA 0,5mg/l (C): mơi trưng MS cĩ b sung BA 0,5mg/l và AIA 0,02mg/l
73. 52 1,5cm 1,5cm A B 1,5cm C nh 3.12: Chi đưc hình thành và phát trin t mơ so sau 4 tun nuơi cy, mũi tên trng ch chi. (A): mơi trưng MS đi chng (B): mơi trưng MS cĩ b sung BA 0,5mg/l (C): mơi trưng MS cĩ b sung BA 0,5mg/l và AIA 0,02mg/l
74. 53 3.3.2 S thay đi hình thái trong quá trình phát sinh chi Dưi tác đng ca cht điu hịa sinh trưng thc vt ngoi sinh và ni sinh, các t bào phía ngồi khi mơ so phân chia mnh hình thành nên các trung tâm phân chia. Sau 1tun, các trung tâm phân chia này to thành các nt màu xanh và phân hĩa thành phát th chi (nh 3.13). A B C nh 3.13: Phu thc ct ngang mơ so qua các nt xanh ( A), chi đưc hình thành t các nt trên mơ so sau 10 ngày nuơi cy (B), 15 ngày ( C), mũi tên xanh ch ni xanh,mũi tên đ ch bĩ mch, mũi tên vàng ch phát th lá, mũi tên trn ch đnh sinh trưng.
75. 54 3.4 S phát sinh r 3.4.1 S hình thành và tăng trưng r Bng 3.6: nh hưng ca AIA lên s hình thành và tăng trưng r t chi sau 4 tun nuơi cy. Thi gian Nghim T l to r Chiu dài trung xut hin r S r/chi thc sau (%) bình r (cm) (tun) R0 2 100 4,67 ± 0,88 a 5,69 ± 0,84 d R1 1,5 100 52,33 ± 1,76 d 4,05 ± 0,26 c R2 1,5 100 32,00± 1,76 c 2,69 ± 0,10 b R3 1,5 100 8,33 ± 0,67 a 2,14 ± 0,11 b R4 1,5 100 5,76 ± 0,67 a 1,15 ± 0,10 a Các s trung bình trong ct vi các mu t khác nhau thì khác bit cĩ ý nghĩa mc 95% (A) (B) Hình 3.8: S hình thành r ( A) tăng trưng r ( B) vàsau 4 tun nuơi cy trên mơi trưng cĩ và khơng và b sung AIA. Các nghim thc khơng cĩ b sung và cĩ b sung AIA đu to r. Nghim thc khơng cĩ b sung AIA (L0) cĩ chiu dài trung bình r cao nht (6,69 cm) nhưng s r ít (4,67) và thi gian xut hin r lâu nht (2 tun),(bng 3.8, hình 3.8 nh 3.10A).
76. 55 các nghim thc cĩ b sung AIA, s lưng r và chiu dài r gim dn theo s tăng ca nng đ AIA. Trong đĩ, mơi trưng theo nghim thc cĩ b sung AIA 0,2 mg/l (R1) cho s r/chi cao nht (52,33 r), cây phát trin tt, r chc (nh 3.10 B, C). Các nghim thc cĩ nng đ AIA 1 – 1,5mg/l, cĩ s hình thành mơ so trng và xanh quanh vt ct, r d b đt, cây phát trin yu hơn so vi các nghim thc cịn li (nh 3.10 E, CF). Như vy, mơi trưng b sung AIA 0,2 mg/l là mơi trưng thích hp nht đi vi s to r. 3 cm 2 cm 2 cm A B C 2 cm E 2 cm D nh 3.14: R đưc hình thành sau 4 tun tui nuơi cy A): mơi trưng MS đi chng, (B): mơi trưng MS cĩ b sung AIA 0,2 mg/l, (C): mơi trưng MS cĩ b sung AIA 0,5 mg/l, (D): mơi trưng MS cĩ b sung AIA 1 mg/l, (E ): mơi trưng MS cĩ b sung AIA 1,5 mg/l
77. 56 3.2.2 S thay đi hình thái trong quá trình phát sinh r các nghim thc khơng b sung AIA (R0) và b sung AIA 0,2 – 0,5mg/l (R1, R2), các sơ khi r bt đnh đưc hình thành t vùng tưng tng libemc. Sau 2 tun, các sơ khi này kéo dài đy ni bì và nhu mơ v ra ngồi (nh 3.15). A C B
78. 57 D nh 3.15: Phu thc ct ngang gc thân cây mưp đng in vitro 0 ngày ( A), 5 ngày ( B), sơ khi r kéo dài (C), r ( D), nuơi cy trên mơi trưng b AIA 0,5 mg/l, mũi tên trng ch tưng tng libemc, mũi tên mũi xanh ch t bào phân chia, tên mũi đ ch sơ khi r, mũi tên tên vàng ch r kéo dài 3.5 S thích ng ca cây con in vitro ngồi vưn ươm Bng 3.7 Kh năng thích ng ca cây con in vitro ngồi vưn ươm T l (%) cây sng Tình trng cây sng Tình trng cây cht 73.33% Cây sng, tăng trưng tt Cây héo lá, thân mt nưc. Các cây con in vitro đưc đem trng vi giá th tru hun. Sau 2 tun, cây tăng trưng tt, to r mi, lĩng kéo dài. Tuy nhiêm, t l sng cịn thp (73,33%). 2 cm 4 cm nh 3.16: Cây mưp đng ngồi vưn ươm
79. 58 4.1 S hình thành mơ so 4.1.1 S thay đi hình thái trong quá trình to so Dưi tác đng ca auxin là 2,4–D hay AIA khơng kt hp hoc kt hp vi BA, các t bào dưi biu bì c mt trên và mt dưi dc theo gân lá, các t bào lp mng đt t dip, t dip, tr h dip đu cĩ du hiu phn phân hĩa và bt đu phân chia mnh m đ hình thành mơ so. Các t bào các lp mng ca các ngun mu tip xúc trc tip vi mơi trưng đưc cm ng bi cht điu hịa sinh trưng thc vt ngoi sinh trưc tiên nên mơ so đưc hình thành sm và tăng sinh nhanh. tun th 2, các t bào mơ so phía ngồi tách ri nhau làm mơ so tr nên xp. Lúc này, các t bào mơ so phía ngồi cĩ dng hình thay đi, cha khơng bào to khác vi t bào phía bên trong cĩ kích thưc đu nhau, t bào cht đm đc, nhân to (nhng t bào cĩ th phát sinh hinh thái) [8]. Các nhĩm t bào này tip tc duy trì s phân chia và cĩ t bào chuyn dn sang nâu tun th 4 và th 5 (nh 3.9). 4.1.2 Các bin đi sinh lý trong quá trình hình thành mơ so Trong giai đon hình thành mơ so, dưi tác đng ca 2,4D hay AIA cĩ hoc khơng cĩ kt hp vi BA đn kh năng phân chia ca mơ so. t bào, auxin kích thích hot đng bơm proton ca màng nguyên sinh cht, giúp H + đưc bơm ra vách t bào làm pH ca vách gim xung. S h thp pH vách cn thit cho s g liên kt gia các vi si cellulose và hot hĩa hot đng ca mt s enzyme thy gii protein ca vách làm vách tr nên lng lo [11]. Vì vy tun th 2, dưi tác đng ca 2,4D hay AIA, các t bào mơ so lp ngồi cùng cĩ xu hưng tách ri nhau. Bên cnh đĩ, cĩ l hot tính AIA ni sinh cao trong mơ so đã kích thích các t bào phân chia mnh m. Cưng đ hơ hp (CĐHH) th hin nhu cu năng lưng trong quá trình phân chia t bào, các t bào đang phân chia cĩ cưng đ hơ hp cao hơn các t bào đang phân hĩa [8]. Nhng nghim thc cĩ kt hp vi BA cĩ CĐHH tăng tun th 2, tăng mnh tun th 3 kéo dài thi gian phân chia hơn so vi nhng nghim thc ch cĩ 2,4D cĩ CĐHH tăng mnh tun 2 nhưng bt đu gim
80. 59 tun th 3. Do đĩ, s gia tăng trng lưng tươi, gia tăng trng lưng khơ cũng cao hơn các nghim thc cĩ kt hp vi BA. S gim trng lưng tươi, trng lưng khơ, CĐHH cũng theo s gim nng đ auxin (2,4D, AIA) và cytokinin (BA) ngoi sinh. Vì vy, cĩ th s gim hơ hp ca mơ so theo thi gian th hin s gim dn hot tính ca auxin (2,4D, AIA) và cytokinin (BA) trong mơi trưng nuơi cy (bng 3.2, 3.3, 3.4, 3.5; hình 3.2, 3.2, 3.4, 3.5, 3.6). Trong các ngun mu nuơi cy, lp mng đt t dip cho mơ so tt nht. Cĩ l, ngồi nh hưng ca cht điu hịa sinh trưng thc vt ngoi sinh, nng đ AIA ni sinh cao do t lá tng hp đưa xung, t hai t dip đi ra và BA ni sinh t r tng hp đi lên nên tp trung nhiu hơn đt t dip so vi các ngun mu khác. Trên mơi trưng khơng b sung cht điu hịa sinh trưng thc vt, tt c các ngun mu là lá, lp mng đt t dip, lp mng t dip, lp mng tr h dip đu xut hin r. Cĩ th nng đ AIA ni sinh các ngun mu cao đ đ kích hot s to r. Trong tt c các ngun mu đu cĩ cht điu hịa sinh trưng thc vt ni sinh. Khi b sung cht điu hịa sinh trưng thc vt ngoi sinh, các ngun mu cĩ s đáp ng khác nhau dn đn s khác bit v trng thái, trng lưng tươi, trng lưng khơ và hơ hp ca mơ so gia các loi mu cy. 2,4D là mt auxin tng hp mnh. Đáp ng ca auxin rt thay đi các ngun mu. Thơng thưng, trong mơi trưng nuơi cy cĩ b sung 2,4D cho mơ so xp và to r [8]. 4.2 S phát sinh chi t mơ so ca cây mưp đng 4.2.1 S thay đi hình thái trong s phát sinh chi Mt tun sau khi chuyn mơ so sang mơi trưng MS cơ bn và mơi trưng MS cĩ b sung BA hoc BA kt hp vi AIA, các t bào đng kính, t bào cht đm đc, nhân to là nhng tê bào tim năng (competant cells) t mơ so bt đu phân chia hình thành nên mt đám t bào gn kt vi nhau hình thành nên nhng nt phát trin đc lp cĩ màu xanh. Bên trong các nt này
81. 60 phân hĩa hình thành nên các sơ khi chi. Cui cùng, các sơ khi chi cĩ s phân hĩa hình thành nên chi hồn chnh đưc bo v bng các phát th lá.Tuy nhiên, vi mơi trưng đưc b sung cht điu hịa sinh trưng thc vt, các nt (phát th chi) nhiu hơn (nh 3.10, 3.11, 3.12, 3.13). các mơ so đưc hình thành trên mơi trưng cĩ ngun auxin là AIA, các nt đu to chi. Trong khi các mơ so đưc hình thành trên mơi trưng cĩ ngun auxin là 2,4D, các nt duy trì lâu trng thái hình cu, khơng cĩ s phân hĩa thành chi. Cĩ l 2,4D vn cịn tn ti trong khi mơ so đã thúc đy s phân chia ca t bào, cn s phân hĩa to chi. Do đĩ, các t bào vn tip tc phân chia đ hình thành mơ so. 4.2.3 Các bin đi sinh lý trong quá trình phát sinh chi Khi thi gian nuơi cy đ dài đ gim dn tác đng ca auxin, mơ so s chm phân chia và d dàng phân hĩa hơn [11]. Do đĩ, mơ so 3 tun tui cĩ th to chi khi chuyn sang mơi trưng to chi. Tuy nhiên, đi vi mơ so đưc hình thành trên mơi trưng cĩ ngun auxin là 2,4D, mơ so 3 hay 4 tun tui đu khơng th to chi. S tác đng ca các cht điu hịa sinh trưng thc vt trong quá trình phát sinh hình thái ph thuc rt nhiu vào kiu mơ, trng thái sinh lý, bn cht và nng đ ca các cht s dng cũng như s phi hp gia các cht [11],[18]. Như vy, đi vi mơ so ca cây mưp đng đưc hình thành do s cm ng bi 2,4D cĩ th b ngăn cn s to chi mc dù cĩ s gim dn hot tính ca 2,4D theo thi gian nuơi cy nhưng vn cịn tn ti mt lưng nh trong mơ so. Trong khi đĩ, mơ so đưc hình thành trên mơi trưng cĩ ngun auxin là AIA vn to thành chi khi chuyn sang mơi trưng to chi. AIA là loi auxin d b phân hy theo thi gian. Thơng thưng, hot đng ca các cht điu hịa sinh trưng thc vt s hiu qu hơn khi cĩ s phi hp, ph thuc vào t l cht điu hịa sinh trưng thc vt. Nu t l auxin/cytokinin nghiêng v auxin, s cĩ s hình thành r. Nu t l auxin/cytokinin nghiêng v cytokinin, s cĩ s hình thành
82. 61 chi[18][7]. Vì vy, khi cĩ s kt hp gia BA t 0,2 – 3mg/l và AIA 0,02 mg/l, chi đưc hình thành nhiu hơn (bng 3.7). 4.3 S phát sinh r t chi mưp đng 4.3.1 nh hưng ca AIA trong s phát sinh r Auxin cn thit cho s phân chia và tăng trưng ca t bào nên cĩ vai trị quan trng s phát sinh hình thái thc vt. Auxin kích thích to r [4]. AIA vi nng đ thay đi t 0,2 – 1,5mg/l đu kích thích s phát sinh r. Mơi trưng khơng b sung AIA cũng kích thích s to r. Như vy, nng đ AIA ni sinh trong chi cao, đ đ kích thích s hình thành r. Trong quá trình x lý auxin, nu x lý vi nng đ ti ho đi vi thc vt s cĩ tác dng kích thích s tăng trưng. Ngưc li, nng đ cao s c ch s tăng trưng và cĩ th tr thành đc t [7],[15]. Vì vy, đi vi chi mưp đng, AIA nng đ 0,2 – 0,5 mg/l kích thích mnh s ra r, cịn các nng đ cao hơn như 1 và 1,5mg/l c ch s phát trin r, s r ít và r ngn, đng thi cm ng s to và tăng trưng mơ so quanh vt ct (bng 3.8, nh 3.14). 4.3.2 S thay đi hình thái trong quá trình phát sinh r R bt đnh đưc phân hĩa t các t bào phía trong ni bì (nhu mơ: libe, mc, ty) hay tưng tng libemc đu cĩ th hat đng đ cho sinh mơ r (ngun gc ni sinh). Ti đây, chúng đưc to nên t đám t bào sơ khi xut phát t s kh phân hĩa các mơ đã phân hĩa, hi phc tr li thi kỳ phơi, hot đng như mt sinh mơ. Các nghiên cu cho thy, s to r bt đnh gm 2 giai đon: giai đon 1, bao gm s to nhĩm t bào đ hình thành sơ khi r và giai đon 2, s kéo dài các sơ khi r đ to thành r bt đnh. C hai giai đon đu cĩ s tham gia ca auxin [4]. S to r bt đnh cây mưp đng cũng tri qua 2 giai đon trên. Ti tưng tng libemc, các t bào phân chia mnh và to nên sơ khi r, các sơ khi này tip tc kéo dài và cĩ cu trúc hồn chnh trưc khi xuyên qua vùng v và lp biu bì (nh 3.15).
83. 62 4.3.3 Các bin đi sinh lý trong quá trình phát sinh r Trên mơi trưng khơng b sung AIA ngoi sinh, hot tính AIA ni sinh trong chi đ đ kích thích s hình thành r bt đnh, nhưng s lưng r rt ít. Các auxin ngoi sinh vi nng đ thích hp đã đưc chng minh cĩ tác đng kích thích s hình thành r bt đnh và tăng tích lũy AIA ni sinh trong sut quá trình hình thành r [11]. Khi b sung thêm AIA ngoi sinh, s lưng r tăng lên nhiu và r đưc hình thành sm hơn (bng 3.8). Do đĩ, chính vic b sung AIA vào mơi trưng to r, giúp gia tăng tích lũy AIA ni sinh trong mu cy. T đĩ đã kích thích quá trình kh phân hĩa ca các t bào tưng tng libe – mc đ tr v trng thái sinh mơ. Ngồi ra, dưi tác đng ca cytokinin ni sinh, các nhĩm t bào đã đưc cm ng bi AIA s cĩ hot tính phân chia mnh đ to sơ khi r. S gim dn hoat tính AIA theo thi gian to điu kin thun li cho s kéo dài ca các sơ khi r [7],[4]. 4.4 S thích ng ca cây con in vitro ngồi vưn ươm Khi đưa ra vưn ươm, t l cây sng tương đi thp (73,33%). Trong in vitro, cây sng điu kin cĩ đ m cao, nhiu cht dinh dưng, khí khng luơn m nên khi đưa ra vưn ươm, cây chưa thích ng tt, rt d mt nưc, r mi chưa hình thành nên vic hp thu nưc và cht khống gp nhiu tr ngi, cây cht b héo lá. Nhng cây cĩ b r tt thưng cĩ kh năng sng tt và tăng trưng tt hơn.
84. 63 KT LUN Dung dch thy ngân chlorite nng đ 0,1%, thi gian x lý 10 15 phút và calcium hypochlorite 15% vi thi gian kh trùng 20 phút cho t l mu sch và sng cao nht (90,00 – 93,33%). Trong các ngun mu nuơi cy t cây mưp đng, mơ so đưc hình thành t lp mng đt t dip trên mơi trưng MS cĩ b sung 2,4D 1mg/l kt hp vi BA 1mg/l là tt nht. V s to chi t mơ so mưp đng, mơi trưng MS cĩ b sung BA 0,5mg/l kt hp vi AIA 0,02 mg/l cho t l chi và s chi nhiu nht. Khơng cĩ s hình thành chi t mơ so đưc cm ng bi mơi trưng cĩ ngun auxin là 2,4D. AIA kích thích mnh s phát sinh r. Trong đĩ, mơi trưng MS cĩ b sung AIA 0,2mg/l cho s r nhiu nht, và r phát trin tt nht. Khi đưa ra vưn ươm, cây mưp đng sng và tăng trưng tt, t l cây sng 73,33%. Nhng cây con cht ch yu do mt nưc. Đ NGH Cn kho sát thêm các nng đ cht điu hịa sinh trưng thc vt khác đ cho s phát trin chi tt nht t mơ so. Tìm hiu s to các hp cht th cp trong quá trình hình thành mơ so và phát sinh hinh thái. T đĩ tìm ra mi liên h gia s hình thành các hp cht th cp, s to mơ so và s phát sinh hinh thái cy mưp đng.
85. PH LC Mơi trưng MS (Murashige and skoog 1962) Khống đa lưng mg/lít KNO 3 1900 NH 4NO 3 1650 CaCl 2.2H 2O 440 MgSO 4.7H 2O 370 KH 2PO 4 170 Khống vi lưng g/l MnSO 4.4H 2O 22300 ZnSO 4.7H 2O 8600 H3BO 3 6200 KI 830 CuSO 4.5H 2O 25 Na 2MoO 4.2H 2O 250 CoCl 2.6H 2O 25 FeSO 4.7H 2O 27850 Na 2EDTA. 2H 2O 37250 . Vitamin mg/l Inositol 100 mg/l Thiamine HCl 0,1 Nicotinic acid 0,5 Pyridoxine HCl 0,5
86. Thí nghim 1: nh hưng ca nng đ cht kh trùng và thi gian kh trùng lên t l mu sch và sng ca ht mưp đng. Javel Nng đ Thi gian x lý (phút) T l % mu sch Javel:nưc 1:0 10 80,33± 0.58 abc 1:0 15 83,33 ±0.88 abc 1:0 20 86,67 ± 0.88 bc 1:1 10 66,67± 0.58 a 1:1 15 70,00 ±0.58 ab 1:1 20 71,00 ±0.58 ab Calcium hypochlorite Nng đ Thi gian x lý (phút) T l % mu sch 5% 10 66,67 ± 0.33 a 5% 15 66,67 ± 0.67 a 5% 20 76,67 ± 0.33 abc 10% 10 76,67 ± 0.33 abc 10% 15 80,00 ± 0.58 abc 10% 20 76,67 ± 0.33 abc 15% 10 86.67 ± 0.33 bc 15% 15 80,00 ± 0.58 abc 15% 20 90,00 ± 0.58 c Thy ngân chlorite Thi gian x lý (phút) T l % mu sch 5 86,67 ± 0.67 bc 10 90,00 ± 0.58 c 15 93,33 ± 0.67 c
87. Thí nghim 2: nh hưng ca cht điu hịa sinh trưng thc vt lên s hình thành và tăng trưng mơ so t các ngun mu. S hình thành và tăng trưng mơ so t lá ANOVA TRONGLUONGTUOI Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN0 Between Groups (Combined) .000 11 .000 .218 .994 Linear Term Contrast .000 1 .000 .897 .353 Deviation .000 10 .000 .150 .998 Within Groups .000 24 .000 Total .000 35 TUAN2 Between Groups (Combined) .812 11 .074 22.430 .000 Linear Term Contrast .113 1 .113 34.214 .000 Deviation .699 10 .070 21.252 .000 Within Groups .079 24 .003 Total .891 35 TUAN3 Between Groups (Combined) 1.552 11 .141 45.501 .000 Linear Term Contrast .157 1 .157 50.562 .000 Deviation 1.395 10 .140 44.995 .000 Within Groups .074 24 .003 Total 1.626 35 TUAN4 Between Groups (Combined) 2.485 11 .226 91.151 .000 Linear Term Contrast .046 1 .046 18.518 .000 Deviation 2.439 10 .244 98.415 .000 Within Groups .059 24 .002 Total 2.545 35 TUAN5 Between Groups (Combined) 134.66 2.984 11 .271 .000 3 Linear Term Contrast .042 1 .042 20.800 .000 Deviation 146.05 2.942 10 .294 .000 0 Within Groups .048 24 .002 Total 3.033 35
88. S hình thành và tăng trưng mơ so t lp mng đt t dip ANOVA TRONGLUONGTUOI Sum of Squares df Mean Square F Sig. TUAN0 Between Groups (Combined) .000 11 .000 .274 .985 Linear Term Contrast .000 1 .000 .017 .897 Deviation .000 10 .000 .300 .974 Within Groups .000 24 .000 Total .000 35 TUAN2 Between Groups (Combined) .209 11 .019 9.313 .000 Linear Term Contrast .001 1 .001 .251 .621 Deviation .209 10 .021 10.219 .000 Within Groups .049 24 .002 Total .258 35 TUAN3 Between Groups (Combined) 1.373 11 .125 38.673 .000 Linear Term Contrast .086 1 .086 26.760 .000 Deviation 1.287 10 .129 39.864 .000 Within Groups .077 24 .003 Total 1.450 35 TUAN4 Between Groups (Combined) 3.268 11 .297 115.743 .000 Linear Term Contrast .020 1 .020 7.940 .010 Deviation 3.248 10 .325 126.523 .000 Within Groups .062 24 .003 Total 3.330 35 TUAN5 Between Groups (Combined) 3.790 11 .345 81.001 .000 Linear Term Contrast .079 1 .079 18.676 .000 Deviation 3.711 10 .371 87.234 .000 Within Groups .102 24 .004 Total 3.892 35
89. S hình thành và tăng trưng mơ so t lp mng t dip ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN0 Between Groups (Combined) .001 11 .000 .787 .650 Linear Term Contrast .000 1 .000 1.790 .193 Deviation .001 10 .000 .687 .726 Within Groups .002 24 .000 Total .003 35 TUAN2 Between Groups (Combined) .085 11 .008 2.500 .029 Linear Term Contrast .031 1 .031 9.987 .004 Deviation .054 10 .005 1.751 .126 Within Groups .074 24 .003 Total .160 35 TUAN3 Between Groups (Combined) .593 11 .054 16.406 .000 Linear Term Contrast .010 1 .010 3.081 .092 Deviation .583 10 .058 17.739 .000 Within Groups .079 24 .003 Total .672 35 TUAN4 Between Groups (Combined) 2.051 11 .186 55.189 .000 Linear Contrast .112 1 .112 33.132 .000 Term Deviation 1.939 10 .194 57.395 .000 Within Groups .081 24 .003 Total 2.132 35 TUAN5 Between Groups (Combined) 2.060 11 .187 44.024 .000 Linear Contrast .062 1 .062 14.607 .001 Term Deviation 1.998 10 .200 46.965 .000 Within Groups .102 24 .004 Total 2.162 35
90. S hình thành và tăng trưng mơ so t lp mng h dip ct dc ANOVA TRONGLUONGTUOI Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN0 Between Groups (Combined) .000 11 .000 .757 .677 Linear Term Contrast .000 1 .000 1.088 .307 Deviation .000 10 .000 .724 .695 Within Groups .000 24 .000 Total .000 35 TUAN2 Between Groups (Combined) .150 11 .014 6.678 .000 Linear Contrast .007 1 .007 3.583 .071 Term Deviation .143 10 .014 6.987 .000 Within Groups .049 24 .002 Total .199 35 TUAN3 Between Groups (Combined) .670 11 .061 18.877 .000 Linear Term Contrast .019 1 .019 5.866 .023 Deviation .651 10 .065 20.179 .000 Within Groups .077 24 .003 Total .748 35 TUAN4 Between Groups (Combined) .604 11 .055 3.036 .011 Linear Term Contrast .061 1 .061 3.361 .079 Deviation .543 10 .054 3.003 .013 Within Groups .434 24 .018 Total 1.038 35 TUAN5 Between Groups (Combined) .722 11 .066 15.431 .000 Linear Term Contrast .004 1 .004 .990 .330 Deviation .718 10 .072 16.875 .000 Within Groups .102 24 .004 Total .824 35
91. S hình thành và tăng trưng mơ so t lp mng h dip ct ngang ANOVA TRONGLUONGTUOI Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN0 Between Groups (Combined) .000 11 .000 .757 .677 Linear Term Contrast .000 1 .000 1.088 .307 Deviation .000 10 .000 .724 .695 Within Groups .000 24 .000 Total .000 35 TUAN2 Between Groups (Combined) .150 11 .014 6.678 .000 Linear Contrast .007 1 .007 3.583 .071 Term Deviation .143 10 .014 6.987 .000 Within Groups .049 24 .002 Total .199 35 TUAN3 Between Groups (Combined) .670 11 .061 18.877 .000 Linear Term Contrast .019 1 .019 5.866 .023 Deviation .651 10 .065 20.179 .000 Within Groups .077 24 .003 Total .748 35 TUAN4 Between Groups (Combined) .604 11 .055 3.036 .011 Linear Term Contrast .061 1 .061 3.361 .079 Deviation .543 10 .054 3.003 .013 Within Groups .434 24 .018 Total 1.038 35 TUAN5 Between Groups (Combined) .722 11 .066 15.431 .000 Linear Term Contrast .004 1 .004 .990 .330 Deviation .718 10 .072 16.875 .000 Within Groups .102 24 .004 Total .824 35
92. S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lá nuơi cy trên mơi trưng cĩ và khơng b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA) theo thi gian ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN2 Between Groups (Combined) 100.242 9 11.138 43.174 .000 Linear Term Contrast 7.278 1 7.278 28.213 .000 Deviation 92.963 8 11.620 45.044 .000 Within Groups 5.160 20 .258 Total 105.401 29 TUAN3 Between Groups (Combined) 164.822 9 18.314 68.793 .000 Linear Term Contrast 4.877 1 4.877 18.319 .000 Deviation 159.945 8 19.993 75.102 .000 Within Groups 5.324 20 .266 Total 170.146 29 TUAN4 Between Groups (Combined) 80.643 9 8.960 24.317 .000 Linear Term Contrast 12.060 1 12.060 32.727 .000 Deviation 68.584 8 8.573 23.265 .000 Within Groups 7.370 20 .368 Total 88.013 29 TUAN5 Between Groups (Combined) 33.534 9 3.726 18.140 .000 Linear Term Contrast 10.383 1 10.383 50.548 .000 Deviation 23.151 8 2.894 14.089 .000 Within Groups 4.108 20 .205 Total 37.643 29
93. S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng đt t dip nuơi cy trên mơi trưng cĩ và khơng b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA) theo thi gian. ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN2 Between Groups (Combined) 165.849 9 18.428 57.404 .000 Linear Term Contrast .441 1 .441 1.374 .255 Deviation 165.408 8 20.676 64.408 .000 Within Groups 6.420 20 .321 Total 172.270 29 TUAN3 Between Groups (Combined) 282.380 9 31.376 88.713 .000 Linear Term Contrast 21.978 1 21.978 62.143 .000 Deviation 260.401 8 32.550 92.035 .000 Within Groups 7.073 20 .354 Total 289.453 29 TUAN4 Between Groups (Combined) 63.081 9 7.009 20.115 .000 Linear Term Contrast 9.706 1 9.706 27.856 .000 Deviation 53.375 8 6.672 19.148 .000 Within Groups 6.969 20 .348 Total 70.050 29 TUAN5 Between Groups (Combined) 50.799 9 5.644 25.612 .000 Linear Term Contrast 9.615 1 9.615 43.631 .000 Deviation 41.184 8 5.148 23.360 .000 Within Groups 4.408 20 .220 Total 55.207 29
94. S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng t dip nuơi cy trên mơi trưng cĩ và khơng b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA) theo thi gian. ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN2 Between (Combined) 77.346 9 8.594 35.516 .000 Groups Linear Term Contrast 2.165 1 2.165 8.946 .007 Deviation 75.181 8 9.398 38.837 .000 Within Groups 4.840 20 .242 Total 82.185 29 TUAN3 Between (Combined) 83.645 9 9.294 30.277 .000 Groups Linear Term Contrast 1.597 1 1.597 5.201 .034 Deviation 82.048 8 10.256 33.411 .000 Within Groups 6.139 20 .307 Total 89.784 29 TUAN4 Between (Combined) 18.888 9 2.099 6.733 .000 Groups Linear Term Contrast .127 1 .127 .407 .531 Deviation 18.761 8 2.345 7.523 .000 Within Groups 6.234 20 .312 Total 25.122 29 TUAN5 Between (Combined) 8.233 9 .915 4.553 .002 Groups Linear Term Contrast .098 1 .098 .487 .493 Deviation 8.135 8 1.017 5.061 .002 Within Groups 4.018 20 .201 Total 12.251 29
95. S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct dc dip nuơi cy trên mơi trưng cĩ và khơng b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA) theo thi gian ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN2 Between Groups (Combined) 15.822 9 1.758 4.336 .003 Linear Term Contrast .284 1 .284 .700 .413 Deviation 15.538 8 1.942 4.790 .002 Within Groups 8.109 20 .405 Total 23.931 29 TUAN3 Between Groups (Combined) 21.537 9 2.393 5.696 .001 Linear Term Contrast .147 1 .147 .351 .560 Deviation 21.389 8 2.674 6.364 .000 Within Groups 8.403 20 .420 Total 29.940 29 TUAN4 Between Groups (Combined) 6.347 9 .705 2.409 .049 Linear Term Contrast .207 1 .207 .707 .410 Deviation 6.140 8 .767 2.621 .038 Within Groups 5.855 20 .293 Total 12.202 29 TUAN5 Between Groups (Combined) 3.943 9 .438 1.206 .345 Linear Term Contrast .281 1 .281 .772 .390 Deviation 3.663 8 .458 1.260 .318 Within Groups 7.268 20 .363 Total 11.211 29
96. Thí nghim 3: nh hưng ca cht điu hịa sinh trưng lên s hình thành chi ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. TY LE CHOI Between Groups (Combined) 3924.444 14 280.317 1.777 .091 Linear Term Contrast 1262.976 1 1262.976 8.005 .008 Deviation 2661.468 13 204.728 1.298 .268 Within Groups 4733.333 30 157.778 Total 8657.778 44 SO CHOI Between Groups (Combined) 52.311 14 3.737 42.036 .000 Linear Contrast 7.430 1 7.430 83.585 .000 Term Deviation 44.881 13 3.452 38.840 .000 Within Groups 2.667 30 .089 Total 54.978 44 Thí nghim 4: nh hưng ca cht điu hịa sinh trưng lên s hình thành r ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. SO RE Between Groups (Combined) 5292.933 4 1323.233 152.681 .000 Linear Contrast 529.200 1 529.200 61.062 .000 Term Deviation 4763.733 3 1587.911 183.221 .000 Within Groups 86.667 10 8.667 Total 5379.600 14 CHIEU DAI RE Between Groups (Combined) 37.588 4 9.397 67.404 .000 Linear Contrast 36.335 1 36.335 260.631 .000 Term Deviation 1.253 3 .418 2.995 .082 Within Groups 1.394 10 .139 Total 38.982 14
97. S thay đi CĐHH ca mơ so cĩ ngun gc t lp mng tr h dip ct ngang theo thi gian nuơi cy trên mơi trưng cĩ và khơng b sung auxin (2,4D hay AIA) và cytokinin (BA) theo thi gian. ANOVA Sum of Mean Squares df Square F Sig. TUAN2 Between Groups (Combined) 12.379 9 1.375 2.741 .029 Linear Term Contrast .560 1 .560 1.116 .303 Deviation 11.818 8 1.477 2.944 .024 Within Groups 10.035 20 .502 Total 22.414 29 TUAN3 Between Groups (Combined) 14.692 9 1.632 6.308 .000 Linear Term Contrast 1.528 1 1.528 5.905 .025 Deviation 13.164 8 1.645 6.358 .000 Within Groups 5.176 20 .259 Total 19.867 29 TUAN4 Between Groups (Combined) 3.723 9 .414 1.180 .359 Linear Term Contrast .629 1 .629 1.793 .196 Deviation 3.094 8 .387 1.103 .402 Within Groups 7.011 20 .351 Total 10.734 29 TUAN5 Between Groups (Combined) 1.986 9 .221 1.598 .183 Linear Term Contrast .369 1 .369 2.670 .118 Deviation 1.617 8 .202 1.464 .232 Within Groups 2.762 20 .138 Total 4.748 29
98. BMT, năm 2010 Ngưi thc hin Trn Th Phương Hnh Ngưi hưng dn khoa hc Ch tch hi đng TS. Nguyn Du Sanh TS. Võ Th Phương Khanh
99. 51 TÀI LIU THAM KHO Ting Vit 1. Nguyn Minh Đc, Trn Th Vy Cm (2002), “kho sát hố hc các hp cht cĩ tác dng sinh hc t ht mưp đng ”, Nghiên cu y hc, Y hc Thành ph H Chí Minh, tp 6(1). 2. Dương Cơng Kiên (2003), Nuơi cy mơ thc vt II , Nhà xut bn Đi hc Quc Gia 3. TP. HCM. 4. Võ Th Bch Mai (2004), S phát trin chi và r, Nhà xut bn Đi hc Quc Gia TP. HCM. 5. Dương Tn Nht (2007), Cơng ngh sinh hc thc vt trong cơng tác nhân ging và chn to ging hoa, Nhà xut bn Nơng Nghip. 6. Dương Tn Nht (2010), Mt s phương pháp, h thng mi trong nghiên cu Cơng ngh sinh hc thc vt, Nhà xut bn Nơng Nghip. 7. Nguyn Du Sanh (1999), S tăng trưng c c ng (Panicum repens L. ), lun án tin sĩ Sinh hc, Đi hc Quc Gia TP. HCM. 8. Mai Trn Ngc Ting (2001), Thc vt cp cao, Nhà xut bn Đi hc Quc Gia TP. HCM. 9. Vin Dưc liu (1990), Cây thuc Vit Nam , Nhà xut bn Khoa hc và K thut, Hà Ni. 10. Bùi Trang Vit (2000), Sinh hc t bào, Nhà xut bn Đi hc Quc Gia TP. HCM. 11. Bùi Trang Vit (2000), Sinh lý thc vt đi cương, phn 2: Phát trin, Nhà xut bn Đi hc Quc Gia TP. HCM. Ting Anh 12. Agarwal M., Kamal R.(2006), ”Studies on flavonoid production using in vitro cultures of Momordica charantia L” , Department of Botany, Government P G College, Chimanpura, Jaipur, India,
100. 52 www.cababstractsplus.org/abstracts/Abstract.aspx?AcNo=20073097823 – 13. Al Munsur1 M.A.Z., Haque M.S., Nasiruddin K.M. and Hossain M.S. (2009), ”In vitro Propagation of Bitter Gourd (Momordica charantia L.) from Nodal and Root Segments ”, Department of Biotechnology , Bangladesh Agricultural University,Mymensingh, Bangladesh , baptcb.org/ptc/Full_article/ptc19_1_05.pdf 14. Begley TP., Mean A.R.,O ’Malley B.W., Riddiford L., Tashjan A.H. (2005), Plant Hormon, Publish by Springer Protocols, London. 15. George E.F., Hall M.A. and Klerk GJ (2008), Plant Propagation by Tissue Culture. 3rd Edition. Springer, The Netherland. 16. George E.F., Puttock D.J.M. and George H.J. (1987), Plant culture media , Fomulations and USAS, vol 1. 17. Li Z. (2004), “Study on the inducing callus of Momordica charantia L and optimizing the culture conditions”, Coll. Of biological engineering, Xihua University, China. jst.go.jp/F/C2433A/07A1159304.html 9k – 18 Taiz L., Zeiger E. (1991), Plant Physiology, The Benjamin/Cumming Publising Company, Inc. California, 565p. 19. Thiruvengadam M., varisai mohamed S., yang C. H., javabalan N. (2006) , “Development of an embryogenic suspension culture of bitter melon (Momordica charantia L.)”, cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=17799260 20. Yang M., Zhao M., Zeng Y., Lan L., Chen F. (2004), “Establishment of in vitro regeneration system of bitter melon (Momordica charantia L.)”, cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=15814890 – 21. www.asuzacfoods.com.vn/Khoqua.htm 22. www .cimsi.org.vn/tapchi/Duoclieu/2002/so5.htm 23k 22. www.medinet.hochiminhcity 24. www. nhandan.org.vn/tinbai/ 21