Tóm tắt Luận văn Nghiên cứu và xây dựng phần mềm theo dõi và thông báo về sự cố trên mạng ATM qua điện thoại di độ

Nội dung text: Tóm tắt Luận văn Nghiên cứu và xây dựng phần mềm theo dõi và thông báo về sự cố trên mạng ATM qua điện thoại di độ

1. - 1 - BỘ GIÁO D ỤC VÀ ĐÀO T ẠO ĐẠI H ỌC ĐÀ N ẴNG PHẠM QUỐC CƯỜNG NGHIÊN C ỨU VÀ XÂY D ỰNG PH ẦN M ỀM THEO DÕI VÀ THƠNG BÁO V Ề S Ự C Ố TRÊN M ẠNG ATM QUA ĐIỆN THO ẠI DI ĐỘNG CHUYÊN NGÀNH: KHOA H ỌC MÁY TÍNH MÃ S Ố: 60.48.01 TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT ĐÀ N ẴNG - 2011
2. - 2 - Cơng trình được hồn thành t ại ĐẠI H ỌC ĐÀ N ẴNG Ng ười h ướng d ẫn khoa h ọc: PGS.TS. Võ Trung Hùng Ph ản bi ện 1: PGS.TS. Lê V ăn S ơn Ph ản bi ện 2: TS. Nguy ễn M ậu Hân Lu ận v ăn được b ảo v ệ t ại H ội đồng ch ấm Lu ận v ăn t ốt nghi ệp Th ạc s ĩ K ỹ thu ật h ọp t ại Đại h ọc Đà N ẵng vào ngày 19 tháng 6 năm 2011. * Cĩ th ể tìm hi ểu Lu ận v ăn t ại: - Trung tâm Thơng tin - H ọc li ệu, Đại h ọc Đà N ẵng - Trung tâm H ọc li ệu, Đại h ọc Đà N ẵng
3. - 1 - MỞ ĐẦU 1. Lý do ch ọn đề tài Ngày nay, d ịch v ụ rút ti ền t ự động qua các máy ATM đã tr ở nên ph ổ bi ến và mang l ại s ự ti ện l ợi cho ng ười s ử d ụng. Trong h ệ th ống Ngân hàng, vi ệc c ạnh tranh trong l ĩnh v ực d ịch v ụ ATM đang di ễn ra quy ết li ệt. Vì v ậy, vi ệc nâng cao ch ất l ượng để đảm b ảo d ịch v ụ ATM ho ạt động liên t ục 24/7 là r ất c ần thi ết. Tuy nhiên, trong th ực t ế tri ển khai đã x ảy ra nhi ều s ự c ố trên h ệ th ống các máy tr ạm ATM (do đường truy ền, m ất điện, máy h ỏng ) mà khơng cĩ cán b ộ k ỹ thu ật th ường xuyên tr ực để x ử lý ngay. Điều này làm ảnh h ưởng đến ch ất l ượng d ịch v ụ khi ph ục v ụ khách hàng, t ừ đĩ gi ảm uy tín và l ợi ích c ủa Ngân hàng. Để kh ắc ph ục các s ự c ố trên, được s ự đồng ý c ủa cán b ộ h ướng d ẫn, tơi ch ọn nghiên c ứu và th ực hi ện đề tài “ Nghiên c ứu và xây d ựng ph ần m ềm theo dõi và thơng báo về s ự c ố trên m ạng ATM qua điện tho ại di động ”. 2. M ục đích c ủa đề tài Xây d ựng được ph ần m ềm giúp ki ểm tra, phát hi ện s ự c ố c ủa các máy rút ti ền t ự động ATM và t ự động g ởi thơng báo qua tin nh ắn điện tho ại di động cho cán bộ Ngân hàng để x ử lý m ột cách nhanh nh ất cĩ th ể. 3. Đối t ượng và ph ạm vi nghiên c ứu Nghiên c ứu h ệ th ống phát hi ện s ự c ố các máy tr ạm rút ti ền ATM đang được s ử d ụng m ột cách ph ổ bi ến hi ện nay và thơng báo t ự động các s ự c ố này đến các cán b ộ k ỹ thu ật để x ử lý. V ới h ệ th ống thơng báo này b ạn cĩ th ể bi ết được tr ạng thái ho ạt động c ủa t ất c ả các máy tr ạm trong h ệ th ống c ủa mình qu ản lý, t ừ đĩ cĩ th ể khai thác t ối đa các máy tr ạm nh ằm đáp ứng nhu c ầu c ủa khách hàng sao cho đảm b ảo được uy tín c ũng nh ư l ợi ích trong kinh doanh c ủa Ngân hàng.
4. - 2 - Sử d ụng h ạ t ầng c ơ s ở đường truy ền trong h ệ th ống m ạng LAN, WAN, máy rút ti ền t ự động ATM, các cơng ngh ệ SMS, GSM, để xây dựng ch ươ ng trình gi ải quy ết các v ấn đề trên. Khi tri ển khai ứng d ụng, chúng tơi s ử d ụng các ngơn ng ữ l ập trình: Visual Basic, ACCESS, SQL, cơng c ụ h ỗ tr ợ vi ệc thu th ập và phân tích các s ố li ệu liên quan và các k ỹ thu ật l ập trình và các trình tích hợp h ỗ tr ợ. Do th ời gian h ạn ch ế nên khi th ực hi ện đề tài chúng tơi ch ỉ ti ến hành nghiên c ứu và phát tri ển ứng d ụng t ại Ngân hàng Vietinbank thành ph ố Đà N ẵng. 4. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu Ph ươ ng pháp tài li ệu: Nghiên c ứu các tài li ệu và thơng tin liên quan đến đề tài. Ph ươ ng pháp chuyên gia: Th ảo lu ận, tham v ấn ý ki ến c ủa các chuyên gia ho ạt động trong l ĩnh v ực tài chính, m ạng máy tính để trên cơ s ở đĩ l ựa ch ọn ph ươ ng h ướng gi ải quy ết v ấn đề. Ph ươ ng pháp th ực nghi ệm: Xây d ựng ch ươ ng trình ứng d ụng th ử nghi ệm và đánh giá k ết qu ả. 5. Ý ngh ĩa khoa h ọc và th ực ti ễn c ủa đề tài Cung c ấp m ột gi ải pháp ứng d ụng cơng ngh ệ GSM vào h ệ th ống thơng báo t ự động s ự c ố đến cán b ộ k ỹ thu ật x ử lý c ủa ngân hàng. Đề tài gĩp ph ần nâng cao hi ệu qu ả trong kinh doanh c ủa Ngân hàng, đặc bi ệt là đảm b ảo ch ất l ượng cho d ịch v ụ ATM. 6. C ấu trúc c ủa lu ận v ăn Báo cáo lu ận v ăn được t ổ ch ức thành 3 ch ươ ng chính: Trong ch ươ ng 1, chúng tơi trình bày nh ững c ơ s ở lý thuy ết, th ực ti ễn liên quan đến đề tài g ồm m ạng l ưới ATM và m ột s ố cơng ngh ệ, cơng c ụ liên quan.
5. - 3 - Ch ươ ng 2 được s ử d ụng để mơ t ả v ề h ệ th ống, phân tích thi ết k ế hệ th ống và thi ết k ế ph ần m ềm. Trong ch ươ ng 3, chúng tơi trình bày qui trình phát tri ển ứng dụng, th ử nghi ệm và đánh giá k ết qu ả
6. - 4 - CH ƯƠ NG 1: NGHIÊN C ỨU T ỔNG QUAN Trong ch ươ ng này chúng tơi trình bày các k ết qu ả nghiên c ứu tổng quan liên quan đến đề tài. Tr ước h ết, chúng tơi gi ới thi ệu t ổng quan v ề m ạng l ưới ATM, ti ếp theo là m ột s ố l ỗi th ường g ặp và cu ối cùng là các cơng c ụ s ử d ụng. 1.1. T ỔNG QUAN V Ề M ẠNG L ƯỚI ATM 1.1.1. Gi ới thi ệu Máy rút ti ền t ự động hay máy giao d ịch t ự động (cịn được g ọi là ATM) là m ột thi ết b ị được các Ngân hàng s ử d ụng để giao d ịch t ự động với khách hàng. Nĩ cĩ th ể th ực hi ện vi ệc nh ận d ạng khách hàng thơng qua th ẻ ATM (th ẻ ghi n ợ, th ẻ tín d ụng) hay các thi ết b ị t ươ ng thích và giúp khách hàng ki ểm tra tài kho ản, rút ti ền m ặt, chuy ển kho ản, thanh tốn cho các d ịch v ụ, Th ẻ ATM là m ột lo ại th ẻ theo chu ẩn ISO 7810, bao g ồm th ẻ ghi nợ và th ẻ tín d ụng, dùng để th ực hi ện các giao d ịch t ự động nh ư ki ểm tra tài kho ản, rút ti ền ho ặc chuy ển kho ản, thanh tốn hĩa đơ n, T ừ máy rút ti ền t ự động ATM. Lo ại th ẻ này c ũng được ch ấp nh ận nh ư m ột ph ươ ng th ức thanh tốn khơng dùng ti ền m ặt t ại các điểm thanh tốn bằng máy POS. Th ẻ th ường thi ết k ế v ới kích th ước ch ữ nh ật tiêu chu ẩn để phù h ợp v ới khe đọc th ẻ, cĩ kích th ước thơng th ường là 8,5cm x 5,5cm. Trên b ề m ặt th ẻ d ập n ổi tên ch ủ th ẻ, s ố th ẻ, b ăng gi ấy để ch ủ th ẻ ký tên, và b ăng t ừ (th ẻ t ừ) ho ặc chip (th ẻ chip) l ưu tr ữ thơng tin v ề tài kho ản đã được khách hàng đă ng ký t ại Ngân hàng nào đĩ. Th ống kê đến tháng 5/2010, trên c ả n ước đã cĩ gần 11.000 má y ATM, 37.000 máy POS được lắp đặt, trên 24 tri ệu th ẻ v ới 48 t ổ ch ức phát hành th ẻ và h ơn 190 th ươ ng hi ệu th ẻ (B ảng 1.1, 1.2) trên c ả n ước.
7. - 5 - Hình 1.1: Bi ểu đồ S ố l ượng máy ATM trên c ả n ước Hình 1.2: Bi ểu đồ S ố l ượng máy POS trên c ả n ước Thu ận l ợi và h ạn ch ế đối v ới Ngân hàng phát hành
   Ưu điểm - T ạo điều ki ện để Ngân hàng huy động được ngu ồn v ốn v ới giá rẻ (lãi su ất ti ền g ởi tài kho ản th ẻ r ất th ấp), b ổ sung ngu ồn v ốn ho ạt động cho Ngân hàng để kinh doanh ph ục v ụ cho nhu c ầu v ốn c ủa n ền kinh t ế, đây là m ột ngu ồn huy động v ốn r ất l ớn. - Vi ệc s ử d ụng ngu ồn v ốn này cho ho ạt động tín d ụng c ủa Ngân hàng r ất ổn định, độ r ủi ro th ấp l ại cĩ quy mơ l ớn.
8. - 6 -
   Hạn ch ế - V ốn đầu t ư cho vi ệc trang b ị các máy ATM, c ũng nh ư các thi ết bị thanh tốn b ằng th ẻ là r ất l ớn. Hi ện nay máy ATM s ử d ụng ở Vi ệt Nam ph ải nh ập t ừ n ước ngồi, m ột chi ếc máy rút ti ền hi ện t ại cĩ giá bình quân 20.000 USD, máy quét th ẻ POS đặt t ại các siêu th ị, điểm thanh tốn giá vài nghìn USD. Đĩ là ch ưa tính đến chi phí qu ản lý h ệ th ống, x ử lý giao d ịch mà Ngân hàng này tr ả cho các nhà b ăng khác trong tr ường h ợp khách hàng rút ti ền t ại máy ATM thu ộc h ệ th ống liên minh th ẻ, đây là m ột khĩ kh ăn khơng nh ỏ đối v ới m ột s ố ngân hàng ch ưa cĩ ti ềm l ực tài chính m ạnh. Thu ận l ợi và h ạn ch ế đối v ới khách hàng s ử d ụng th ẻ
   Thu ận l ợi - Cho phép khách hàng giao d ịch t ự động qua máy t ại nhi ều địa điểm khác nhau. Th ẻ ATM th ực ch ất là m ột th ẻ để khách hàng cĩ th ể giao d ịch trên máy ATM v ới t ư cách là th ẻ ghi n ợ hay th ẻ tín d ụng, là lo ại th ẻ cho phép th ực hi ện nhi ều lo ại giao d ịch Ngân hàng m ột cách t ự động mà Ngân hàng tri ển khai máy cho phép. Vi ệc th ực hi ện các giao dịch Ngân hàng được l ập trình s ẵn để khách hàng là ch ủ th ẻ cĩ th ể d ễ dàng thao tác mà khơng c ần s ự tr ợ giúp c ủa nhân viên Ngân hàng và vẫn đạt được k ết qu ả mong đợi là giao d ịch v ới Ngân hàng thành cơng. Nĩ đem l ại s ự thu ận l ợi và an tâm cho khách hàng khi khơng ph ải mang theo ti ền m ặt hay m ất th ời gian ch ờ ng ười bán hàng tr ả l ại ti ền th ừa.
   Hạn ch ế - T ừ nh ững thu ận l ợi trên ta th ấy th ẻ ATM r ất là h ữu ích nh ưng khơng ph ải vì th ế mà nhi ều ng ười c ảm th ấy hài lịng b ởi nĩ cĩ m ột s ố hạn ch ế nh ất định. Hi ện nay các điểm giao d ịch ATM v ẫn cịn ch ưa nhi ều, nhi ều ng ười ph ải đi xa m ới rút được ti ền, trong nh ững d ịp l ễ t ết, đầu tháng, cu ối tháng thì di ễn ra tình tr ạng quá t ải, nhi ều điểm mua s ắm vẫn ch ưa ch ấp nh ận thanh tốn qua th ẻ. Điều b ất ti ện nho nh ỏ là ch ẳng
9. - 7 - ph ải ai c ũng ở g ần hay bi ết rõ các địa điểm đặt máy rút ti ền c ủa Ngân hàng c ấp th ẻ. M ột vài d ịch v ụ khi dùng th ẻ thì khách hàng ph ải tr ả thêm chi phí cho vi ệc thanh tốn qua th ẻ. 1.1.2. Kiến trúc t ổng th ể Hình 1.1: Ki ến trúc t ổng th ể máy rút ti ền ATM * Một ATM thơng th ường cĩ 2 thi ết b ị đầu vào (nh ập d ữ li ệu): - Thi ết b ị đọc th ẻ (khe b ạn đư a th ẻ vào - s ố 3) - Bàn phím * Một s ố máy hi ện đại cịn cĩ khe nh ận ti ền g ửi và 4 thi ết b ị đầu ra (xu ất d ữ li ệu): - Loa - Màn hình hi ển th ị - Thiết b ị in biên lai giao d ịch - Thi ết b ị x ử lý ti ền. 1.1.3. Quá trình phát tri ển c ủa máy ATM  Lịch s ử c ủa máy ATM Máy ATM đầu tiên được đư a vào s ử d ụng trong tháng 12 n ăm 1972 t ại V ươ ng qu ốc Anh c ủa IBM 2984 được thi ết k ế theo yêu c ầu của Ngân hàng Lloyds. IBM 2984 là máy đầu tiên th ực s ự rút ti ền t ự động, t ươ ng t ự nh ư ch ức n ăng cho các máy tính ngày nay; rút ti ền t ự
10. - 8 - động v ẫn cịn là m ột th ươ ng hi ệu được đă ng ký c ủa Lloyds ở Anh. T ất cả đều tr ực tuy ến và đã đư a ra m ột s ố bi ến mà ngay l ập t ức được kh ấu tr ừ t ừ tài kho ản. M ột s ố ít 2984s được cung c ấp cho m ột Ngân hàng Mỹ. Các mơ hình n ổi ti ếng l ịch s ử c ủa máy ATM bao g ồm IBM 3624 và hàng lo ạt 473x, Diebold 10xx và TABS series 9000, và NCR dịng 50xx.  Ph ần c ứng Một máy ATM th ường được t ạo thành t ừ các thi ết b ị sau đây: CPU, thẻ t ừ và th ẻ chip, PIN, b ảo m ật b ộ vi x ử lý, màn hình, chức năng chính các nút ho ặc m ột màn hình c ảm ứng, máy in, kho ti ền, n ơi đặt máy.  Ph ần m ềm Hi ện nay đại đa s ố các máy ATM trên tồn th ế gi ới s ử d ụng m ột hệ điều hành Microsoft, ch ủ y ếu là Windows XP Professional ho ặc Windows XP Embedded. M ột s ố ít các tri ển khai v ẫn cịn cĩ th ể ch ạy các phiên b ản c ũ h ơn nh ư Windows NT, Windows CE ho ặc Windows 2000. Đáng chú ý, Vista đã khơng được s ử d ụng r ộng rãi t ại các máy ATM. Linux c ũng được s ử d ụng trong th ị tr ường ATM. M ột ví d ụ c ủa vi ệc này là Banrisul, các Ngân hàng l ớn nh ất ở phía nam c ủa Brazil, đã thay th ế các h ệ điều hành MS-DOS b ằng Linux c ủa các máy ATM. 1.2. CÁC L ỖI TRÊN MÁY ATM 1.2.1. Khái ni ệm Lỗi trên máy ATM là s ự c ố làm cho máy x ảy ra các hi ện t ượng khơng mong mu ốn c ủa Ngân hàng, nĩ làm cho máy ho ạt động sai c ơ ch ế ho ặc máy khơng ho ạt động được. T ất c ả l ỗi trên máy ATM khơng ph ải đều gây thi ệt h ại cho khách hàng; đã cĩ tr ường h ợp c ủa máy cho ra ti ền mà khơng c ần ghi n ợ tài kho ản, ho ặc đư a ra các hĩa đơ n giá tr ị cao hơn do t ờ ti ền gi ấy được n ạp trong b ăng ti ền khơng chính xác. L ỗi cĩ
11. - 9 - th ể x ảy ra (nh ư: c ơ ch ế v ận chuy ển th ẻ, bàn phím, l ỗi ổ đĩa); ph ần m ềm (ch ẳng h ạn nh ư h ệ điều hành, điều khi ển thi ết b ị, ứng d ụng); thơng tin liên l ạc 1.2.2. Phân lo ại l ỗi Cĩ r ất nhi ều nguyên nhân d ẫn đến vi ệc khách hàng khơng truy nh ập được vào m ạng l ưới ATM. Để xác định nguyên nhân, m ức độ ảnh hưởng c ủa s ự c ố, phân c ấp và tìm ra h ướng kh ắc ph ục s ự c ố m ột cách nhanh nh ất, trong ph ần trình bày này tơi xin phân chia các s ự c ố theo hướng sau:  Sự c ố phía nhà cung c ấp d ịch v ụ đường truy ền ISP  Các s ự c ố máy tr ạm ATM 1.2.3. Các ph ươ ng pháp phát hi ện l ỗi Hình 1.8: Giám sát h ệ th ống qua máy ch ủ - Ki ểm tra qua các thi ết b ị Camera quan sát - Th ường xuyên ki ểm tra và b ảo trì h ệ th ống máy - Giám sát qua h ệ th ống máy ch ủ - Thơng báo t ừ khách hàng 1.3. CÁC CƠNG NGH Ệ, CƠNG C Ụ LIÊN QUAN 1.3.1. Các cơng ngh ệ liên quan 1.3.1.1. Cơng ngh ệ SMS SMS là m ột giao th ức vi ễn thơng cho phép g ửi các thơng điệp dạng v ăn b ản ng ắn (khơng quá 160 ký t ự trên m ột tin nh ắn). Giao th ức này cĩ trên h ầu h ết các điện tho ại di động. 1.3.1.2. Cơng ngh ệ m ạng GSM GSM là m ột trong nh ững cơng ngh ệ v ề m ạng điện tho ại di động
12. - 10 - ph ổ bi ến nh ất trên th ế gi ới. Cho đến nay cơng ngh ệ này cĩ g ần 2 t ỷ thuê bao s ử d ụng trên ph ạm vi 212 qu ốc gia và vùng lãnh th ổ. Do nĩ h ầu nh ư cĩ m ặt kh ắp m ọi n ơi trên th ế gi ới nên khi các nhà cung c ấp d ịch v ụ th ực hi ện vi ệc ký k ết chuy ển vùng v ới nhau nh ờ đĩ mà thuê bao GSM cĩ th ể d ễ dàng s ử d ụng máy điện tho ại GSM c ủa mình b ất c ứ nơi đâu. 1.3.2. Các cơng c ụ liên quan 1.3.2.1. Visual Basic Visual Basic 6.0 (VB6) là m ột phiên b ản c ủa b ộ cơng c ụ l ập trình Visual Basic, cho phép ng ười dùng ti ếp c ận nhanh cách th ức l ập trình trên mơi tr ường Windows. 1.3.2.2 Microsoft Access Microsoft Access là m ột H ệ Qu ản tr ị CSDL (c ơ s ở d ữ li ệu) tươ ng tác ng ười s ử d ụng ch ạy trong mơi tr ường Windows. Microsoft Access cho chúng ta m ột cơng c ụ hi ệu l ực và đầy s ức m ạnh trong cơng tác t ổ ch ức, tìm ki ếm và bi ểu di ễn thơng tin. 1.3.2.3. Ngơn ng ữ truy v ấn c ơ s ở d ữ li ệu SQL SQL là cơng c ụ s ử d ụng để t ổ ch ức, qu ản lý và truy xu ất d ữ li ệu được l ưu tr ữ trong các c ơ s ở d ữ li ệu. 1.4 K ẾT LU ẬN Ngày nay, cơng ngh ệ đang được t ập trung nghiên c ứu, phát tri ển, để tri ển khai ứng d ụng r ộng rãi để r ạo ra nh ững ch ươ ng trình cĩ tính ứng d ụng, d ễ thay đổi theo nhu c ầu, đáp ứng được các tiêu chí ph ục v ụ vào cơng tác qu ản lý đáp ứng được các tiêu chí và theo yêu c ầu c ủa n ền cơng ngh ệ thơng tin hi ện đại. Vi ệc nghiên c ứu và ứng d ụng các cơng ngh ệ vào h ệ th ống máy ATM khơng ng ừng được khai thác và c ần cĩ nh ững gi ải pháp v ề qu ản lý để cĩ th ể ứng d ụng m ột cách cĩ hi ệu qu ả, đĩ luơn là v ấn đề c ần ph ải được t ập trung nghiên c ứu và áp d ụng.
13. - 11 - CH ƯƠ NG 2: PHÂN TÍCH THI ẾT K Ế H Ệ TH ỐNG Đây là một trong nh ững ch ươ ng quan tr ọng c ủa đề tài. Trong chươ ng nà y chúng tơi c ần trình bày nh ững n ội dung chính nh ư: mơ tả hệ th ống bao g ồm, xá c định yêu c ầu đối v ới h ệ th ống, ki ến trú c t ổng th ể và mơ hì nh hoạ t động củ a h ệ th ống; từ hi ện trạ ng h ệ th ống ki ểm tra và thơng báo SMS chúng tơi thi ết k ế kho d ữ li ệu và cu ối cù ng là thi ết k ế cá c ch ức n ăng. 2.1. MƠ T Ả H Ệ TH ỐNG 2.1.1. Gi ới thi ệu v ề Ngân hàng VietinBank Ngân hàng VietinBank được thành l ập t ừ n ăm 1988 sau khi tách ra t ừ Ngân hàng Nhà n ước Vi ệt Nam, là Ngân hàng th ươ ng mại l ớn, gi ữ vai trị quan tr ọng và là tr ụ c ột c ủa ngành Ngân hàng Vi ệt Nam. VietinBank cĩ h ệ th ống m ạng l ưới tr ải r ộng tồn qu ốc v ới 3 S ở Giao d ịch, 141 chi nhánh và trên 700 điểm/phịng giao d ịch. Về t ổ ch ức, VietinBank cĩ 4 Cơng ty h ạch tốn độc l ập là Cơng ty Cho thuê Tài chính, Cơng ty TNHH Ch ứng khốn, Cơng ty Qu ản lý Nợ và Khai thác Tài s ản, Cơng ty TNHH B ảo hi ểm và 3 đơ n v ị s ự nghi ệp là Trung tâm Cơng ngh ệ Thơng tin và Trung tâm Th ẻ, Tr ường Đào t ạo và phát tri ển ngu ồn nhân l ực. Hi ện nay, VietinBank khơng ng ừng nghiên c ứu, c ải ti ến các d ịch vụ hi ện cĩ và phát tri ển các d ịch v ụ m ới, nh ằm đáp ứng t ốt nh ất nhu cầu c ủa khách hàng. 2.1.2. Mơ hình ứng d ụng trong th ực t ế Hi ện nay trong h ệ th ống Ngân hàng VietinBank đã đầu t ư m ột lượng v ốn r ất l ớn để thi ết l ập m ột h ệ th ống c ơ s ở h ạ t ầng đặc bi ệt là máy ATM. Nĩ bi ểu th ị s ức m ạnh và ti ềm l ực tài chính c ủa Ngân hàng, qua đĩ t ạo nên uy tín, s ự an tâm cho khách hàng giao d ịch v ới Ngân hàng.
14. - 12 - 2.1.3. Các yêu c ầu đối v ới h ệ th ống Đề tài này là m ột thành ph ần đĩng vai trị quan tr ọng để ki ểm sốt quá trình ho ạt động c ủa m ạng l ưới ATM, bao g ồm ki ểm tra các thi ết b ị c ủa máy ATM, Camera t ại máy ATM và d ịch v ụ truy ền thơng. 2.1.3.1. Yêu c ầu ch ức n ăng Ch ức n ăng c ủa ch ươ ng trình nh ằm phát hi ện một s ố s ự c ố ở b ất kỳ tại một máy ATM nào đĩ và thơng báo k ịp th ời m ột cách t ự động đến cán b ộ k ỹ thu ật để x ử lý đồng th ời ghi l ại nh ật ký thơng tin v ề máy ATM b ị s ự c ố để đánh giá ch ất l ượng đường truy ền. 2.1.3.2. Yêu c ầu phi ch ức n ăng Ngồi các ch ức n ăng chính c ủa ch ươ ng trình chúng tơi cĩ th ể phát tri ển thêm m ột s ố d ịch v ụ MobileBanking h ỗ tr ợ cho h ệ s ẽ được xây d ựng và ứng d ụng trong t ươ ng lai. 2.2. PHÂN TÍCH CH ỨC N ĂNG 2.2.1. Các ch ức n ăng chính c ủa ph ần m ềm - Ch ức n ăng nh ập d ữ li ệu - Ch ức n ăng c ập nh ật s ửa ch ữa - Ch ức n ăng th ống kê, t ổng h ợp - Ch ức n ăng hi ển th ị k ết qu ả ki ểm tra - Ch ức n ăng g ửi tin nh ắn SMS đến điện tho ại di động 2.2.2. Các khuơn d ạng (form) cho các ch ức n ăng - Thi ết k ế các h ộp h ội tho ại (Dialog Box) - Thi ết k ế các thanh cơng c ụ (Tools Bar) - Thi ết k ế các c ửa s ổ khuơn d ạng (form) cho d ữ li ệu 2.2.3. Các mơ-đun ph ần m ềm - Mơ-đun phát hi ện l ỗi - Mơ-đun thơng báo l ỗi - Mơ-đun ghi nh ật ký l ỗi
15. - 13 - 2.2.4. Vi ết mã l ệnh cho ch ươ ng trình Đây là m ột cơng vi ệc ph ức t ạp nh ất trong trong vi ệc xây d ựng bất k ỳ m ột ch ươ ng trình ph ần m ềm nào. C ụ th ể c ần vi ết mã l ệnh cho các Mơ-đun sau: - Vi ết mã l ệnh cho Mơ-đun ki ểm tra và phát hi ện s ự c ố ATM. - Vi ết mã l ệnh cho Mơ-đun thơng báo l ỗi. - Vi ết mã l ệnh cho Mơ-đun g ửi tin nh ắn đến điện tho ại di động. - Vi ết mã l ệnh cho Mơ-đun ghi nh ật ký các s ự c ố và nh ật ký g ửi tin nh ắn SMS. - L ắp ghép các Mơ-đun thành m ột h ệ hồn ch ỉnh. 2.3. THI ẾT K Ế H Ệ TH ỐNG 2.3.1. Ki ến trúc h ệ th ống Ki ến trúc củ a h ệ th ống bao g ồm nh ững thành ph ần sau: Ki ểm tra Xử lý ki ểm tra Ki ểm tra Xác định d ữ theo chu k ỳ li ệu tr ước khi ki ểm tra Tr ả l ời Lưu tr ữ kết qu ả kết qu ả Xác định ki ểm tra Ki ểm tra ki ểm tra theo yêu c ầu dữ li ệu sau khi ki ểm tra Hình 2.1: Ki ến trúc h ệ th ống - Ki ểm tra: ki ểm tra theo m ột chu k ỳ m ặc định từ h ệ th ống máy ch ủ ho ặc cĩ ki ểm tra theo yêu c ầu t ừ cán b ộ k ỹ thu ật (ho ặc khách hàng) đến h ệ th ống máy ch ủ. - X ử lý ki ểm tra: xác định d ữ li ệu tr ước khi ki ểm tra, sau đĩ th ực hi ện ki ểm tra các tr ạm và đối chi ếu l ại k ết qu ả ban đầu để xác định k ết qu ả cu ối cùng. - L ưu tr ữ k ết qu ả ki ểm tra: sau quá trình th ực hi ện ki ểm tra thì kết qu ả được l ưu tr ữ vào kho nh ật ký để d ễ dàng t ổng h ợp và đánh giá.
16. - 14 - - Tr ả l ời k ết qu ả ki ểm tra: là quá trình th ực hi ện g ửi thơng báo SMS đến cán b ộ x ử lý (ho ặc khách hàng cĩ yêu c ầu ki ểm tra). 2.3.2. Mơ hình c ủa h ệ th ống ` Modem/Router ATM S MS Modem/Router Server GSM ` Modem/Router ATM S M S Modem/Router` ` Modem/Router ATM ATM Mobile User IT Bank Mobile Mobile User Modem/Router` Network VNPT ATM Hình 2.2: Mơ hình ho ạt động h ệ th ống Mơ hình này được cài đặt th ử nghi ệm trên h ệ th ống m ạng LAN, sau khi hồn t ất s ẽ được cà i đặt tạ i máy ch ủ c ủa Ngân hàng VietinBank, Thành ph ố Đà N ẵng. 2.3.3. Các thành ph ần ph ần c ứng Hình 2.3: S ơ đồ tri ển khai h ệ th ống
17. - 15 - - Các máy rút ti ền ATM độc l ập: là các máy ATM được đặt t ại các n ơi cơng c ộng, khơng được s ự qu ản lý c ủa các phịng giao d ịch chi nhánh c ủa Ngân hàng. - Camera quan sát: là thi ết b ị ghi l ại nh ật ký, th ời gian, quá trình di ễn ra t ại máy ATM nh ằm đề phịng nh ững s ự c ố khơng mong mu ốn. - Máy ch ủ: là m ột h ệ th ống qu ản lý, ki ểm tra, x ử lý các thơng tin khi nh ận được t ừ bên ngồi ho ặc t ừ các máy tr ạm ATM và các Phịng giao d ịch. - D ịch v ụ m ạng ADSL/Lease line: Là h ệ th ống đường truy ền và các thi ết b ị m ạng được cung c ấp b ởi nhà cung c ấp d ịch v ụ nh ư: VNPT, VietTel, - Modem GSM: là thi ết b ị dùng để g ửi và nh ận tin nh ắn SMS thơng qua h ệ th ống thuê bao c ủa d ịch v ụ điện tho ại di động. 2.3.4. Xây d ựng mơ hình tác nhân và ca s ử d ụng Hệ th ống ki ểm tra v ới nhu c ầu ki ểm tra các máy ATM đã đượ c đề cập ở trên, hệ th ống c ần cĩ nh ững ch ức n ăng c ơ bả n sau: Hình 2.4: Mơ hình ca s ử d ụng c ủa h ệ th ống
18. - 16 - Tác nhân: - Ng ười qu ản tr ị: Qu ản tr ị c ấu hình h ệ th ống, c ập nh ật d ữ li ệu, - Cán b ộ x ử lý: Yêu c ầu và nh ận thơng tin c ần x ử lý. - Khách hàng: S ử d ụng, ph ản ánh, gĩp ý cho h ệ th ống. Ca s ử d ụng: - Quả n trị hệ th ống: Ch ức n ăng nà y dà nh cho ng ườ i quả n trị (Admin) đượ c phé p điều hành h ệ th ống ch ươ ng trình, th ực hi ện ki ểm tra các máy tr ạm ATM theo các yêu c ầu. - C ập nh ật d ữ li ệu: Ch ức n ăng nà y dà nh cho ng ườ i quả n trị cĩ th ể thêm, sửa, xố thơng tin máy tr ạm ATM, ho ặc thêm thơng tin cán bộ x ử lý m ới và th ực hi ện m ột s ố ch ức n ăng t ổng h ợp đánh giá các s ự cố. - Thơng báo s ự c ố: Ch ức n ăng này dành cho ng ười qu ản tr ị cĩ th ể thơng báo tr ực ti ếp đến cán b ộ k ỹ thu ật ho ặc nhà cung c ấp d ịch v ụ ISP khi cĩ yêu c ầu x ử lý s ự c ố. - Giao d ịch ATM: Ch ức n ăng này dành cho khách hàng th ực hi ện các giao d ịch trên máy ATM. - Gĩp ý: Khách hàng cĩ th ể điện tho ại tr ực ti ếp để ph ản ánh ho ặc gĩp ý đến Ngân hàng để yêu c ầu ph ục v ụ. - Yêu c ầu ki ểm tra s ự c ố: Ch ức n ăng này được th ực hi ện b ởi cán bộ x ử lý ho ặc khách hàng, yêu c ầu đến máy ch ủ ki ểm tra m ột máy ATM b ất k ỳ theo cú pháp nh ất định t ừ đĩ cĩ th ể xác định được s ự c ố xảy ra. - X ử lý s ự c ố: Ch ức n ăng này được th ực hi ện b ởi cán b ộ x ử lý, yêu c ầu đến địa điểm máy ATM b ị s ự c ố để x ử lý theo thơng báo c ủa tin nh ắn SMS t ừ máy ch ủ.
19. - 17 - 2.3.5. Xây d ựng bi ểu đồ tu ần t ự Hình 2.5: Bi ểu đồ tu ần t ự 2.3.6. Xây d ựng bi ểu đồ l ớp Hình 2.6: Bi ểu đồ lớp
20. - 18 - 2.3.7. Thi ết k ế các b ảng d ữ li ệu 2.3.6.1. Cấu trú c chi ti ết cá c bả ng - Node: Lưu tr ữ danh m ục các nhĩm máy tr ạm ATM, Camera, - List: L ưu tr ữ danh m ục các máy tr ạm ATM, Camera, - Alarm: L ưu tr ữ danh m ục s ố điện tho ại thơng báo SMS - Diary: L ưu tr ữ danh m ục nh ật ký các s ự c ố 2.3.6.2. Quan h ệ gi ữa các b ảng Hình 2.7: Mơ hình m ối quan h ệ gi ữa các b ảng 2.4. K ẾT LU ẬN Mơ hình ki ến trúc cho h ệ th ống ki ểm tra và thơng báo tự động s ự cố các máy ATM được d ựa trên cơng ngh ệ SMS, GSM và được phân tích, phát tri ển tích h ợp v ới các yêu c ầu c ủa h ệ th ống. Kết qu ả nghiên c ứu phân tích h ệ th ống thơng tin d ựa trên c ơ s ở d ữ li ệu thu th ập được thơng qua Ngân hàng VietinBank, thành ph ố Đà Nẵng. Đề tài là m ột ph ần quan tr ọng cho vi ệc tin h ọc hố trong l ĩnh v ực Ngân hàng, ph ục v ụ cơng tác giám sát và qu ản lý các s ự c ố máy ATM trong quá trình ho ạt động liên t ục c ủa Ngân hàng.
21. - 19 - CH ƯƠ NG 3: PHÁT TRI ỂN ỨNG D ỤNG Trong ch ươ ng này s ẽ trình bày vi ệc ch ọn l ựa ngơn ng ữ phá t tri ển ứng dụ ng, đề xu ất nh ững gi ải phá p để phá t tri ển ứng dụ ng và cà i đặt ứng dụ ng. 3.1. GI ỚI THI ỆU Sau khi thi ết k ế CSDL và ch ức n ăng củ a h ệ th ống, ti ến hà nh xây dựng h ệ th ống, bướ c đầu tiên củ a vi ệc xây d ựng h ệ th ống là lựa chọ n cơng cụ phá t tri ển h ệ th ống, bao g ồm l ựa chọ n cơng ngh ệ lưu CSDL và ngơn ng ữ để cà i đặt ứng dụ ng. H ệ th ống được tri ển khai trên mơ hình Client/Server. 3.1.1. Lưu tr ữ CSDL Với kh ối l ượng d ữ li ệu t ươ ng đối l ại được l ưu tr ữ ở nhi ều định dạng khác nhau nh ư t ệp tin v ăn b ản, tệp tin hình ảnh, tệp tin âm thanh, tệp tin phim cùng v ới nh ững ưu điểm nh ư giao di ện thân thi ện, tốc độ xử lý nhanh, thì vi ệc ch ọn h ệ quả n trị CSDL Microsoft Access và ngơn ng ữ truy v ấn SQL để phá t tri ển ứng dụ ng là t ối ưu. 3.1.2. Ngơn ng ữ phá t tri ển ứng dụ ng Visual Studio là một sả n ph ẩm củ a Microsoft v ới nhi ều ngơn ng ữ lập trình giú p chú ng ta cĩ th ể dễ dà ng tạ o ra nh ững giao di ện d ễ dà ng, nhanh chĩ ng v ới nh ững cơng cụ hỗ tr ợ đi kè m. Trong đề tà i nà y tơi ch ọn ngơn ng ữ Visual Basic để phá t tri ển ứng dụ ng. 3.2. QUI TRÌNH PHÁT TRI ỂN a) Xây d ựng h ệ th ống bi ểu m ẫu b) Thu th ập, t ổng h ợp s ố li ệu c) Đánh giá, phân tích các d ạng d ữ li ệu thu th ập d) Xây d ựng c ơ s ở d ữ li ệu. f) Xây d ựng ph ần m ềm g. Ch ạy th ử ch ươ ng trình, s ửa ch ữa, hồn ch ỉnh
22. - 20 - 3.3. DEMO ỨNG D ỤNG Ch ươ ng trình được cài đặt và th ực hi ện máy ch ủ cĩ k ết n ối modem GSM trong mơi tr ường Windows c ủa Microsoft và th ử nghi ệm trên h ệ th ống m ạng LAN. Chươ ng trình được th ực th ử nghi ệm và cĩ k ết qu ả nh ư sau: Hình 3.1: Giao di ện chính c ủa ch ươ ng trình Cơ s ở d ữ li ệu được l ưu tr ữ bao g ồm thơng tin: các máy ch ủ h ệ th ống, các máy tr ạm ATM thu ộc phịng giao d ịch qu ản lý, các máy tr ạm ATM độc l ập các Camera quan sát c ủa các máy ATM, các Router của nhà cung c ấp d ịch v ụ ISP
23. - 21 -  Danh sách các máy ATM, Camera, b ị s ự c ố được ghi vào nh ật ký Hình 3.11: Nh ật ký các máy ATM b ị s ự c ố Danh sách hình 3.11 hi ển th ị các máy ATM, Camera, . b ị s ự c ố và được ho ạt động tr ở l ại bao g ồm bao g ồm các thơng tin sau: - ID: th ứ t ự c ủa máy ATM, Camera - WorkStation: Ký hi ệu c ủa máy ATM - IP: Hi ển th ị địa ch ỉ IP c ủa máy - Datetest: Hi ển th ị ngày - TimeTest: Hi ển th ị th ời gian - Status: Hi ển th ị tr ạng thái l ỗi/ho ạt động tr ở l ại (Fail/Success) Nh ững thơng này cho phép chúng ta cĩ th ể th ống kê, t ổng h ợp th ời gian khơng ho ạt động c ủa thi ết b ị, t ừ đĩ cĩ th ể đánh giá tính ổn định c ủa các thi ết b ị máy ATM và đường truy ền c ủa nhà cung c ấp d ịch vụ ISP.
24. - 22 -  Danh sách các tin nh ắn SMS đã g ửi được ghi vào nh ật ký Hình 3.12: Nh ật ký các tin nh ắn SMS đã g ửi Danh sách các tin nh ắn SMS hình 3.12 được l ưu l ại v ới định dạng t ập tin v ăn b ản (.TXT), hi ển th ị thơng tin th ời gian và tr ạng thái gửi tin nh ắn SMS (thành cơng hay khơng thành cơng), từ đĩ cĩ th ể bi ết được thi ết b ị ho ặc quá trình g ửi tin nh ắn SMS đến điện tho ại di động b ị sự c ố.
25. - 23 - 3.4. ĐÁNH GIÁ K ẾT QU Ả Tính n ăng th ử nghi ệm và k ết qu ả th ử nghi ệm nh ư sau: STT Tính n ăng th ử nghi ệm Đánh giá Hi ển th ị đầy đủ thơng tin sau 1 Cập nh ật thơng tin máy khi c ập nh ật bao g ồm: tên, địa tr ạm ATM ch ỉ máy, yêu c ầu g ửi tin nh ắn (cĩ/khơng), Hi ển th ị đầy đủ thơng tin sau 2 Cập nh ật thơng tin điện khi c ập nh ật bao g ồm: tên, s ố tho ại nh ận tin nh ắn SMS điện tho ại ng ười nh ận tin nh ắn, số l ần ki ểm tra để g ửi tin nh ắn. 3 Th ực hi ện ki ểm tra các Ki ểm tra máy tr ạm đang ho ạt máy tr ạm (ch ưa x ảy ra s ự động t ốt do đĩ khơng g ửi cố) thơng báo SMS Ki ểm tra khi x ảy ra s ự c ố ở 4 Th ực hi ện ki ểm tra các một máy nào đĩ thì ch ươ ng máy tr ạm (khi x ảy ra s ự trình s ẽ ki ểm tra l ại máy b ị s ự cố) cố đĩ v ới s ố l ần nh ất định để xác định chính xác s ự c ố trên. Đã gửi hồn thành tin nh ắn SMS đến di động v ề s ự c ố trên 5 Thơng báo s ự c ố đến di máy ATM và thơng báo l ỗi lên động màn hình máy ch ủ đồng th ời ghi l ại nh ật ký s ự c ố. Qua quá trình cài đặt và th ử nghi ệm thì ch ươ ng trình đã hồn tồn đáp ứng t ốt nh ững yêu c ầu đã đặt ra.
26. - 24 - KẾT LU ẬN Vấn đề đảm b ảo ch ất l ượng d ịch v ụ khi ph ục v ụ khách hàng luơn là m ột v ấn đề quan tâm hàng đầu c ủa m ọi t ổ ch ức kinh doanh b ởi vì khách hàng t ạo ra l ợi nhu ận cho t ổ ch ức, giúp t ổ ch ức t ồn t ại và phát tri ển. Để tài hồn thành v ề c ơ b ản đã đáp ứng được các yêu c ầu đặt ra, xây d ựng được h ệ th ống ki ểm tra, qu ản lý các máy ATM và các thi ết b ị khác, t ừ đĩ cĩ th ể t ổng h ợp, đánh giá ch ất l ượng c ủa thi ết b ị và đường truy ền c ủa nhà cung c ấp d ịch v ụ, và k ịp th ời x ử lý các s ự c ố x ảy ra t ại các máy ATM. Trên c ơ s ở đề tài này chúng tơi cĩ th ể phát tri ển thêm m ột s ố dịch v ụ trong h ệ th ống Ngân hàng nh ư: thơng báo các s ự c ố khác c ủa máy ATM qua điện tho ại di động, chuy ển kho ản b ằng điện tho ại di động, thanh tốn c ước ti ền điện, c ước điện tho ại qua di động, g ửi thơng báo đến h ạn tr ả lãi c ủa khách hàng, g ửi thơng báo chúc m ừng sinh nh ật của khách hàng và nhi ều ứng d ụng khác, nh ằm đáp ứng nhu c ầu ph ục vụ khách hàng ngày càng t ốt h ơn. Trong quá trì nh th ực hi ện đề tà i, tơi đã nghiên c ứu và làm ch ủ được cơng ngh ệ SMS, GSM để g ửi tin nh ắn t ự động; nghiên c ứu ngơn ng ữ l ập trình VB6, ACCESS, SQL để là m c ơ s ở phá t tri ển ứng dụ ng, nghiên c ứu c ấu t ạo và nguyên lý ho ạt động c ủa máy rút ti ền t ự động ATM. Trên c ơ s ở lý thuy ết, chúng tơi đã xây d ựng ph ần m ềm cĩ th ể tri ển khai t ại các Ngân hàng cĩ h ệ th ống rút ti ền t ự động ATM. Ngồi ra cĩ th ể tri ển khai thêm các ứng d ụng nh ư: g ửi các thơng báo, qu ảng cáo đến các khách hàng và nh ận các yêu c ầu t ừ khách hàng.