›

Tóm tắt Luận văn Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La

pdf 24 trang phuongvu95 4270
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tóm tắt Luận văn Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdftom_tat_luan_van_quan_ly_day_hoc_theo_dinh_huong_phat_trien.pdf

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La

  1. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ, làm thay đổi tất cả các lĩnh vực, trong đó đặc biệt là khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo dẫn đến sự chuyển biến nhanh chóng về cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực của nhiều quốc gia. Điều này đòi hỏi phải có thay đổi một cách căn bản và toàn diện từ triết lí, mục tiêu đến nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm phát triển cho người học hệ thống năng lực cần thiết để có thể tham gia hiệu quả thị trường lao động trong nước và quốc tế. Vì vậy, tổ chức dạy học theo định hướng năng lực người học là một lựa chọn tất yếu khách quan và phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Trong nền giáo dục hiện đại vai trò của người giáo viên đã có những thay đổi cơ bản, thay vì là người truyền đạt kiến thức, họ phải là nhà giáo dục, nhà văn hóa và quan trọng nhất là chuyên gia về tự học. Điểm thứ 18 trong 21 điểm khuyến nghị của UNESCO đã khẳng định: “Giáo viên phải được đào tạo để trở thành những nhà giáo dục hơn là những chuyên gia truyền đạt kiến thức”. Điều đó cho thấy quá trình dạy học ở các trường phổ thông cần chú ý đến việc phát triển năng lực cho học sinh. Việt Nam đang tiến hành công cuộc đổi mới giáo dục căn bản và toàn diện. Trong đó giáo viên đóng vai trò then chốt, vì giáo viên chính là người trực tiếp điều khiển và lãnh đạo các quá trình học tập. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định quan điểm định hướng: “Chuyển quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”. Thời gian vừa qua, ở các trường trung học cơ sở (THCS) huyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La đã có nhiều đổi mới về dạy học (DH) và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, việc DH vẫn chủ yếu tập trung vào truyền thụ kiến thức, ít chú trọng khả năng vận dụng kiến thức vào trong thực tiễn. Để đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh mới hiện nay thì việc dạy học cần phải thay đổi cách tiếp cận: chuyển từ trang bị kiến thức là chủ yếu sang phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của người học. Theo đó, dạy học cần phải được thay đổi một cách đồng bộ từ mục tiêu; nôi dung, chương trình, đến phương pháp, hình thức và kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học theo hướng phát triển năng lực người học và trước hết, đòi hỏi phải có ý chí mạnh, quyết tâm cao của các nhà quản lý giáo dục cùng
  2. 2 với hệ thống giải pháp quản lý tác động vào hệ thống giáo dục nói chung, hoạt động dạy học của giáo viên (GV) nói riêng. Xuất phát từ những căn cứ trên, đồng thời với mong muốn làm cho nguồn tư liệu về DH và quản lý dạy học (QLDH) theo định hướng phát triển NLHS ở trường trung học cơ sở trở nên đa dạng, phong phú, vấn đề “Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La” đã được chúng tôi chọn làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng QLDH theo định hướng phát triển NLHS, đề tài đề xuất các biện pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học ở trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. 4. Giả thuyết khoa học Trên thực tế, DH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La đã đạt được những kết quả nhất định, chất lượng dạy học đã được nâng cao. Tuy nhiên trước yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay dạy học và quản lý hoạt động dạy học phải có sự thay đổi cho phù hợp. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý đổi mới dạy học tập trung nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL), GV; tổ chức bồi dưỡng, tập huấn cho GV về dạy học theo định hướng phát triển năng lực; đổi mới đồng bộ đánh giá kết quả học tập và dạy học theo định hướng phát triển năng lực; xây dựng các điều kiện phục vụ cho dạy học theo định hướng phát triển năng lực; tạo ra môi trường dạy học thuận lợi cho dạy học theo định hướng phát triển năng lực thì sẽ nâng cao được chất lượng DH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS.
  3. 3 5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng dạy học và thực trạng QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. 5.3. Đề xuất biện pháp QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. 6. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Đề tài giải quyết 03 nhiệm vụ nghiên cứu ở mục 5. - Phạm vi về khách thể điều tra và địa bàn khảo sát: + Về khách thể điều tra, bao gồm: 50 CBQL (gồm: Các hiệu trưởng, hiệu phó, tổ trưởng, tổ phó chuyên môn); 195 GV đang tham gia quản lý và giảng dạy ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. + Về địa bàn khảo sát, bao gồm: THCS Đông Sang, THCS 14-6, THCS Tân Lập, THCS Phiêng Luông, THCS Chiềng Sơn, THCS 19-5 và THCS 15 - 10. - Phạm vi về thời gian thực hiện: 2018 - 2019. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa, khái quát hóa từ các tài liệu, các công trình nghiên cứu trong nước và nước ngoài có liên quan để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Sử dụng phiếu trưng cầu ý kiến đối với CBQL, GV để khảo sát thực trạng về QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. - Phương pháp chuyên gia Sử dụng phương pháp chuyên gia dưới các hình thức: phiếu hỏi hoặc phỏng vấn trực tiếp các nhà khoa học am hiểu về lĩnh vực nghiên cứu. - Phương pháp phỏng vấn sâu Phỏng vấn một số CBQL, GV nhằm thu thập, bổ sung, kiểm tra và làm rõ hơn những thông tin mang tính chất định tính về thực trạng QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.
  4. 4 - Phương pháp quan sát sư phạm Quan sát, ghi chép các hoạt động QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La nhằm làm phong phú thêm kết quả điều tra bằng bảng hỏi. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục Tổng kết kinh nghiệm QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La qua các năm để so sánh và rút ra các bài học kinh nghiệm làm cơ sở đề xuất các biện pháp QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS ở khu vực này. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Đề tài sử dụng các công thức thống kê toán học để phân tích định lượng và định tính các kết quả nghiên cứu của luận văn với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin trong môi trường Windowns. 8. Cấu trúc luận văn Mở đầu Chương 1: Cơ sở lí luận về QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS. Chương 2: Thực trạng QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Chương 3: Biện pháp QLDH theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Kết luận và kiến nghị. Tài liệu tham khảo. Phụ lục.
  5. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề - Những nghiên cứu để xây dựng và phát triển lí thuyết phát triển năng lực trong giáo dục và đào tạo.Theo hướng nghiên cứu này, các tác giả đã nhấn mạnh đến khái niệm, bản chất, đặc điểm, ưu thế của quan điểm giáo dục, đào tạo dựa trên tiếp cận năng lực. - Hướng nghiên cứu ứng dụng lí thuyết phát triển năng lực vào trong giáo dục và đào tạo. Theo hướng nghiên cứu này, các tác giả đã nghiên cứu ứng dụng lí thuyết quan điểm vào trong các chương trình đào tạo, các ngành đào tạo và các môn học cụ thể để nâng cao chất lượng và hiệu quả quá trình dạy học. 1.2. Lí luận về dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1.1. Năng lực Năng lực là tổ hợp các kiến thức, kĩ năng, thái độ, các thuộc tính tâm lí cá nhân và tích hợp chúng một cách hợp lí để thực hiện thành công một hoạt động cụ thể trong bối cảnh nhất định. 1.2.1.2. Năng lực của học sinh Năng lực của học sinh là tổ hợp các kiến thức, kĩ năng, thái độ, các thuộc tính tâm lí của học sinh và tích hợp chúng một cách hợp lí vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập, giải quyết hiệu quả những vấn đề đặt ra trong cuộc sống. 1.2.1.3. Dạy học Dạy học là một quá trình dưới sự lãnh đạo, tổ chức, điều khiển của người giáo viên, người học tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức – học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học. 1.2.1.4. Quan niệm dạy học theo định hướng phát triển năng lực Dạy học theo định hướng phát triển năng lực là một hướng tiếp cận dựa vào kết quả đầu ra của người học (outcome - based education), kết hợp chặt chẽ giữa các phương thức giảng dạy và hình thức đánh giá được thiết
  6. 6 kế nhằm đánh giá việc học của học sinh thông qua việc thể hiện kiến thức, thái độ, giá trị, kỹ năng và hành vi của chúng đối với yêu cầu đề ra ở mỗi trình độ. 1.2.2. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở 1.2.2.1. Đặc điểm tâm lí của học sinh Trung học cơ sở 1.2.2.2. Đặc điểm của dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở - Triết lí giáo dục: + Hướng đến phát triển năng lực người học. + Dạy học hướng vào HS, phát tiển năng lực của HS hay lấy quá trình học của học sinh làm trung tâm. + Chuyển từ DH chủ yếu cung cấp kiến thức sang phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học. - Mục tiêu dạy học: + Mục tiêu DH được mô tả một cách chi tiết, cụ thể và có thể đo lường được. + Thể hiện được mức độ tiến bộ của HS một cách liên tục. + Sau khi kết thúc môn học/bài học/ (kết quả đầu ra) với câu hỏi: “Sau khi kết thúc khoá học/môn học/bài học, người học cần phải làm được những công việc gì cụ thể. - Nội dung, chương trình dạy học: + Nội dung được lựa chọn để nhằm đạt được kết quả đầu ra đã quy định, gắn với các tình huống thực tiễn. + Chương trình môn học chỉ quy định những nội dung chính, không quy định chi tiết. + Chương trình môn học thiết kế linh hoạt theo hướng mở nhằm có thể bổ sung và cập nhật kịp thời nội dung kiến thức mới. Nội dung chương trình thường được thiết kế theo module hoặc tín chỉ. - Phương pháp/kĩ thuật dạy học + Dạy học dựa trên năng lực là hướng tiếp cận tiến bộ, vì thế nó đòi hỏi sự đổi mới trong phương pháp DH, từ cách tiếp cận nội dung sang tiếp cận phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề. + Giáo viên chủ yếu là người tổ chức, hỗ trợ HS tự lực và tích cực lĩnh hội tri thức. Chú trọng sự phát triển khả năng giải quyết vấn đề, khả năng
  7. 7 giao tiếp, Chú trọng sử dụng các quan điểm, phương pháp và kĩ thuật DH tích cực; các phương pháp DH thí nghiệm, thực hành; - Hình thức tổ chức dạy học: + Tổ chức hình thức học tập đa dạng; chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khoá, nghiên cứu khoa học, trải nghiệm. + Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học. - Đánh giá kết quả học tập: + Tiêu chí đánh giá dựa vào năng lực đầu ra. + Có tính đến sự tiến bộ trong quá trình học tập (đánh giá quá trình). + Chú trọng khả năng vận dụng kiến thức trong các tình huống thực tiễn. 1.2.2.3. Ưu thế của dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở - Quan điểm tiếp cận năng lực cho phép cá nhân hoá việc học. - Tiếp cận năng lực chú trọng vào kết quả đầu ra, định hướng cho hoạt động của người dạy và người học; - Tiếp cận năng lực tạo ra những linh hoạt trong việc đạt tới những kết quả đầu ra, theo những cách thức riêng phù hợp với đặc điểm và hoàn cảnh của từng cá nhân; - Tiếp cận năng lực còn tạo ra khả năng xác định một cách rõ ràng những gì cần đạt được và những tiêu chuẩn đo lường các thành quả, tạo điều kiện thuận lợi trong việc xác định chuẩn đánh giá kết quả giáo dục. 1.2.2.4. Nguyên tắc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở - Các năng lực cần phải được xác định, thẩm định một cách cẩn thận và công bố công khai trước. - Thừa nhận kết quả đã có (đầu vào) của HS. - Những tiêu chí và các điều kiện dùng để đánh giá kết quả học tập phải được trình bày và công bố công khai trước. - Người học tham gia vào quá trình đánh giá. - Chương trình dạy học phải tạo điều kiện thuận lợi cho việc học theo nhịp độ riêng của từng cá nhân và từng năng lực cụ thể được đánh giá riêng rẽ. - Việc đánh giá năng lực đòi hỏi phải được thực hiện tức thời và đánh giá bao gồm cả đánh giá kiến thức, kĩ năng và thái độ của người học.
  8. 8 1.2.2.5. Vai trò của người giáo viên trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở - Xác định mục tiêu bài học: các kiến thức, kĩ năng, thái độ, năng lực mà HS cần có nhờ việc học. - Quyết định lựa chọn nội dung bài học, xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập, hướng dẫn HS học tập để đạt mục tiêu đã xác định. - Tổ chức hướng dẫn HS học tập. Trong quá trình đó, GV không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn hướng dẫn hỗ trợ học sinh học tập. - Đánh giá quá trình và kết quả học tập của HS; hướng dẫn và tổ chức cho HS đánh giá và tự đánh giá; sử dụng kết quả vào việc tác động lại quá trình đào tạo. 1.2.2.6. Những thành tố chủ yếu của dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở (i). Mục tiêu dạy học Theo quan điểm DH định hướng phát triển NLHS thì mục tiêu dạy học phải được mô tả thông qua các nhóm năng lực. Mục tiêu dạy học miêu tả sự thay đổi được xác định trước ở người học, nó không chỉ là kết quả đã dự kiến trước mà còn chứa đựng sự thống nhất của GV và HS trong việc đạt tới mục đích chung, nó chỉ rõ cho HS cái mà họ phải thực hiện, định hướng cho họ qua các giai đoạn của quá trình học tập. Để đạt được mục tiêu trên, hoạt động dạy của GV phải lấy chuẩn kết quả đầu ra làm căn cứ, lấy người học làm xuất phát điểm và hướng vào người học. GV cần thiết kế đề cương môn học theo định hướng phát triển năng lực, xác lập được ma trận mục tiêu năng lực HS cần đạt được để định hướng mục tiêu học tập cho HS. (ii). Nội dung dạy học Nội dung dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ giới hạn trong tri thức, kĩ năng chuyên môn mà bao gồm những nhóm nội dung nhằm phát triển các lĩnh vực năng lực: năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực giao tiếp – xã hội, năng lực trải nghiệm – đánh giá. (iii). Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học • Phương pháp dạy học Để phát triển năng lực và phẩm chất cho HS trong QTDH đòi hỏi GV phải sử dụng phối hợp đa dạng các phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng môn học, bài học và các PPDH có ưu thế hình thành các năng lực như: phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp nghiên cứu tình
  9. 9 huống, phương pháp dự án, phương pháp thảo luận nhóm, Đây là những phương pháp hướng vào hình thành cho người học những năng lực tư duy độc lập, lập luận, làm việc theo nhóm, hợp tác trong học tập, năng lực giao tiếp, giải quyết một vấn đề phức hợp. • Hình thức tổ chức dạy học Ngày nay, các hoạt động học tập của HS được tổ chức không bó hẹp trong phạm khuôn viên nhà trường mà bao gồm cả ngoài khuôn viên nhà trường thông qua một số hình thức chủ yếu sau: học lý thuyết; thực hiện bài tập, thí nghiệm, trò chơi, đóng vai, dự án nghiên cứu; tham gia xêmina, tham quan, cắm trại, đọc sách; sinh hoạt tập thể, hoạt động phục vụ cộng đồng. Tùy theo mục tiêu cụ thể và tính chất của hoạt động, HS được tổ chức làm việc độc lập, làm việc theo nhóm hoặc làm việc chung cả lớp. Tuy nhiên, dù làm việc độc lập, theo nhóm hay theo đơn vị lớp, mỗi HS đều phải được tạo điều kiện để tự mình thực hiện nhiệm vụ học tập và trải nghiệm thực tế. (iv). Đánh giá kết quả dạy học Theo quan điểm phát triển năng lực, việc đánh giá kết quả DH đánh giá tập trung vào quá trình học tập của người học, đánh giá chuyển từ tập trung về kiến thức sang đánh giá năng lực bao gồm: đánh giá kiến thức, kĩ năng, thái độ trong bối cảnh có ý nghĩa. Đồng thời, đánh giá theo tiếp cận năng lực đòi hỏi sự đánh giá có tính chất đa chiều đó là người học tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng giữa người học với người học và đánh giá của giáo viên. 1.2.2.7. Những yêu cầu đối với dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở (i) Yêu cầu đối với hiệu trưởng Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm trực tiếp về việc đổi mới DH ở trường mình, vấn đề này cần được đặt đúng ở vị trí của nó trong sự kết hợp các hoạt động khác của nhà trường. Hiệu trưởng cần trân trọng, bày tỏ thái độ đồng tình với mỗi đề xuất, mỗi sáng kiến hoặc đề nghị sửa đổi cho tiến bộ hơn của GV dù là nhỏ nhất, đồng thời cũng cần biết chỉ dẫn, giúp đỡ các GV áp dụng các biện pháp DH tích cực phù hợp với môn học, bài học, đặc điểm HS, hoàn cảnh thực tiễn địa phương, làm cho phong trào đổi mới DH càng ngày càng được phát huy và có hiệu quả.
  10. 10 (ii) Yêu cầu đối với giáo viên - GV phải nhận thức được tầm quan trọng của dạy học theo định hướng phát triển năng lực và vai trò của môn học đối với sự hình thành và phát triển các năng lực cốt lõi cho HS để từ đó thiết kế và tổ chức thực hiện hoạt động môn mình đảm nhiệm theo định hướng này. - GV phải có trình độ chuyên môn vững vàng, nghiệp vụ sư phạm giỏi và luôn có ý thức tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ, cập nhật những kiến thức mới liên quan đến dạy học bộ môn để đáp ứng những thay đổi nhanh chóng của chương trình, NDDH và đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao về chất lượng giáo dục. - GV phải có kiến thức, hiểu biết về DH theo định hướng phát triển năng lực, hiểu rõ các triết lí DH đang được sử dụng hiện nay để áp dụng vào trong hoạt động DH môn học của mình. (iii) Yêu cầu đối với học sinh - HS phải tự giác, tích cực, chủ động trong QTDH theo định hướng phát triển năng lực, được thể hiện ở những điều sau: - HS cần phải có những phẩm chất và năng lực thích nghi với phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực, nắm vững mục tiêu học tập, - Có tinh thần tự giác học tập, có ý thức trách nhiệm về bản thân, biết tự học, - HS phải tự xây dựng kiến thức và hiểu biết riêng của mình thông qua khả năng tìm tòi, khám phá, sáng tạo, kiểm tra và quan sát. - Tích cực tham gia vào quá trình dạy học khi GV yêu cầu. (iv) Yêu cầu đối với các điều kiện thực hiện - Cần xây dựng được chuẩn năng lực đầu ra môn học. - Nội dung, chương trình DH phải được xây dựng theo hướng phát triển năng lực. - Có quy chế, chính sách phù hợp để GV dạy học theo định hướng phát triển năng lực. - Phương tiện, thiết bị DH phải tạo điều kiện thuận lợi cho HS thực hành các hoạt động độc lập hoặc hoạt động nhóm. - Cơ sở vật chất của nhà trường cũng cần hỗ trợ đắc lực cho việc tổ chức DH theo định hướng phát triển NLHS.
  11. 11 1.3. Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở 1.3.1. Một số khái niệm cơ bản 1.3.1.1. Quản lý Quản lý là quá trình tác động (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá) có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm làm cho hoạt động của tổ chức đạt được mục tiêu đã đề ra trong điều kiện thay đổi của môi trường. 1.3.1.2. Quản lý dạy học Quản lý dạy học là quá trình tác động (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá) có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục tiêu dạy học đã đề ra trong điều kiện thay đổi của môi trường 1.3.1.3. Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là quá trình tác động (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá) có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý quá trình dạy học nhằm làm cho hoạt động dạy học đạt được mục tiêu phát triển năng lực học sinh trong những điều kiện thay đổi của môi trường. 1.3.2. Vai trò của Hiệu trường trường trung học cơ sở trong quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh - Đảm bảo GV thực hiện đúng chương trình nhưng không máy móc, cho phép GV điều chỉnh nội dung dạy học trong sách giáo khoa để có hệ thống bài học, bài tập phù hợp nhất với HS, tạo điều kiện tốt nhất để đạt được mục tiêu dạy học, giáo dục phát triển NLHS. - Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi, tạo động lực cho đội ngũ cán bộ, GV đổi mới PPDH, tạo điều kiện cho HS chủ động và tích cực trong học tập. - Kết hợp phát huy cao độ tính chủ động, sáng tạo của mỗi thành viên trong tập thể với sự quản lý thống nhất của đội ngũ quản lý đơn vị. - Đảm bảo chất lượng dạy học một cách bền vững, có cơ chế hỗ trợ và giám sát hoạt động DH trong đơn vị mình. 1.3.3. Nội dung quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở - Quản lý thực hiện mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở
  12. 12 - Quản lý thực hiện nội dung, chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở - Quản lý phương pháp dạy theo định hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở - Quản lý hoạt động học của học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở - Quản lý việc sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học theo yêu cầu phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở 1.4. Các yếu tố ảnh hướng đến quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở Quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở chịu ảnh hưởng của các yếu tố: Chủ quan (Nhận thức, năng lực của người quản lý; Nhận thức, năng lực của giáo viên; Động cơ, thái độ, năng lực của học sinh) và khách quan (Chính sách, chủ chương về dạy học theo định hướng phát triển NLHS; Điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị dạy học, học liệu của nhà trường; Môi trường dạy họ). Kết luận chương 1 1. DH theo định hướng phát triển NLHS là một quan điểm DH, là một xu hướng quốc tế hiện nay. 2. QLDH theo định hướng phát triển NLHS là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm làm cho hoạt động dạy học đạt được mục tiêu phát triển NLHS trong những điều kiện thay đổi của môi trường 3. QLDH theo định hướng phát triển NLHS cần tập trung ưu tiên các nội dung quản lý cơ bản sau: Quản lý thực hiện MTDH theo định hướng phát triển năng lực; quản lý nội dung, chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực; quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực; quản lý hoạt động học tập của HS theo định hướng phát triển năng lực; quản lý phương tiện, trang thiết bị DH và quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát triển năng lực. 4. Hiệu quả của việc QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở trường THCS phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.
  13. 13 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN MỘC CHÂU, TỈNH SƠN LA 2.1. Khái quát về tình hình giáo dục và đào tạo ở các trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La 2.2. Tổ chức khảo sát 2.2.1. Mục đích khảo sát 2.2.2. Nội dung khảo sát 2.2.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát 2.2.4. Phương pháp khảo sát 2.2.4.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi 2.3. Thực trạng dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La 2.3.1. Nhận thức về sự cần thiết phải đổi mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Có 80.0% CBQL, GV tham gia khảo sát cho rằng, đổi mới DH theo định hướng phát triển NLHS là “Cần thiết”, 12.2% cho rằng “Bình thường”. Tuy nhiên, vẫn còn 21/245 (chiếm 8.6%) CBQL, GV cho rằng “Không cần thiết” hoặc “Phân vân”. 3.3.2. Thực trạng về mức thực hiện mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: trong việc xác định MTDH của các GV đã có bóng dáng của sự vận dụng lý thuyết phát triển năng lực nhưng mức độ chưa cao và chưa đầy đủ. 2.3.3. Thực trạng về mức độ thực hiện nội dung dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: phần lớn các bài học GV đã xác định được đúng yêu cầu cần đạt ở mỗi bài học; chủ động tổ chức các hoạt động học tập, tương tác của HS. Tuy nhiên, một số bài học vẫn còn nặng về trang bị kiến thức; dung lượng của mộ số bài chưa phù hợp với thời lượng dạy học. Việc bố trí nhiều đơn vị kiến thức trong một bài học như vậy sẽ không tạo điều kiện cho HS thực hiện các hoạt động khám phá, luyện tập và vận dụng kiến thức vào đời sống.
  14. 14 2.3.4. Thực trạng về mức độ sử dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: PPDH rất đa dạng và được các GV sử dụng với tần suất khác nhau. Các phương pháp có ưu thế hình thành năng lực cho người học chưa thật sự được chú trọng. 2.3.5. Thực trạng về mức độ sử dụng hình thức dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Các HTDH rất đa dạng và được các GV sử dụng với tần suất khác nhau. Các hình thức có ưu thế hình thành năng lực cho người học chưa thật sự được chú trọng. 2.3.6. Thực trạng về mức độ thực hiện đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Các trường hiện nay chủ yếu đánh giá kết quả học tập của HS dựa trên cách tiếp cận kiến thức, kĩ năng, cách tiếp cận dựa trên năng lực chưa thật sự được coi trọng. 2.3.7. Thực trạng kết quả dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: việc DH theo định hướng phát triển NLHS trong thời gian qua ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La chưa mang lại kết quả cao, bởi vì phương án mà CBQL, GV lựa chọn nhiều nhất là “Trung bình”. 2.3.8. Đánh giá chung về thực trạng dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La - Các CBQL, GV đã có nhận thức đúng về ý nghĩa, sự cần thiết phải chuyển dạy học từ chủ yếu trang bị kiến thức sang định hướng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học. - Trong việc thực hiện mục tiêu dạy học của các GV đã có bóng dáng của sự vận dụng lý thuyết phát triển năng lực nhưng mức độ chưa cao và chưa đầy đủ. - Trong xây dựng nội dung, chương trình dạy học, các GV đều có sự gia công sư phạm đối với nội dung trong sách giáo khoa với những cách thức
  15. 15 khác nhau. Tuy nhiên, mức độ gia công, thiết kế nội dung dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học chưa được cao. - Các phương pháp, hình thức dạy học có ưu thế hình thành năng lực cho người học chưa thật sự được chú trọng. - Đánh giá kết quả học tập của HS chủ yếu dựa trên cách tiếp cận kiến thức, kĩ năng, cách tiếp cận dựa trên năng lực chưa thật sự được coi trọng. - Kết quả DH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS Mộc Châu, tỉnh Sơn La đã thu được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, các kết quả này chưa bền vững, nên cần phải củng cố, phát triển hơn nữa. 2.4. Thực trạng quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La 2.4.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Đa số CBQL, GV nhìn nhận vai trò của QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS ở mức độ quan trọng và rất quan trọng (chiếm 91.8%) 7% ý kiến cho rằng “Bình thường”. Tuy nhiên, vẫn còn bộ phận nhỏ CBQL, GV được hỏi cho rằng QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS không quan trọng. 2.4.2. Thực trạng mức độ thực hiện nội dung quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La 2.4.2.1. Thực trạng mức độ quản lý thực hiện mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Các trường đã quan tâm xây dựng và triển khai các văn bản quản lý thực hiện mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển NLHS; Hướng dẫn GV thường xuyên đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu sau mỗi QTDH để rút kinh nghiệm cho QTDH tiếp theo; Thực hiện kiểm tra giám sát việc thực hiện MTDH theo định hướng phát triển NLHS của GV một cách thường xuyên. Tuy nhiên, công tác bồi dưỡng năng lực thiết kế mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển NLHS cho GV chưa được chú trọng; công tác chỉ đạo tổ chức thảo luận hoặc hội thảo nhằm thống nhất mục tiêu môn học theo định hướng phát triển NLHS trong bộ môn chưa được thường xuyên.
  16. 16 2.4.2.2. Thực trạng mức độ thực hiện quản lý nội dung chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Các trường đã quan tâm triển khai cho GV nghiên cứu và quán triệt yêu cầu đổi mới nội dung, chương trình dạy học theo định hướng phát triển NLHS; Xây dựng kế hoạch dạy học đảm bảo dạy đủ số môn học, hoạt động bắt buộc và đủ thời lượng tối thiểu nêu trong kế hoạch dạy học; Phân phối thời lượng dạy học các môn học bắt buộc, các nội dung dạy học hoặc hoạt động giáo dục tự chọn tuỳ theo đặc điểm nhận thức của HS mỗi lớp. Tuy nhiên, công tác bồi dưỡng GV; hướng dẫn, giám sát, khuyến khích GV lựa chọn nội dung từng tiết giảng, từng bài, từng chương và từng môn học nhằm thực hiện phát triển năng lực của người học; tổ chức hoạt động đánh giá và tự đánh giá trong đội ngũ GV về kết quả thực hiện nội dung, chương trình dạy học theo kế hoạch đã lập ra; công tác chỉ đạo GV chủ động lựa chọn, cập nhật nội dung dạy học và đưa các nội dung giáo dục của địa phương theo quy định của chương trình từng môn học còn nhiều bất cập, hạn chế. 2.4.2.3. Thực trạng quản lý đổi mới hình thức/phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Công tác bồi dưỡng cho GV về phương pháp/hình thức tổ chức dạy học theo định hướng phát triển NLHS chưa được chú trọng và quan tâm; Chưa chú trọng công tác dự giờ, rút kinh nghiệm về bài soạn, giờ dạy của GV; Chưa chú ý đúng mức công tác chỉ đạo tổ chức thảo luận về đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức DH theo định hướng phát triển NLHS. 2.4.2.4. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh theo định hướng phát triển năng lực Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Các nhà trường đã quan tâm chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn HS xây dựng kế hoạch tự học. Tuy nhiên, công tác tổ chức thi, kiểm tra đánh giá chưa chú trọng đến khả năng vận dụng kiến thức của HS vào trong đời sống thực tiễn; chưa quan tâm chỉ đạo bồi dưỡng phương pháp và kĩ năng tự học cho HS thông qua hoạt động dạy học trên lớp và ngoài giờ lên lớp; chưa tạo động lực học tập cho HS một cách hiệu quả. 2.4.2.5. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị phục vụ cho dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
  17. 17 Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Chưa quan tâm bồi dưỡng và tạo điều kiện cho đội ngũ GV nhà trường tự nghiên cứu học tập thực hành để cập nhật, tiếp cận phương tiện hiện đại, Chưa trang bị đầy đủ hệ thống thông tin phục vụ cho DH theo định hướng phát triển NLHS. Hệ thống phòng học chưa đảm bảo yêu cầu học tập theo nhóm, có trang thiết bị âm thanh hỗ trợ hoạt động dạy và học của GV và HS. Công tác kiểm tra việc sử dụng thiết bị, đồ dùng DH, ứng dụng công nghệ thông tin của GV khi lên lớp chưa được thường xuyên; Chưa trang bị đầy đủ máy chiếu, máy tính, project, video, clip, giấy note, giấy A0, 2.4.2.6. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy: Ở một số trường chưa triển khai thực hiện tốt công tác bồi dưỡng về đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho GV. Chưa quan tâm xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá năng lực của HS. Chưa sát sao chỉ đạo tổ chức thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát triển năng lực. 2.4.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hướng đến quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La 2.4.3.1. Thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy, những yếu tố chủ quan được đánh giá là có ảnh hưởng nhiều đến QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Trong đó, yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất là nhận thức của CBQL về DH theo định hướng phát triển NLHS. 2.4.3.2. Thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Kết quả khảo sát vấn đề này cho thấy, các yếu tố khách quan cũng có ảnh hưởng nhiều đến QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Trong đó, yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất là yếu tố cơ sở vật chất phục vụ cho DH. 2.5. Đánh giá chung về thực trạng 2.5.1. Ưu điểm - Đa số CBQL, GV đã nhận thức đúng và đầy đủ về sự cần thiết của DH và QLDH theo định hướng phát triển NLHS.
  18. 18 - Trong QTDH, GV đã bước đầu triển khai DH theo định hướng phát triển năng lực người học, có bóng dáng của sự vận dụng lí thuyết phát triển năng lực trong xác định mục tiêu dạy học; có thiết kế nội dung dạy học thành các hoạt động, các tình huống có vấn đề; có sử dụng một số phương pháp/hình thức dạy học tích cực; có kiểm tra, đánh giá sự vận dụng kiến thức, kĩ năng của HS vào những tình huống trong thực tiễn. - Về nội dung QLDH theo định hướng phát triển NLHS đã được các nhà trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La quan tâm triển khai tổ chức thực hiện. 2.5.2. Hạn chế - Một số CBQL, GV vẫn chưa có nhận thức đúng và đầy đủ về sự cần thiết; tầm quan trọng của DH và QLDH theo định hướng phát triển NLHS. - Ở một số trường chưa triển khai thực hiện tốt công tác bồi dưỡng về đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho GV; chưa quan tâm xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá năng lực của HS; chưa sát sao chỉ đạo tổ chức thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát triển NLHS. 2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng - CBQL, GV chưa nắm được lí luận về DH theo định hướng phát triển NLHS một cách hệ thống và sâu sắc. - GV chưa tích cực đổi mới phương pháp/hình thức DH; kiểm tra, đánh giá kết quả DH theo định hướng phát triển NLHS. - Điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị DH, học liệu phục vụ cho DH theo định theo định hướng phát triển NLHS còn thiếu và nghèo nàn. - Công tác triển khai đổi mới DH theo định hướng phát triển NLHS chưa được quan tâm sát sao.
  19. 19 Kết luận chương 2 1. Kết quả khảo sát thực trạng DH theo định hướng phát triển NLHS cho thấy, hầu hết CBQL, GV đã có nhận thức đúng về sự cần thiết phải đổi mới DH theo định hướng phát triển NLHS, chỉ còn một bộ phận nhỏ CBQL, GV chưa nhận thức đúng và đầy đủ. Trong QTDH, GV đã bước đầu triển khai DH theo định hướng phát triển NLHS. 2. Kết quả khảo sát thực trạng QLDH theo định hướng phát triển NLHS cho thấy, hầu hết CBQL, GV đã nhận thức được tầm quan trọng của QLDH theo định hướng phát triển NLHS, chỉ còn một bộ phận nhỏ CBQL, GV chưa nhận thức đúng và đầy đủ. Mặc dù các nhà trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La đã có những tác động quản lý đổi mới DH theo định hướng phát triển NLHS, song các tác động đó chưa mang tính hệ thống, đồng bộ và chưa thực mang lại hiệu quả tích cực. 3. Quá trình QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La chịu nhiều ảnh hưởng của nhiều yếu tố, trong đó yếu tố, điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường, chính sách, chủ trương về đổi mới DH, nhận thức của CBQL, GV, năng lực của GV là yếu tố ảnh hưởng mạnh và rõ rệt nhất.
  20. 20 Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÍ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN MỘC CHÂU, TỈNH SƠN LA 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp 3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu 3.1.2. Bảo đảm tính thực tiễn 3.1.3. Bảo đảm tính hệ thống 3.1.4. Bảo đảm tính khả thi và hiệu quả 3.2. Biện pháp quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các đối tượng liên quan về tầm quan trọng của dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo yêu cầu của dạy học theo định hướng phát triển năng lực 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học 3.2.4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và điều chỉnh việc thực hiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.2.5. Đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, học liệu, trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học 3.2.6. Phát triển môi trường dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp Các biện pháp vừa có tính độc lập, vừa có mối quan hệ mật thiết với nhau, bổ sung, hỗ trợ cho nhau. Do đó, cần thực hiện phối hợp đồng bộ, thống nhất trong quá trình QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La nhằm đạt được kết quả cao nhất.
  21. 21 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất 3.4.1. Khái quát chung về quá trình khảo nghiệm 3.4.1.1.Mục đích khảo nghiệm Nhằm thu thập thông tin đánh giá về sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp QLDH theo định hướng phát triển NLHS đã được đề xuất. 3.4.1.2. Nội dung khảo nghiệm - Tính cần thiết của các biện pháp quản lý. - Tính khả thi của các biệni pháp quản lý. 3.4.1.3. Đối tượng khảo nghiệm - Hiệu trưởng, các Phó hiệu trưởng trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La: 20 người. - Chuyên gia nghiên cứu về quản lý giáo dục: 15 người. - GV các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La: 25 người. 3.4.1.4. Phương pháp khảo nghiệm - Sử dụng mẫu phiếu trưng cầu ý kiến với các đối tượng để xác định tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp. - Sử dụng phương pháp thống kê để xử lí số liệu thu được qua phiếu trưng cầu ý kiến. 3.4.1.5. Đánh giá kết quả khảo nghiệm Đánh giá theo 4 mức độ: ất cấp thiết/ ất khả thi, cấp thiết/ khả thi, ít cấp thiết/ ít khả thi và không cấp thiết/ không khả thi. 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm 3.4.2.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp Kết quả khảo sát về vấn đề này cho thấy, các đối tượng được khảo sát đều có đánh giá thống nhất cao, các biện pháp đề xuất là cần thiết và rất cần thiết. 3.4.2.2. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp Kết quả khảo sát về vấn đề này cho thấy, các đối tượng được khảo sát đều có đánh giá thống nhất cao, các biện pháp đề xuất là khả thi và rất khả thi.
  22. 22 Kết luận chương 3 1. Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đã đề xuất 06 biện pháp quản lý dạy học theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, Sơn La, đó là: Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV và các đối tượng liên quan về tầm quan trọng của DH theo định hướng phát triển NLHS; Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho GV THCS theo yêu cầu DH theo định hướng phát triển NLHS; Chỉ đạo đổi mới PPDH theo định hướng phát triển NLHS; Tăng cường kiểm tra, giám sát và điều chỉnh việc thực hiện DH theo định hướng phát triển NLHS; Đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, học liệu, trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu DH theo định hướng phát triển NLHS và Phát triển môi trường DH theo định hướng phát triển NLHS. Các biện pháp này có mối quan hệ mật thiết với nhau, hỗ trợ cho nhau nhằm đạt được mục tiêu quản lý. 2. ết quả khảo nghiệm cho phép khẳng định các biện pháp đề xuất là cần thiết, khả thi, có thể triển khai trong thực tiễn QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.
  23. 23 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận 1. DH theo định hướng phát triển NLHS là một quan điểm DH là một xu hướng quốc tế hiện nay. Tuy nhiên, việc áp dụng mô hình này vào bối cảnh giáo dục Việt Nam nói chung, Sơn La nói riêng cần có sự nghiên cứu, đánh giá và xem xét cẩn trọng vì sự khác biệt về nền tảng văn hóa, kinh tế, xã hội, giáo dục có thể là những rào cản lớn trong quá trình thực thi. 2. DH theo định hướng phát triển NLHS là một hướng tiếp cận dựa vào kết quả đầu ra của người học, kết hợp chặt chẽ giữa các phương thức giảng dạy và hình thức đánh giá được thiết kế nhằm đánh giá việc học của HS thông qua việc thể hiện kiến thức, thái độ, giá trị, kỹ năng và hành vi của chúng đối với yêu cầu đề ra ở mỗi trình độ. 3. QLDH theo định hướng phát triển NLHS là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý QTDH nhằm làm cho hoạt động dạy học đạt được mục tiêu phát triển NLHS trong những điều kiện thay đổi của môi trường 4. QLDH theo định hướng phát triển NLHS cần tập trung ưu tiên các nội dung quản lý cơ bản sau: Quản lý thực hiện mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển năng lực; quản lý nội dung, chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực; quản lý phương pháp, hình thức tổ chức DH theo định hướng phát triển NLHS; quản lý hoạt động học tập của HS theo định hướng phát triển NLHS; quản lý phương tiện, trang thiết bị DH và quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát triển NLHS. 5. Kết quả khảo sát thực trạng DH theo định hướng phát triển NLHS cho thấy, hầu hết CBQL, GV đã có nhận thức đúng về sự cần thiết phải đổi mới DH theo định hướng phát triển NLHS, chỉ còn một bộ phận nhỏ CBQL, GV chưa nhận thức đúng và đầy đủ. Trong QTDH, GV đã bước đầu triển khai DH theo định hướng phát triển NLHS. 6. Kết quả khảo sát thực trạng QLDH theo định hướng phát triển NLHS cho thấy, hầu hết CBQL, GV đã nhận thức được tầm quan trọng của QLDH theo định hướng phát triển NLHS, chỉ còn một bộ phận nhỏ CBQL, GV chưa nhận thức đúng và đầy đủ. Mặc dù các nhà trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La đã có những tác động quản lý đổi mới DH theo định hướng phát triển NLHS, song các tác động đó chưa mang tính hệ thống, đồng bộ và chưa thực mang lại hiệu quả tích cực.
  24. 24 7. Quá trình QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La chịu nhiều ảnh hưởng của nhiều yếu tố, trong đó yếu tố, điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường, chính sách, chủ trương về đổi mới DH, nhận thức của CBQL, GV, năng lực của GV là yếu tố ảnh hưởng mạnh và rõ rệt nhất. 8. Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đã đề xuất 06 biện pháp QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, Sơn La. 9. Kết quả khảo nghiệm cho phép khẳng định các biện pháp đề xuất là cần thiết, khả thi, có thể triển khai trong thực tiễn QLDH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Mộc Châu, Sơn La. Kiến nghị 1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo - Nghiên cứu xây dựng các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện DH theo định hướng phát triển NLHS trong các trường THCS tỉnh Sơn La. - Bổ sung, hoàn thiện cơ chế phát triển các trường THCS tỉnh Sơn La nói chung, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La nói riêng, có cơ chế, chính sách đặc thù đối với CBQL, GV và HS ở các trường THCS ở khu vực này. 2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sơn La - Tăng cường chỉ đạo nâng cao nhận thức của CBQL, GV trong ngành về vai trò, trách nhiệm, nghĩa vụ đối với dạy học theo định hướng phát triển NLHS. - Hướng dẫn chỉ đạo thực hiện thực hiện DH theo định hướng phát triển NLHS cho các trường THCS - Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng cho CBQL, GV về DH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS. - Kiểm tra, giám sát và điều chỉnh thường xuyên và liên tục việc thực hiện DH theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS. 3. Đối với các trường THCS huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La - Đổi mới QLDH theo định hướng phát triển NLHS: đổi mới MTDH, NDDH, PHDH, HTTCHD và Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển NLHS. - Biên soạn mới quy chế/quy định/tài liệu hướng dẫn DH theo định hướng phát triển NLHS. - Xây dựng, phát triển chương trình giáo dục theo định hướng phát triển NLHS. - Thường xuyên tổ chức các hội thảo, tập huấn về DH theo định hướng phát triển NLHS cho CBQL và GV.