Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường Trung học phổ thông huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường Trung học phổ thông huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội

1. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và đào tạo có vị trí, vai trò hết sức quan trọng, là quốc sách hàng đầu, là những chính sách trọng tâm đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Từ nhu cầu phát triển nhân lực của xã hội theo xu thế hội nhập, xã hội đặt hàng cho ngành giáo dục nguồn nhân lực có khả năng sử dụng tiếng Anh thành thạo trong giao tiếp cũng như trong tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Đối với Việt Nam, chúng ta đang đứng trước những cơ hội rất lớn để đưa đất nước hội nhập và phát triển bền vững thì việc học tiếng Anh là rất quan trọng. Với các em học sinh, sinh viên, những thế hệ tương lai của đất nước, việc học tiếng Anh lại càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Nhận thức được điều đó, hệ thống giáo dục của Việt Nam đã đưa tiếng Anh là môn học chính thức trên ghế nhà trường từ những năm tiểu học. Tiếng Anh cũng là môn thi tốt nghiệp bắt buộc cuối cấp, là điều kiện cần để các em tiến bước đến các cấp học cao hơn và chọn nghề nghiệp cho tương lai sau này. Chính vì vậy mà việc dạy và học tiếng Anh hiện nay đang là vấn đề được HS, PHHS, nhà trường và toàn thể xã hội rất quan tâm đầu tư. Vấn đề dạy và học tiếng Anh như thế nào cho hiệu quả đang là câu hỏi làm đau đầu các nhà quản lý giáo dục, các thầy cô giáo giảng dạy môn tiếng Anh ở các nhà trường. Để góp phần nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội việc nghiên cứu và hoàn thiện một số biện pháp quản lý dạy học môn tiếng Anh làm sao cho phù hợp, có thể hạn chế được những yếu kém còn tồn tại từ công tác quản lý, đến việc nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh là việc làm hết sức cần thiết đối với các nhà quản lý giáo dục và các thầy cô giáo dạy tiếng Anh hiện nay. Xuất pháp từ những lý do trên, chúng tôi đã chọn và nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường trung học phổ thông huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội”.
2. 2 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT, từ đó đề tài đề xuất các biện pháp thiết thực trong quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội đáp ứng nhu cầu đổi mới hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT. - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1 Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại các trường THPT. 4.2 Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội. 4.3 Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội. 5. Giả thuyết khoa học Dạy học môn tiếng Anh tại các trường THPT huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội còn gặp nhiều khó khăn, bất cập. Nếu thực hiện các biện pháp quản lý một cách khoa học, đồng bộ sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh trong các nhà trường THPT đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu việc quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội. 7. Phương pháp nghiên cứu 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
3. 3 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong trường THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TRONG TRƯỜNG THPT 1.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Trong lĩnh vực giáo dục, các tài liệu nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh đã được nhiều tác giả ở nước ngoài và trong nước đầu tư nghiên cứu để tìm ra những biện pháp quản lý hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh. Các công trình nghiên cứu tập trung vào hai lĩnh vực đó là: nghiên cứu lý luận và nghiên cứu thực tiễn của các nhà khoa học. 1.2 Các khái niệm cơ bản 1.2.1 Quản lý, chức năng quản lý Quản lý là quá trình tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được những mục đích của tổ chức. 1.2.2 Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường * Quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục theo hướng tổng quan (cấp độ vĩ mô) là quản lý mọi hoạt động trong xã hội, bao gồm các hoạt động có tính giáo dục của bộ máy nhà nước, của các tổ chức xã hội, của hệ thống giáo dục quốc dân, của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội. Quản lý giáo dục theo nghĩa hẹp (cấp độ vi mô) là quản lý hệ
4. 4 thống giáo dục, là quản lý các hoạt động giáo dục và đào tạo trong đó có đơn vị hành chính, trong nhà trường. Đó là tổng hợp các biện pháp tác động của nhà quản lý giáo dục lên đối tượng nhằm đạt mục tiêu giáo dục đề ra. * Quản lý nhà trường: Quản lý nhà trường thực chất là quản lý quá trình lao động sư phạm của thầy, hoạt động học tập tự giáo dục của trò, diễn ra chủ yếu trong quá trình dạy học. Nói tóm lại, quản lý nhà trường là quản lý quá trình dạy học. Quản lý nhà trường là việc người hiệu trưởng xây dựng mục tiêu, kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện kiểm tra, đánh giá các kết quả đạt được so với yêu cầu chuẩn mực đề ra trong chương trình giáo dục và nhiệm vụ năm học về chất lượng phát triển toàn diện nhân cách của học sinh. 1.2.3 Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học * Hoạt động dạy học: là quá trình truyền thụ, lĩnh hội những kỹ năng, kỹ xảo và phương pháp nhận thức của con người. Nhiệm vụ dạy trong nhà trường không chỉ đảm bảo cho người học có một trình độ học vấn nhất định mà còn góp phần hình thành phát triển nhân cách cho học sinh. Quá trình dạy học hay còn gọi hoạt động dạy học là sự phối hợp thống nhất các hoạt động dưới sự chỉ đạo của thầy với hoạt động lĩnh hội tự giác, tích cực, chủ động sáng tạo của trò nhằm đạt được mục tiêu dạy học. * Quản lý hoạt động dạy học: Quản lý hoạt động dạy học chính là các biện pháp tác động của chủ thể quản lý đến tập thể GV, HS, nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực vốn có, tạo động lực đẩy mạnh quá trình dạy học của nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường theo yêu cầu trong năm học. 1.3 Nhà trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân 1.3.1 Mục tiêu của trường THPT 1.3.2 Vai trò của hiệu trưởng trong nhà trường THPT 1.3.3 Đội ngũ giáo viên trong nhà trường THPT 1.3.4 Đặc điểm học tập của học sinh THPT
5. 5 1.4 Yêu cầu đổi mới giáo dục với quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong nhà trường THPT 1.4.1 Quan điểm chỉ đạo của đổi mới giáo dục 1.4.2 Hiệu trưởng với công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh 1.5 Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong nhà trường THPT 1.5.1 Quản lý mục tiêu kế hoạch dạy học môn tiếng Anh 1.5.2 Quản lý chương trình nội dung dạy học môn tiếng Anh 1.5.3 Quản lý hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn tiếng Anh 1.5.4 Quản lý cơ sở vật chất và phương tiện khác hỗ trợ dạy học môn tiếng Anh 1.5.5 Công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học môn tiếng Anh 1.5.6 Xây dựng môi trường văn hóa dạy học và cơ chế chính sách hỗ trợ dạy học tiếng Anh trong nhà trường 1.6 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong nhà trường THPT 1.6.1 Yếu tố chủ quan 1.6.2 Yếu tố khách quan Tiểu kết chương 1
6. 6 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TRONG CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN THƯỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1 Vài nét về khách thể nghiên cứu 2.1.1 Khái quát đặc điểm tự nhiên, dân cư, kinh tế, xã hội 2.1.2 Khái quát chung về tình hình giáo dục 2.1.3 Khái quát tình hình giáo dục ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội 2.2 Nội dung tổ chức khảo sát 2.2.1 Mục đích khảo sát 2.2.2 Nội dung khảo sát * Khảo sát về thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội * Khảo sát về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội 2.2.3 Phạm vi và địa bàn khảo sát 2.2.4 Cách thức thực hiện triển khai 2.3 Thực trạng về hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội 2.3.1 Thực trạng về thực hiện mục tiêu và kế hoạch dạy học môn tiếng Anh 2.3.2 Thực trạng về chương trình và nội dung dạy học môn tiếng Anh 2.3.3 Thực trạng về hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn tiếng Anh 2.3.4 Thực trạng về phương tiện và cơ sở vật chất hỗ trợ dạy học môn tiếng Anh 2.3.5 Thực trạng về công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học môn tiếng Anh 2.3.6 Thực trạng về môi trường văn hóa và các cơ chế chính sách hỗ trợ dạy học môn tiếng Anh
7. 7 2.4 Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội 2.4.1 Thực trạng về quản lý thực hiện mục tiêu và kế hoạch dạy học môn tiếng Anh Ngay từ đầu năm học của mỗi cấp học, nhà trường lên kế hoạch, lập danh sách thanh tra, kiểm tra GV, dự giờ rút kinh nghiệm, góp ý và trao đổi chuyên môn, phương pháp, để từ đó đề ra phương án, lập kế hoạch tiếp tục đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và chất lượng học tập. Về công tác QL mục tiêu dạy học tiếng Anh ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội đã có sự thống nhất nhưng chất lượng dạy và học tiếng Anh giữa các trường là không đồng đều. Việc dạy tiếng Anh còn mang nặng tính hình thức, hiệu quả sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp còn yếu, nhiều HS còn coi nhẹ việc học tiếng Anh và chưa thực sự hứng thú với việc học môn học này. 2.4.2 Thực trạng về quản lý chương trình và nội dung dạy học môn tiếng Anh Bảng 2.11. Thực trạng về quản lý nội dung, chương trình, kế hoạch dạy học tiếng Anh của nhà trường Mức độ thực hiện (%) T Nội dung Trung T Tốt Khá Yếu bình Xây dựng mục tiêu, nội dung 1 chương trình, kế hoạch dạy học 82% 8% 6% 4% phù hợp Tổ chức thực hiện mục tiêu, 2 nội dung, chương trình đúng 85% 7,6% 5% 2,4% kế hoạch Thực hiện mục tiêu, nội dung, 3 chương trình kế hoạch dạy học 89% 8% 3% 0% đúng quy chế đào tạo Tổ chức kiểm tra, đánh giá đúng 4 93% 5% 2% 0% quy chế
8. 8 Đội ngũ CBQL, GV tiếng Anh đã quan tâm đến vấn đề quan trọng nhất trong dạy học tiếng Anh đó là: rèn luyện bốn kỹ năng nghe – nói – đọc – viết, giúp HS không chỉ tiếp tục học lên cao hơn mà còn có thể áp dụng vào môi trường làm việc sau này. Để nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh là GV phải nắm vững chương trình, nội dung giảng dạy của từng khối lớp. Là nhà QL, hiệu trưởng của nhà trường phải duyệt kế hoạch năm học, chỉ đạo chuyên môn, yêu cầu GV xây dựng kế hoạch năm học, môn học. Việc QL thực hiện chương trình dạy học tiếng Anh của GV thông qua việc kiểm tra sổ báo giảng, hồ sơ giáo án, dự giờ, đánh giá, kiểm tra đột xuất việc giảng dạy của GV. 2.4.3 Thực trạng về quản lý hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn tiếng Anh Việc tổ chức dạy học tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín có thống nhất về chương trình nhưng chưa thực sự thống nhất về phương pháp giảng dạy theo hướng đổi mới, nhận thức của GV về việc đổi mới chưa cao nên nhiều GV còn ngại thay đổi phương pháp dạy vì các phương pháp dạy cũ đã ăn sâu vào nếp nghĩ của các GV, nên việc tiếp cận và thay đổi phương pháp dạy cũ là khó khăn với họ. Do vậy chất lượng đào tạo của các trường phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng hoạt động giảng dạy của GV. Bảng 2.12. Thực trạng công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh của nhà trường Mức độ thực hiện (%) T Nội dung Trung T Tốt Khá Yếu bình Đổi mới phương pháp dạy học 1 nhằm phát huy tính tích cực, 16% 54% 25% 5% sáng tạo và tự giác của học sinh Kết hợp hài hòa giữa các phương pháp dạy học truyền 2 14% 59% 23% 4% thống và phương pháp dạy học hiện đại
9. 9 Mức độ thực hiện (%) T Nội dung Trung T Tốt Khá Yếu bình Sử dụng thiết bị hiện đại, 3 công nghệ thông tin trong 32% 58% 8% 2% giảng dạy Hướng dẫn và kiểm tra việc 4 tự học, tự rèn luyện của học 36% 54% 9% 1% sinh Hiệu trưởng các trường đã thực hiện QL hoạt động giảng dạy của GV, đã có kiểm soát của người QL dựa trên kế hoạch, chương trình quy định của bộ môn tiếng Anh. Trên thực tế việc QL giảng dạy môn tiếng Anh của hiệu trưởng các trường THPT trong huyện cần phải chặt chẽ hơn, sâu sát hơn từ việc nhận thức đổi mới phương pháp, soạn giáo án theo phương pháp đổi mới, QL nội dung và phương pháp giảng dạy của từng GV, theo dõi đôn đốc việc thực hiện, đánh giá kết quả giảng dạy của toàn bộ GV tiếng Anh trong tổ. 2.4.4 Thực trạng về quản lý các phương tiện và cơ sở vật chất hỗ trợ dạy học môn tiếng Anh Người quản lý cần nhận thức rõ vai trò hỗ trợ quan trọng của CSVC, TBDH trong giảng dạy và nâng cao chất lượng dạy và học. Các nhà trường nên đề ra những biện pháp quản lý chặt chẽ nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng CSVC. Xây dựng nội quy, qui trình sử dụng một cách hợp lý, có kế hoạch bổ sung, trang bị đồng bộ các phương tiện kỹ thuật phục vụ việc dạy và học môn tiếng Anh trong các nhà trường THPT. Đối với các thiết bị hiện đại như máy chiếu, máy projector phục vụ cho hoạt động dạy và học tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín sử dụng ở mức độ không thường xuyên, chỉ dùng trong các giờ dạy mẫu, dự giờ thao giảng theo phong trào phát động thi đua. Mỗi giờ dạy máy chiếu GV phải nhắc HS trước và di chuyển nhanh trong giờ ra chơi đến phòng học có máy chiếu, dẫn đến sự xáo trộn vị trí chỗ ngồi của HS không theo sơ đồ lớp đã quy định vì một
10. 10 số phòng máy chiếu có bàn ghế sắp xếp khác so với lớp học của các em, dẫn đến kết quả giờ học đó còn chưa tốt. Đối với TBDH truyền thống như đài cassette, tranh ảnh, đồ dùng tự làm của GV tiếng Anh thì được sử dụng thường xuyên hơn nhưng chất lượng băng đĩa do Bộ GD&ĐT thâu còn kém, giọng người đọc trong đĩa vẫn là giọng người việt, cách đọc và phát âm chưa hay nên chưa gây ấn tượng và thu hút được người nghe. GV dạy một giờ nghe mà sử dụng CNTT thì phải down các bài nghe trên google thì chất lượng thu ghi cắt ghép nhạc mới tốt, nhưng lại mất rất nhiều thời gian và công sức. Chính vì vậy HS các trường THPT trong huyện vẫn còn yếu kỹ năng nghe – nói. 2.4.5 Thực trạng về quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học môn tiếng Anh Theo quy định của Bộ GD&ĐT các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội đã có kế hoạch kiểm tra thường xuyên và định kỳ để đánh giá GV giảng dạy tiếng Anh về trình độ chuyên môn, bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, ý thức chấp hành quy chế chuyên môn trong giảng dạy, quy chế về hồ sơ sổ sách, quy chế cho điểm, đánh giá HS và đưa vào các đợt thi đua để đánh giá và xếp loại GV theo các mức khen thưởng hay kỷ luật kịp thời. Đối với HS, việc QL kiểm tra đánh giá hoạt động học tập và rèn luyện của các em cũng đóng vai trò rất quan trọng. Trong mỗi năm học, HS được kiểm tra thường xuyên và định kỳ, kiểm tra các kỹ năng và vốn kiến thức ngôn ngữ khác nhau. Tuy nhiên trong khâu QL kiểm tra, đánh giá các trường THPT trong huyện Thường Tín chưa quan tâm nhiều đến sự thống nhất và đồng bộ về cách thức ra đề kiểm tra theo cách mới đáp ứng 4 mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao. Vẫn còn một số GV ra đề kiểm tra đánh giá theo sách lối cũ, kiểm tra sâu vào kiến thức ngữ pháp, vẫn sử dụng nhiều bài kiểm tra còn nặng về tự luận, ít trắc nghiệm, bài nghe hiểu với nội dung còn đơn giản, chưa thực sự đánh giá được kiến thức mà HS đã học được trong nội dung các bài học.
11. 11 2.4.6. Thực trạng về quản lý môi trường văn hóa dạy học môn tiếng Anh và các cơ chế chính sách hỗ trợ dạy học môn tiếng Anh Muốn nâng cao khả năng nói tiếng Anh thì môi trường văn hóa giao tiếp là rất quan trọng. Song việc tổ chức các cơ hội được tiếp xúc với các chuyên gia nước ngoài để trao đổi về phương pháp giảng dạy và học tập rút kinh nghiệm hay học các lớp về phương pháp giảng dạy tiếng Anh do các chuyên gia nước ngoài trực tiếp giảng dạy cho các GV tiếng Anh ở các trường THPT trong huyện là không có. Nên khả năng sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp ngay ở các GV tiếng Anh của các trường THPT trong huyện cũng bị hạn chế rất nhiều. Bảng 2.14. Thực trạng công tác quản lý môi trường dạy học tiếng Anh trong nhà trường Mức độ thực hiện (%) T Nội dung Trung T Tốt Khá Yếu bình Hợp tác tích cực giữa giáo viên, 1 phụ huynh và học sinh trong dạy 57% 30% 8% 5% học Lớp học sạch sẽ, gọn gàng, hạn 2 31% 48% 13% 8% chế về số lượng học sinh Học sinh luôn cảm thấy an toàn và 3 thuận lợi ở tất cả mọi nơi trong 24% 57% 12% 7% nhà trường Sự tương tác và phối hợp được khuyến khích, giáo viên và học 4 33% 43% 15% 9% sinh giao tiếp tiếng Anh có hiệu quả. 5 Phân nhóm học sinh đa dạng 22% 46% 21% 11% Các cấp QL cần có các chính sách hỗ trợ thích đáng cho GV và HS, quan tâm nhiều hơn về chế độ, môi trường làm việc để GV có thể đầu tư thời gian và công sức, dành hết tâm huyết cho các giờ dạy cũng như các phong trào học tập của HS, đồng thời cũng có sự chỉ
12. 12 đạo sát sao tới các đoàn thể tổ chức các hoạt động phong trào gắn học tập với thực tiễn đặc biệt là môn tiếng Anh trong các nhà trường. 2.5 Các nhận định chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội 2.5.1 Điểm mạnh Các cấp lãnh đạo QL của các trường THPT trong huyện Thường Tín đã luôn chỉ đạo, quan tâm, tạo điều kiện và khuyến khích hoạt động dạy học tiếng Anh nhằm ngày một nâng cao, chất lượng dạy và học tiếng Anh tốt hơn. Đội ngũ GV tiếng Anh của các trường THPT huyện Thường Tín đủ về số lượng và đạt chuẩn về trình độ chuyên môn, rất yêu nghề, tuổi đời trẻ, nhiệt tình, tận tâm với nghề, có tinh thần trách nhiệm cao, luôn phấn đấu trong chuyên môn, có ý thức vươn lên, có tổ chức kỷ luật. Các GV trong trường luôn đoàn kết, tương trợ, tự trau dồi học hỏi lẫn nhau và cùng hướng về mục tiêu chung đó là nâng cao chất lượng dạy học và đặc biệt nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh của nhà trường đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của môn học này. Ngày càng có nhiều HS quan tâm đến việc học môn tiếng Anh hơn, PHHS ngày càng nhận thức sâu sắc về vai trò và tầm quan trọng của việc học tiếng Anh là rất cần thiết cho công việc sau này. Nội dung, chương trình SGK tiếng Anh được biên soạn một cách có hệ thống và tương đối hoàn thiện giúp cho việc dạy và học ngoại ngữ của các trường THPT huyện Thường Tín vào nề nếp. Về phía nhà trường đã quan tâm mua sắm các trang thiết bị hiện đại để phục vụ cho hoạt động dạy học tiếng Anh như: máy chiếu, máy projector, máy hắt, đài cassette, loa ; đồng thời nhà trường cũng tổ chức các buổi tập huấn cho các GV tiếng Anh biết cách sử dụng các thiết bị hiện đại này. 2.5.2 Điểm yếu Trong một môi trường sống đang chuyển dịch theo chiều hướng toàn cầu hóa, hội nhập để phát triển thì chúng ta chưa chú trọng việc
13. 13 đổi mới quan niệm về mục tiêu dạy học tiếng nước ngoài đặc biệt là tiếng Anh. Công tác QL, chỉ đạo hoạt động dạy học tiếng Anh tại các trường THPT trong huyện còn lúng túng. Sự chưa liên thông giữa chương trình dạy tiếng Anh ở các cấp học, bậc học; sự không đồng bộ về trình độ đào tạo giữa các GV; sự chưa chú trọng đến dạy tiếng nước ngoài làm phương tiện giao tiếp dẫn đến chất lượng dạy và học tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín đang là mối quan tâm, lo lắng của các nhà QL, của người dạy và cả người học. Cán bộ QL các trường THPT trong huyện vẫn chưa có những biện pháp hữu hiệu, chưa biết phát huy hết khả năng sáng tạo của GV. Đội ngũ GV tiếng Anh đã áp dụng phương pháp dạy mới, song chưa thành thạo nhuần nhuyễn, chậm đổi mới và chủ yếu vẫn chú trọng dạy ngữ pháp. Trong các giờ dạy nghe – nói, GV chưa phân bố thời gian hợp lý, nên chưa có đủ thời lượng để rèn luyện cho HS kỹ năng nghe – nói trên lớp, chưa lựa chọn được phương pháp dạy học phù hợp với nội dung, chương trình SGK. Giáo viên tuy có nhiều cố gắng trong việc vận dụng phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực hóa các hoạt động của học sinh, nhưng GV chỉ có thể áp dụng được với 1 số bài, 1 số tiết dạy và 1 số bộ phận học sinh. Một phần là do nội dung chương trình sách giáo khoa quá tải, sĩ số trong 1 lớp đông, sức học của học sinh còn hạn chế; một phần do một số giáo viên còn ít chịu khó đầu tư vào các tiết dạy, ít quan tâm tìm tòi những phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh, trình độ CNTT còn yếu kém nên chất lượng và hiệu quả dạy học của bộ môn tiếng Anh chưa thực sự như mong muốn. Nhiều hoạt động dạy học tích cực chỉ mới được sử dụng mang tính hình thức chưa được đầu tư, chuẩn bị đúng mức và triển khai đúng quy trình nên chưa đạt hiệu quả cao. Các đối tượng học sinh yếu chưa được quan tâm nhiều thường xuyên để tạo điều kiện cho các em vươn lên. Về phía các đoàn thể, tổ chuyên môn chưa tạo được môi trường học ngoại ngữ, chưa tạo được sân chơi để thu hút, lôi cuốn các em thích học bộ môn tiếng Anh và hiểu được tầm quan trọng của bộ môn tiếng Anh này.
14. 14 Hơn nữa, ý thức học tập của đa số HS chưa tốt, chưa coi trọng học tập bộ môn tiếng Anh, chưa xác định đúng đắn mục tiêu và phương pháp học tiếng Anh, chưa hứng thú, tích cực, tự giác học tập nên kết quả chưa cao, phong trào học chưa sôi nổi, khả năng diễn đạt ngôn ngữ tiếng Anh của các em còn thấp do các em ngại nói, chưa có môi trường giao tiếp, luyện tập, kỹ năng phát âm từ vựng còn sai, kỹ năng viết chưa chắc chắn, chủ yếu còn mang tính dịch thuật từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Điều kiện học tập môn tiếng Anh của HS còn thiếu thốn rất nhiều: SGK, sách tham khảo, từ điển, băng đài Do số lượng HS trong mỗi lớp còn đông nên việc áp dụng phương pháp luyện nghe – nói theo cặp, nhóm và thường gây ồn ào ảnh hưởng đến các lớp học bên cạnh. Diện tích lớp học nhỏ nên việc tổ chức cho HS học theo nhóm còn ít, rất khó khăn cho HS tham gia các hoạt động ngoại khóa để có thể tăng cường khả năng giao tiếp ngôn ngữ vừa được học. Ngoài ra, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy học tiếng Anh nhưng chưa đầy đủ, nhất là các thiết bị hiện đại phục vụ cho việc dạy học theo chương trình mới. Hơn nữa, vì thời gian có hạn, lại chưa được đầu tư hay sửa chữa phòng học chuyên môn đúng quy chuẩn, nên GV tiếng Anh cũng ít sử dụng các thiết bị dạy học hiện đại, không sử dụng thường xuyên, dẫn đến chất lượng dạy và học môn tiếng Anh của thầy và trò các trường THPT huyện Thường Tín không được cao, không đáp ứng được mục tiêu đã đề ra. Đó cũng là vấn đề để các nhà QL các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội nhìn nhận, xem xét và có các biện pháp thích hợp để đưa hoạt động dạy và học môn tiếng Anh đạt chất lượng cao hơn. 2.5.3 Thời cơ Xu thế toàn cầu hóa đã tạo ra những biến đổi sâu sắc, tạo ra một động lực thúc đẩy nền GD phát triển. Xã hội ngày càng đòi hỏi con người phải biết và sử dụng tiếng Anh cho lĩnh vực làm việc. Điều này tạo động cơ tích cực cho học sinh thấy được vai trò học tập môn tiếng Anh trong nhà trường THPT.
15. 15 Cùng với sự nghiệp giáo dục nói chung và việc QL hoạt động dạy và học môn tiếng Anh nói riêng của các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội cũng đang ngày một thay đổi và phát triển, dẫn đến nhu cầu xã hội đòi hỏi nguồn nhân lực có chất lượng ngày càng cao. Và đó chính là cơ hội để các trường THPT huyện Thường Tín thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực các thế hệ HS học tiếng Anh thật tốt, để có nhiều nhân tài sau khi ra trường phục vụ cho đất nước đáp ứng với yêu cầu của xã hội. Ngoài ra, các trường THPT trong huyện Thường Tín nhận được sự quan tâm giúp đỡ rất nhiều từ các cấp lãnh đạo về nguồn lực con người cũng như nguồn lực CSVC và thường xuyên quan tâm, động viên tinh thần tới các CBGV nhân viên trong trường. 2.5.4 Thách thức Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta bắt đầu cảm nhận thấy sự yếu kém về ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, sự chênh lệch về trình độ dân trí, mức độ phát triển kinh tế xã hội của các thôn, xã trong huyện Thường Tín khác xa so với các quận, thị trong thành phố Hà Nội. Điểm xét tuyển đầu vào lớp 10 của học sinh ở các khu vực trong huyện cũng khác nhau. Cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên tiếng Anh, phương pháp dạy học mới, cơ sở vật chất, trang thiết bị và môi trường dạy học giữa các trường THPT trong huyện cũng có sự khác biệt rõ rệt và còn nhiều thiếu thốn, dẫn đến việc dạy và học tiếng Anh ở các trường THPT trong huyện còn nhiều khó khăn, bất cập. Mặc dù kiến thức nhiều, thông tin đa chiều nhưng chưa chọn lọc được thông tin đúng, chuẩn xác dẫn đến nhiều thông tin bị hiểu sai, lệch lạc, không đúng sự thật. Tiểu kết chương 2
16. 16 Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TRONG CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN THƯỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1 Nguyên tắc định hướng 3.1.1 Đảm bảo tính khoa học 3.1.2 Đảm bảo tính khách quan 3.1.3 Đảm bảo tính toàn diện 3.1.4 Đảm bảo tính khả thi 3.2 Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. 3.2.1 Nâng cao nhận thức về dạy học tiếng Anh trong nhà trường THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục + Mục tiêu của biện pháp + Nội dung của biện pháp + Cách thức thực hiện biện pháp + Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.2 Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ GV tiếng Anh theo hướng năng lực thực hành + Mục tiêu của biện pháp + Nội dung của biện pháp + Cách thức thực hiện biện pháp + Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.3 Phát huy hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy môn tiếng Anh phù hợp với chương trình mới và năng lực của người dạy và người học + Mục tiêu của biện pháp + Nội dung của biện pháp + Cách thức thực hiện biện pháp + Điều kiện thực hiện biện pháp
17. 17 3.2.4 Đổi mới các hình thức tổ chức và kiểm tra đánh giá chất lượng dạy học tiếng Anh một cách khoa học, sáng tạo, phù hợp với học sinh THPT theo hướng đánh giá năng lực thực hành + Mục tiêu của biện pháp + Nội dung của biện pháp + Cách thức thực hiện biện pháp + Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.5 Xây dựng môi trường văn hóa giảng dạy chuyên nghiệp của đội ngũ giáo viên tiếng Anh THPT + Mục tiêu của biện pháp + Nội dung của biện pháp + Cách thức thực hiện biện pháp + Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.6 Phát triển chương trình theo hướng tăng cường các chương trình mở và học liệu dạy học mở, nâng cao năng lực thực hành + Mục tiêu của biện pháp + Nội dung của biện pháp + Cách thức thực hiện biện pháp + Điều kiện thực hiện biện pháp 3.3 Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý Các biện pháp trên xuất phát từ việc đổi mới quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Các biện pháp này có mối quan hệ mật thiết với nhau không tách rời, biện pháp này là cơ sở, tiền đề cho biện pháp kia, chúng bổ sung hỗ trợ cho nhau, có tính thống nhất, đồng bộ, thúc đẩy đảm bảo cho hoạt động đổi mới quản lý dạy học tiếng Anh trong trường THPT đạt hiệu quả cao nhất. Khi giải quyết một nhiệm vụ quản lý, Hiệu trưởng cần phải vận dụng và phối kết hợp nhiều biện pháp để đạt hiệu quả cao. Tùy theo từng giai đoạn có thể lựa chọn, ưu tiên một số biện pháp, dựa vào hoàn cảnh từng công việc, điền kiện cụ thể mà lựa chọn và kết hợp các biện pháp quản lý cho phù hợp.
18. 18 3.4 Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 3.4.1 Mục đích khảo nghiệm Khảo nghiệm nhận thức của đội ngũ CBQL và GV tiếng Anh trong nhà trường để đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đổi mới quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh trong trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. 3.4.2 Nội dung khảo nghiệm Khảo nghiệm về tính cần thiết của từng biện pháp Khảo nghiệm về tính khả thi của từng biện pháp 3.4.3 Phương pháp khảo nghiệm Để khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp, chúng tôi tiến hành như sau: Bước 1: Xây dựng mẫu phiếu khảo nghiệm Bước 2: Chúng tôi lựa chọn tham khảo ý kiến của 17 đồng chí CBQL và 40 đồng chí GV dạy tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Bước 3: Lấy ý kiến và xử lý kết quả khảo nghiệm Trong phần trưng cầu ý kiến, chúng tôi khảo sát về mức độ cần thiết và tính khả thi của 6 biện pháp quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Về mức độ cần thiết đề ra 3 mức độ và tính điểm như sau: Rất cần thiết (RCT) = 3 điểm; Cần thiết (CT)= 2 điểm; Không cần thiết (KCT) = 1 điểm. Kết quả tính được theo điểm trung bình (X ) Về mức độ khả thi của các biện pháp quản lý được đánh giá tương tự: Khả thi (KT)= 3 điểm; Ít khả thi (IKT)= 2 điểm; Không khả thi (KKT)= 1 điểm. Kết quả tính được theo điểm trung bình (Y ) 3.4.4 Kết quả khảo nghiệm Sau khi khảo nghiệm chúng tôi đã thu được kết quả như sau:
19. 19 Bảng 3.1 Bảng khảo sát mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội Mức độ cần thiết Tính khả thi T Rất Kh. Ít Kh. Các biện pháp Cần Thứ Khả Thứ T cần cần khả khả thiết X bậc thi Y bậc thiết thiết thi thi Nâng cao nhận thức về dạy học tiếng Anh trong 1 36 21 0 2,63 6 40 17 0 2,70 4 nhà trường THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho đội 2 53 4 0 2,92 1 51 6 0 2,89 1 ngũ GV tiếng Anh theo hướng năng lực thực hành Phát huy hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy môn tiếng 46 11 0 2,80 3 37 20 0 2,65 5 3 Anh phù hợp với chương trình mới và năng lực của người dạy và người học
20. 20 Đổi mới các hình thức tổ chức và kiểm tra đánh giá chất lượng dạy học tiếng Anh một 4 cách khoa học, 42 15 0 2,73 4 50 7 0 2,87 2 sáng tạo, phù hợp với học sinh THPT theo hướng đánh giá năng lực thực hành Xây dựng môi trường văn hóa giảng dạy chuyên 5 38 19 0 2,66 5 47 10 0 2,82 3 nghiệp của đội ngũ giáo viên tiếng Anh THPT. Phát triển chương trình theo hướng tăng cường các chương trình mở 6 49 8 0 2,85 2 35 22 0 2.61 6 và học liệu dạy học mở, nâng cao năng lực thực hành Từ số liệu bảng trên cho thấy, cả 6 biện pháp đề xuất là rất cần thiết, các biện pháp được đánh giá ở mức độ cao. Biện pháp được CBQL và GV tiếng Anh đánh giá cao nhất là biện pháp 2: “Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ GV tiếng Anh theo hướng năng lực thực hành” với X = 2,92, xếp thứ nhất. Biện pháp xếp thứ bậc cuối cùng là: “Nâng cao nhận thức về dạy học tiếng Anh trong nhà trường THPT theo yêu cầu đổi mới
21. 21 giáo dục” với X = 2,63. Kết quả trên đã khẳng định, để nâng cao hiệu quả chất lượng dạy và học tiếng Anh trong nhà trường THPT, thì Hiệu trưởng các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội phải quan tâm đến việc quản lý xây dựng đội ngũ GV đủ về số lượng, mạnh mẽ về chất lượng, đồng thời phải tăng cường quản lý công tác đổi mới phương pháp giảng dạy môn tiếng Anh theo hướng năng lực thực hành, sẽ thúc đẩy HS học tập tích cực, sáng tạo hơn giúp cho chất lượng dạy học ngày một tốt lên. Đối với tính khả thi, các biện pháp đề xuất đều có thể thực hiện với tính khả thi cao, không có ý kiến nào đánh giá ở mức độ không khả thi. Biện pháp 2 được đánh giá cao nhất là: “Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ GV tiếng Anh theo hướng năng lực thực hành” với Y = 2,89. Biện pháp 6 có tính khả thi thấp nhất “Phát triển chương trình theo hướng tăng cường các chương trình mở và học liệu dạy học mở, nâng cao năng lực thực hành” với Y = 2,61. Như vậy, các biện pháp được cho là cần thiết nhất cũng chính là những biện pháp có khả năng thành hiện thực nhất. Biện pháp có tính khả thi thấp nhất nhưng có số điểm trung bình tương đối cao. Có thể là do một số yếu tố khách quan đem lại như: nguồn ngân sách hạn chế, trình độ GV không đồng đều, năng lực yếu chưa ứng dụng CNTT hiện đại trong bài giảng Cả 6 biện pháp này đều nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh và đáp ứng nhu cầu học tập tiếng Anh của học sinh các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Tiểu kết chương 3
22. 22 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Luận văn với đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội” đã nghiên cứu có hệ thống cơ sở lý luận về quản lý, quản lý nhà trường, quản lý dạy học, quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh trong các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Thông qua việc khảo sát, đánh giá về thực trạng quản lý dạy học môn tiếng Anh, chất lượng dạy và học tiếng Anh của các trường THPT huyện Thường Tín đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế mà các nhà quản lý, giáo viên dạy tiếng Anh ở các trường THPT trong huyện cần phải quan tâm và có những biện pháp phù hợp để nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, chúng tôi đã đề xuất 6 biện pháp đó là: Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về dạy học tiếng Anh trong nhà trường THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục Biện pháp 2: Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ GV tiếng Anh theo hướng năng lực thực hành Biện pháp 3: Phát huy hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy môn tiếng Anh phù hợp với chương trình mới và năng lực của người dạy và người học Biện pháp 4: Đổi mới các hình thức tổ chức và kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy học tiếng Anh một cách khoa học, sáng tạo, phù hợp với học sinh THPT theo hướng đánh giá năng lực thực hành. Biện pháp 5: Xây dựng môi trường văn hóa giảng dạy chuyên nghiệp của đội ngũ giáo viên tiếng Anh THPT. Biện pháp 6: Phát triển chương trình theo hướng tăng cường các chương trình mở và học liệu dạy học mở, nâng cao năng lực thực hành Kết quả khảo nghiệm các biện pháp đã nêu trên về mức độ cần thiết và tính khả thi cho thấy: hầu hết các nhà quản lý, các thầy cô giáo viên tiếng Anh của các trường THPT huyện Thường Tín, thành
23. 23 phố Hà Nội đều khẳng định các biện pháp nêu trên là rất cần thiết và có tính khả thi. Điều này chứng tỏ rằng nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài đã được giải quyết, mục đích nghiên cứu đã đạt được, đề tài luận văn có ý nghĩa lý luận và có vận dụng thực tiễn. 2. Khuyến nghị 2.1 Đối với Sở GD&ĐT Hà Nội Theo quan điểm chỉ đạo đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, các cấp lãnh đạo cần: - Có những tác động và chính sách khuyến khích GV dạy tiếng Anh tham gia thực hành giao tiếp tiếng Anh với người bản ngữ thường xuyên hoặc đi thực tế sang các nước nói tiếng Anh chuẩn Châu Âu một thời gian. - Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng GV tiếng Anh về phương pháp dạy học mới, các kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học hiện đại. - Tổ chức giao lưu học hỏi về chuyên môn cũng như phương pháp giảng dạy tiếng Anh với các trường bạn như liên trường, liên cụm và học hỏi về môi trường giảng dạy cũng như môi trường giao tiếp tiếng Anh. - Tổ chức thường xuyên các lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, đổi mới công tác quản lý dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. - Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại phục vụ cho giảng dạy và học tập môn tiếng Anh. - Nên bổ sung môn tiếng Anh là môn thi bắt buộc trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 để học sinh có ý thức học tiếng Anh ngay từ cấp dưới. 2.2 Đối với Ban lãnh đạo các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội - Tạo điều kiện để giáo viên tiếng Anh học tập bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn để chuẩn hóa và nâng chuẩn trong đội ngũ giáo viên. - Tổ chức các hoạt động ngoại khóa về các phương pháp giúp HS học tập tốt tiếng Anh, tổ chức các trò chơi tiếng Anh, thành lập các
24. 24 Câu lạc bộ nói tiếng Anh, giao lưu với GV bản ngữ giúp HS có môi trường học tập tiếng Anh tốt hơn. Từ đó các em HS yêu thích học môn tiếng Anh này hơn. - Tăng cường cho GV dạy tiếng Anh giao lưu, trao đổi với các chuyên gia, các tổ nhóm bộ môn tiếng Anh của các trường bạn trong nước và nước ngoài. - Cần chia nhỏ lớp học với số lượng vừa đủ 15 – 25 học sinh trong một lớp để HS có điều kiện học tập tốt hơn và GV có thể giúp các em hiểu bài và thực hành ngay trên lớp theo yêu cầu của môn ngoại ngữ. - Tổ chức kiểm tra, đánh giá định kỳ năng lực sư phạm và trình độ chuyên môn của GV tiếng Anh để khuyến khích, động viên, khen thưởng kịp thời đối với GV và HS góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn tiếng Anh của nhà trường.