Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường Trung học cơ sở huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường Trung học cơ sở huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương

1. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong đời sống xã hội nói chung, trong các lĩnh vực hoạt động nói riêng, quản lý có vai trò quan trọng giúp cho việc tổ chức thực hiện đạt hiệu quả như mong muốn. Với sự phát triển nhanh và mạnh của mọi mặt đời sống xã hội như hiện nay quản lý đã trở thành khoa học: “Khoa học quản lý”. Nhờ có khoa học quản lý được áp dụng vào đời sống xã hội như hiện nay mà trật tự xã hội được đảm bảo, đời sống vật chất, tinh thần của con người được nâng cao. Quản lý có vai trò và vị trí rất quan trọng trong mọi mặt của đời sống xã hội. Nói đến quản lý, người ta thường nói đến các chức năng của quản lý, đó là: Chức năng hoạch định, chức năng tổ chức, chức năng điều hành (chỉ đạo) và chức năng kiểm tra. Kiểm tra, đánh giá đóng vai trò quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục. Muốn có quyết định quản lý đúng đắn thì phải kiểm tra đánh giá, không có kiểm tra đánh giá thì không có quản lý. Ở Việt Nam giáo dục được xác định là quốc sách hàng đầu và đã có một sự đầu tư đáng kể. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chất lượng giáo dục của Việt Nam vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế. Công tác thanh tra, kiểm tra đánh giá giáo dục còn nhiều hạn chế; những hiện tượng tiêu cực, như bệnh thành tích, thiếu trung thực trong đánh giá kết quả giáo dục, trong học tập, tuyển sinh, thi cử, cấp bằng và tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan kéo dài, chậm được khắc phục. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định “Đổi mới căn bản nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”. Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 29) đã chỉ rõ hệ thống các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó nhấn mạnh “Thực hiện giám sát của các chủ thể trong nhà trường và xã hội; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý các cấp; bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch”. Công tác kiểm tra hoạt động dạy học ở các cấp học của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đang được các cấp quan tâm chỉ đạo thực hiện theo tinh thần đổi mới. Trong báo cáo tổng kết hàng năm về công tác kiểm tra, Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã chỉ ra những tồn tại, tuy vậy vẫn có quan điểm chưa thực sự thấy rõ được tầm quan trọng của công tác kiểm tra trường học nói chung và trường THCS nói riêng. Điều đó cho thấy chất lượng thực chất của một số trường chưa được khả quan. Bên cạnh đó hoạt động kiểm tra chuyên môn vẫn chưa được thống nhất đồng đều trong đội ngũ cán bộ quản lý nên chưa có sự đều tay khi triển khai hoạt động này. Cần có giải pháp để đội ngũ những người làm giáo dục thấy được sự cần thiết phải có kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học. Việc kiểm tra hoạt động dạy học là vấn đề trọng
2. 2 tâm trong quản lý giáo dục. Vì vậy, việc nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS để đề xuất những biện pháp quản lý đạt hiệu quả cao là vấn đề cấp thiết để nâng cao chất lượng giáo dục THCS và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường hiện nay. Thực tiễn hoạt động thanh tra nói chung và hoạt động kiểm tra chuyên môn nói riêng các trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương trong những năm qua có những chuyển biến tích cực, đạt hiệu quả cao, đóng góp nhiều vào việc nâng cao hiệu quả quản lý của ngành giáo dục và đào tạo. Lãnh đạo Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã xác định rõ mục tiêu và trách nhiệm là không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động và quản lý trong hoạt động kiểm tra nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng kiểm tra chuyên môn trong các cơ sở giáo dục nói riêng. Tuy nhiên hoạt động kiểm tra chuyên môn cũng còn rất nhiều vấn đề bất cập, hình thức, đạt hiệu quả chưa cao, chưa có tác dụng nhiều đến sự điều chỉnh và định hướng các hoạt động giáo dục của các trường THCS trong huyện. Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra nói chung và kiểm tra chuyên môn nói riêng các trường THCS được coi là hoạt động trọng tâm của Phòng GD&ĐT trong bối cảnh hiện nay. Nhận thức được tầm quan trọng và tính cấp thiết của hoạt động kiểm tra trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và bản thân là một chuyên viên phụ trách công tác kiểm tra của Phòng GD&ĐT nên tác giả chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường trung học cơ sở huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương” với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý của Phòng GD&ĐT đối với hoạt động kiểm tra nhằm điều chỉnh, định hướng và đánh giá đúng các hoạt động quản lý giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các trường THCS trong huyện. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường THCS. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương trong bối cảnh hiện nay. 4. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các
3. 3 trường THCS quán triệt căn cứ khoa học và thực tiễn thì góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của huyện. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về hoạt động thanh tra, kiểm tra; quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở. 5.2. Tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường trung học cơ sở của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 5.3. Đề xuất một số biện pháp tăng cường quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện giáo dục THCS của huyện. 6. Phạm vi nghiên cứu Do hạn chế về thời gian và yêu cầu của một luận văn thạc sĩ, luận văn tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. - Mẫu khảo sát: Khảo sát tại Phòng GD&ĐT và tại 05 trường THCS trên địa bàn huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương trực thuộc UBND huyện. - Phạm vi về thời gian: Lấy thời gian nghiên cứu từ năm học 2015-2016 đến nay 7. Các phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát 7.2.2. Phương pháp điều tra 7.2.3. Phương pháp chuyên gia 7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm 7.2.5 Phương pháp xử lý, phân tích các số liệu thu thập được 8. Đóng góp của đề tài Từ những nghiên cứu về cơ sở khoa học và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, đề tài sẽ xây dựng và đưa ra những biện pháp quản lý cho Phòng GD&ĐT huyện đối với công tác kiểm tra chuyên môn các trường THCS huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương trong bối cảnh hiện nay. Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho việc đổi mới quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường THCS trong tỉnh Hải Dương và trong cả nước. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các
4. 4 trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương trong bối cảnh hiện nay. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Quản lý Tựu chung lại các định nghĩa đều có chung những điểm cơ bản là hướng đến việc đạt mục tiêu nhất định, là quá trình chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn. Từ đó có thể hiểu quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu nhất định. 1.2.2. Kiểm tra, chuyên môn, hoạt động chuyên môn trong trường phổ thông 1.2.2.1. Khái niệm kiểm tra Theo các nghiên cứu của các nhà nghiên cứu về quản lí giáo dục, thì kiểm tra là một trong những chức năng của quá trình quản lý vì thông qua kiểm tra mà chủ thể quản lý nắm bắt và điêu chỉnh kịp thời các hoạt động để thực hiện tốt mục tiêu đã xác định 1.2.2.2. Chuyên môn Chuyên môn trong trường học là những hiểu biết tinh thông về kiến thức bộ môn, phương pháp, kỹ thuật lên lớp của giáo viên; là những quy định về nề nếp dạy học, về việc tổ chức nề nếp dạy học và những tài liệu hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ của ngành giáo dục và đào tạo; là yêu cầu chuẩn kiến thức của mỗi cấp học để học sinh phấn đấu đạt được về kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo trong các yêu cầu giáo dục khác. 1.2.2.3. Hoạt động chuyên môn trong trường phổ thông Hoạt động chuyên môn trong trường học được thể hiện qua các việc cụ thể của quá trình dạy học, là hoạt động của tổ chuyên môn và hoạt động chuyên môn của giáo viên. Đây là một hoạt động đặc trưng của mỗi trường học, chi phối mọi hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. 1.2.3. Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS được hiểu là quá trình chủ thể quản lý tiến hành việc ra quyết định kiểm tra, tổ chức thực hiện quyết định kiểm tra, ra kết luận kiểm tra và xử lý sau kiểm tra nhằm đảm bảo hoạt động chuyên môn tại trường THCS thực hiện đúng quy định và có chất lượng
5. 5 1.3. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Phòng Giáo dục và Đào tạo 1.3.1. Chức năng 1.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Phòng Giáo dục và Đào tạo 1.3.3. Công tác quản lý chuyên môn các trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo Công tác quản lý chuyên môn của Phòng GD&ĐT là một quy trình gồm những nội dung sau: + Xây dựng kế hoạch chuyên môn; + Thực hiện công tác tổ chức triển khai kế hoạch chuyên môn; + Điều hành hoạt động chuyên môn; + Kiểm tra hoạt động chuyên môn; 1.4. Hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở, Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo 1.4.1. Hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở 1.4.1.2. Mục đích của hoạt động kiểm tra chuyên môn 1.4.1.3. Yêu cầu đối với kiểm tra 1.4.1.4. Nguyên tắc của kiểm tra chuyên môn 1.4.1.5. Nội dung kiểm tra chuyên môn 1.4.1.6. Đối tượng kiểm tra chuyên môn 1.4.1.7. Lực lượng kiểm tra chuyên môn Phòng Giáo dục và Đào tạo 1.4.1.8. Phương pháp kiểm tra chuyên môn 1.4.1.9. Hình thức kiểm tra chuyên môn 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo 1.4.2.1. Xây dựng kế hoạch kiểm tra Khi lập kế hoạch kiểm tra định kỳ cần xác định rõ thời gian, địa điểm, nội dung kiểm tra, lực lượng, đối tượng và cơ quan phối hợp kiểm tra. Đồng thời cần phối hợp với các cơ quan như thanh tra Sở GD&ĐT, phòng chuyên môn Sở GD&ĐT và thanh tra nhà nước huyện để xác định nội dung và đối tượng thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành tránh trùng lặp. Trưởng phòng GD&ĐT phê duyệt kế hoạch kiểm tra. 1.4.2.2. Ban hành quyết định kiểm tra Căn cứ vào kế hoạch kiểm tra và tình hình thực tế Trưởng phòng GD&ĐT ban hành quyết định kiểm tra. Quyết định kiểm tra cần nêu cụ thể thời kỳ kiểm tra, thời hạn kiểm tra; lực lượng kiểm tra; nội dung kiểm tra và đối tượng kiểm tra. 1.4.2.3. Triển khai thực hiện quyết định kiểm tra - Xây dựng đề cương yêu cầu đối tượng kiểm tra báo cáo. - Xây dựng chế độ kiểm tra. - Chỉ đạo thực hiện kiểm tra
6. 6 1.4.2.4. Xây dựng báo cáo, thông báo kết quả kiểm tra - Sau kiểm tra hoạt động dạy học, cần báo cáo kết quả. Trong quá trình dự thảo kết luận Trưởng phòng GD&ĐT có quyền yêu cầu đoàn kiểm tra, đối tượng kiểm tra giải trình để làm rõ thêm những vấn đề dự kiến kết luận. Sau khi hoàn thiện kết luận, trưởng đoàn kiểm tra trình trưởng phòng ký, ban hành và công khai kết luận kiểm tra. - Tập hợp biên bản, xây dựng báo cáo kết quả kiểm tra (nêu kết quả kiểm tra từng nội dung kèm theo nhận xét, đánh giá và kiến nghị đối với từng nội dung đó). - Trình Trưởng phòng GD&ĐT ban hành văn bản thông báo kết quả kiểm tra. - Gửi thông báo kết quả kiểm tra cho đối tượng kiểm tra và các đơn vị, cá nhân có liên quan. - Công khai Thông báo kết quả kiểm tra. 1.4.2.5. Thực hiện xử lý sau kiểm tra - Xem xét, xử lý kịp thời các kiến nghị nêu trong Thông báo kết quả kiểm tra. - Trưởng phòng GD&ĐT giao người có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc các cá nhân, đơn vị thực hiện nghiêm túc các kiến nghị nêu trong Thông báo kết quả kiểm tra và báo cáo kết quả thực hiện. - Sử dụng kết quả kiểm tra. 1.4.2.6. Lưu trữ hồ sơ - Hồ sơ của một cuộc kiểm tra, gồm: Quyết định kiểm tra, kế hoạch tiến hành kiểm tra, bảng phân công nhiệm vụ cho từng thành vien đoàn; các loại biên bản kiểm tra, biên bản xử lý vi phạm, quyết định xử lý vi phạm, văn bản kiến nghị xử lý vi phạm (nếu có); các loại tài liệu, biểu mẫu liên quan (nếu có); báo cáo kết quả kiểm tra; kết luận kiểm tra; hồ sơ báo cáo kết quả thực hiện kết luận kiểm tra. - Hồ sơ kiểm tra chuyên môn của Phòng GD&ĐT trong năm học gồm: Kế hoạch kiểm tra năm học; hồ sơ từng cuộc kiểm tra; hồ sơ theo dõi, đánh giá công tác kiểm tra, theo dõi thực hiện kết luận kiểm tra; các báo cáo thực hiện công tác kiểm tra định kỳ. 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo 1.5.1. Yếu tố chủ quan 1.5.2. Yếu tố khách quan Kết luận Chương 1 Công tác quản lý hoạt động chuyên môn của Phòng GD&ĐT là một quy trình gồm bốn khâu: xây dựng kế hoạch chuyên môn; thực hiện công tác tổ chức triển khai kế hoạch chuyên môn; điều hành hoạt động chuyên môn; kiểm
7. 7 tra hoạt động chuyên môn. Bốn khâu trên đều quan trọng, nếu thiếu đi một khâu nào thì công tác quản lý của Phòng GD&ĐT cũng đều không đạt hiệu quả. Kiểm tra hoạt động dạy học trên lớp là khâu cuối cùng của quy trình đó. Ý nghĩa chung nhất của việc này là thông qua kiểm tra đánh giá có thể giúp cho Phòng GD&ĐT thu được thông tin ngược để kịp thời điều chỉnh chỉ đạo hoạt động chuyên môn ở các trường THCS. Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG 2.1. Sơ lược về tình hình kinh tế, xã hội, giáo dục của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên 2.1.2. Đặc điểm kinh tế 2.1.3. Văn hóa xã hội 2.1.4. Giáo dục và đào tạo 2.1.4.1. Ưu điểm 2.1.4.2. Hạn chế 2.2. Tình hình giáo dục trung học cơ sở huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 2.2.1. Quy mô trường, lớp và số lượng học sinh 2.2.2. Chất lượng và hiệu quả giáo dục 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 2.3.1. Giới thiệu khảo sát thực trạng 2.3.1.1. Mục tiêu khảo sát Nhằm đánh giá thực tế quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. 2.3.1.2. Nội dung khảo sát - Các nội dung kiểm tra chương trình dạy học - Quy trình tiến hành xây dựng kế hoạch kiểm tra hoạt động chuyên môn của Phòng GD&ĐT - Các biện pháp chỉ đạo kiểm tra hoạt động chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương - Mức độ tổ chức thực hiện kiểm tra hoạt động chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương - Mức độ Phòng GD&ĐT tổ chức thực hiện kiểm tra giáo viên trong hoạt động dạy học thể hiện qua hồ sơ 2.3.1.3. Đối tượng khảo sát Tổng số người được khảo sát: 114 người, chia ra: - CBQL Phòng GD&ĐT: 8 người - Ban giám hiệu: 10 người
8. 8 - Giáo viên: 96 người 2.3.1.4. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu Tính tỷ lệ % theo mức độ của các đối tượng được hỏi. Tính điểm trung bình ý kiến đánh giá để xếp thứ bậc. 2.3.2. Nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng của các nội dung kiểm tra hoạt động chuyên môn trong trường trung học cơ sở Kết quả khảo sát thể hiện ở Bảng 2.7 cho thấy: - CBQL và GV cho rằng nội dung kiểm tra chất lượng dạy học là quan trọng nhất, xếp thứ 1. - Kiểm tra việc thực hiện chương trình, xếp thứ 2. - Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch dạy học, xếp thứ 3. - Kiểm tra đánh giá giáo viên và đánh giá kết quả học tập của học sinh thực hiện phong trào thi đua “hai tốt”, xếp thứ 4. - Kiểm tra tra việc sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị đồ dùng dạy học, xếp thứ 5. - Kiểm tra công tác thi đua khen thưởng trong dạy học, xếp thứ 6. 2.3.3. Thực trạng việc kiểm tra thực hiện chương trình dạy học các trường trung học cơ sở của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương Bảng 2.8: Ý kiến đánh giá của CBQL và giáo viên về các nội dung kiểm tra chương trình dạy học Ý kiến đánh giá Điểm XL Nội dung Làm tốt Trung bình Chưa tốt TB bậc SL % SL % SL % X 1. Kiểm tra việc thực hiện phân phối chương trình của GV qua 91 79,82 20 17,54 3 2,63 2,77 1 kiểm tra giáo án của giáo viên 2. Kiểm tra kế hoạch môn học và 71 62,28 27 23,68 16 14,04 2,47 5 thực hiện kế hoạch của GV 3. Kiểm tra thực hiện chương trình giảng dạy của GV qua sổ ghi đầu 75 65,79 34 29,82 5 4,39 2,65 4 bài 4. Kiểm tra việc GV dạy đúng và đủ theo quy định của Bộ GD&ĐT 77 67,54 29 25,44 8 7,02 2,66 3 thông qua phân phối chương trình, thời khóa biểu 5. Kiểm tra việc thực hiện chương trình qua các biên bản tổ, nhóm chuyên môn, qua phản ánh của tổ 54 47,37 45 39,47 15 13,16 2,31 6 trưởng và các thành viên trong nhà trường 6. Kiểm tra việc thực hiện chương 78 68,42 26 22,81 10 8,77 2,67 2 trình qua sách vở học sinh
9. 9 Như vậy, việc thực hiện các nội dung kiểm tra của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương chưa thực sự đồng đều, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch giáo dục qua biên bản kiểm tra của tổ, nhóm chuyên môn chưa được coi trọng. 2.3.4. Thực trạng xây dựng kế hoạch kiểm tra hoạt động chuyên môn các trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương Bảng 2.9: Ý kiến đánh giá của CBQL và giáo viên về quy trình tiến hành xây dựng kế hoạch kiểm tra hoạt động chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương Ý kiến đánh giá Điểm Thứ Làm tốt Trung bình Chưa tốt trung Nội dung bậc bình SL % SL % SL % X 1. Phân tích tình hình giáo dục THCS huyện Thanh 80 70,18 31 27,19 3 2,63 2,68 2 Miện, tỉnh Hải Dương 2. Đưa ra mục tiêu kiểm tra hoạt động chuyên môn các trường THCS trong 42 36,84 63 55,26 9 7,89 2,29 4 huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 3. Trao đổi với CBQL các trường THCS về kế hoạch 55 48,25 46 40,35 13 11,40 2,37 3 kiểm tra chuyên môn 4. Xây dựng kế hoạch kiểm tra chuyên môn chi 34 29,82 65 57,02 15 13,16 2,17 5 tiết theo thời gian, theo trường, theo từng nội dung 5. Thông báo kế hoạch kiểm tra chuyên môn cho 83 72,81 29 25,44 2 1,75 2,71 1 các trường THCS trong huyện Với kết quả thu được như trên có thể kết luận rằng Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương khi xây dựng kế hoạch đã tuân theo một quy trình khá chặt chẽ. Quy trình này không phải hoàn toàn là mới mẻ, song đó là sản phẩm được đúc rút từ rất nhiều kinh nghiệm của những nhà quản lý đầy tâm huyết và trí tuệ.
10. 10 2.3.5. Về thực trạng hoạt động chỉ đạo kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương Bảng 2.10: Ý kiến đánh giá của CBQL và giáo viên về các biện pháp chỉ đạo kiểm tra hoạt động chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương Ý kiến đánh giá Điểm Thứ Trung trung Nội dung Làm tốt Chưa tốt bậc bình bình SL % SL % SL % X 1. Chỉ đạo kiểm tra học tập 84 73,68 28 24,56 2 1,75 2,72 1 của học sinh 2. Chỉ đạo kiểm tra việc đổi 77 67,54 34 29,82 3 2,63 2,65 4 mới PPDH 3. Chỉ đạo kiểm tra bồi 74 64,91 30 26,32 10 8,77 2,56 5 dưỡng nghiệp vụ 4. Chỉ đạo việc kiểm tra sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy 51 44,74 35 30,70 28 24,56 2,2 8 học; sách, tài liệu tham khảo. 5. Chỉ đạo kiểm tra hồ sơ 70 61,40 31 27,19 13 11,40 2,5 7 chuyên môn 6. Chỉ đạo dự giờ thăm lớp 67 58,77 30 26,32 17 14,91 2,44 6 7. Chỉ đạo kiểm tra thực hiện 81 71,05 29 25,44 4 3,51 2,68 2 chương trình, kế hoạch 8. Chỉ đạo kiểm tra thực 78 68,42 34 29,82 2 1,75 2,67 3 hiện quy chế chuyên môn Kết quả khảo sát nội dung kiểm tra chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương thể hiện qua Bảng 2.10 cho thấy mức độ thực hiện chỉ đạo của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. CBQL và giáo viên đánh giá mức độ thực hiện chỉ đạo kiểm tra hoạt động chuyên môn là không đồng đều nhau: Nội dung được chỉ đạo thực hiện tốt nhất là “Chỉ đạo kiểm tra học tập của học sinh” được xếp thứ bậc 1; Chỉ đạo kiểm tra việc thực hiện kế hoạch giáo dục được xếp thứ bậc 2; Chỉ đạo kiểm tra thực hiện quy chế chuyên môn được xếp thứ bậc 3; Chỉ đạo kiểm tra việc đổi mới PPDH được xếp thứ bậc 4; Chỉ đạo việc kiểm tra sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học; sách, tài liệu tham khảo được xếp thứ bậc thấp nhất, xếp thứ 8.
11. 11 2.3.6. Về tổ chức thực hiện kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 2.3.6.1. Về tổ chức thực hiện các biện pháp kiểm tra nâng cao chất lượng hoạt động dạy học Như vậy, kết quả đánh giá trên đây của CBQL và GV cho thấy rằng: Điểm trung bình của nhiều nội dung đều chưa cao, cho thấy công tác tổ chức thực hiện kiểm tra chung chất lượng hoạt động chuyên môn chưa tốt. 2.3.6.2. Về mức độ tổ chức thực hiện các nội dung kiểm tra GV trong hoạt động dạy học thể hiện qua hồ sơ Bảng 2.12: Ý kiến đánh giá của CBQL và GV về mức độ Phòng GD&ĐT tổ chức thực hiện kiểm tra GV trong hoạt động dạy học thể hiện qua hồ sơ Ý kiến đánh giá Điểm Thứ Nội dung tổ chức Trung trung Làm tốt Chưa tốt bậc kiểm tra bình bình SL % SL % SL % X 1. Kiểm tra giáo án và hồ 80 70,18 26 22,81 8 7,02 2,63 2 sơ cá nhân của GV 2. Kiểm tra việc thực hiện chương trình qua sổ ghi 67 58,77 39 34,21 8 7,02 2,52 3 đầu bài 3. Kiểm tra việc dự giờ 83 72,81 24 21,05 7 6,14 2,67 1 đánh giá tiết dạy của GV 4. Kiểm tra biên bản sinh 62 54,39 44 38,60 8 7,02 2,47 4 hoạt tổ nhóm chuyên môn 5. Kiểm tra theo báo cáo 60 52,63 40 35,09 13 11,40 2,39 5 của tổ trưởng 6. Kiểm tra công tác thi 35 30,70 74 64,91 6 5,26 2,27 7 đua của GV 7. Kiểm tra công tác ra đề 38 33,33 65 57,02 11 9,65 2,24 9 thi, coi thi, chấm thi 8. Kiểm tra tổ chức cho GV và học sinh học tập 42 36,84 66 57,89 6 5,26 2,32 6 quy chế ngay từ đầu năm học (Biên bản) 9. Kiểm tra vở ghi bài và bì lưu bài kiểm tra của 45 39,47 53 46,49 16 14,04 2,25 8 học sinh CBQL và GV các trường THCS được khảo sát đều đánh giá công tác kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương thực hiện ở mức chưa tốt ở các nội dung: (1) Kiểm tra công tác
12. 12 thi đua của GV có thứ bậc 7; (2) Kiểm tra vở ghi bài và bì lưu bài kiểm tra của học sinh có thứ bậc 8; (3) Kiểm tra công tác ra đề thi, coi thi, chấm thi có thứ bậc 9. 2.4. Đánh giá tác động của những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương Quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương chịu ảnh hưởng của những yếu tố khách quan và chủ quan đã nêu ở trên. Ngoài ra nó còn chịu ảnh hưởng của các yếu tố sau: - Một số bất cập giữa văn bản chỉ đạo chuyên môn với văn bản chỉ đạo của Thanh tra Sở GD&ĐT, một số cuộc kiểm tra chồng chéo, trùng lặp giữa Thanh tra Sở GD&ĐT, giữa phòng chuyên môn, với các cơ quan quản lý hành chính đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động kiểm tra chuyên môn của Phòng GD&ĐT. - Công tác tham mưu của đội ngũ CBQL, chuyên viên Phòng GD&ĐT chưa có hiệu quả, đội ngũ những người làm công tác kiểm tra của Phòng GD&ĐT đa số là GV được trưng dụng từ các trường nên không có chuyên môn sâu về nghiệp vụ kiểm tra. - Thực tế cho thấy, đoàn kiểm tra khi kết luận một cuộc kiểm tra đều chỉ dừng ở việc tư vấn thúc đẩy với nhà trường chứ chưa có xử phạt hay kỷ luật với những vi phạm của đơn vị giáo dục. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của hoạt động kiểm tra chuyên môn. - Thời gian của mỗi cuộc kiểm tra là ít. Một năm mỗi trường kiểm tra 1 lần (từ 1-2 ngày) nên việc đánh giá công tác chuyên môn của một nhà trường trong 1 năm với khoảng thời gian như vậy là chưa thoả đáng; ngoài ra phương tiện phục vụ cho công tác kiểm tra còn thiếu. 2.5. Những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng kiểm tra hoạt động chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 2.5.1. Những ưu điểm Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của mình; nhận thức được tầm quan trọng của công tác kiểm tra nói chung và kiểm tra chuyên môn nói riêng đối với hoạt động dạy học ở các trường THCS trong huyện; đã thực hiện nghiêm túc điều lệ trường THCS, luật Giáo dục năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009 và các văn bản pháp quy khác. Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã nhận thức đúng đắn về ý nghĩa của 4 chức năng quản lý hoạt động dạy học, trong đó nhấn mạnh đến nội dung thứ 4 là kiểm tra và đánh giá hoạt động dạy học trong trường THCS và nhận thức được hoạt động dạy học là hoạt động chính của nhà trường,
13. 13 là tiền đề để tố chức các hoạt động khác. Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã xây dựng được một hệ thống các biện pháp chỉ đạo, các biện pháp kiểm tra hoạt động dạy học và chỉ đạo thành công ở một số nội dung kiểm tra hoạt động dạy học trong điều kiện cơ sở vật chất còn hạn hẹp. Vì vậy, biện pháp kiểm tra hoạt động chuyên môn đã đạt được mục tiêu đề ra ở mức độ nhất định trong điều kiện kinh tế - xã hội của huyện. Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã đổi mới các biện pháp kiểm tra hoạt động chuyên môn, xây dựng thêm những nội dung kiểm tra phong phú bám sát chương trình của Bộ GD&ĐT và các văn bản hướng dẫn của Sở GD&ĐT tỉnh Hải Dương. 2.5.2. Những hạn chế Việc cụ thể hoá các chủ trương, điều luật, quy định của ngành giáo dục và đào tạo thành các quy định cụ thể của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương trong hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS còn dừng lại ở mức độ thấp và chưa đồng bộ. Trình độ nghiệp vụ kiểm tra của cán bộ, chuyên viên Phòng GD&ĐT khi thực hiện các nội dung kiểm tra còn hạn chế, thiếu tầm nhìn bao quát, còn lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch kiểm tra chuyên môn các trường THCS trong huyện. Trong quá trình kiểm tra chuyên môn trường THCS, lãnh đạo Phòng GD&ĐT thường ủy quyền cho cán bộ cấp dưới, chưa quy định một cách cụ thể quyền hạn, trách nhiệm cho mỗi thành viên, trong từng công việc, vì vậy kết quả thiếu chiều sâu hiệu quả và không thường xuyên. Kế hoạch kiểm tra được xây dựng chưa thực sự khoa học, chưa phù hợp, chưa chú ý tới kế hoạch dạy học của các trường, bố trí nguồn lực kiểm tra chưa thỏa đáng. Công tác kiểm tra chỉ mới chú trọng khâu phát hiện, kiến nghị, xử lý sai phạm, việc bảo đảm thực thi kết luận kiểm tra chưa thực sự được quan tâm. 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế - Nguồn chi ngân sách phục vụ hoạt động kiểm tra chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương còn hạn chế. - Một số cán bộ, chuyên viên còn hạn chế về năng lực chuyên môn, chưa tích cực tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ phục vụ cho công tác kiểm tra, đánh giá, thiếu các biện pháp kiểm tra phù hợp dẫn đến mâu thuẫn giữa ý thức trách nhiệm của người kiểm tra với vị trí, chức năng, nhiệm vụ của người kiểm tra trước yêu cầu đổi mới sự nghiệp giáo dục. - Ý thức nghề nghiệp của cán bộ, chuyên viên kiểm tra chưa tương xứng với vai trò trách nhiệm của người làm nhiệm vụ kiểm tra, chưa làm tốt vai trò tư vấn, tham mưu với lãnh đạo phòng.
14. 14 - Thực trạng của việc sử lý sau kiểm tra chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện do nhiều nguyên nhân, có nguyên nhân trong nội tại hoạt động và kết quả hoạt động như việc xác định nội dung, đối tượng kiểm tra; chất lượng hoạt động kiểm tra, báo cáo, kết luận kiểm tra; việc đôn đốc, theo dõi viêc xử lý sau kiểm tra. Có nguyên nhân thuộc về khách quan, như trách nhiệm, ý thức tổ chức thực hiện các kết luận, kiến nghị sau kiểm tra của đối tượng kiểm tra; việc giám sát thực hiện các kết luận, kiến nghị kiểm tra của Phòng GD&ĐT Công tác kiểm tra chưa được thực hiện triệt để và thường xuyên. Việc tìm kiếm những biện pháp kiểm tra phù hợp, để khắc phục những tồn tại trên và giữ vững, phát huy những kết quả đã đạt được là yêu cầu cấp bách trong việc nâng cao chất lượng hoạt động kiểm tra chuyên môn các trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Kết luận Chương 2 Công tác kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương hiện nay, bên cạnh mặt tích cực vẫn còn những hạn chế, tồn tại do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến hiệu quả kiểm tra hoạt động chuyên môn của các trường THCS chưa cao, phần nào đó chưa đáp ứng với yêu cầu của sự nghiệp đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Các kết quả nghiên cứu việc kiểm tra hoạt động chuyên môn và hiệu quả kiểm tra hoạt động dạy học của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã vừa làm sáng tỏ thêm vấn đề lý luận đã trình bày ở chương 1, lại là căn cứ để xây dựng các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm tra hoạt động chuyên môn trường THCS nói riêng, và kiểm tra chất lượng hoạt động giáo dục nói chung. Chương 3 CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG THCS CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp 3.1.1. Đảm bảo tính khoa học 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi, hiệu quả 3.2. Các biện pháp đề xuất 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên về ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở 3.2.1.1. Mục đích của biện pháp
15. 15 Nâng cao nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc kiểm tra hoạt động chuyên môn cho CBQL và GV. Nêu cao tinh thần tự giác, tự chịu trách nhiệm với cấp trên, với đồng nghiệp và với cộng đồng xã hội về chất lượng giáo dục. 3.2.1.2. Nội dung của biện pháp Đổi mới công tác kiểm tra chuyên môn trường THCS chính là nhằm chống lại những biểu hiện tiêu cực, thiếu trật tự, kỷ cương trong giáo dục hiện nay; nâng cao chất lượng giảng dạy, chất lượng giáo dục đối với thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước. 3.2.1.3. Tổ chức thực hiện biện pháp Tổ chức nghiên cứu và thực hiện các văn bản chỉ thị, những hướng dẫn của cơ quan quản lý cấp trên, đồng thời tham gia đầy đủ các lớp tập huấn do cơ quan quản lý cấp trên tổ chức về vấn đề kiểm tra, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Xây dựng các tiêu chí, tiêu chuẩn, thang đo một cách thực sự công bằng, khách quan, khoa học. Chấp nhận sự thật, mặc dù chất lượng còn hạn chế. Ủng hộ và khuyến khích các nhân tố, giúp cho GV ngày càng nâng cao và hoàn thiện nghiệp vụ sư phạm của mình. Tham gia học hỏi kinh nghiệm kiểm tra của các đơn vị bạn có chất lượng tốt, áp dụng hiệu quả vào công tác kiểm tra chuyên môn cho huyện mình, tạo ra sức mạnh tổng hợp của tập thể CBQL và GV trong huyện và các lực lượng ngoài ngành giáo dục, cùng đóng góp cho sự nghiệp giáo dục nước nhà. Cán bộ quản lý giáo dục trong huyện cần nhận thức rõ vấn đề kiểm tra hoạt động chuyên môn trường THCS hiện nay đó là “chất lượng thật của việc dạy và học của giáo viên và học sinh”. Phải tạo điều kiện để đội ngũ GV học tập, nghiên cứu hiểu biết đầy đủ về kiểm tra chuyên môn. 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp - Cung cấp cho CBQLGD và GV những văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hướng dẫn về thanh tra giáo dục, kiểm tra chuyên môn và các hướng dẫn chuyên môn của ngành giáo dục và đào tạo Trên cơ sở các tài liệu này yêu cầu CBQLGD và GV tự nghiên cứu. - Phải bối trí thời gian hợp lý cho CBQLGD và GV tham gia học tập, nghiên cứu theo kế hoạch của Phòng GD&ĐT huyện. 3.2.2. Biện pháp 2: Đổi mới các hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo 3.2.2.1. Mục đích của biện pháp Kế hoạch kiểm tra chuyên môn trường THCS được xây dựng có cơ sở khoa học, phù hợp với tiến trình và thực tiễn hoạt động dạy học của các trường THCS, đảm bảo đầy đủ nguồn lực cần thiết để thực hiện và có tính khả thi. 3.2.2.2. Nội dung của biện pháp Chỉ đạo các chuyên viên lên kế hoạch kiểm tra chuyên môn trên cơ sở kế
16. 16 hoạch Phòng GD&ĐT đã xây dựng, kế hoạch đó phải gửi cho các trường THCS trong huyện cho ý kiến, trên cơ sở đó tiến hành điều chỉnh, thay đổi, bổ sung. Sau đó trình Trưởng phòng GD&ĐT huyện kiểm tra và duyệt Căn cứ vào kết quả của các cuộc kiểm tra chuyên môn ở những năm trước, Trưởng phòng GD&ĐT huyện lập chương trình hoạt động kiểm tra chất lượng hoạt động dạy học của các nhà trường THCS một cách cụ thể. Thường xuyên kiểm tra, theo dõi để bổ sung và điều chỉnh kế hoạch cho sát với thực tiễn của nhà trường. Kiểm tra đủ các nội dung và quy trình đánh giá hoạt động dạy học của GV. Xây dựng được các chuẩn đánh giá và thang đo cụ thể cho các nội dung của hoạt động đánh giá giờ dạy. Thực hiện dân chủ, khách quan trong đánh giá chất lượng giảng dạy của GV. 3.2.2.3. Tổ chức thực hiện biện pháp Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương xây dựng kế hoạch quy định kiểm tra hoạt động dạy học của GV và tổ chức thực hiện quy định đó trong cả một năm học. Sắp xếp, lựa chọn cán bộ, chuyên viên kiểm tra chuyên môn các trường THCS dựa trên năng lực cụ thể của từng cán bộ, chuyên viên, nhằm hoàn thành tốt mục tiêu kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT. Giám sát chặt chẽ qúa trình thực hiện nhiệm vụ để điều chỉnh, uốn nắn kịp thời những vi phạm quy chế chuyên môn. Có những quyết định đúng đắn, đạt hiệu quả khi giải quyết các tình huống trong hoạt động kiểm tra. Khen thưởng và động viên kịp thời những nhân tố tích cực của các trường, đồng thời có thái độ cứng rắn với những tư tưởng bảo thủ, trì trệ, chậm đổi mới. 3.2.2.4. Điều kiện thực hiện biện pháp Phòng GD&ĐT huyện cần có một quy trình kiểm tra khoa học, nắm vững được các giai đoạn của quy trình kiểm tra hoạt động dạy học của GV trong các nhà trường. 3.2.3. Biện pháp 3: Kế hoạch hoá hoạt động kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 3.2.3.1. Mục đích của biện pháp Kiểm tra nghiêm túc hoạt động dạy học của các tổ chuyên môn: từ việc xây dựng kế hoạch đến triển khai thực hiện, giải pháp và kết quả thực hiện ví dụ như việc đổi mới sinh hoạt nhóm chuyên môn, đổi mới dự giờ dựa trên việc phân tích kết quả của người học tránh đánh giá nặng về người dạy Thực hiện tốt kiểm tra việc hồ sơ chuyên môn của GV 3.2.3.2. Nội dung của biện pháp Chỉ đạo kiểm tra hoạt động dạy học ở trường THCS huyện Thanh Miện,
17. 17 tỉnh Hải Dương nhằm định hướng, liên kết mọi thành viên, mọi bộ phận trong các trường hoàn thành nhiệm vụ để đạt được mục tiêu giáo dục. * Giai đoạn chuẩn bị kế hoạch kiểm tra hoạt động chuyên môn trường THCS * Giai đoạn kế hoạch hoá hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS * Giai đoạn chỉ đạo Trong kế hoạch hoạt động kiểm tra, phải xây dựng được lực lượng kiểm tra, họ là những người có năng lực sư phạm, có bản lĩnh nghề nghiệp và vững về nghiệp vụ kiểm tra, được phân công cụ thể về quyền hạn, trách nhiệm trong đoàn kiểm tra. Xây dựng được thang đo trong kiểm tra, trong đó cụ thể cách thức làm việc, nhiệm vụ cụ thể, thời gian, quy trình tiến hành cho mỗi đợt kiểm tra. 3.2.3.3. Tổ chức thực hiện biện pháp hi tiến hành kiểm tra hoạt động chuyên môn cần tuân thủ những nguyên tắc chỉ đạo sau: - Nguyên tắc pháp chế - Nguyên tắc tính kế hoạch - Nguyên tắc khách quan - Nguyên tắc tính hiệu quả - Nguyên tắc tính giáo dục 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện biện pháp Chỉ đạo việc kiểm tra nhằm giám sát và đánh giá kết quả hoạt động chuyên môn của các trường THCS trong huyện, có sự điều chỉnh cho phù hợp với kế hoạch chuyên môn, lấy mục tiêu của kế hoạch làm tiêu chí để đánh giá từng khâu, từng bộ phận, từng cá nhân trong bộ máy nhà trường. Đó là cơ sở để tạo động lực thúc đẩy nâng cao chất lượng hoạt động dạy học, nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường 3.2.4. Biện pháp 4: Kiểm tra hoạt động chuyên môn trường trung học cơ sở huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương trên cơ sở đánh giá các nguồn thông tin 3.2.4.1. Mục đích của biện pháp Biện pháp này là nhằm xác lập được các nguồn thông tin vừa có tính chất định tính vừa có tính chất định lượng về hoạt động chuyên môn ở các trường THCS trong huyện, thông qua đó để Phòng GD&ĐT phân tích và đánh giá một cách khoa học, chính xác về kết quả hoạt động dạy học của các trường THCS. 3.2.4.2. Nội dung của biện pháp Đoàn kiểm tra của Phòng GD&ĐT huyện sẽ tiến hành lấy thông tin về hoạt động chuyên môn, về chất lượng giảng dạy thông qua việc dự giờ. Để có nguồn thông tin chính xác, Đoàn kiểm tra Phòng GD&ĐT huyện cần chỉ đạo việc thu thập và xử lý thông tin như sau: Dự giờ GV một lần/tháng/một đến 2 GV. Họp tổ ít nhất 1 lần/ tháng
18. 18 Định kỳ lấy ý kiến dân chủ của học sinh bằng cách trưng cầu ý kiến bằng phiếu, và thông qua ý kiến của cán bộ lớp Ý kiến của học sinh chúng ta cần chú ý đến cả ba mặt là trình độ tri thức, phương pháp giảng dạy, khả năng thực hiện tiết dạy của GV trên lớp 2.2.4.3. Tổ chức thực hiện biện pháp - Dự giờ theo kế hoạch - Dự giờ đột xuất 3.2.4.4. Điều kiện thực hiện biện pháp - Phòng GD&ĐT huyện phải có hướng dẫn chi tiết các trường và chỉ đạo sát sao các trường THCS có ý thức thu thập và lưu trữ các thông tin cần thiết, để phục vụ cho đoàn kiểm tra đánh giá sau này. 3.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng qui trình kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở đúng qui chế và phù hợp với kế hoạch kiểm tra đã triển khai từ đầu năm học 3.2.5.1. Mục đích biện pháp - Tổ chức và thực hiện hoạt động kiểm tra chuyên môn THCS trên địa bàn huyện một cách khoa học và hiệu quả. - Đảm bảo thực hiện một cuộc kiểm tra chuyên môn đúng qui trình, đủ các yêu cầu về nội dung kiểm tra chuyên môn ở trường THCS. 3.2.5.2. Nội dung của biện pháp - Phòng GD&ĐT huyện chỉ đạo xây dựng qui trình tổ chức một cuộc kiểm tra chuyên môn theo đúng chức năng, nhiệm vụ, nội dung kiểm tra chuyên môn trường THCS và điều kiện thực tiễn của địa phương; đưa ra qui định cụ thể cho từng nội dung kiểm tra, những minh chứng và hồ sơ thuyết minh kèm theo. - Thông báo cho các bộ phận có liên quan được biết, để góp ý kiến điều chỉnh, thống nhất chung và tổ chức thực hiện. - Thống nhất các loại hồ sơ (mẫu biên bản; phiếu đánh giá học sinh, GV, đề kiểm tra, đánh giá học sinh ). 3.2.5.3. Tổ chức thực hiện biện pháp * Xây dựng qui trình cụ thể cho một cuộc kiểm tra chuyên môn trường THCS 1. Xây dựng kế hoạch kiểm tra 2. Các bước tiến hành một cuộc kiểm tra Bước 1: Lựa chọn Trưởng đoàn và các thành viên đoàn kiểm tra Bước 2: Ban hành Quyết định kiểm tra Bước 3: Xây dựng, phê duyệt kế hoạch tiến hành kiểm tra Bước 4: Phổ biến kế hoạch tiến hành kiểm tra tới Đoàn kiểm tra Bước 5: Xây dựng đề cương yêu cầu đối tượng kiểm tra báo cáo Bước 6: Công bố quyết định kiểm tra Bước 7: Kiểm tra, xác minh thông tin, tài liệu
19. 19 Bước 8: Báo cáo kết quả kiểm tra của Đoàn kiểm tra Bước 9: Xây dựng Dự thảo kết luận kiểm tra Bước 10: Ký và ban hành kết luận kiểm tra Bước 11: Công khai kết luận kiểm tra Bước 12: Thực hiện xử lý sau kiểm tra Bước 13: Quản lý hồ sơ kiểm tra * Nội dung kiểm tra hoạt động chuyên môn trường trung học cơ sở: - Kiểm tra việc xây dựng kế hoạch, chỉ đạo, triển khai của Ban Giám hiệu - Kiểm tra việc xây dựng kế hoạch, triển khai tổ chức thực hiện của tổ nhóm chuyên môn - Kiểm tra đánh giá GV dược thể hiện ở các mặt sau: + Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống + Thực hiện qui chế chuyên môn bao gồm 5 tiêu chí + Nghiệp vụ tay nghề bao gồm 5 tiêu chí 3.2.5.4. Điều kiện thực hiện biện pháp - Các qui định về nội dung, trình tự tiến hành kiểm tra chuyên môn được thông báo công khai cho các trường THCS trong huyện được biết, trong quá trình thực hiện các đoàn kiểm tra đều tuân thủ theo trình tự để kiểm chứng tính hiệu quả và điều chỉnh, bổ sung những điểm chưa hợp lý. 3.2.6. Biện pháp 6: Phát triển đội ngũ làm nhiệm vụ kiểm tra chuyên môn của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện đảm bảo yêu cầu thực hiện nhiệm vụ 3.2.6.1. Mục đích của biện pháp - Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ kiểm tra nói chung và kiểm tra chuyên môn nói riêng cho đội ngũ kiểm tra viên của Phòng GD&ĐT huyện; bảo đảm để tổ chức này hoạt động thường xuyên, hiệu quả, đánh giá được đúng người, đúng việc; phát hiện, điều chỉnh và dự báo được xu hướng phát triển các lĩnh vực trong giáo dục- đào tạo để kịp thời tổ chức và chỉ đạo. 3.2.6.2. Nội dung biện pháp - Nghiên cứu kỹ các văn bản về công tác kiểm tra, thanh tra giáo dục; các văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học; các văn bản hướng dẫn thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông (cụ thể là các văn bản hướng dẫn thay sách giáo khoa hàng năm; đặc biệt là những hướng đổi mới phương pháp giảng dạy, sử dụng thiết bị và ĐDDH) để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ kiểm tra viên THCS. - Lập kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ kiểm tra viên. - Điều tra, tìm hiểu đội ngũ kiểm tra viên để phân loại trình độ, thế mạnh của từng người để bồi dưỡng chuyên sâu về một số mặt trong hoạt động kiểm tra cho phù hợp, nhằm phát huy tối đa thế mạnh của từng người, tăng hiệu quả các đợt kiểm tra. 3.2.6.3. Tổ chức thực hiện biện pháp - Tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ quản lý, kiểm tra viên, có thực
20. 20 hiện đánh giá một số mặt trong công tác kiểm tra chuyên môn (đánh giá tiết dạy, đánh giá hồ sơ chuyên môn GV, đánh giá chất lượng học sinh ) để thống nhất các tiêu chí trong đánh giá và hiểu sâu hơn các vấn đề, mà về mặt lý thuyết, một cuộc kiểm tra chuyên môn đặt ra. - Tiến hành khảo sát, thăm dò ý kiến của cán bộ quản lý giáo dục, đội ngũ kiểm tra viên, cộng tác viên giáo dục, cán bộ Phòng GD&ĐT. - Lựa chọn đội ngũ kiểm tra viên trong mỗi đợt kiểm tra phù hợp với mục đích, yêu cầu của công tác kiểm tra, lựa chọn đội ngũ kiểm tra hợp lý để họ có cơ hội trao đổi, bổ sung cho nhau, học tập lẫn nhau nâng cao kĩ năng, nghiệp vụ kiểm tra. - Tổ chức rút kinh nghiệm trong công việc, hoàn thiện hồ sơ kiểm tra (thông qua trao đổi, kiểm tra lại kết quả thu thập được và thông qua thống nhất các tiêu chí đánh giá phần việc đã kiểm tra). - Có cơ chế khen thưởng, kỷ luật, đề cử, miễn nhiệm đối với kiểm tra viên thông qua chất lượng kết quả công việc được phân công. - Đề nghị gửi đi đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra, thanh tra tại các cơ sở giáo dục chuyên ngành. 3.2.6.4. Điều kiện thực hiện biện pháp - Kiểm tra viên phải ý thức được mục tiêu bồi dưỡng để “biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo” của bản thân, tự học hỏi, tìm tòi, chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng và tích lũy kinh nghiệm phục vụ cho công tác kiểm tra. 3.2.7. Biện pháp 7: Xây dựng môi trường và chính sách tạo động lực phát triển đội ngũ cán bộ kiểm tra chuyên môn trường trung học cơ sở 3.2.7.1. Mục đích của biện pháp Mục đích của biện pháp này nhằm tạo ra một môi trường pháp lý, môi trường thân thiện với những văn hóa của một tổ chức biết học hỏi, chia sẻ, hợp tác và cộng đồng trách nhiệm trong hoạt động kiểm tra chuyên môn giữa nhà quản lý và kiểm tra viên, giữa những thành viên trong đoàn kiểm tra và cơ sở giáo dục. 3.2.7.2. Nội dung của biện pháp Xây dựng mối quan hệ phối kết hợp giữa Lãnh đạo Phòng GD&ĐT với các trường THCS và cán bộ kiểm tra để Phòng GD&ĐT chủ động giúp các nhà trường trong việc triển khai các hoạt động giáo dục nhằm hiện thực hóa mục tiêu giáo dục. Xây dựng cơ chế quản lý trên nền tảng dân chủ phát huy vai trò chủ động của các đơn vị và cá nhân trong ngành. 3.2.7.3. Tổ chức thực hiện biện pháp Tạo ra môi trường pháp lý trong quản lý giáo dục bằng các biện pháp giáo dục ý thức thi hành pháp luật về giáo dục, hướng mọi người vào việc thực hiện và làm theo pháp luật; tiếp tục tạo hành lang pháp lý trong quản lý hành chính, chuyên môn, nghiệp vụ bằng các quy chế, quy định và các văn bản hướng dẫn
21. 21 phù hợp với điều kiện thực tế của đơn vị. Tạo điều kiện thuận lợi về tâm lý, tinh thần, vật chất và tài chính cho đội ngũ, nhằm ổn định việc làm và cải thiện đời sống cho đội ngũ chuyên viên làm công tác kiểm tra. Đầu tư thích đáng cho việc bồi dưỡng đội ngũ kiểm tra viên có triển vọng thành các kiểm tra viên giỏi. Xây dựng một cơ chế quản lý, hoàn thiện chính sách, chế độ đãi ngộ đảm bảo lợi ích vật chất và động viên tinh thần đội ngũ kiểm tra viên, tạo động lực để họ yên tâm, phấn khởi, cống hiến hết mình. Đầu tư kinh phí, tăng cường các phương tiện, điều kiện làm việc cho đội ngũ kiểm tra viên. 3.2.5.4. Điều kiện thực hiện biện pháp Cơ quan Phòng GD&ĐT huyện là đơn vị trực tiếp tham mưu lãnh đạo chính quyền cùng cấp về phát triển đội ngũ cán bộ, chuyên viên kiểm tra giáo dục, chính vì vậy mà cần có sự quan tâm thích đáng cho họ yên tâm làm việc và cống hiến. 3.2.8. Biện pháp 8: Chỉ đạo nâng cao hiệu quả xử lý sau kiểm tra chuyên môn 3.2.8.1. Mục đích của biện pháp Mục đích của biện pháp này nhằm tập trung tháo gỡ những khó khăn, phát huy những mặt mạnh để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực sau kiểm tra chuyên môn 3.2.8.2. Nội dung của biện pháp Tham mưu để hoàn thiện hệ thống pháp luật về hoạt động kiểm tra của Phòng GD&ĐT. 3.2.8.3. Tổ chức thực hiện biện pháp Tích cực tham mưu với các cấp quản lý ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể đối với công tác kiểm tra nói chung và công tác kiểm tra chuyên môn nói riêng của Phòng GD&ĐT. Thường xuyên báo cáo kết quả kiểm tra chuyên môn các trường THCS đến huyện ủy và UBND huyện để huyện ủy và UBND huyện có thêm thông tin trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý các trường THCS. 3.2.8.4. Điều kiện thực hiện biện pháp Đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng thực hiện Kết luận kiểm tra: Cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của đối tượng thực hiện các kết luận kiểm tra trong việc tổ chức thực hiện các kết luận, kiến nghị sau kiểm tra. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành các quy định nhằm nâng cao vai trò quản lý của Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS.
22. 22 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp Bảng 3.1: Tỷ lệ ý kiến đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp Tính cần thiết, % Tính khả thi, % Rất Không Rất Không Các biện pháp Cần Khả cần cần khả khả thiết thi thiết thiết thi thi 1. Tổ chức nâng cao nâng cao nhận thức cho CBQLGD và GV về ý 71,67 25,00 3,33 68,33 26,67 5,00 nghĩa và tầm quan trọng của kiểm tra hoạt động chuyên môn trường THCS 2. Đổi mới các hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của 61,67 31,67 6,67 65,00 31,67 3,33 Phòng GD&ĐT 3. Kế hoạch hoá hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của 66,67 26,67 6,67 66,67 28,33 5,00 Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương 4. Kiểm tra hoạt động chuyên môn trường THCS huyện Thanh Miện, 60,00 30,00 10,00 63,33 30,00 6,67 tỉnh Hải Dương trên cơ sở đánh giá các nguồn thông tin 5. Xây dựng qui trình kiểm tra chuyên môn trường THCS đúng qui 70,00 25,00 5,00 48,33 38,33 13,33 chế và phù hợp với kế hoạch chuyên môn đã triển khai từ đầu năm học 6. Phát triển đội ngũ làm nhiệm vụ kiểm tra chuyên môn của Phòng 71,67 23,33 5,00 70,00 23,33 6,67 Giáo dục và Đào tạo huyện đảm bảo yêu cầu thực hiện nhiệm vụ 7. Xây dựng môi trường và chính sách tạo động lực phát triển đội ngũ 68,33 26,67 5,00 71,67 18,33 10,00 cán bộ kiểm tra chuyên môn trường THCS 8. Chỉ đạo nâng cao hiệu quả xử lý 73,33 25,00 1,67 46,67 31,67 21,67 sau kiểm tra chuyên môn Kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp mà luận văn đã đề xuất thể hiện ở Bảng 3.1 cho thấy tất cả các biện pháp kiểm tra hoạt động chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đều được đánh giá ở mức cao. Tuy nhiên, trong số 8 biện pháp đó thì
23. 23 biện pháp 5 Xây dựng qui trình kiểm tra chuyên môn trường THCS đúng qui chế và phù hợp với kế hoạch chuyên môn đã triển khai từ đầu năm học và biện pháp 8. Chỉ đạo nâng cao hiệu quả xử lý sau kiểm tra chuyên môn được đánh giá mức độ không khả thi với tỷ lệ cao hơn so với các biện pháp khác. Kết luận Chương 3 Dựa trên cơ sở lý luận đã được trình bày ở Chương 1, và đặc biệt dựa trên khảo sát và đánh giá thực tế công tác kiểm tra chuyên môn trường THCS, dựa vào những phát hiện về những bất cập, yếu kém của công tác kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, luận văn đã đề xuất 8 biện pháp quản lý nhằm khắc phục các bất cập, yếu kém đó. Qua khảo nghiệm thực tế về mức độ tính cần thiết và tính khả thi của 8 biện pháp, kết quả thu được của 8 biện pháp đều được CBQL và GV nhất trí cao và khẳng định sự cần thiết phải áp dụng 8 biện pháp này vào công tác kiểm tra chuyên môn trường THCS thì nhất định chất lượng giáo dục sẽ được từng bước nâng lên. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Từ kết quả nghiên cứu thu được có thể rút ra một số kết luận sau: 1. Hoạt động kiểm tra giáo dục nói chung và hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS nói riêng hiện nay cơ bản đã đáp ứng được một số yêu cầu đổi mới quản lý giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Kiểm tra chuyên môn có một vai trò quan trọng trong việc kiểm tra, xem xét, kiểm soát hoạt động chuyên môn của các nhà trường, cá nhân trong lĩnh vực giáo dục, nhằm phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa, ngăn chặn các sai phạm, giúp đỡ đối tượng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Hoạt động kiểm tra chuyên môn là hoạt động trọng tâm trong công tác quản lý giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Hoạt động kiểm tra chuyên môn là hoạt động trọng tâm trong công tác quản lý của Phòng GD&ĐT trong việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trên địa bàn huyện. 2. Phần lớn cán bộ, chuyên viên làm công tác kiểm tra chuyên môn của Phòng GD&ĐT huyện đã được đào tạo bài bản, được tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ công tác thanh tra, kiểm tra góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng các đợt kiểm tra. Tuy nhiên, theo yêu cầu mới của bổi cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, đội ngũ này cũng đã bộc lộ những hạn chế, chưa đáp ứng tốt yêu cầu của thực tiễn, đòi hỏi cần được đào tạo và bồi dưỡng. 3. Hoạt động kiểm tra giáo dục nói chung, kiểm tra chuyên môn nói riêng của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương hiện nay cơ bản đã đáp ứng được một số yêu cầu đổi mới quản lý giáo dục theo Nghị quyết 29, góp
24. 24 phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của huyện. Tuy nhiên, trên thực tế, trước những yêu cầu của sự phát triển giáo dục trong giai đoạn tiếp theo, công tác kiểm tra chuyên môn còn bộc lộ một số hạn chế như: nhận thức của cán bộ GV về công tác kiểm tra giáo dục, về kiểm tra chuyên môn nhà trường chưa cao; công tác lập kế hoạch còn hình thức, chưa cụ thể; qui trình thực hiện, nội dung kiểm tra còn chưa thực hiện bài bản, đúng qui trình; trình độ nghiệp vụ của lực lượng kiểm tra còn hạn chế; cơ chế và phương thức hoạt động còn nhiều bất cập. 4. Qua nghiên cứu, khảo sát, phân tích thực tế công tác quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, tác giả rút ra nhận xét sau: Để nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giáo dục trong giai đoạn hiện nay có nhiều biện pháp quản lý. Trong luận văn này, tác giả đã đề xuất 8 biện pháp quản lý với mục đích củng cố và đẩy mạnh công tác kiểm tra chuyên môn trường THCS. Các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra chuyên môn trường THCS của Phòng GD&ĐT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương mà tác giả luận văn đưa ra dựa trên cơ sở nghiên cứu lý luận và điều tra khảo sát thực tế địa phương, vừa mang tính khoa học vừa mang tính thực tiễn được cán bộ quản lý giáo dục và GV đánh giá là có tính cần thiết và khả thi cao. 2. Khuyến nghị 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo 2.2. Đối với Ủy ban nhân dân huyện 2.3. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện 2.4. Đối với đội ngũ cộng tác viên, cốt cán chuyên môn 2.5. Đối với các trường trung học cơ sở