Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội

1. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế hội nhập và phát triển, đất nước ta đã và đang có nhiều chuyển biến mạnh mẽ và rõ nét. Nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực để phát triển kinh tế - xã hội đã đặt ra cho ngành giáo dục nhiều khó khăn và thách thức. Thực tế đó đòi hỏi ngành giáo dục cần phải có những đổi mới để đáp ứng được sự phát triển của đất nước. Văn kiện Đại hội XI của Đảng xác định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”. Hiện nay, các trường THPT tiếp tục triển khai chương trình hành động của BGD&ĐT, thực hiện Nghị quyết số 29 - NQ/TW ngày 04/11/2013 của ban chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Thực tế cho thấy vai trò của người thầy rất quan trọng trong việc đổi mới căn bản, toàn diện, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Lực lượng đóng vai trò đặc biệt quan trọng quyết định chất lượng giáo dục là đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Do vậy, việc nghiên cứu công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn nói riêng ở các trường THPT là nhiệm vụ quan trọng và là điều kiện cơ bản để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Tổ chuyên môn có vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá, là nơi tổ chức thực hiện chương trình, nội dung, phương pháp dạy học, đồng thời cũng là nơi triển khai toàn bộ các hoạt động giáo dục tới học sinh. TCM là nơi tốt nhất để người thầy rèn luyện phẩm chất, nâng cao tay nghề, là nơi có điều kiện tốt nhất để giáo viên trao đổi, học hỏi thêm về chuyên môn, phương pháp giảng dạy. Muốn chất lượng giáo dục của nhà trường đi lên thì nhất định phải bắt đầu từ TCM. Có thể khẳng định, hoạt động của TCM tốt sẽ góp phần tích cực, quyết định đến việc nâng cao chất giáo dục toàn diện, đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Thực tế hiện nay, việc quản lý hoạt động của tổ chuyên môn còn nhiều hạn chế. Thời gian giành cho sinh hoạt chuyên môn chưa nhiều, nội dung sinh hoạt còn mang tính hành chính, chưa đi sâu vào hoạt động nghiệp vụ chuyên môn. Một số buổi sinh hoạt còn mang tính hình thức, chưa thực sự đi sâu vào việc đổi mới phương pháp dạy học Những hạn chế đó ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục của nhà trường và chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới trong giáo dục.
2. 2 Tìm hiểu công tác quản lý hoạt động của TCM ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội, tôi nhận thấy còn rất nhiều hạn chế. Một số tổ chuyên môn cũng đã chú ý đến đổi mới trong sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn nhưng các buổi sinh hoạt chưa thực sự hiệu quả. Việc đánh giá đúng thực trạng, phát hiện được các nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm quản lý hoạt động của TCM ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ là vấn đề cấp thiết, góp phần tạo nên những chuyển biến tích cực trong quản lý tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội” làm đề tài cho luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động của TCM nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của TCM ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động của TCM và quản lý hoạt động TCM ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động TCM ở trường Trung học phổ thông 4.2. Khảo sát, đánh giá, phân tích thực trạng hoạt động TCM và quản lý hoạt động TCM ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 4.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động TCM tại trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 5. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động TCM ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ và các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý TCM ở trường trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Đối tượng khảo sát: Cán bộ quản lý thuộc ban giám hiệu, các tổ trưởng chuyên môn, giáo viên bộ môn trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ.
3. 3 6. Giả thuyết khoa học Việc quản lý hoạt động TCM trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế. Nếu xác lập được cơ sở lý luận, đánh giá được thực trạng quản lý hoạt động TCM của nhà trường, có thể đề xuất được các biện pháp quản lý TCM sát với thực tiễn, khắc phục được những hạn chế góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong các hoạt động trong trường THPT. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Tiến hành sưu tầm các văn kiện, tài liệu, sách, báo, tạp chí, nguồn inter- net, thư viện số, nhà sách và các công trình liên quan đến quản lý giáo dục, quản lý hoạt động của tổ bộ môn; tiến hành phân tích, so sánh, tổng hợp, hệ thống hóa hệ thống tài liệu nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. Mục đích: Xây dựng khái niệm công cụ, hình thành cơ sở lý luận của đề tài, nhằm định hướng nghiên cứu thực trạng và thiết lập các giải pháp thay đổi thực trạng. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Tiến hành xây dựng bộ phiếu hỏi dành cho đối tượng là cán bộ quản lý, giáo viên nhằm thu thập những thông tin cần thiết phục vụ cho việc phân tích và đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu. 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn Tiến hành phỏng vấn sâu đối với một số cán bộ quản lý (HT, PHT, TTCM), GV bộ môn, bộ phận thư viện, thiết bị trường trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội để làm rõ hơn những kết quả thu được qua phiếu hỏi, đồng thời bổ sung thêm những thông tin cần thiết phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài. 7.2.4. Phương pháp quan sát Tiến hành một số quan sát sư phạm nhằm thu thập thông tin cho việc phân tích thực trạng về hoạt động quản lý và các biện pháp quản lý hoạt động của TCM tại trường trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia Tiến hành xin ý kiến của các chuyên gia trong nghiên cứu cơ sở lý luận, xây dựng bộ phiếu khảo sát thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động TCM ở trường trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội.
4. 4 7.2.6. Phương pháp thống kê toán học Phương pháp thống kê toán học được sử dụng để xử lý số liệu nghiên cứu thông qua việc lập biểu, bảng thể hiện các số liệu thống kê toán học, được sử dụng như một phương pháp khoa học để xác lập các cơ sở thực chứng cho đề tài nghiên cứu. 8. Những đóng góp của luận văn 8.1. Về mặt lý luận: Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động của TCM ở trường trung học phổ thông. 8.2. Về mặt thực tiễn: Khảo sát được thực trạng hoạt động quản lý hoạt động của TCM ở trường trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội để tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu, từ đó đề xuất các biện pháp có tính khả thi, hiệu quả để quản lý hoạt động TCM ở trường trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ theo hướng hiện đại, hiệu quả. 9. Cấu trúc của luận văn Luận văn gồm 3 phần: Phần mở đầu, 3 chương, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục. Chương 1: Cơ sở lý luận của việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Giáo dục và đào tạo có vai trò quan trọng đối với, mỗi quốc gia dân tộc. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của giáo dục, đào tạo đối với sự nghiệp xây dựng đất nước, Đảng ta luôn quan tâm chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo lĩnh vực quan trọng này. Tiếp tục thực hiện chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo mà nghị quyết hội nghị Trung ương 9 khóa XI (NQ 29-NQ/TW) đề ra; quan điểm tại đại hội XII của Đảng đề ra nhiệm vụ “Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực”. Đây là quan điểm tổng quát, bao trùm của Đảng về giáo dục, đào tạo. Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư
5. 5 tưởng chỉ đạo, mục tiêu, nội dung, phương pháp nhằm hướng đến phát triển phẩm chất, năng lực của người học [18]. Trong nhà trường, tổ chuyên môn là bộ phận cấu thành, là nơi thực thi trực tiếp nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh. Hoạt động TCM là hoạt động quan trọng trong các hoạt động của nhà trường. Quản lý hoạt động TCM ở trường THPT đã và đang được nhiều nhà quản lý giáo dục, nhiều tác giả trên thế giới nghiên cứu và tổng kết thành những kinh nghiệm, bài học. Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã đứng trên nhiều góc độ khác nhau để tìm ra các biện pháp quản lý nhưng đều hướng tới mục đích chung là nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Vấn đề này phụ thuộc rất lớn vào việc quản lý hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn. Đã có nhiều nghiên cứu về quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại trường THPT trên các địa bàn khác nhau nhưng tại trường THPT Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, Hà Nội chưa có nghiên cứu nào về quản lý hoạt động của TCM. Để góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động của TCM, tác giả nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động TCM ở trường THPT Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội với mong muốn đề xuất được các giải pháp quản lý giúp cho hoạt động của TCM đạt hiệu quả cao, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và nâng cao chất lượng giáo dục của trường THPT Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý và chức năng của quản lý 1.2.1.1. Quản lý Quản lý là hoạt động có chủ đích, được tiến hành bởi một chủ thể quản lý nhằm tác động lên khách thể quản lý để thực hiện các mục tiêu xác định của công tác quản lý. Chủ thể tiến hành những hoạt động theo các chức năng quản lý như xác định mục tiêu, các chủ trương chính sách, hoạch định kế hoạch, tổ chức chỉ đạo thực hiện để hướng tới và kiểm tra thực hiện các mục tiêu quản lý. 1.2.1.2. Chức năng quản lý - Chức năng lập kế hoạch: Là chức năng hạt nhân quan trọng nhất của quá trình quản lý. Kế hoạch được hiểu là tập hợp những mục tiêu cơ bản được sắp xếp theo một trình tự nhất định, lôgíc với một chương trình hành động cụ thể để đạt được các mục tiêu đã được hoạch định. - Chức năng tổ chức: Là sắp xếp, bố trí một cách khoa học và phù hợp với những nguồn lực (Nhân lực, vật lực và tài lực) của hệ thống thành một hệ toàn vẹn nhằm đảm bảo cho chúng tương tác với nhau để đạt được mục tiêu của hệ thống một cách tối ưu nhất, hiệu quả nhất.
6. 6 - Chức năng chỉ đạo: Chức năng này có tính chất tác nghiệp, điều chỉnh, điều hành hoạt động của hệ thống nhằm thực hiện đúng kế hoạch đã định để biến mục tiêu trong dự kiến thành kết quả hiện thực. - Chức năng kiểm tra đánh giá: Thu thập những thông tin ngược từ đối tượng quản lý trong quá trình vận hành của hệ thống để đánh giá xem trạng thái của hệ thống, xem xét mức độ đạt được mục tiêu theo dự kiến ban đầu và toàn bộ kế hoạch đã đạt được. 1.2.2. Quản lý giáo dục QLGD là quá trình tác động có ý thức, có mục đích của chủ thể quản lý giáo dục đến đối tượng QLGD bằng cách vận dụng các hoạt động kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo kiểm tra nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra. 1.2.3. Nhà trường và quản lý nhà trường 1.2.3.1. Nhà trường Nhà trường là một tổ chức giáo dục cơ sở của hệ thống giáo dục quốc dân, là nơi thực hiện chức năng giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ cho đất nước. Vì vậy, trong bất cứ nhà trường nào thì mọi hoạt động của nhà trường đều hướng tới các hoạt động giáo dục và hoạt động quản lý giáo dục. 1.2.3.2. Quản lý nhà trường Quản lý nhà trường là những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đối với các nguồn lực trong và ngoài nhà trường (nhân lực, vật lực, tài lực) nhằm thúc đẩy tất cả các hoạt động của nhà trường theo nguyên lý giáo dục, đưa nhà trường thực hiện các mục tiêu đề ra. 1.2.4. Tổ chuyên môn và hoạt động của tổ chuyên môn 1.2.4.1. Tổ chuyên môn trong nhà trường Tổ chuyên môn là một bộ phận trong bộ máy tổ chức và quản lý của nhà trường. Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các hoạt động của nhà trường, là nơi trao đổi kinh nghiệm, phương pháp dạy học, phương pháp giáo dục, phương pháp kiểm tra đánh giá. Tổ trưởng chuyên môn là người đứng đầu tổ chuyên môn do Hiệu trưởng bổ nhiệm, chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về phân phối nguồn lực của tổ, hướng dẫn, điều hành việc thực hiện các nhiệm vụ của tổ chuyên môn theo quy định, góp phần đưa nhà trường đạt đến các mục tiêu đã đề ra theo kế hoạch. 1.2.4.2. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là quá trình tác động của hiệu trưởng một cách có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức và có ảnh hưởng tích cực từ vai trò lãnh đạo của thủ trưởng và các tổ chức khác tới tổ chuyên môn và sau đó là quá trình tự quản lý, điều hành, điều chỉnh, tự kiểm tra đánh giá của chính tổ chuyên môn tới các thành viên nhằm đạt thành tích với kết quả tốt nhất.
7. 7 1.3. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông 1.3.1. Tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông 1.3.1.1. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn Tổ chuyên môn có vị trí quan trọng trong bộ máy tổ chức, quản lý của nhà trường. Tổ chuyên môn là đầu mối quản lý mà Hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học và hoạt động sư phạm của GV. 1.3.1.2. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn TCM của trường THPT có nhiệm vụ sau: Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ; tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ, tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học và các quy định khác hiệnhành; tổ chức cho giáo viên nghiên cứu khoa học, viết chuyên đề, sáng kiến kinh nghiệm. Hướng dẫn cho học sinh tập dượt nghiên cứu khoa học; giới thiệu TTCM, tổ phó chuyên môn; đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên 1.3.2. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn Hoạt động của tổ chuyên môn chính là hoạt động giảng dạy trên phân môn chính mà các thành viên của tổ đã được đào tạo theo chương trình đào tạo ở trường đại học theo quy định của Bộ giáo dục và Đào tạo. 1.4. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông 1.4.1. Vai trò của Hiệu trưởng trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn Khoản 1, Điều 54 Luật giáo dục ghi rõ: “Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận” [5, tr.44]. 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn Tùy theo chức năng quản lý hay nội dung hoạt động của tổ chuyên môn mà nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng bao gồm: 1.4.2.1. Quy hoạch và bổ nhiệm tổ trưởng chuyên môn 1.4.2.2. Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn 1.4.2.3.Quản lý hoạt động dạy học của tổ chuyên môn 1.4.2.4. Quản lý công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của giáo viên 1.4.2.5. Quản lý hoạt động sinh hoạt chuyên môn của tổ chuyên môn 1.4.2.6. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông 1.5.1. Yếu tố chủ quan 1.5.1.1. Năng lực quản lý của Hiệu trưởng Để làm tốt công tác quản lý đòi hỏi Hiệu trưởng không chỉ có kiến thức lý luận về quản lý giáo dục mà đòi hỏi Hiệu trưởng phải có năng lực quản lý.
8. 8 1.5.1.2. Năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn TTCM cần có năng lực chuyên môn vững, có năng lực giảng dạy và có kiến thức sâu về bộ môn. TTCM cần có những năng lực nhất định về quản lý để có thể quản lý điều hành tổ một cách có hiệu quả. 1.5.2. Yếu tố khách quan Kết luận chương 1 Quản lý hoạt động TCM là một hoạt động quan trọng trong công tác quản lý. Nội dung quản lý tổ chuyên môn bao gồm: Quy hoạch và bổ nhiệm tổ trưởng chuyên môn; quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn; quản lý hoạt động dạy học của tổ chuyên môn; quản lý công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của giáo viên; quản lý hoạt động sinh hoạt chuyên môn của tổ chuyên môn; quản lý công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn. Để quản lý hoạt động TCM có hiệu quả thì cần phải xây dựng TCM theo hướng đổi mới tích cực hơn, phát huy được sự năng động, vai trò tự chủ của TCM trong thực hiện nhiệm vụ. Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HOÀNG VĂN THỤ QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu 2.1.1. Tổ chức quá trình nghiên cứu Luận văn được tiến hành từ tháng 11/2017 đến tháng 6/2018, bao gồm những nội dung được tiến hành theo các giai đoạn sau: - Giai đoạn 1: Nghiên cứu về lý luận và chuẩn bị phương pháp, công cụ nghiên cứu. - Giai đoạn 2: Tiến hành điều tra về thực trạng quản lý hoạt động TCM tại trường THPT Hoàng Văn Thụ. - Giai đoạn 3: Xử lý số liệu điều tra khảo sát, kết hợp với kết quả nghiên cứu của các phương pháp bổ trợ khác phác họa bức tranh chung về thực trạng quản lý hoạt động TCM tại trường THPT Hoàng Văn Thụ; xây dựng cơ sở thực tiễn cho những biện pháp cải tiến chất lượng hoạt động của TCM. - Giai đoạn 4: Đề xuất một số biện pháp và tiến hành khảo nghiệm tính cần thiết, mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất. - Giai đoạn 5: Hoàn thiện báo cáo tổng kết và luận văn.
9. 9 2.1.2. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được mục tiêu, giải quyết được các nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn đã sử dụng một tổ hợp các phương pháp nghiên cứu thuộc hai nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận và phương pháp nghiên cứu thực tiễn. 2.1.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp nghiên cứu lý luận được sử dụng để thu thập, phân loại, phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa những tài liệu, nghiên cứu trong và ngoài nước về quản lý hoạt động của TCM để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. 2.1.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Trong nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn được sử dụng trong đề tài, tác giả sử dụng các phương pháp cơ bản sau: Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi; Phương pháp phỏng vấn; Phương pháp quan sát; Phương pháp chuyên gia; Phương pháp khảo nghiệm; Phương pháp tổng kết thực tiễn, trong đó phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là phương pháp chủ đạo được sử dụng trong đề tài nghiên cứu này. 2.1.2.3. Phương pháp xử lý dữ liệu bằng thống kê toán học Đây là một trong những phương pháp nghiên cứu quan trọng được sử dụng trong đề tài, là cơ sở khoa học quan trọng để các kết luận nghiên cứu không mang tính tự biện, chủ quan. Các phép thống kê được sử dụng để phân tích dữ liệu, từ đó rút ra các kết luận. 2.2. Vài nét về trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, Quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội 2.2.1. Lịch sử phát triển trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội Trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ được thành lập từ 1967. - Đội ngũ cán bộ giáo viên, nhân viên: Tổng số cán bộ giáo viên nhân viên của nhà trường hiện nay là 98 người. Trong đó cán bộ quản lý: 4 người (4 thạc sĩ), giáo viên 86 người (41 người có trình độ thạc sĩ), nhân viên: 8 người. - Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học: Nhà trường có 1 phòng hội đồng, 30 phòng học, 3 phòng tin học,1 phòng đa năng, 1 phòng Lab, 1 phòng thực hành hóa, 1 phòng thực hành lý, 1 phòng máy tính giáo viên, phòng làm việc của lãnh đạo cơ sở vật chất nhà trường được trang bị các thiết bị theo chuẩn của Bộ giáo dục và Đào tạo đáp ứng được yêu cầu dạy, học giai đoạn hiện tại. 2.2.2. Quy mô trường lớp và chất lượng giáo dục
10. 10 Bảng 2.1: Bảng thống kê về số lớp, số HS của trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 Khối 10 Khối 11 Khối 12 Toàn trường Năm học Số lớp Số HS Số lớp Số HS Số lớp Số HS Số lớp Số HS 2014-2015 13 509 13 532 13 545 39 1586 2015-2016 13 511 13 523 13 535 39 1569 2016-2017 13 508 13 521 13 535 39 1564 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014-2017 trường THPT Hoàng Văn Thụ) Trong những năm gần đây quy mô và số lượng học sinh của trường luôn ổn định với 39 lớp và hơn 1500 học sinh.Trường THPT Hoàng Văn Thụ là trường công lập nên chỉ tiêu tuyển sinh hàng năm đều do Sở giáo dục và đào tạo quyết định, điểm tuyển sinh lớp 10 của trường đứng ở vị trí cao thứ hai trong quận Hoàng Mai. Do số lượng học sinh ổn định và điểm tuyển sinh ngày càng cao nên nhà trường dễ dàng hơn trong việc xây dựng chiến lược phát triển của nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Bảng 2.2: Bảng thống kê về chất lượng hạnh kiểm của HS trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 Tốt Khá Trung bình Yếu Số Năm học Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ HS lượng % lượng % lượng % lượng % 2014-2015 1586 1344 84,74 229 14,44 11 0,69 2 0,13 2015-2016 1569 1349 85,98 202 12,87 8 0,59 10 0,64 2016-2017 1564 1392 89,01 164 10,49 7 0,44 1 0,06 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014-2017 trường THPT Hoàng Văn Thụ) Qua bảng thống kê về chất lượng hạnh kiểm của HS trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 cho thấy, hầu hết hạnh kiểm của học sinh đạt loại tốt. Số lượng học sinh đạt hạnh kiểm tốt năm sau tăng hơn năm trước. Tỷ lệ học sinh có hạnh kiểm yếu chiếm tỷ lệ thấp. Bảng 2.3: Bảng thống kê về chất lượng học lực của HS trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 Tốt Khá Trung bình Yếu Kém Số Năm học Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ HS lượng % lượng % lượng % lượng % lượng % 2014-2015 1586 173 10,91 896 56,49 486 30,45 34 2,14 0 0 2015-2016 1569 214 13,64 897 57,17 431 27,47 27 1,72 0 0 2016-2017 1564 230 14,7 914 58,44 392 25,06 27 1,72 0 0 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014-2017 trường THPT Hoàng Văn Thụ)
11. 11 Thống kê về chất lượng học lực của HS trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 cho thấy, chất lượng học tập của HS chủ yếu ở mức khá và trung bình. Tỷ lệ học sinh giỏi chiếm khoảng 10%. Bên cạnh đó, những học sinh có lực học yếu chiếm tỷ lệ thấp (ít hơn 3%), không có học sinh có lực học kém. Bảng 2.4: Bảng thống kê về tỉ lệ tốt nghiệp THPT của trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 Số lượng HS Số lượng Tỉ lệ tốt nghiệp Tỉ lệ tốt nghiệp Năm học dự thi tốt nghiệp tốt nghiệp (%) TP Hà Nội (%) 2014-2015 545 545 100 92 2015-2016 535 534 99,77 93,5 2016-2017 535 535 100 99,36 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014-2017 trường THPT Hoàng Văn Thụ) Thống kê về tỉ lệ tốt nghiệp THPT của trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 cho thấy, tỷ lệ đỗ tốt nghiệp của nhà trường luôn cao hơn tỷ lệ trung bình chung của thành phố. 2.2.3. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý Bảng 2.5: Bảng tổng hợp về đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 Thâm niên công Trình độ Lý luận Năm Số tác (năm) đào tạo chính trị TTCM Nữ học CBQL 01- 10- Thạc Cao Trung >20 ĐH 10 20 sĩ cấp cấp 2014- SL 11 7 9 4 5 2 6 5 0 2 2015 % 100 63,6 81.8 36,4 45,5 18,1 54,5 45,5 0 18,1 2015- SL 11 7 9 3 6 2 6 5 0 2 2016 % 100 63,6 81.8 27,3 54,6 18,1 54,5 45,5 0 18,1 2016- SL 11 7 9 3 6 2 6 5 0 2 2017 % 100 63,6 81.8 27,3 54,6 18,1 54,5 45,5 0 18,1 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014-2017 trường THPT Hoàng Văn Thụ) Bảng số liệu trên cho thấy: Số CBQL của nhà trường ổn định về số lượng trong 3 năm gần đây, trong đó số CBQL chủ yếu là nữ, chiếm 81,8%, thâm niên công tác trên 10 năm. Trình độ chuyên môn cũng như lý luận chính trị của CBQL nhà trường đều đạt chuẩn và trên chuẩn cao (63,6%). Trong số 11 CBQL thì có 7 người có trình độ thạc sĩ. Tuy nhiên, tỷ lệ cán bộ quản lý qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ còn thấp, mới chỉ dừng lại ở BGH, chưa triển khai đến đội ngũ TTCM, do vậy công tác chỉ đạo quản lý tổ chuyên môn của các tổ trưởng gặp không ít khó khăn. Trong thời gian tới, nhà trường cần có biện pháp cụ thể để nâng cao trình
12. 12 độ của đội ngũ TTCM trong nhà trường. Bảng 2.6: Bảng tổng hợp về đội ngũ giáo viên trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 Thâm niên công tác Tổng Số GV/ Năm học Nam Nữ (năm) số GV lớp 01-10 10- 20 >20 SL 8 78 35 43 8 2014-2015 86 2,2 % 9,3 90,7 40,7 50 9,3 SL 8 78 35 43 8 2015-2016 86 2,2 % 9,3 90,7 40,7 50 9,3 SL 8 78 33 45 8 2016-2017 86 2,2 % 9,3 90,7 38,4 52,3 9,3 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014-2017 trường THPT Hoàng Văn Thụ Từ bảng trên có thể nhận thấy, trong những năm gần đây, số lượng giáo viên của nhà trường tương đối ổn định. Giáo viên có thâm niên công tác từ 5 đến 20 năm chiếm tỉ lệ rất cao. Số giáo viên mới vào nghề và số giáo viên có tuổi nghề trên 20 năm ít. Bảng 2.7: Trình độ đội ngũ giáo viên trường THPT Hoàng Văn Thụ năm 2014-2017 Đánh giá GV GV giỏi Trình độ đào tạo Tổng theo chuẩn nghề nghiệp các cấp Năm học số GV Cử Thạc Tiến Cấp Cấp Tốt Khá TB Yếu nhân sĩ sĩ trường TP SL 53 33 0 74 12 0 0 69 3 2014-2015 86 % 61,2 38,8 0 86,1 13,9 0 0 80,2 19,8 SL 53 33 0 70 16 0 0 68 2 2015-2016 86 % 61,2 38,8 0 81,4 18,6 0 0 79,1 2,3 SL 49 37 0 82 4 0 0 71 3 2016-2017 86 % 56,9 43,1 0 95,3 4,7 0 0 82,6 3,5 (Nguồn: Báo cáo tổng kết năm học 2014-2017 trường THPT Hoàng Văn Thụ Số liệu thống kê cho thấy, số GV đạt lao động tiên tiến hàng năm đều vào khoảng 96%. Hiện nay, với số lượng GV của trường là 86 người, trong đó có 41 thạc sĩ 2.3. Thực trạng tổ chức và hoạt động tổ chu ên m n ở trường Trung học phổ th ng Hoàng Văn Thụ 2.3.1. Cơ cấ chuyên môn ở rường Trung học ph thông Hoàng Văn Thụ Như vậy, trường THPT Hoàng Văn Thụ hiện có 7 tổ chuyên môn, trong đó có 4 tổ đơn môn, 3 tổ ghép ở các môn Lý - Tin, Hóa – Sinh - Công nghệ, Thể dục - Quốc phòng. 2.3.2. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT Hoàng Văn Thụ Các hoạt động của tổ chuyên môn ở nhà trường chủ yếu là: - Thực hiện kế hoạch giảng dạy theo phân phối chương trình của Bộ; bồi
13. 13 dưỡng nâng cao năng lực cho học sinh khá, giỏi và phụ đạo học sinh yếu, kém theo quy định của Bộ, Sở và nhà trường; thao giảng, thi giáo viên giỏi cấp tổ,tuyển chọn những giáo viên có chuyên môn tốt nhất để dự thi giáo viên giỏi các cấp; phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong nhà trường tổ chức các hoạt động ngoại khoá cho cả giáo viên và học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ, thành phố Hà Nội Kết quả khảo sát thực trạng được tổng hợp các bảng từ 2.9 đến 2.18 và biểu đồ 2.1 trong luận văn. 2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ của Hiệu trưởng 2.3.1.1. Thực trạng việc quy hoạch và bổ nhiệm tổ trưởng chuyên môn của trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ Qua điều tra các TTCM thì các TTCM đều nhận định việc bổ nhiệm được thực hiện đúng quy trình, chú ý đến năng lực chuyên môn và tín nhiệm của giáo viên. Tuy nhiên, việc bổ nhiệm không được tiến hành thường xuyên. Các TTCM khi bổ nhiệm lại gần như không được lấy phiếu tín nhiệm mà chủ yếu dựa vào quyết định của hiệu trưởng. Một số TTCM mặc dù có chuyên môn tốt nhưng chưa qua lớp đào tạo về quản lý nên việc điều hành tổ chuyên môn còn yếu kém. 2.4.1.2. Thực trạng việc hướng dẫn TCM lập kế hoạch và phê duyệt kế hoạch của tổ chuyên môn Điểm trung bình 3,29 3,3 3,25 3,17 3,2 3,15 3,1 3,03 3,05 2,99 3,05 2,96 3 2,95 2,9 2,85 2,8 2,75 HT hướng Quán triệt Thiết kế HT tổ HT chỉ đạo Chỉ đạo dẫn TTCM các văn mẫu xây chức giám sát, TCM kiểm và GV xây bản chỉ dựng kế duyệt kế kiểm tra, tra kế dựng kế đạo của hoạch của hoạch đánh giá hoạch hoạch cấp trên, trường hoạt động việc thực giảng dạy hoạt động kế hoạch trong năm của TCM hiện kế của bộ chiến lược học hoạch của môn của nhà TCM trường Biểu đồ 2.1: Thực trạng HT hướng dẫn TCM lập và phê du ệt kế hoạch của trường THPT Hoàng Văn Thụ
14. 14 Kết quả khảo sát cho thấy, 100% CBQL và GV xác nhận Hiệu trưởng có hướng dẫn TCM lập kế hoạch và phê duyệt kế hoạch. Hiệu trưởng đã thực sự quan tâm đến công tác lập kế hoạch của nhà trường. Ngay từ đầu năm học, Hiệu trưởng triển khai kế hoạch của nhà trường, từ đó các phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn lập kế hoạch theo mẫu kế hoạch chung, đảm bảo sự thống nhất về nội dung và hình thức trong toàn trường. Thống nhất lịch duyệt kế hoạch để có hiệu lực thi hành. 2.4.1.3. Thực trạng hoạt động dạy học của tổ chuyên môn trường THPT Hoàng Văn Thụ Quan sát thực tế tác giả luận văn nhận thấy, HT chỉ đạo Hiệu phó chuyên môn và TCM tiến hành dự giờ, đánh giá rút kinh nghiệm các giờ lên lớp của giáo viên theo kế hoạch một cách chi tiết, có báo cáo bằng văn bản cụ thể. Việc kiểm tra hồ sơ của giáo viên cũng được tiến hành định kì hoặc đột xuất.Tuy nhiên, việc chỉ đạo bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên chưa được quan tâm đúng mức, việc bồi dưỡng theo chuyên đề mà giáo viên đăng ký từ đầu năm mang tính hình thức, nhiều giáo viên khi hỏi lại không biết nội dung mình đã đăng ký, các chuyên đề chưa được chuẩn bị kỹ về nội dung nên khi thực hiện chất lượng không cao. Công tác quản lý giờ dạy của giáo viên đã thực hiện tốt, tuy nhiên rất khó để có thể kiểm tra xem giáo viên có tận dụng thời gian trong tiết học hiệu quả hay không. Đây là những điểm cần tiếp tục thay đổi để quản lý tốt TCM trong thời gian tới. Việc chỉ đạo TCM tổ chức ôn tập, phụ đạo cho học sinh giỏi chưa đạt hiệu quả cao do học sinh của trường có điểm thi đầu vào khá thấp. Trong các nội dung quản lý hoạt động dạy học ở TCM, việc quản lý công tác bồi dưỡng thường xuyên, đổi mới phương pháp dạy học và tổ chức phân công công việc phù hợp cho các giáo viên có điểm số thấp hơn các nội dung quản lý còn lại chứng tỏ việc quản lý công tác bồi dưỡng cho giáo viên thực hiện thực hiện chưa tốt. Thực tế cũng cho thấy, HT và TTCM ít quan tâm đến công tác bồi dưỡng và đổi mới phương pháp dạy học ở cấp TCM. Rõ ràng điểm này có ảnh hưởng lớn đến chất lượng hoạt động của TCM từ đó ảnh hưởng gián tiếp đến chất lượng dạy học. 2.4.1.4. Thực trạng công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của giáo viên trường THPT Hoàng Văn Thụ Việc tiến hành bồi dưỡng dài hạn cho giáo viên ở trường THPT Hoàng Văn Thụ cũng mới chỉ đạt ở mức độ trung bình. Nội dung mà Hiệu trưởng quản lý tốt nhất là nội dung bồi dưỡng cho giáo viên qua dự giờ, phân tích giảng dạy. Bên cạnh đó, nội dung tham quan, học hỏi kinh nghiệm các trường trong cụm hoặc các trường xung quanh được đánh giá là yếu nhất, bởi nhà trường chưa có đủ điều kiện để thường xuyên đưa giáo viên đi giao lưu học hỏi. Nội dung bồi dưỡng phương pháp giảng dạy cũng được chú trọng, quan tâm nhưng hiệu quả
15. 15 chưa thực sự rõ nét. Bồi dưỡng chuyên môn theo chuyên đề cũng được đánh giá cao, bởi đối với người giáo viên, vấn đề quan tâm nhất là phải có được năng lực chuyên môn vững vàng để có thể tự tin khi đứng trên bục giảng. Mặc dù vậy, so với các lĩnh vực quản lý khác, việc quản lý công tác hoạt động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng của giáo viên ở TCM là hạn chế hơn cả. 2.4.1.5. Thực trạng việc quản lý công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn trường THPT Hoàng Văn Thụ Điều này cho thấy hoạt động kiểm tra, đánh giá của HT có đổi mới. HT cùng TCM đã thực hiện nghiêm túc. Nội dung kiểm tra các loại hồ sơ tổ chuyên môn và hồ sơ giáo viên được thực hiện tốt nhất. Bên cạnh đó, vẫn còn những nội dung kiểm tra được đánh giá chưa tốt như kiểm tra việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên thông qua đồng nghiệp, sinh hoạt chuyên đề, viết sáng kiến kinh nghiệm. Đặc biệt, nội dung đánh giá giáo viên qua sự tín nhiệm của tập thể thực hiện yếu nhất. Công tác đánh giá, kiểm tra của Hiệu trưởng vẫn chưa toàn diện, khách quan, mang nặng tính hành chính, chưa thực sự phát huy được vai trò điều chỉnh của việc kiểm tra, đánh giá trong hoạt động của TCM. 2.4.2. Thực trạng việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn của tổ trưởng chuyên môn trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ 2.4.2.1.Thực trạng việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ Việc xây dựng kế hoạch hoạt động của TCM được TTCM quan tâm và thực hiện theo kế hoạch chung chặt chẽ. Hoạt động lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch đã được các TTCM triển khai tốt. 2.4.2.2. Thực trạng việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ TTCM tham mưu với BGH phương án phân công chuyên môn được đánh giá cao và hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, phương án phân công chuyên môn chưa phù hợp, chưa đúng người đúng việc. Việc tổ chức sinh hoạt TCM theo định kỳ (1 lần / tuần) được thực hiện tốt. Các TTCM thực hiện tốt theo kế hoạch của nhà trường; việc đổi mới trong sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn chưa đảm bảo về chất lượng. Việc sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn còn mang tính hình thức, nặng nề về hành chính, sự vụ. Nội dung sinh hoạt chưa được đổi mới, chưa phong phú. Các tiết sinh hoạt TCM theo chuyên đề, hoặc các tiết sinh hoạt theo nghiên cứu bài học chưa được thực hiện tốt, chưa được đầu tư về chuyên môn; việc tổ chức các tiết sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường thường mang tính hình thức, các tham luận hoặc các tiết dạy mẫu có chất lượng chưa cao hoặc chưa được đầu tư. Phong trào viết sáng kiến kinh nghiệm để cải tiến, đổi mới phương pháp giảng dạy chưa được thực hiện tốt ở các TCM. Các TTCM chưa thực hiện tốt việc đề xuất những vấn đề mới, khó đối với
16. 16 TCM trong giao lưu, sinh hoạt cụm chuyên môn như ôn thi HS giỏi, lympic, các chuyên đề luyện thi đại học. 2.4.2.3. Thực trạng trong việc tổ chức các hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn của tổ trưởng chuyên môn trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ Kết quả khảo sát cho thấy,TCM đã tổ chức các tiết hoạt động sinh hoạt chuyên đề, các tiết hội giảng về đổi mới phương pháp dạy học được các TTCM thực hiện khá tốt. Về công tác nghiên cứu các đề tài, nghiên cứu khoa học của giáo viên và học sinh được đánh giá thấp 2.4.2.4. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá giáo viên trong tổ chuyên môn Vai trò của TTCM được thể hiện tốt trong việc kiểm tra hồ sơ chuyên môn và thống nhất các nội dung ôn tập, phân công giáo viên lập ma trận đề và phân công giáo viên ra đề kiểm tra từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy. 2.5. Đánh giá chung 2.5.1. Ưu điểm Về công tác bổ nhiệm và quy hoạch tổ trưởng chuyên môn: Hiệu trưởng đã thực hiện tốt công tác bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó các TCM. Công tác bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó chuyên môn được thực hiện theo các quy trình chặt chẽ, khoa học. Về quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch của TCM: Hiệu trưởng đã thực hiện triển khai xây dựng kế hoạch theo đúng các bước, hướng dẫn TCM và giáo viên về công tác xây dựng kế hoạch của TCM, nhóm chuyên môn và các cá nhân. Các kế hoạch đều có mẫu hướng dẫn thực hiện chung, đảm bảo sự thống nhất trong nhà trường. Về công tác quản lý hoạt động dạy học: Nhà trường đã thực hiện tốt công tác quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên. Công tác kiểm tra hồ sơ chuyên môn được thực hiện có hiệu quả, có kiểm tra định kỳ và kiểm tra đột xuất. Công tác quản lý việc dự giờ, hội giảng, thao giảng được tiến hành theo kế hoạch và quyết định thực hiện theo từng tháng. Về quản lý hoạt động sinh hoạt của TCM: TCM thực hiện nghiêm túc công tác quản lý hồ sơ chuyên môn của GV, việc xây dựng và thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học, kế hoạch giáo dục, công tác kiểm tra đánh giá cho điểm của TCM. Bên cạnh đó, công tác quản lý dự giờ, hội giảng, thao giảng được TCM thực hiện có hiệu quả và có chất lượng. Về quản lý công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên môn: Nhà trường đã làm tốt công tác kiểm tra hồ sơ tổ chuyên môn và giáo viên. Nội dung đánh giá việc thực hiện kế hoạch chuyên môn của tổ trưởng thông qua các hoạt động kiểm tra cũng được Hiệu trưởng quan tâm, chú ý và bước đầu có hiệu quả tốt.
17. 17 2.5.2. Hạn chế Công tác xây dựng kế hoạch của TCM còn mang nặng hình thức, đối phó. Các chỉ tiêu xây dựng còn chưa sát với thực tế. Công tác kiểm tra, rà soát, điều chỉnh việc thực hiện kế hoạch của TCM và tổ viên trong năm học chưa được thực hiện có hiệu quả. Nhận thức của giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học còn nhiều hạn chế. Công tác bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên chưa được quan tâm đúng mức. Việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ chủ yếu thực hiện theo các chuyên đề của Sở, nhà trường chưa có những chuyên đề bồi dưỡng riêng. Công tác quản lý giờ dạy của giáo viên đã thực hiện tốt, tuy nhiên để giám sát việc giáo viên có sử dụng hiệu quả 45 phút của tiết dạy hay không thì cần phải có những biện pháp phù hợp hơn. Hiệu trưởng chưa bao quát hết hoạt động của tổ chuyên môn, công tác kiểm tra, đánh giá chưa thường xuyên, chưa chặt chẽ dẫn đến việc xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch cá nhân chưa nghiêm túc. Do chưa được bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý nên tổ trưởng chuyên môn chưa có phương pháp làm việc khoa học, chưa hình dung hết công việc quản lý tổ chuyên môn nên chưa tích cực trong hoạt động của tổ. Việc kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn của tổ chuyên môn chưa sâu sát, còn mang nặng tính hình thức, báo cáo. Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý hoạt động tổ chuyên môn ít, tài liệu tham khảo về hoạt động tổ chuyên môn hầu như không có. Vì vậy, nội dung và hình thức hoạt động tổ chuyên môn còn nghèo nàn, mang tính hình thức. Những vấn đề này ảnh hưởng lớn đến việc quản lý các hoạt động chung của nhà trường cũng như quản lý các hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng. 2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng Nguyên nhân của những thành công là HT nhà trường đã nhận thức đúng đắn về quan điểm, đường lối, chính sách giáo dục của Đảng. HT và các TTCM đã nghiên cứu và bám sát nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn theo điều lệ trường phổ thông và các văn bản quy định của Bộ GD&ĐT. Các biện pháp Hiệu trưởng áp dụng vào thực tế cơ bản đã được nghiên cứu để phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường. Nguyên nhân của những hạn chế đó là HT chưa thật coi trọng việc quản lý, chỉ đạo các hoạt động tổ chuyên môn, chưa chỉ đạo một cách đều tay các hoạt động khác nhau. Công tác kiểm tra hoạt động của tổ chuyên môn chưa thường xuyên; cán bộ quản lý dự sinh hoạt với tổ đánh giá kết quả học tập còn khá hạn chế.
18. 18 Kết luận chương 2 HT nhà trường đã thực hiện tốt công tác bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó các TCM, triển khai xây dựng kế hoạch theo đúng các bước, hướng dẫn TCM và giáo viên về công tác xây dựng thực thi kế hoạch của tổ, nhóm chuyên môn. TTCM đã thực hiện tốt công tác quản lý hồ sơ chuyên môn của tổ và của giáo viên, quan tâm thỏa đáng đến đổi mới PPDH ở các TCM, công tác quản lý dự giờ, hội giảng, thao giảng được TCM thực hiện có hiệu quả và có chất lượng. Bên cạnh đó, cũng còn nhiều những điểm hạn chế, cần khắc phục. Năng lực quản lý của đội ngũ tổ trưởng, tổ phó chuyên môn, công tác xây dựng, thực hiện kế hoạch, quản lý hoạt động dạy học chưa tốt; quản lý hoạt động sinh hoạt của TCM cũng còn hạn chế. Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HOÀNG VĂN THỤ, QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu 3.1.2. Đảm bảo tính khoa học 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả 3.1.5. Bảo đảm t nh ế thừa 3.2. Các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ th ng Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội 3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch quy hoạch, bổ nhiệm, bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn theo đúng quy định, đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường 3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp Giúp HT lựa chọn được những giáo viên có chuyên môn tốt, có năng lực quản lý, phẩm chất chính trị tốt để đảm nhận vai trò điều hành TCM. Giúp HT xây dựng được kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ tổ TTCM, trang bị cho đội ngũ TTCM những vấn đề về lý luận và kỹ năng cơ bản để chủ động trong việc quản lý, điều hành hoạt động của tổ chuyên môn đạt chất lượng và hiệu quả cao nhất. 3.2.1.2. Nội dung và cách tiến hành Xây dựng đội ngũ kế cận cho số lượng TTCM cần phải thay thế, tiếp tục bồi dưỡng cho TTCM đang đảm nhiệm chức vụ để có năng lực tốt điều hành TCM.
19. 19 3.2.1.3. Điều kiện thực hiện HT phải thường xuyên quan tâm, phát hiện và khích lệ sự sáng tạo trong hoạt động chuyên môn của đội ngũ TTCM; phải đánh giá đúng năng lực phẩm chất của TTCM; HT căn cứ vào hệ thống các tiêu chí để lựa chọn được những TTCM giỏi; HT phải hết sức khách quan và minh bạch trong việc lựa chọn con người cụ thể. 3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng quy chế quản lý rõ ràng, quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn trong việc điều hành tổ chuyên môn 3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp. Trong quá trình thực hiện công việc sự chỉ đạo, điều hành không bị chồng chéo, không làm thay, tạo sự chủ động cho các cá nhân phụ trách. Giúp TTCM hiểu vai trò, vị trí, phạm vi quyền hạn của mình trong công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động của TCM. 3.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện a) Xây dựng quy định quản lý b) Quản lý việc xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn. c) Quản lý việc thực hiện kế hoạch tổ chuyên môn 3.2.2.3. Điều kiện thực hiện biện pháp - HT cần tạo điều kiện để TTCM được tham gia học tập nâng cao chuyên môn, năng lực quản lý và bồi dưỡng về lý luận chính trị. 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường công tác quản lý hoạt động dạy học của tổ chuyên môn theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học 3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp Chỉ đạo tổ chuyên môn quản lý hoạt động dạy học theo định hướng đổi mới phương pháp nhằm phát huy tính tích cực, hứng thú, sáng tạo trong học tập của học sinh và vai trò chủ đạo của giáo viên. 3.2.3.2. Nội dung và cách tiến hành Giáo viên luôn đổi mới phương pháp, tận dụng ưu thế của từng PPDH, sử dụng triệt để phương pháp gợi mở, nêu vấn đề, để học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề, phát huy tối đa sự sáng tạo của học sinh. 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện Nhà trường cần dành khoản kinh phí nhất định phục vụ các hoạt động đổi mới của các tổ, nhóm bộ môn. Mỗi giáo viên cần xác định rõ ý thức, trách nhiệm, lương tâm và phải thực sự tâm huyết với công tác giảng dạy.
20. 20 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường các hoạt động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên 3.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp - Nâng cao nhận thức và ý thức tự giác của TTCM và giáo viên về công tác tự học, tự bồi dưỡng. 3.2.4.2. Nội dung và cách tiến hành Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ; bồi dưỡng trình độ chuyên môn, phương pháp dạy học; bồi dưỡng trình độ ngoại ngữ, tin học; bồi dưỡng kiến thức quản lý cho tổ trưởng chuyên môn. 3.2.4.3. Điều kiện thực hiện -Cán bộ giáo viên phải tự giác cao về việc tự học, tự bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học, đúc rút kinh nghiệm trong giảng dạy và công tác, liên tục rèn luyện khả năng, phẩm chất của con người lao động năng động, sáng tạo. - Hiệu trưởng và các tổ chuyên môn sắp xếp công việc hợp lý, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các giáo viên trong thời gian ôn thi và đi học. - Phải xây dựng được môi trường sư phạm nhà trường thân thiện, sẵn sàng trao đổi kinh nghiệm và giúp đỡ nhau trong quá trình công tác. 3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới công tác quản lý nội dung sinh hoạt của tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học 3.2.5.1. Mục tiêu của biện pháp - Nhằm hạn chế các buổi sinh hoạt chuyên môn mang tính chất đối phó hoặc nặng về thủ tục hành chính, cần đổi mới sinh hoạt TCM sao cho hình thức sinh hoạt phong phú, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trao đổi, học hỏi nâng cao chuyên môn, góp phần bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ của tập thể sư phạm nhà trường. 3.2.5.2. Nội dung và cách tiến hành Quản lý việc thực hiện chương trình kế hoạch giảng dạy theo đúng yêu cầu của chương trình. Thực hiện các yêu cầu về soạn bài, chú ý trao đổi kinh nghiệm về những bài có nhiều nội dung kiến thức mới, bài khó, bài thí nghiệm thực hành, sử dụng đồ dùng dạy học và yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy. Tăng cường quản lý hoạt động dự giờ, thao giảng, hội giảng của TCM. 3.2.5.3. Điều kiện thực hiện HT phải triển khai đầy đủ nghị quyết, các chỉ thị, hướng dẫn của các cấp, thường xuyên cung cấp những thông tin mới có liên quan đến giáo dục - đào tạo. Quan tâm, giúp đỡ tổ chuyên môn, tạo điều kiện về thời gian cho tổ chuyên môn sinh hoạt, không xếp lịch chồng chéo. Phải hỗ trợ TTCM về nghiệp vụ quản lý TCM.
21. 21 3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường quản lý công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên môn 3.2.6.1. Mục tiêu của biện pháp Hoạt động của TCM là hoạt động trọng tâm của nhà trường. Thông qua công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn nhằm đánh giá đúng thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn, biết được ý thức và trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của giáo viên. Đồng thời, phát hiện những sai sót trong hoạt động của tổ chuyên môn để điều chỉnh các hoạt động kịp thời. 3.2.6.2. Nội dung và cách tiến hành Từ đầu năm học căn cứ vào kế hoạch tổng thể của nhà trường, HT giao cho phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn xây dựng kế hoạch cụ thể về kiểm tra, đánh giá các hoạt động của tổ chuyên môn. Việc kiểm tra, đánh giá các hoạt động của tổ chuyên môn phải thực sự khách quan, chính xác và phải đứng trên mục đích chung của nhà trường. Có như vậy tổ chuyên môn mới phát huy được hiệu quả và nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường. 3.2.6.3. Điều kiện thực hiện Kế hoạch kiểm tra hoạt động của tổ chuyên môn phải xác định rõ mục đích kiểm tra, nội dung kiểm tra và hình thức và phương pháp kiểm tra. 3.3. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất Sau khi tiến hành nghiên cứu lý luận chung về vấn đề quản lý, quản lý giáo dục và thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT Hoàng Văn Thụ, thành phố Hà Nội tác giả luận văn nhận thấy rằng: Bên cạnh những mặt tích cực, công tác quản lý TCM vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Vì vậy, việc nghiên cứu, đề xuất áp dụng các biện pháp quản lý hoạt động của TCM là hết sức cần thiết. Với cách tiếp cận này, đề tài đề xuất hệ thống 6 biện pháp hướng tới mục tiêu nâng cao kết quả quản lý TCM ở trường THPT Hoàng Văn Thụ thành phố Hà Nội. Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT Hoàng Văn Thụ có mối quan hệ chặt chẽ, đan xen lẫn nhau. Mỗi biện pháp đều có sự phụ thuộc, hỗ trợ, bổ sung cho nhau, đều có những vai trò nhất định trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn của nhà trường. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn của nhà trường sẽ không hiệu quả nếu tách rời các nhóm biện pháp này. Kết quả khảo sát trên đây cho thấy, các biện pháp quản lý đề xuất đều được đánh giá là có mức độ khả thi cao. Mức độ chênh lệch điểm trung bình của các biện pháp không lớn.
22. 22 4,92 4,91 4,9 4,9 4,89 4,88 4,87 4,87 4,86 4,84 4,84 4,83 4,83 4,81 4,82 Mức độ cần thiết 4,8 4,8 4,8 Mức độ khả thi 4,78 4,78 4,76 4,74 4,72 4,7 Biện pháp 1 Biện pháp 2 Biện pháp 3 Biện pháp 4 Biện pháp 5 Biện pháp 6 Biểu đồ 3.1: Biểu đồ biểu diễn mối tương quan giữa tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp. Kết quả cho thấy có sự tương đối thống nhất về mức độ đánh giá giữa tính cần thiết và tính khả thi. Các biện pháp có tính cần thiết thì đồng thời cũng là các biện pháp khả thi. Với hệ số tương quan r = 0,8 cho phép khẳng định mối tương quan trên là tương quan thuận và chặt chẽ. Điều này có ý nghĩa là, các biện pháp được đề xuất không chỉ được đánh giá là cần thiết mà còn có tính khả thi cao, có thể áp dụng tốt trong công tác quản lý TCM ở trường THPT Hoàng Văn Thụ. Kết luận chương 3 Trong luận văn, tác giả tập trung đề xuất các biện pháp quản lý để khắc phục những mặt yếu, phát huy mặt mạnh trong công tác quản lý để nâng cao chất lượng dạy - học của nhà trường. Thực hiện quy hoạch, bổ nhiệm, bồi dưỡng đội ngũ TTCM theo đúng quy định sẽ giúp cho nhà trường có đội ngũ quản lý tốt, tạo sự đoàn kết trong nội bộ nhà trường.
23. 23 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Kết quả nghiên cứu lý luận cho thấy, để quản lý tốt các hoạt động của tổ chuyên môn, Hiệu lý trưởng cần nắm vững các nguyên tắc chung, các nội dung cơ bản trong quản lý, có thể đưa ra được các biện pháp phù hợp với thực tế của nhà trường. Quản lý hoạt động TCM là yêu cầu thiết thực và có ý nghĩa quan trọng việc nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đã đề xuất 6 biện pháp quản lý hoạt động TCM ở trường THPT Hoàng Văn Thụ trong giai đoạn hiện nay. Các biện pháp này có mối quan hệ biện chứng với nhau tạo nên một chỉnh thể thống nhất trong quản lý hoạt động TCM. Kết quả khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp cho thấy, các biện pháp được đề xuất đều cấp thiết và mang tính khả thi cao. Tính cấp thiết và tính khả thi có tương quan thuận, chặt chẽ. 2. Khuyến nghị Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, tác giả luận văn có một số khuyến nghị sau: 2.1. Đối với Sở giáo dục và đào tạo Hà Nội - Tăng cường tổ chức bồi dưỡng để nâng cao trình độ nghiệp vụ công tác quản lý, năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn, tổ phó chuyên môn. - Tạo điều kiện hơn nữa cho các tổ trưởng, tổ phó chuyên môn được tham gia các lớp tập huấn về công tác chuyên môn - Sở giáo dục cần có kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cho TTCM ngay từ đầu năm học hoặc trong hè. Cần mở các lớp bồi dưỡng năng lực quản lý cho TTCM để từ đó nâng cao năng lực quản lý TCM. - Sở giáo dục có kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cho GV vào đầu năm học. Đối với nội dung kiến thức tự chọn, ngay từ đầu năm học Sở yêu cầu các trường hướng dẫn GV lập kế hoạch tự bồi dưỡng thường xuyên báo cáo tổ chuyên môn, trình lãnh đạo phê duyệt, tránh tình trạng không tự bồi dưỡng nhưng vẫn báo cáo đủ. - Sở giáo dục cần tham khảo ý kiến cụ thể của các nhà trường về việc mua sắm thiết bị và đồ dùng dạy học 2.2. Đối với Hiệ rưởng rường r ng học ph hông Hoàng Văn Thụ - Cần xây dựng đội ngũ tổ trưởng ổn định, có năng lực quản lý tốt phù hợp với điều kiện nhà trường. Cần có quy định đầy đủ về quyền hạn và trách nhiệm của TTCM. Để nâng cao chuyên môn cho GV, HT cần thực hiện tốt các tiết thao giảng, thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn cho TTCM và giáo viên. HT cần hướng dẫn GV trong từng TCM lập kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn. HT cần duyệt và kiểm tra thường xuyên kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn của
24. 24 GV theo kế hoạch, yêu cầu các TTCM có kế hoạch cụ thể trong việc kiểm tra tiến độ thực hiện các tiết bồi dưỡng chuyên môn và có kế hoạch cụ thể giúp đỡ từng GV nâng cao chuyên môn. - HT cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, có kế hoạch thay thế và bổ sung thiết bị dạy học. Khi mua đồ dùng và thiết bị dạy học, cần có ý kiến của TCM để thiết bị mua về phù hợp với thực tế dạy học, tránh lãng phí. - Phân bố tổ chuyên môn phải hợp lý, không nên để tổ chuyên môn có quá nhiều bộ môn khác nhau gây khó khăn cho công tác chỉ đạo chuyên môn và quản lý của TTCM. - Cần đánh giá khách quan và chính xác năng lực và chuyên môn của từng giáo viên để phân công chuyên môn phù hợp với năng lực của từng GV để GV phát huy được thế mạnh của mình. - Đẩy mạnh các phong trào thi đua học tập và giảng dạy theo chiều sâu, có tuyên dương, khen thưởng kịp thời đối với cá nhân và tập thể điển hình. Đặc biệt, cần quan tâm đến đời sống tinh thần, vật chất của giáo viên. 2.3. Đối với TTCM trường Trung học phổ thông Hoàng Văn Thụ - Cần thường xuyên học tập, nâng cao trình độ về chuyên môn và năng lực quản lý. - Cần phát huy hơn nữa vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của TCM trong các hoạt động. Tích cực tham mưu cho HT phân công GV phù hợp với năng lực chuyên môn. Tham mưu cho ban giám hiệu mua sắm thiết bị dạy học phù hợp với điều kiện thực tế và có hiệu quả sử dụng cao. - Chủ động, tích cực trong việc xây dựng và thực hiện hoạt động TCM. TTCM cần chủ động lập kế hoạch của TCM một cách khoa học. Có kế hoạch chi tiết cụ thể đối với từng nhiệm vụ. - Khuyến khích giáo viên trong tổ thực hiện đổi mới hoạt động TCM theo hướng nghiên cứu bài học và tiết dạy chuyên đề. Có kế hoạch phân công các tiết thao giảng, các tiết dạy chuyên đề, phân công chuyên môn. TTCM cần hướng dẫn GV trong TCM lập kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn, có kế hoạch kiểm tra việc thực hiện kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn.TTCM luôn tạo điều kiện giúp đỡ các thành viên trong tổ của mình. Trên đây luận văn đã trình bày cơ sở lý luận, mô tả quá trình nghiên cứu và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý của TCM ở trưởng THPT Hoàng Văn Thụ và đề xuất, khảo nghiệm các biện pháp hướng đến việc nâng cao chất lượng quản lý hoạt động TCM ở trường THPT Hoàng Văn Thụ. Như vậy, giả thuyết khoa học đã được khẳng định, các nhiệm vụ nghiên cứu đã được hoàn thành.