Luận văn Ứng dụng dụng kỹ thuật thuỷ canh (Hydroponics) trồng một số rau theo mô hình gia đình tại địa bàn Đăk Lăk

Nội dung text: Luận văn Ứng dụng dụng kỹ thuật thuỷ canh (Hydroponics) trồng một số rau theo mô hình gia đình tại địa bàn Đăk Lăk

1. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN  THÁI VĂN TÀI TÊN Đ TÀI NG DNG DNG K THUT THU CANH (HYDROPONICS) TRNG MT S RAU THEO MƠ HÌNH GIA ĐÌNH TI ĐA BÀN ĐĂK LĂK LUN VĂN THC S SINH HC Buơn Ma Thut, năm 2009
2. i B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN
   
   THÁI VĂN TÀI TÊN Đ TÀI ỨNG DNG K THUT THU CANH (HYDROPONICS) TRNG MT S RAU THEO MƠ HÌNH GIA ĐÌNH TI ĐA BÀN ĐĂK LĂK CHUYÊN NGÀNH : SINH HC THC NGHIM MÃ S : 60 42 30 LUN VĂN THC S SINH HC NGƯI HƯNG DN KHOA HC TS. PHAN VĂN TÂN Buơn Ma Thut, năm 2009
3. ii LI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cu ca riêng tơi, các s liu và kt qu nghiên cu nêu trong lun văn là trung thc, đưc các đng tác gi cho phép s dng và chưa tng đưc cơng b trong bt kỳ mt cơng trình nào khác. Thái Văn Tài
4. iii LI CM ƠN Đ hồn thành đ tài tt nghip này tơi xin trân trng cm ơn đn: Quý thy cơ tham gia ging dy ti lp Cao hc Sinh hc Thc nghim K01 Niên khĩa 2006 – 2009 trưng Đi hc Tây nguyên đã tn tình truyn đt kin thc cho tơi. Xin bày t lịng bit ơn sâu sc và kính trng đn thy giáo TS. Phan Văn Tân, ngưi đã tn tình trc tip hưng dn và to rt nhiu điu kin thun li cho trong sut quá trình thc hin và hồn thành đ tài. Quý thy cơ trong Hi đng bo v đ cương, quý thy cơ trong Hi đng đánh giá tin đ đ tài đã cĩ nhiu ý kin đĩng gĩp chnh sa cho đ tài và bn thân đ đ tài đưc thc hin và hồn thành đúng tin đ. Quý thy cơ Phịng Sau đi hc trưng Đi hc Tây nguyên đã giúp đ và to điu kin thun li cho tơi trong quá trình hc tp và hồn thành đ tài tt nghip này. Quý thy cơ giáo và cán b ti Phịng thí nghim Sinh hc – Thc vt đã nhit tình giúp đ trong quá trình tơi thc hin đ tài. Cui cùng tơi xin chân thành cm ơn các anh, ch hc viên lp Cao hc Sinh hc Thc nghim K01, niên khĩa 2006 – 2009 trưng Đi hc Tây nguyên đã cĩ nhiu ý kin đĩng gĩp và giúp đ tơi trong quá trình hc tp và thc hin đ tài. Tác gi : Thái Văn Tài
5. iv MC LC ĐT VN Đ i CHƯƠNG I: TNG QUAN VN Đ NGHIÊN CU 5 1 .1. Rau sch (rau an tồn) 5 1.1.1. Khái nim v rau sch (rau an tồn) 5 1.1.2. Yêu cu cht lưng ca rau sch (rau an tồn) 5 1.1.3. Các nguyên nhân gây ơ nhim trên rau 5 1 .2. Trng cây trong dung dch nhm sn xut rau sch 9 1.2.1. Khái nim chung 9 1.2.2. Đnh nghĩa 9 1.2.3. Cơ s khoa hc ca h thng thu canh 10 1.2.4. Lch s phát trin ca cây trng khơng cn đt 10 1.3. Trng cây trên giá th nhân to nhm sn xut rau sch 12 1.3.1. Đnh nghĩa: 12 1.3.2. Nhng ưu đim ca trng cây trên giá th nhân to 12 1.3.3. Các loi giá th đ trng cây 13 1.4. S trin khai k thut trng cây trên giá th nhân to trên th gii 14 1.5. Trin khai k thut trng cây trên giá th nhân to Vit Nam 15 1.6. Gii thiu đc tính sinh hc mt s cây tin hành trng thí nghim 16 1.6.1. Cây cà chua 16 1.6.2. Cây Dưa chut 20 1.6.3. Cây Xà lách 25 1.6.4. Cây Ci xanh 27 CHƯƠNG II: ĐI TƯNG, NI DUNG VÀ 31 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 31 2.1. Điu kin khí hut nhiên vùng nghiên cu 31
6. v 2.2.1. Đa đim: 31 2.2. Đi tưng và đa đim nghiên cu 34 2.3. Ni dung 34 2.4. Phương pháp nghiên cu 34 2.4.1. Phương pháp nghiên cu 34 2.4.2 . Các ch tiêu theo dõi và phân tích đánh giá 35 2.4.3. Phương pháp b trí thí nghim 36 2.4.4. Các cơng thc thí nghim 36 2.4.5. Vt liu và hố cht dùng cho nghiên cu 36 2.4.6. Phương pháp xây dng mơ hình trình din rau trng trên giá th là tru hun và s dng dung dch dinh dưng thu canh. 36 2.4.7. Phương pháp sn xut dung dch dinh dưng 37 2.4.8. Thi gian thí nghim 37 2.4.9. Phương pháp x lý s liu 37 CHƯƠNG 3: KT QU VÀ BÌNH LUN 38 3.1 . Sn xut dung dch dinh dưng 38 3.2. nh hưng ca k thut nuơi trng đn sinh trưng 39 3.2.1. nh hưng ca k thut nuơi trng đn t l ny mm và thi gian ny mm ca ht rau 39 3.2.2. nh hưng ca k thut nuơi trng đn s ra lá ca cây rau 41 3.2.3. nh hưng ca k thut nuơi trng đn s tăng trưng chiu cao ca rau theo thi gian sinh trưng 45 3.2.4. Thi gian ra hoa, s lưng hoa, t l hoa đu và hình thành qu ca cây Cà chua và cây Dưa chut 50 3.3. nh hưng ca k thut nuơi trng đn năng sut rau 54 3.4. nh hưng ca k thut nuơi trng đn ch đ canh tác và nh hưng đn sâu bnh 59
7. vi 3.5. nh hưng ca k thut nuơi trng đn thi v 63 3. 6. Sơ b xác đnh mt s hiu qu ca mơ hình sn xut rau theo 2 phương pháp 66 3.6.2. Xác đnh mt s hiu qu ca k thut trng rau trên giá th theo mơ hình gia đình ti Đăk Lăk. 69 3.7. Kt qu ca mơ hình trình din k thut canh tác mi vi cng đng. 71 CHƯƠNG IV: KT LUN VÀ KIN NGH 73 4.1. Kt lun 73 5.2. Kin ngh 73 TÀI LIU THAM KHO 74
8. vii DANH SÁCH CÁC CH VIT TT, BNG BIU VÀ HÌNH MINH HO A. CÁC CH VIT TT BMT: Buơn Ma Thut DDT: Dicclodipheyl tricletan TPHCM: Thành ph H Chí Minh PPm: 1/1.000.000 BVTV: Bo v thc vt F.A.O: Food and Agriculture Organization Gs : Giáo sư pH: potential of Hydrogen ions TS: Tin s N.F.T: Nutrient Film Technique Ths: Thc s PHI: Rriharvest interval ĐHTN: Đi hc Tây Nguyên EDTA: Etylen diamin tetraacetic B NN&PTNT: B Nơng nghip và phát trin nơng thơn. IPM: Integrated Pest Manage ment NNĐT: Nơng nghip đơ th RAT: Sn xut rau an tồn WTO: World Trade Organization (T chc thương mi th gii) DFT: K thut dịng chy sâu ILO: International Labour Organization (T chc Lao đng th gii)
9. viii B. DANH MC CÁC BNG BIU Bng 1.1: Phân loi thc vt chi Lycopersicum 17 Bng 1.2: Thành phn cht dinh dưng trong qu Cà chua 18 Bng 1.3: Thành phn các cht dinh dưng ca dưa chut (cha trong 100g sn phm tươi). 23 Bng 2.1: Mt s yu t khí hu vùng ven thành ph Buơn Ma Thut DakLak 33 Bng 3.1. Thành phn hĩa cht và hàm lưng ca dung dch thy canh 38 Bng 3.1. Theo dõi t l ny mm và thi gian ny mm ca ht gng 40 Bng 3.2. S lá trên cây theo thi gian sinh trưng ca rau ăn lá 42 Bng 3.3: S tăng trưng chiu cao cây Ci xanh 45 Bng 3.4 : Din bin s tăng trưng chiu cao thân chính ca cây Cà chua 2 cơng thc. 47 Bng 3.5 : Mt s ch tiêu sinh trưng ca Cà chua vào thi đim thu hoch la đu tiên sau trng 70 ngày. 49 Bng 3.6: Thi gian ra hoa, s lưng hoa, t l hoa đu qu ca cây Cà chua (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v): 52 Bng 3.7. Thi gian ra hoa, kh năng ra hoa cái ca cây Dưa chut: 54 Bng 3.8: nh hưng ca loi mơi trưng mơi trưng nuơi trng đn năng sut rau (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v): 55 Bng 3.9: Chi phí sn xut ca 2 k thut nuơi trng 60 Bng 3.10: Hiu qu kinh t ca vic trng rau ngồi đt và trng trên giá th tru hun vi quy mơ cho 10m 2 trong v gieo trng: 67
10. ix C. DANH MC Đ TH Đ th 3.2: S hình thành lá theo thi gian sinh trưng 43 Đ th 3.3: S tăng trưng chiu cao cây theo thi gian sinh trưng. 46 Đ th 3.4 : Din bin s tăng trưng chiu cao thân chính ca cây Cà chua 2 cơng thc. 48 Đ th 3.8: V đánh gá năng sut ca các loi cây rau trên hai mơi trưng nuơi trng: 56 Đ th 3.10 : Đánh giá hiu qu kinh t ca vic trng rau ngồi đt và trng trên giá th tru hun: 68 D. DANH MC CÁC HÌNH MINH HA Hình 1 : Cà chua sau gieo5 tun tui Hình 2 : Cà chua sau gieo7 tun tui Hình 3 : Cà chua sau gieo 8 tun tui Hình 4 : Cà chua sau gieo10 tun tui Hình5 : Cà chua sau gieo14 tun tui Hình 6 : Cà chua bt đu thu hoch Hình 7: Dưa chut sau gieo 6 tun tui Hình 8: Dưa chut sau gieo 8 tun tui Hình 9: Dưa chut sau gieo 10 tun tui Hình 10: Dưa chut sau gieo 10 tun tui Hình 11: Dưa chut sau gieo 13 tun tui Hình 14: Dưa chut bt đu thu hoch
11. 1 ĐT VN Đ Ngh trng rau nưc ta đã ra đi t xa xưa, trưc c ngh trng lúa nưc, Vit Nam chính là trung tâm khi nguyên ca nhiu loi rau trng, nht là các cây thuc h bu bí. Song do chu nh hưng ca mt nn nơng nghip lc hu và t túc trong nhiu th k qua, cho nên s phát trin ngh trng rau nưc ta kém xa so vi trình đ canh tác ca th gii. Nhng năm gn đây mc dù ngành trng rau cĩ khi sc, nhưng trên thc t vn chưa theo kp nhiu ngành khác trong sn xut nơng nghip. Trong đ án phát trin rau, qu và hoa, cây cnh giai đon 1999 – 2000 do B Nơng nghip và Phát trin Nơng thơn, mc tiêu cho ngành sn xut rau đã đưc Th tưng Chính ph phê duyt ngày 3/9/1999 là “Đáp ng nhu cu rau xanh cĩ cht lưng cao phc v cho tiêu dùng trong nưc nht là nhng vùng dân cư tp trung (đơ th, khu cơng nghip . . . ) và xut khu . Phn đu đn năm 2010 đt mc tiêu th bình quân đu ngưi là 85kg rau trên mt năm, giá tr kim ngch xut khu đt 690 triu USD ”.[2] Mt khác tc đ đơ th hĩa nưc ta trong nhng năm gn đây tăng khá nhanh, và đc bit là sau khi Vit Nam gia nhp WTO. Các nưc đang phát trin như Vit Nam, Trung Quc cĩ khong hơn 30% tng s dân c nưc sng khu vc đơ th. Theo mt quy hoch: đn năm 2010, t l dân s đơ th Vit Nam s đt 5660%, và đn năm 2020 s đt khong 80%, bng các nưc cơng nghip phát trin hin nay như châu Âu, M, Australia Ðt nơng nghip ch cịn 2030%, và tt nhiên đu là nơng nghip đơ th. Vì vy chin lưc phát trin đơ th bn vng gn lin vi phát trin nơng nghip đơ th là xu hưng tt yu.[3] Nơng nghip đơ th (NNÐT) khơng ch cĩ ý nghĩa to ln v xã hi và nhân văn, mà li ích kinh t cũng khá ln. Trên th gii, gn mt phn ba rau, qu, tht, trng cung ng cho đơ th là t NNÐT; cĩ t 25% đn 75% s gia
12. 2 đình thành ph tham gia NNÐT. Moscow (CHLB Nga) cĩ 65% s gia đình tham gia NNÐT, Berlin (Ðc) cĩ 80 nghìn mnh vưn trng rau đơ th; và hàng vn cư dân New York (M) cĩ vưn trng rau trên sân thưng. Nhiu thành ph ln thuc Trung Quc như Bc Kinh, Thưng Hi, Qung Châu NNÐT đã cung cp đn 85% nhu cu v rau xanh. Vit Nam, NNĐT bưc đu đã đưc nhiu thành ph đưa vào mc tiêu phát trin như mt yu t quan trng trong h thng cung cp thc phm cho các vùng đơ th đ đáp ng quy mơ ca các thành ph ngày mt tăng nhanh. Tuy nhiên, nhng thành ph ln như Hà Ni, thành ph H Chí Minh, Hi Phịng, Đà Nng và các khu đơ th ln khác trên c nưc, hin nay ngưi tiêu dùng ch yu vn tiêu th rau khơng rõ ngun gc đưc vn chuyn vào t các vùng sn xut ngồi thành ph. Và thc t là khĩ cĩ th kim sốt đưc ngưi trng rau thc hin vic v sinh an tồn thc phm như th nào. Báo chí và các phương tin thơng tin liên tc phn ánh v nhng ca ng đc thc phm, v s mt an tồn ca các vùng sn xut rau, v s tn dư thuc bo v thc vt, nhim đc kim loi và nhim khun đc bit là các vùng sn xut rau cung cp cho đơ th Theo thng kê ca T chc Lao đng Quc t (ILO), hng năm trên th gii cĩ trên 40.000 ngưi cht trong tng s 2 triu ngưi ng đc rau. Ti VN, thng kê mi nht ca ngành y t cho bit, trong vài năm gn đây, tính riêng s ngưi ng đc thc phm phi nhp vin cp cu do ngun rau, c thiu an tồn đã lên đn con s hơn 700 ngưi. Trong khi đĩ, ngưi tiêu dùng ngày càng nhn thc rõ đưc tm quan trng ca rau xanh trong ba ăn hàng ngày, h ăn nhiu rau hơn, và nhu cu v rau an tồn cũng ln hơn. Nhưng các vùng sn xut rau li chưa xây dng đưc lịng tin cho ngưi tiêu dùng, mc dù h sn sàng tr giá cao gp nhiu ln cho mt sn phm rau an tồn.
13. 3 Theo s liu ca Chi cc Bo v thc vt TPHCM, vào cui năm 2007, t l sn xut rau an tồn (RAT) khơng tht s an tồn là mt con s gây “sc” cho khơng ít ngưi tiêu dùng: 34/37 mu là rau đưc cho là rau sch li cĩ cha dư lưng thuc tr sâu vưt quy đnh. Cịn theo nhn đnh ca ngành y t, dù tình hình gi đây đã đưc ci thin song RAT đn tay ngưi tiêu dùng vn chưa tht an tồn. Vy ti sao khơng gây dng lịng tin cho ngưi tiêu dùng bng cách cho h dùng chính sn phm mà h t tay làm ra. Vy cịn vi nhng ngưi sng thành ph? Vi din tích cht hp ca căn nhà ni thành, h cĩ th t sn xut đưc rau xanh cho ba ăn ca gia đình mình khơng? Điu đĩ là hồn tồn cĩ th thc hin đưc, nu như sân nhà, ban cơng hay sân thưng ca h cĩ mt chút ánh sáng t nhiên và b ra mt ít chi phí cho h thng cng vi mt chút cơng chăm sĩc. Đ gĩp phn thc hin đưc điu đĩ, đã cĩ nhiu đ án đưc nghiên cu đ trng rau trong nhà, trên ban cơng, sân thưng như : ng dng k thut thy canh bng hp xp, k thut khí canh, k thut màng dinh dưng NFT và k thut dịng chy sâu DFT vào trng rau an tồn ti nhà trong đơ th. Tuy nhiên nhng phương pháp nĩi trên yêu cu k thut tương đi phc tp, t m, và chăm sĩc khĩ nên chưa đưc ph bin. Đng trưc thc trng này, chúng tơi tin hành nghiên cu đ tài: “ng dng k thut thy canh (Hydroponics) trng mt s rau theo mơ hình gia đình ti đa bàn Đăk Lăk” vi mc đích ca đ tài là: Gĩp phn ci tin và ph bin các mơ hình trng rau thy canh ti nhà trong đơ th. Đây s là mt k thut sn xut rau an tồn theo phương pháp thy canh nhưng đơn gin, d làm và đm bo cung cp đ thc ăn xanh cho ba ăn gia đình, đc bit là các gia đình đơ th vi din tích t 3 – 4 m 2. Đng thi trin khai các mơ hình trng rau theo phương pháp này s làm tăng
14. 4 thêm thm xanh cho mơi trưng đơ th. Theo tính tốn ca các nhà khoa hc nu mi h ch “trng” 3 đn 4 m 2, chúng ta s cĩ thêm khong 1 triu m 2 thm xanh luân chuyn nm ti các ban cơng, sân thưng, sân nhà . Phương pháp này cịn tn dng đưc khơng gian, din tích dư tha nơi ban cơng, sân thưng, sân nhà. Mt khác nu nơng thơn nu áp dng phương pháp này ta s tn dng đưc các ph phm nơng nghip (tru, v cà phê, mùn cưa ) đ làm giá th trng theo phương pháp thy canh và sau khi s dng thì giá th li đưc làm phân bĩn cho cây trng khác rt tt. Hơn na, trng rau theo phương pháp này cịn là mt thú tiêu khin cũng như chăm sĩc cây hoa cnh và là cách thư giãn ca ngưi dân đơ th cĩ tc đ làm vic và nhp sng khn trương, căng thng như hin nay. Gii hn ca đ tài: Chúng tơi ý thc rng áp dng phương pháp thy canh đ trng rau trên giá th là mt phương pháp mi. Vi kh năng và gii hn thi gian ca đ tài chúng tơi ch tin hành trng thí nghim ít đi tưng vi các điu kin t nhiên ti đa bàn huyn Krơng Ana tnh Đăk Lăk vi din tích nh qui mơ gia đình và mi th nghim mt loi mơi trưng dinh dưng t pha, và ch tin hành trng trên mt loi giá th là tru hun.
15. 5 CHƯƠNG I: TNG QUAN VN Đ NGHIÊN CU 1 .1. Rau sch (rau an tồn) 1.1.1. Khái nim v rau sch (rau an tồn) Nhng sn phm rau tươi bao gm tt c các loi rau ăn c, thân, lá, hoa, qu cĩ cht lưng đúng vi đc tính ging ca chúng, hàm lưng các hố cht đc và mc đ nhim các vi sinh vt gây hi dưi mc tiêu chun cho phép, an tồn cho ngưi tiêu dùng và mơi trưng thì đưc coi là rau đm bo an tồn v sinh thc phm, gi tt là rau an tồn (rau sch). 1.1.2. Yêu cu cht lưng ca rau sch (rau an tồn) 1.1.2.1. Ch tiêu ni cht Ch tiêu ni cht đưc quy đnh cho rau tươi bao gm: Dư lưng thuc bo v thc vt Hàm lưng nitrat ( NO 3 ) Hàm lưng mt s kim loi nng ch yu: Cu, Pb, Hg, Cd, As. . . Mc đ nhim các vi sinh vt gây bnh (E.coli , Salmonella sp ) và kí sinh trùng đưng rut (trng giun đũa Ascaris. sp) Tt c các ch tiêu trong sn phm ca tng loi rau an tồn đu phi nm dưi mc cho phép theo T chc Nơng lương Quc t (FAO); T chc y t th gii (WHO) hoc mt s nưc tiên tin trên th gii như Nga, M. . . 1.1.2.2. Tiêu chun hình thái Sn phm đưc thu hoch đúng lúc, đúng yêu cu tng loi rau (đúng đ già k thut hay thương phm), khơng dp nát, hư thi, khơng ln tp cht, sâu bnh và cĩ bao gĩi thích hp. 1.1.3. Các nguyên nhân gây ơ nhim trên rau 1.1.3.1. Dư lưng thuc bo v thc vt trong các sn phm rau Theo Vin Bo v Thc vt năm 1998, đn nay nưc ta đã và đang s dng khong 270 loi thuc tr sâu; 216 loi thuc tr bnh; 160 loi thuc
16. 6 tr c; 12 loi thuc dit chut và 26 loi thuc kích thích sinh trưng vi khi lưng ngày càng gia tăng. Tuy chng loi nhiu, song do thĩi quen hoc s ri ro cũng như thiu hiu bit v mc đ đc hi ca hố cht bo v thc vt nên ngưi nơng dân ch dùng mt loi thuc bo v thc vt cĩ đ đc cao đã b cm hoc hn ch s dng như Monitor, Wofatox, DDT, . . . Nguyên nhân là do các loi thuc trên giá r, cĩ ph dit sâu rng và hiu qu dit sâu tương đi cao. Mt khác, do vic thc hin thi gian cách ly thuc BVTV khơng tuân th theo qui đnh sau khi s dng thuc BVTV. Hu ht các h nơng dân đu vi phm thi gian cách ly sau phun thuc. S vi phm xy ra nhiu nht trên nhĩm rau ăn qu như cà chua, đu đ, tip theo là các nhĩm rau ăn lá. Trên cơ s điu tra, Cc Bo v Thc vt cịn cho bit, vi thĩi quen s dng tuỳ tin v thuc BVTV ca nơng dân hin nay thì thc trng vi phm v thi gian cách ly thuc BVTV là điu đáng báo đng. Đây là nguyên nhân chính cũng là nguyên nhân cơ bn đ gii thích vì sao thuc bo v thc vt cịn tn ti, chúng đã đ li dư lưng hố cht trong thc phm trưc khi ch bin là tương đi ph bin và hu ht đu vưt quá mc cho phép. Kt qu phân tích v dư lưng thuc bo v thc vt trong 728 mu rau Khánh Hồ thì cĩ 24,7% s mu cha dư lưng thuc BVTV vưt trên tiêu chun cho phép t 2 6 ln. Ti các vùng trng rau ngoi thành Hà Ni, Đà Lt. . . do h s s dng rung đt cao, thi v tri đu trên đng rung hu như cây trng quanh năm điu đĩ to ngun thc ăn liên tc cho các loi sâu hi và làm cho s di chuyn ca bưm sâu hi ngày càng gia tăng t rung mi thu hoch đn rung mi trng. Như vy khơng th tránh khi thuc tr sâu. Tính trung bình mt v bp ci khong 75 90 ngày, ngưi nơng dân phi phun t 7 15 ln, vi lưng thuc t 4 5 kg/ha. Như vy dư lưng hố cht trong nơng sn thc phm ngay trên đng rung cũng như tr
17. 7 thành hàng hố bán ra th trưng đu cĩ hàm lưng vưt mc ti đa cho phép. Phân tích 100% mu rau đu thy cĩ dư lưng thuc bo v thc vt. Bên cnh đĩ vic s dng quá liu lưng cĩ liên quan trc tip đn mơi trưng. Thc t cho thy nhiu loi thuc bo v thc vt cm s dng t năm 1992 như DDT, Lindan, 666, . . . nhưng qua phân tích ngưi ta vn phát hin thy chúng tn ti trong đt, nưc. Điu đĩ chng t kh năng bn vng ca nhng loi thuc cm s dng trong t nhiên.[14] 1 .1.3.2. Hàm lưng nitrat (NO 3 ) quá ngưng cho phép Theo mt s nhà khoa hc thì lưng phân hố hc đưc s dng vào trng trt Vit Nam khơng vào loi cao so vi các nưc trong khu vc và so vi bình quân tồn th gii. Tuy nhiên nh hưng ca phân hố hc nht là đm vi s tích lu nitrat trong rau cũng là mt nguyên nhân làm cho rau đưc xem là khơng an tồn (khơng phi là rau sch). Vi lưng mu cịn ít và đi tưng cũng hn ch, song các mu đã phân tích đu vưt ch s cho phép, đây là mi quan tâm ln nht ca ngưi tiêu dùng. NO 3 vào cơ th mc đ bình thưng khơng gây đc, ch khi hàm lưng vưt quá mc cho phép thì tr nên nguy him. Trong h thng tiêu hố, NO 3 b kh thành Nitrit (NO 2), Nitrit là mt cht chuyn bin Oxyheamo globin (cht vn chuyn oxy trong máu) thành cht khơng hot đng đưc gi là Methaemoglobin. mc đ cao, nht s làm gim hơ hp ca t bào, nh hưng ti hot đng ca tuyn giáp, gây đt bin và phát trin các khi u. Trong cơ th ngưi nu lưng Nitrit mc đ cao cĩ th gây phn ng vi axit amin thành cht gây ung thư gi là Nitrosamin. Cĩ th nĩi hàm lưng NO 3 vưt quá ngưng cho phép là triu chng gây nguy him cho sc kho con ngưi. Vì vy, các nưc nhp khu rau tươi đu phi kim tra hàm lưng NO 3 trưc khi nhp nơng sn.[16]
18. 8 T chc Y t th gii (WHO) và Cng đng kinh t châu Âu (EC) đã gii hn hàm lưng nitrat trong nưc ung là dưi 50mg/lít. Tr em thưng xuyên ung nưc cĩ hàm lưng nitrat cao hơn 45mg/1ít s gây ri lon trao đi cht, gim kh năng kháng bnh ca cơ th. Tr em ăn súp rau mà cĩ hàm lưng NO 3 t 80 1300mg/kg s b ng đc.[19] Vì th WHO khuyn cáo hàm lưng NO3 trong rau tươi khơng đưc quá 300mg/kg. Theo mt s ti liu ca M thì hàm lưng NO 3 cịn ph thuc vào tng loi rau, ví d măng tây khơng quá 50mg/kg, c ci mc cho phép ti 360mg/kg. Hin nay tài liu ca Nga đã quy đnh c th v hàm lưng NO 3 khơng đưc quá các s liu sau đây vi tng loi rau (mg/kg): ci bp : 500, cà rt :250, dưa chut :150, cà chua :150, 1.1.3.3. Tn dư kim loi nng trong sn phm rau Vic lm dng hố cht bo v thc vt cùng vi các loi phân bĩn hố hc đã làm cho mt lưng N, P, K và các hố cht bo v thc vt b ra trơi xung các con mương vào ao, h, sơng, chúng xâm nhp vào mch nưc ngm gây ra ơ nhim. Kt quá phân tích hàm lưng kim loi nng và các nhĩm nitro, photpho trong nưc tưi, rung lúa, ao cá T Liêm (Hà ni) cho thy hàm lưng kim loi nng trong nưc mương tưi rau cao hơn hn so vi rung lúa nưc và ao nuơi cá. Các kim loi nng tim n trong đt trng cịn thm thu, hoc t ngun nưc thi thành ph và khu cơng nghip chuyn trc tip qua nưc tưi đưc rau xanh hp th.[19] Hàm lưng N, P, K do phân hố hc khi đưc s dng quá mc thưng cho phép các kim loi nng như chì (Pb), thu ngân (Hg), Asen (As), Mangan (Mn), Đng (Cu), Co ban (Co), km (Zn) trong nưc thi và cĩ sn trong đt đưc rau hp th qua thc ăn và nưc, vic bĩn lân cũng làm tăng hàm lưng Cadimi (Cd) trong đt và trong các sn phm rau cĩ hàm lưng kim loi nng vưt quá tiêu chun cho phép trong rau như: Pb =0,5mg/kg; As =
19. 9 0,2mg/kg; Cu = 50mg/kg; Sn = 200mg/kg, Cd = 0,03mg/kg; Hg = 0,02mg/kg; . . . cũng nh hưng đn sc kho như gây ng đc và thưng khĩ cha tr.[16] 1.1.3.4. Vi sinh vt gây hi trong rau Vic s dng nưc khơng sch đ tưi cho rau là nguyên nhân gây ơ nhim trên rau, bên cnh đĩ do s dng phân tươi đ tưi rau là mt tp quán canh tác mt s vùng nht là các vùng chuyên canh. Khi s dng rau gia v nht là rau thơm và rau sng chính là hình thc chuyn ti trng giun, sán, vi sinh vt gây bnh như: E. coli, Salmonella sp, nm gây bnh Đây là yu t gây bnh như: thương hàn, kit l, tiêu chy . . . .[19] Nhng yu t trên là nguyên nhân ch yu làm cho rau b ơ nhim, nh hưng ti sc kho ca con ngưi. Trong đĩ ph bin nht là do thuc bo v thc vt và sinh vt gây bnh. Vì vy, yêu cu cn thit là phi gieo trng như th nào đ cĩ đưc nhng sn phm rau khơng b ơ nhim, tc là rau đm bo an tồn đi vi ngưi (hay cịn gi là rau sch). 1 .2. Trng cây trong dung dch nhm sn xut rau sch 1.2.1. Khái nim chung Trng cây trong dung dch cĩ tên khoa hc là Hydroponics, t hydroponics bt ngun t ting Hy Lp vi gc Hydro là nưc và ponic là cơng vic. Vit Nam cịn gi là k thut trng cây trong dung dch, là "thu canh" hay trng cây khơng cn đt. 1.2.2. Đnh nghĩa Trng cây trong dung dch hay phương pháp thu canh là k thut trng cây khơng cn đt mà cây đưc trng trc tip vào dung dch dinh dưng.[17]
20. 10 1.2.3. Cơ s khoa hc ca h thng thu canh Qua nghiên cu các nhà khoa hc đã phát hin đưc, đ cây trng cĩ th sinh trưng và phát trin thì chúng cn phi đưc cung cp 16 nguyên t cơ bn sau: C,H, O, N, P, K, Ca, Mg, S, Fe, Cu, Mn, Zn, Mo, Bo, Cl. Trong 16 nguyên t cơ bn k trên nu thiu 1 nguyên t, cây cũng khơng th hồn tt đưc chu trình sinh trưng và phát trin. By nguyên t sau cây cn mt lưng rt ít gi là nguyên t vi lưng: Cu, Zn, Mn, Mo, Bo, Cl, Fe. Các nguyên t cịn li cn vi lưng cao hơn gi là nguyên t đa lưng: C, H , O, N, P, K, Ca, Mg, S. Các nguyên t C, H , O cây ly ch yu khơng khí (CO 2) và nưc, cịn li các nguyên t khác cây trng phi ly t đt.[17] Như vy, con ngưi hồn tồn cĩ th trng cây ch cn đy đ dinh dưng mà khơng cn đt. 1.2.4. Lch s phát trin ca cây trng khơng cn đt Thu canh mt phương pháp trng cây khơng dùng đt đã phát trin t nhng phát hin thc nghim tìm hiu v các cht dinh dưng giúp cây phát trin và các thành phn ca cây. Nhng nghiên cu v cây đưc tp hp li t nhng năm 1600. Tuy nhiên, cĩ th nĩi rng trng cây khơng dùng đt đã cĩ trưc thi gian này. Mt dng thu canh nguyên sơ đã đưc thc hin n Đ t nhiu th k.[23] S phát trin thu canh đã cĩ trưc trng cây trên đt và thu canh đưc bt đu t thành ph Babylon vi nhng khu vưn treo ni ting đưc đưa vào danh sách 7 kỳ quan th gii thi c đi, và cĩ l đây là cách trng thu canh thành cơng đu tiên trên hành tinh chúng ta. Nhng khu vưn ni ca Aztecs, mt b tc du cư vùng Bc M, là đin hình ca thu canh. Đu tiên h đã lái xe đn vùng h Tenochtitlan, thung lũng trung tâm ca Mexico đ đnh cư. B đi x r rúng bi láng ging b t chi khơng cho s dng các vùng đt cĩ th trng trt đưc, ngưi b tc Azrects đã tn ti bng phát
21. 11 minh đáng n này. Vì h khơng cĩ đt đ trng lương thc nên h quyt đnh sn xut và ch bin bng nhng vt liu mà mình cĩ. H đã hc cách dng lên các bè và các máng bng bi cây, bi c, đp dp chúng ra cùng vi r cây cng chc. K đn h vét đt t đáy ca vũng cn bên h và cht lên các máng c. Do bùn đt ly t đáy và phân bĩn đưc lưu tr vì chúng s đưc tái s dng.[23] Năm 1792, nhà khoa hc xut chúng ngưi Anh là Joseph Pristly đã khám phá ra cây đưc đt trong phịng cĩ khơng khí c đnh mc cao (CO 2) s dn dn hp thu CO 2 và thi ra O 2. Hai năm sau, Jean Ingenhouse, đã đưa cơng trình ca Joseph tin thêm mt bưc xa hơn. Ơng đã chng minh rng cây đưc đt trong phịng đy CO 2 cĩ th thay th khí này thành O 2 trong vịng vài gi nu phịng đĩ cĩ ánh sáng mt tri chiu đn. Mt căn phịng đy ánh sáng t nĩ khơng nh hưng gì đn cha CO 2' mt điu chc chn rng cây cĩ nhim v đáng k trong vic chuyn đi này. L.Ngen tip tc thit lp quá trình đ thúc đy nhanh hơn điu kin ánh sáng chĩi chang hơn, và ch cĩ nhng b phn xanh ca cây là cĩ liên quan đn quá trình chuyn hố này mà thơi.[9] Năm 1856, SalmHorsmar phát trin k thut dùng cát và mơi trưng trơ, nhiu cơng trình nghiên cu đã chng minh rng thi gian cây cĩ th phát trin trong mơi trưng trơ vi dung dch nưc cha khống cht tuỳ thuc vào địi hi ca cây. Bưc th hai là loi b hồn tồn mơi trưng trơ và trng cây trong nưc cĩ cha khống cht. T nhng khám phá và phát trin trong giai đon 1859 1865 , k thut này đưc hồn tt bi hai nhà khoa hc ngưi Đc Julins von Sachs (l860), giáo sư thc vt hc ca Đi hc Wurzburg (1832 1897) và W.Knop (1861), nhà khoa hc nơng hố Knop đưc gi là "cha đ ca cây trng trong nưc".
22. 12 Cũng trong nhng năm 1860, giáo sư Julins đã lp đưc cơng thc pha ch dinh dưng cĩ th tan trong nưc và giúp cây hp thu d dàng đ tăng trưng. Cơng trình này chm ht giai đon đu nghiên cu dinh dưng cho tt c các loi cây. Đây là ngun gc ca k thut "Nutriculture" và tương t như k thut dùng trong phịng thí nghim nghiên cu v sinh lý thc vt và dinh dưng cây trng hin vn cịn dùng. Vic thêm vào các hố cht tưi cho cây trng đưc tìm ra nhm sn xut ra dung dch dinh dưng h tr cho cuc sng ca cây. Vì vy năm 1920 vic chun b trong thí nghim nưc trng cây đã đưc chun hố và phương pháp s dng cũng đưc thit lp.[12] Tuy nhiên thc tin áp dng k thut trng cây bng cht dinh dưng “Nutriculture” đã khơng phát trin cho đn năm 1925 khi cơng nghip nhà kính t ra thích hp cho vic áp dng này. Đt trong nhà kính phi đưc thưng xuyên thay th khơng b nhng vn đ v cơ cu đt, phân bĩn và đng vt gây hi. Kt qu là các nhà nghiên cu đã nhn thc đưc tim năng ca vic dùng Nutriculture đ thay th các phương pháp canh tác bng đt truyn thng. 1.3. Trng cây trên giá th nhân to nhm sn xut rau sch 1.3.1. Đnh ngh ĩa: trng cây trên giá th nhân to là kĩ thut trng cây khơng dùng đt, cây đưc trng trc tip vào giá th (tru hun, cát, bt núi la, xơ da ) và dinh dưng cung cp cho cây là dung dch dinh dưng thu canh.[21] 1.3.2. Nhng ưu đim ca trng cây trên giá th nhân to Vic s dng các loi giá th đ trng cây thay cho đt như: tru, cát, bt núi la, xơ da. . . s đem li nhiu li ích hơn so vi phương pháp trng cây bng dung dch như: r tin, cĩ th tn dng do sn cĩ đa phương, phương tin trng cây đơn gin và ít tn kém, ch đng kh đưc các loi vi sinh vt gây hi trong giá th, khơng địi hi thao tác k thut phc tp. Đc
23. 13 bit, vic dùng giá th là tru hun ngưi dân cĩ th tn dng ngun tru sn cĩ, mt khác khi hun chín tru s đưc kh trùng, cĩ đ xp cao nên gi đưc các ion khống rt tt đ trao đi cht vi h r ca cây.[21] 1.3.3. Các loi giá th đ trng cây 1.3.3.1. Giá th khống nguyên th (cát vàng, bt núi la), hoc qua ch bin (Perlite, Rockwool permiculite ) * Các giá th là khống cht: Đây là các loi giá th cĩ tính trơ v mt hố hc, rt bn vng, ít b các lồi nm, vi khun xâm nhp, cĩ kh năng to ra các khe h thống khí to đ xp cao. Mt s loi khống th cĩ kh năng gi nưc và phân bĩn rt cao đng thi thống khí cho hơ hp ca b r. Giá th khống hay đưc s dng là cát (thưng là cát vàng, ht to) (Johsen, 1984). * Vermiculite: là mt khống cht gm silicát, magiê và nhơm. Khống cht này cĩ nhiu M và Nam Phi, khi nung nhit đ cao, các ht khống cht n tung ra (t trng 80kg/m 3), t trng nh và tr nên rt d thm nưc và khí. * Bt núi la (Puzolan): là mt loi khống nh do núi la to ra, cĩ nhiu khe h, t trng nh hơn nưc. Khi các tng đá đưc nghin ra thành ht kích thưc nh t 0,2 l,2cm các ht cĩ th dùng đ trng cây vưn ươm hoc khí canh rt tt, vi giá thành r. T bt núi la ngưi ta đã ch to thành bt khống Perlite. * Perlite: Perlite cĩ ngun gc t đá núi la, khi nung đá núi la giàu silic nhit đ cao, các ht đá n ra đt khi lưng 130 l80kg/m3. Perlite đưc s dng rng rãi trong trng rau hoa (Green 1968; Wilson 1980; Wilson và Hitchin 1984).
24. 14 * Rockwool: Rockwool và si khống đưc s dng rng rãi nhưng là vt liu đt tin, bt đu đưc s dng Đan Mch, Hà Lan (Verwer, 1795, Vanos, 1983).[21] 1.3.3.2. Các giá th polymer hu cơ nhân to gm các ht, bt xp Mt vài cht hu cơ tng hp đã đưc ch to đ làm cht trng rau hoa qu như các ht bt hu cơ, polysterene, ureaformaldehyde và polyurethane. Đc trưng ca các cht này là nh, bn vng, nhiu khe thống khí (Sonneveld, và Welles, 1984).[21] 1. 3. 3. 3. Các loi giá th hu cơ t nhiên như mùn than, xơ da, v cây, bã mía, mùn cưa Các loi giá th hu cơ cĩ ưu đim là mm, nh, gi m tt, cĩ đ thống khí và gi phân bĩn cao. Nhưng cĩ yu đim là kém bn vng, d b phân hu, b nhim nm, khun gây bnh, phi thay th thưng xuyên (Devis and Freitas, 1970, Potter, 1977, Harris and Maree, 1984, Brady, 1990). Các giá th sn cĩ đa phương như bã mía, mùn cưa cũng rt đưc chú trng khai thác (Puchova, et al. 1999).[21] Tùy điu kin mi nưc, ngưi ta cĩ th s dng các loi giá th khác nhau. Nhưng hu ht các loi giá th qua ch to như Perlite, Permiculite, Rockwool, đu đưc sn xut cơng nghip các nưc sn nguyên liu, cịn hu ht Bc Âu, M, Nht, Isarel phi nhp khu hàng năm vi giá cao. 1.4. S trin khai k thut trng cây trên giá th nhân to trên th gii Trên th gii, sn xut ging ngồi vưn ươm, đc bit là trng cây t mơ hom đã tr thành mt ngành cơng nghip vi nhu cu nhiu t cây ging mi năm (Kozai et al, 2005). Thơng thưng đ ra cây vưn ươm, tt c các cơng ty ging và các nhà vưn đu s dng giá th hu cơ hoc giá th
25. 15 khống cht hoc pha trn hai loi đĩ vi nhau. Bt đu t th k 20, nhân loi bt đu nghiên cu và phát trin cơng ngh trng cây khơng cn đt (Soiless culture ), hoc trng cây trên đt nhân to " Artificial soil ” (Gericke, 1937; Beardsell et al, 1979; Brochia, 1974; Burt, 1983), cơng ngh này đn nay đã đưc ci tin và hồn thin rt nhiu và đưc s dng ph bin trong sn xut rau hoa qu cht lưng cao trong các nhà kính (Green house).[21] Vi các cơng ngh này, cây đưc trng trên các giá th nhân to khác nhau và khống cht đưc cung cp thưng xuyên hoc theo chu kỳ bng tưi nưc (cơng ngh thu canh hydroponics) hoc phun sương (khí canh Mistculture). Trên th gii ngưi ta chia làm hai loi giá th nhân to khác nhau. Giá th hu cơ gm các vt liu cĩ ngun gc ch yu t thc vt, mùn, xơ da hoc than mùn như peat, mùn cưa. sn xut cà chua thương mi trên giá th đã đưc Wall (1937) và Peter (1977) mơ t. Ngồi ra, mùn cưa xơ da, v cây, . . cũng đưc s dng rt ph bin. Đc bit là xơ da đã đưc ch bin, đĩng gĩi xut khu làm giá th trng cây thu canh rt tt, Srilanca mi năm sn xut và xut khu trên 1,0 triu m 3 xơ da cho các nưc châu Âu, Úc, M, Nht Bn. 1.5. Trin khai k thut trng cây trên giá th nhân to Vit Nam nưc ta gn đây vn đ trng cây trên giá th đã đưc quan tâm. Mt s loi giá th sn cĩ trong nưc đã đưc s dng rng rãi như tru hun, mùn cưa, bã mía, xơ da, bt núi la. Hai ngun giá th trin vng nht cĩ th sn xut trên qui mơ ln nưc ta là xơ da và bt núi la. Tnh Bn Tre đã thành lp các cơng ty ch bin xơ da làm giá th trng cây và bưc đu xut khu. Giá th bt núi la đã đưc Vin Di truyn Nơng nghip s dng trong vưn ươm ging t nuơi cy mơ (Báo cáo kt qu nghiên cu đ tài cp Nhà nưc KC 04 19 giai đon 2001 2005) và đã chuyn giao vt liu cho Cơng ty Ging cây trng Hà Ni s dng làm giá th trng cây trong khu Nơng
26. 16 nghip cơng ngh cao Hà Ni đt kt qu tt. Vi t l phi ch phù hp gia xơ da và bt núi la, cây cà chua, t, dưa chut đã sinh trưng, phát trin đt năng sut cao (cà chua trên 200 tn/ha/v; t ngt 40 50tn/ha/v; dưa chut 60tn/ha/v).[21] Phân b và tr lưng ca bt núi la trong nưc đã đưc Vin đa cht, Vin Khoa hc cơng ngh Vit Nam nghiên cu, xác đnh. Bt núi la cĩ đ xp cao, cht lưng tt tp trung Đăk Nơng vi lưng nhiu triu m 3. Cĩ th bin bt núi la Đăk Nơng thành vt liu tt cho vưn ươm, trng hoa, trng rau, đem li giá tr thương mi. 1.6. Gii thiu đc tính sinh hc mt s cây tin hành trng thí nghim 1.6.1. Cây cà chua 1.6.1.1. Ngun gc, chng loi, năng sut và giá tr dinh dưng ca cà chua Cà chua (L ycopersicum esculentum Mill) cĩ tên ting Anh là Tomato là thành viên h Cà Solanaceae chi Lycopersicum. Cà chua cịn cĩ nhiu t đng nghĩa khác là: L. Kort; L. lvcopersicum;' L. esculentum Dur . Trưc đây ngưi ta đt tên cho cà chua là “love apple". Thơng thưng ngưi ta chia cà chua thành hai chi ph da vào màu sc qu: [6] * Chi ph Eulycopersicon (red fruited): qu ca chi này cĩ màu đ hoc vàng, hoa to, là cây quanh năm. * Chi ph Eriopersicon (green fruited): qu ca chi này cĩ màu xanh, cĩ sc tía, cĩ lơng, ht nh. Cà chua là cây thân tho hàng năm hoc thân tho lưu niên.
27. 17 Bng 1.1: Phân loi thc vt chi Lycopersicum Chi ph Lồi trong chi ph Eulycopersicon (qu đ) 1. L . esculentum: Cà chua thơng thưng 2. L. pimpinellefolium: cà chua nho 1. L. chessmanii: hoang di 2. L. chilense: hoang di Eriopericon (qu xanh) 3. L glandusosum: hoang di 4. L hinsutum: hoang di 5. L. perviamum: hoang di (Theo E.D. war D.C; Tigche L. AAR 1989) * Nhng bin chng thc vt: L. esculentum là lồi cà chua trng trt cĩ 4 bin chng sau đây: + L. esculentum var. Commune là cà chua thơng thưng. Hu ht nhng ging cà chua trng trt đu thuc bin chng này. Thân lá sum suê, phi ct ta, qu cĩ khi lưng t trung bình đn ln.[6] + L. esculentum var. Grandifolium: cà chua lá to, hình dng lá ging lá khoai tây, mt lá rng và láng bĩng. Lá ít hoc trung bình. + L. esculentum var. Valium: cà chua anh đào, sinh trưng hu hn. cây mp, lùn đng cây, khơng cn làm giàn. Lá trung bình, cung ngn cĩ lơng tơ. + L. esculentum var. Pyriforme: cà chua hình lê. Sinh trưng vơ hn. Tt c các lồi cà chua đu cĩ s lưng NST 2n = 24. Cà chua cĩ ngun gc Pêru, Bolivia và Equador. Trưc khi Crixtop Colong phát hin ra châu M thì Peru và Mehico đã cĩ trng cà chua. Theo tài liu ca châu Âu thì chc chn cà chua đưc ngưi Aztec và ngưi Toltec mang đn. Đu tiên ngưi Tây Ban Nha đem cà chua t châu Âu v ri sau đĩ đem đn vùng Đa Trung Hi.
28. 18 Cà chua cĩ nhiu tên gi khác nhau và đưc gii thiu đi khp th gii. Đu tiên vào năm 1854 do nhà nghiên cu thc vt Pier Andrea Mattioli gii thiu nhng ging cà chua t Mêhico cĩ màu vàng và đ nht. Bc Âu lúc đu ngưi ta dùng cà chua đ trang trí và tho tính tị mị, đĩ là nhng năm 1650 và ltalia, ngưi ta gi cà chua là qu táo vàng; Pháp nĩ cĩ tên là qu táo tình yêu.[6] Nhưng cĩ mt thc t: thi by gi cà chua chưa đưc chp nhn là cây thc phm. Đâu đĩ vn quan nim trong cà chua cĩ cht đc bi vì cà chua là thành viên trong h cà, cĩ h hàng vi cà đc dưc. Quan nim này vn tn ti mt vài nơi nào đĩ cho đn ngày nay. T khi bit đưc nhng đc tính quý ca cà chua mà khơng loi rau qu nào cũng cĩ th cĩ đưc, cà chua tr thành loi thc phm khơng th thiu trong ba ăn thưng nht. Nĩ đưc s dng rng rãi trên th gii hơn 150 năm qua. Trong qu chín cĩ nhiu cht dinh dưng như: đưng, vitamin A, vitamin C và các cht khống quan trng như: Ca, Fe, P, K, Mg thành phn hố hc trong qu cà chua chín như sau: * Nưc: 94 95% * Vt cht cịn li: 5 6%; gm các cht sau: Bng 1.2: Thành phn cht dinh dưng trong qu Cà chua Vt cht cịn li Chim t l % Thành phn các cht Đưng 55% Fructoza, Glucoza, Sucroza Khống cht khơng 21% Protein, Xenlulo, Pectin, Polysaccarit hồ tan Axit hu cơ 12% Xitric, Malic, Galacturonic, Pyrolidon, Cacboxylic Cht vơ cơ 7% Fe ,Zn, Cu Các cht khác 5% Ascorbic axit, cht d bay hơi, Aminoaxit (Theo E.D. war D.C; Tigche L. AAR 1989)
29. 19 Do đĩ Cà chua là cây rau cĩ giá tr kinh t cao, đưc trng rng rãi trên th gii. Theo FAO (l993) din tích trng cây cà chua trên th gii là 2.723.000ha; năng sut 26,9 tn/ha, sn lưng 70.623.000 tn. Trong 10 năm (1987 1997) năng sut và sn lưng cà chua ca th gii tăng lên gp đơi. Din tích t 2,73 triu ha lên 3,17 triu ha, năng sut t 24 tn/ ha lên 28 tn/ha và sn lưng đc bit tăng nhanh t 65,64 triu tn lên 88,22 triu tn. Đng hàng đu v s tiêu th cà chua là châu Âu, sau đĩ là châu Á, Bc M và Nam M. Châu Á là khu vc đng đu v sn xut cà chua, th đn là châu Âu và M là nưc đng đu v c 2 lĩnh vc: năng sut và giá tr gieo trng trên 1 ha gieo trng. nưc ta, cà chua đưc trng trên 100 năm nay, din tích trng hàng năm bin đng t 12 13 ngàn ha. Cà chua đưc trng ch yu các tnh, thành ph thuc vùng đng bng sơng Hng. min núi huyn Đng H, huyn Ph Yên (thuc tnh Thái Nguyên) là vùng trng cà chua cĩ nhiu kinh nghim. Vùng Đà Lt (thuc tnh Lâm Đng) cũng là vùng trng cà chua ni ting. Cà chua là cây rau quan trng cĩ nhiu vùng chuyên canh rau, là cây trng sau ca lúa mùa sm cho hiu qu kinh t cao. Tuỳ theo đc đim ca tng vùng sinh thái, tuỳ theo thi v, mt sào Bc b cĩ th thu t 23 triu đng. Cây cà chua yêu cu ch đ luân canh, luân phiên nghiêm ngt và yêu cu m đ khơng khí thp trong quá trình sinh trưng, phát trin (thích hp là 4555%). Khi m đ trên 65% cà chua d dàng b nhim bnh hi. Mt khác nưc ta cĩ khí hu nĩng m, đ m khơng khí cao nên cà chua d b nhim bnh hi là điu tt nhiên. Và tt yu ngưi nơng dân phi s dng thuc bo
30. 20 v thc vt đ bo v loi nơng sn này ca mình nhm bo đm li ích kinh t như mong mun. (Tt nhiên vic dùng thuc bo v thc vt ca ngưi nơng dân là quá liu lưng cho phép bi h s dng thưng xuyên, liên tc). 1.6.1.2. Các loi sâu, bnh thưng gp cây Cà chua + Các loi sâu hi Sâu xanh đc qu (Helicoverpa armigera) Dịi đc nõn lá v bùa (Liriomyza spp/) B phn trng, rp phn trng (Bomisia tabaci) chúng truyn các bnh siêu vi trùng. Sâu ăn tp, sâu , sâu khoang (Spodaptera lttura) B rùa 28 chm (Epilachna viginntiopunctata) + Các loi bnh hi Bnh héo cây con (Rhizoctonia solari, phytophthora sp; Pythium sp) Bnh xoăn lá do virus gây ra. Bnh héo xanh (do vi khun Pseudomonas solana cearum; nm Fusarium oxysporium,' Fusarium lycipensici, Sclerostum s ; . . . gây ra) Bnh thán thư (Collectatrichum phomodes) Bnh héo mun sương mai (do nm phytophthora infestans). [1] 1.6.2. Cây Dưa chut 1.6.2.1. Ngun gc, chng loi, kích thưc, năng sut và giá tr dinh dưng ca Dưa chut Cây Dưa chut cĩ tên ting Anh là Cuamber, ting Latinh là Cucumis sativus L. cĩ b NST: 2n = 14. Dưa chut hin là cây gi v trí hàng đu trong các chng loi rau cĩ sn phm ch bin xut khu vi khi lưng tăng hàng năm. Theo s liu ca Tng Cơng ty Rau qu Vit Nam, khi lưng dưa chut đưc các nhà máy thc phm xut khu phía Bc ch bin vi hai mt hàng ch yu là mui chua nguyên qu và ch nh đã xut sang th trưng
31. 21 châu Âu năm 1992 là 1117 tn, năm 1993 : 2184 tn, năm 1995 : 2309 tn. Trong nhng năm ti, th trưng nhp khu mt hàng này khơng nhng n đnh mà cịn phát trin v chng loi và khi lưng. Vic t chc sn xut tt cùng vi vic áp dng các tin b k thut mi v ging thâm canh và cơng ngh ch bin s cịn mang li hiu qu cao hơn. [6] Cây Dưa chut đưc các nhà khoa hc xác nhn cĩ ngun gc Vit Nam, tn ti nưc ta hàng nghìn năm nay. Trong quá trình giao lưu buơn bán nĩ đưc trng ph bin sang Trung Quc và t đây chúng đưc phát trin sang Nht Bn và lên châu Âu hình thành dng dưa chut qu dài, gai trng màu xanh đm. Nhĩm th hai mang đc trưng ca vùng nguyên sn đưc phát trin sang lc đa n Đ hơn 2000 năm v trưc. Hin nay dưa chut đưc trng khp nơi, t xích đo ti 63 0 vĩ Bc đng th 6 trong s các rau trng trên th gii vi din tích 880 nghìn ha (1992). nưc ta vùng trng nhiu Dưa chut tp trung ch yu Hi Hưng, Hi Phịng, Nam Hà, Hà Bc, Vĩnh Phúc, Hà Ni, mt s tnh duyên hi min Trung và Đơng Nam b. Dưa chut gm cĩ 7 lồi ph trong s này ssp (sub species). Agrotis Gab là dưa chut hoang di đng riêng, cịn li 6 lồi ph khác thuc dng cây trng:[6] 1. ssp Europaco americans Fil , loi ph Âu M, cĩ din ph bin nht. 2. ssp Occidentali asiaticus Fil, Tây Á, ph bin Trung và Tiu á. 3. ssp Chinensi o Fil Trung Quc, đưc trng nhiu trong nhà kính châu Âu. 4. ssp Indico isapoicus Fil: n Đ Nht Bn, các ging dưa chut Vit Nam thuc nhĩm này. 5. ssp Himalaicus Fil, Himalaia.
32. 22 6. ssp Hermaphroditus Fil dưa chut lưng tính. Vit Nam chúng ta Dưa chut bao gm các nhĩm sau: * Nhĩm qu nh: cĩ chiu dài dưi 11cm, đưng kính 2,5 3,5cm. Nhĩm này cĩ thi gian sinh trưng ngn (65 80 ngày tuỳ v trng). Năng sut khong 15 20 tn/ha ( 7t/sào). Đang s dng cho mui nguyên qu. Thuc nhĩm qu nh hin cĩ hai ging đang trng ph bin là Tam Dương (Vĩnh Phú) và Phú Thnh (Hi Hưng). * Nhĩm qu trung bình: gm hu ht các ging đa phương trng trt trong nưc và ging Hl (ging lai to). Qu kích thưc 13 20 x 3,5 4,5cm. Thi gian sinh trưng ca ging 75 85 ngày, năng sut 22 25 tn/ ha (8 9 t/sào) Mt s ging trong nhĩm này (Hl, Yên M, Nam Hà) cĩ th s dng đ ch nh đĩng l thu tinh. Yêu cu ca sn phm ch bin này là qu cĩ kích thưc 1 2 14 x 3,5 4,5cm, rut đc, v màu trng, khi ch bin cĩ màu vàng tươi. Trong s các ging nhp ni cĩ 2 nhĩm đưc trng ph bin. * Nhĩm qu rt nh hay dưa chut Bào t: cho sn phm ch bin là qu 23 ngày tui. Tuỳ theo yêu cu ca đi tưng khách hàng, qu s dng cĩ khi lưng 150 200qu/kg. Phn ln các ging thuc nhĩm này thuc dng cây 100% hoa cái (gynocaous) như Fl Marinda, FlDmja, Fl Levinna (Hà Lan) và 1 ging ca M. Riêng ging Marinda qu mc thành chùm (35 qu) trên mi k lá. Mc dù năng sut khơng cao (38 tn/ha), song giá tr thương phm ln nên trng các ging này vn cĩ hiu qu. Mt khĩ khăn ln ca sn xut vi nhĩm qu Bào t là các ging b bnh, ch yu là sương mai t trung bình đn nng, trong v xuân b sâu v bùa phá hoi đã làm nh hưng nghiêm trng đn năng sut ging.
33. 23 * Nhĩm qu to: gm các ging lai F1 ca Đài Loan và Nht Bn: Các ging ca Đài Loan cĩ kích thưc 2530 x 4,55cm qu hình tr màu xanh nht gai trng. Các ging Nht Bn qu dài hơn (3 45 x 45cm) qu nhăn hoc nhn gai qu màu trng v qu xanh đm. Các ging trên cĩ năng sut khá cao ( trung bình 3035 tn/ha) thâm canh tt cĩ th đt 40 tn/ha. Qu s dng đ ăn tươi hoc mui mn.[1] Bng 1.3: Thành phn các cht dinh dưng ca dưa chut (cha trong 100g sn phm tươi). Năng Cht Vitamin Cht đm Can xi St Vitamin C lưng bt A (mg) (mg) (mg) (mg) (calo) (g) (mg) 16 3.0 0.8 23.0 1.0 0.3 5.0 (Theo Mai Th Phương Anh ĐHNN Hà Ni 1996) 1.6.2.2. Các loi sâu bnh thưng gp cây Dưa chut và cách phịng tr + Sâu hi B trĩ hay bù lch: Bù lch phát trin vào mùa khơ hn. Bù lch cĩ tính kháng thuc rt cao, nên phi thay đi thuc thưng xuyên, phun Dannitol, Comcol B ry dưa: thu gom tiêu hu trên cây dưa sau mùa thu hoch, cht đng to by đ ry dưa tp trung, sau đĩ phun thuc Basudin, Dannitol nng đ 12%. Rp dưa, ry nht: ry cĩ rt nhiu thiên đch như b rùa, rui kin, nhn, nm ch nên phun thuc khi mt đ quá cao gây nh hưng đn năng sut. Thuc phịng tr như b ry dưa.[10]
34. 24 Rui đc nõn lá hay sâu v bùa: rui tn cơng rt sm t khi cây bt đu cĩ lá tht, thit hi trong mùa nng cao hơn mùa mưa. Rui rt nhanh quen thuc nên cn thay đi chng thuc thưng xuyên. Phun khi cây cĩ 2 3 lá, phun Netoxin, Sanvalerate tri màn ph nilon trên mt lip s làm gim đưc mt đ rui đáng k. Sâu ăn lá: Phun nga khi đt non và qu non cĩ sâu xut hin r bng các loi thuc ph bin như rp dưa, b ry dưa.[1] + Bnh hi Bnh héo rũ, chy dây do nm Fusarium sp, Phytophthora sp, phịng nga nên lên lip cao, làm đt thơng thống, bĩn thêm phân chung, tro, tru, nh cây bnh héo hu, phun hay tưi vào gc Copper B, Derosal. Bnh cht héo cây con do nm Rhizoctonia sp. solanii gây ra: Bnh phát trin khi m đ cao, cn x lý thân cây dưa sau thu hoch bng thuc hố hc ri mi gieo ht. Phun Anvil, Bonaza. Bnh thi đt qu non do nm Chonephora cucurbitacarum : khơng nên trng quá dày, gim tưi nưc, khơng nên tưi nưc vào bui chiu ti khi bnh đã xut hin. Cn v sinh đng rung thu gom các lá, qu b bnh đem hu. Nên phun các loi thuc nga bng các loi thuc như phịng tr bnh héo rũ. Bnh thán thư do nm Colletrichum lagenariu .m: khi thi tit thun li như nng mưa xen k, bnh s gây tác hi nng. Phịng tr bng thuc Antracol, Topan . . . Bnh đm lá, sương mai do nm Pseudoperonospora anbensis . Bnh phát trin vào thi tit m đ cao, mưa nhiu. Phịng tr bng Manzata, Ridomil. . . Bnh khm do virus: bnh này đưc truyn t cây bnh sang cây kho bi nhĩm cơn trùng chích hút như bù lch và rp dưa. Ch nên phun nga bù
35. 25 lch và rp dưa khi cây cịn nh bng các loi thuc như Oncol, Danitol. Cn nh b và tiêu hu các cây bnh đ tránh lây lan. Bnh l c r, cháy khơ lá do nm Phytophthora sít: thốt nưc tt cho rung dưa. Tránh trng quá dày, khơng tưi nưc đm vào chiu mát, phun thuc Manzata, Ridomil . . .[10] 1.6.3. Cây Xà lách 2.6.3. 1. Đc tính sinh hc ca rau Xà lách Là loi cây thân tho tên (danh pháp khoa hc là Lactuca sativa var. capitata ), ngn ngày, dùng đ ăn lá và là loi rau ăn sng ph bin. Ngồi ra cịn đưc dùng làm thuc cha bnh vì trong thân cĩ mt loi dch trng như sa nu tách chit s thu đưc dưc liu.[5] 1.6.3.2. Điu kin khí hu, th nhưng Khí hu: Xà lách phù hp vi điu kin khí hu, nhit đ thích hp cho cây sinh trưng phát trin t 18 – 25 0C, đ m khong 80 – 90%. Thích hp vi quang chu kỳ ngày dài, tuy nhiên xà lách cĩ th phát trin tt c v mùa mưa cũng như mùa nng ti Tây Nguyên, trong điu kin cĩ nhà lưi. Th nhưng: Xà lách cĩ th phát trin tt nhiu loi đt khác nhau như: Sét nh, bazan, feralit vàng đ pH ti thích 5.5 – 6.5. T lúc gieo ht cho đn lúc cho thu hoch trong khong t 60 – 65 ngày.[1] 1.6.3.3. Quy trình trng K thut làm đt: Đt đưc cày xi và dn sch tàn dư thc vt, bĩn vơi (đ nâng pH lên 5.5 – 6.6) cày trn đu trong đt phơi i 1 – 2 tun (cĩ th dùng các hĩa cht, ch phm x lý đt như: Mocap, Sincosin, Furadan, Basudin ) sau đĩ lên lung rng 1,1m, rãnh 0,4m, cao 0,15m. Phân bĩn lĩt đưc ri đu trên b mt lung, trn đu phân trên mt lung, tưi m đu .
36. 26 Trng cây theo khong cách: hàng cách hàng 25cm, cây cách cây 20cm. Trưc khi trng tưi m đu trên tồn b lung. (chú ý thốt nưc tt, tránh đng lâu sau khi mưa).[1] 1.6.3.4. Phân bĩn, cách trng và chăm sĩc (cho 1000m 2) + Bĩn lĩt Vơi: 80 – 120kg Phân chung hoai mc: 3 – 4 m3 Super lân: 50kg. Nitrophoska 15 – 5 – 20: 35kg. K2S04: 30kg. Phân hu cơ đm đc (Dynamic, hoc Growell): 30kg. Bĩn thúc: Bĩn thúc mt ln sau khi trng 1 – 2 tun nu cây phát trin kém, cĩ th dùng Nitrophoska tím vi lưng 10 – 15kg/sào bng cách hịa lỗng 0,5 % vi nưc ri tưi đu trên lung. + Cách trng Cây ging: Ging đưc ươm trong v xp. Thi gian ging đt tiêu chun xut vưn là 15 – 18 ngày, cĩ 4 – 6 lá tht, cây phát trin cân đi, khơng cĩ sâu bnh, r phát trin mnh. Mt đ trng t 9.000 – 11.000 cây/1000m2. Đt cây vào gia h, lp đt, nén nh. Tránh trng quá sâu hoc quá cn. Sau khi trng nên chú ý đ m trong vịng 10 ngày đ giúp cây bén r tt. + Chăm sĩc Sau khi trng cn gi m cho cây, tưi nh t 1 – 2 ln/ ngày trong tun đu tiên, sau đĩ mi ngày ch tưi 1 ln. Nu trng v mưa cĩ th tưi ít hơn.
37. 27 * Chú ý khơng s dng ngun nưc b ơ nhim kim loi nng, ơ nhim vi sinh vt gây bnh [6] 1.6.3.5.Phịng tr sâu bnh, thu hoch và bo qun Xà lách ít b sâu bnh phá hoi, nên phun phịng Zinep xanh 0,3% cho cây 15 ngày sau trng và 25 ngày sau trng. Dùng Sumi anpha, Regent đ phịng tr sâu phá hoi. Chú ý: Ngng phun thuc trưc khi thu hoch 10 – 15 ngày. Thu hoch, bo qun: Khi cây phát trin ti đa, sau trng t 40 – 45 ngày, thì cĩ th thu hoch.[10] 1.6.4. Cây Ci xanh 1.6.4.1. Đc đim sinh hc ca rau Ci xanh Ci xanh (danh pháp khoa hc là Brassica juncea H.F ) là rau ngn ngày cĩ th trng quanh năm. Tuy nhiên, ci xanh li d gây ng đc nht cho ngưi tiêu dùng bi nhiu sâu bnh hi khĩ tr, thi gian sinh trưng ngn mà phn ln các thuc hĩa hc li cĩ thi gian cách ly dài trong khi thuc vi sinh và điu hịa sinh trưng kém tác dng vi mt s sâu. Hơn na, nơng dân hịa phân đm tưi nhiu ln đ cây sinh trưng nhanh. Đĩ chính là nguyên nhân khin dư lưng thuc tr sâu và dư lưng nitrat thưng cao chng loi rau này và dn đn tình trng ng đc cho ngưi tiêu dùng. Đ khc phc tình trng trên nht thit phi thay đi qui trình sn xut hp lý.[11] 1.6.4.2. Thi v Ci xanh cĩ th trng quanh năm. Lưu ý: nu trng vào tháng 12 và tháng 1 thì cho năng sut cao nhưng thưng b nhiu sâu hi. Mùa mưa khĩ trng nhưng thưng bán đưc giá cao hơn. 1.6.4.3. Ging Hin nay ngồi ging đa phương, mùa khơ cĩ th s dng mt s ging nhp ca Trung Quc, Thái Lan và mùa mưa cĩ th s dng ging
38. 28 TG1. Ht ging cn x lý bng thuc Appencard Super 50FL vi lưng dùng 2 – 3cc/1 lít nưc trong 1 gi. Sau đĩ ngâm ht trong nưc m cĩ pha mt ít phân bĩn lá, sau 3 – 4 gi vt ra đ ráo nưc m 1 đêm ri đem gieo. 1.6.4.4. Mt đ trng Đ trng vi din tích 100mét vuơng nu gieo vãi thì cn 60g ht ging. Trng khong cách 15 x 15cm, trng 1 cây/hc đ rung thơng thống hn ch sâu bnh hi. [1] 1.6.4.5. Bĩn phân, chăm sĩc + Bĩn lĩt Đi vi vưn ươm: bĩn lĩt 5 – 6kg phân chung hoai mc + 100g Super lân/10mét vuơng. Đi vi rung trng: bĩn lĩt 300kg phân chung hoai mc + 1,5kg Super lân + 4kg Kali đ/100mét vuơng. + Bĩn thúc Bĩn thúc cho vưn ươm: ri vơi hoc tro lip ươm khong 1kg/100mét vuơng đ tr kin tha ht. Khong 1 tun sau gieo cĩ th tưi thúc nh t 1 – 2 ln bng nưc Urê lỗng 20 – 30g/10lít nưc. Cây con 18 – 19 ngày sau gieo cĩ th nh cy. Trưc nh cy cn tưi ưt đt bng nưc DAP: 30g /10lít nưc đ cây d bén r sau trng. Cy tng đt riêng cây tt và xu đ tin chăm sĩc. Bĩn thúc cho rung trng: sau trng 10 ngày là thi kỳ cây phát trin, thân lá mnh cn bĩn thúc hn hp 5 – 6 kg bánh du + 250g phân Kali, ri gia hàng, xi nh cho thống kt hp vi lp phân và ngâm bánh du hoc ht đu nành tưi 2 – 3 ln/v (dùng 8 – 9 kg bánh du hoc 1 – 2 kg đu nành ngâm vi 10 lít nưc sau 1 tun gn ly nưc pha lỗng 3 – 4 ln ri đem tưi).
39. 29 1.6.4.6. Phịng tr dch hi B thuc cĩ th s dng tr sâu bnh cho cây ci xanh thiên v các thuc ít đc và thi gian cách ly ngn. Cĩ 3 nhĩm thuc tr sâu và 1 nhĩm thuc tr bnh ít đc và thi gian cách ly ngn, cĩ th s dng phun xt cho cây ci xanh, ci ngt như sau: Nhĩm th 1: Nhĩm thuc tr sâu thi gian cách ly 14 – 15 ngày: Basudin 10H, Basudin 50EC, Cyperan 25EC, Forsan 50EC, Forwathion 50EC, Polytrin P440ND. Nhĩm th 2: Nhĩm thuc tr sâu thi gian cách ly 7 – 10 ngày: Peran 50EC, Alphan 5EC, Match 50ND, Bassan 50ND. Nhĩm th 3: Nhĩm thuc tr sâu thi gian cách ly dưi 5 ngày: Forvin 85WP, Vertimex 1,8ND, Succes 25SC, Actara 25WG, các thuc điu hịa tăng trưng và vi sinh. Nhĩm thuc tr bnh: Appencard super 50FL, Appencard super 75DF, Carban 50SC, Score 250ND, Topan 70WP, Validan 3DD – 5DD, Zinacol 80WP, Zineb Bul 80WP, Manzat 200 80WP. [10] 1.6.4.7. Mt s loi sâu bnh thưng gp B nhy vàng (Phyllotetra striolata) Sâu non b nhy sng r cn ri Basudin 10H vi lưng 3 kg/1000mét vuơng ngay khi trng. Trong vịng 10 ngày sau trng nu b nhy xut hin cĩ th s dng thuc Polytrin P440ND, Forwathion 50EC, Cyperan 25EC hoc Alphan 50EC. Thi gian sau nu b nhy xut hin nhiu cĩ th s dng thuc Alphan 50EC, Match 50ND, Peran 5EC hoc Alphan 50EC. Nu 5 ngày trưc thu hoch mà vn b b nhy phá cĩ th s dng các thuc Forvin 85WP, Vertimex 1,8EC và Success 25SC. [10]
40. 30 Sâu ăn tp Thưng xuyên theo dõi nu thy trng sâu ăn tp thu gom tiêu hy, phát hin sm sâu non mi n cịn chưa phân tán cĩ th dùng các thuc Cyperan 25EC, peran 5EC, hoc Alphan 50EC đ tr. Nu trưc thu hoch chng 4 – 5 ngày sâu ăn tp phát trin nhiu cĩ th dùng mt trong các thuc sau: Forvin 85WP, Vertimex 1,8EC và Success 25SC. [10] Bnh cht cây con (Pythium sp, Rhizoctonia solani): Nu thy bnh xut hin nhiu trên vưn ươm cn phịng tr trưc khi nh cy ra rung bng các thuc Validan 3DD – 5DD, Carban 50SC, Topan 70WP, Score 250ND.[10] Bnh thi b (Sclerotium sp) S dng thuc Carban 50SC, Score 250ND, Topan 70WP đ tr.
41. 31 CHƯƠNG II: ĐI TƯNG, NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1 Mc tiêu nghiên cu ca đ tài Mc tiêu ca đ tài này là tìm hiu mơi trưng dinh dưng khống thích hp cho cây rau bng phương pháp thy canh nhưng k thut đơn gin nhm h bt giá thành sn phm, vi mong mun trong thi gian khơng xa na, chúng ta cĩ th nhìn thy mt s lồi cây rau, hoa king khác đưc trng thy canh ti nhà hay trong các nhà hàng, khách sn đ phc v nhu cu thưng thc rau an tồn và nhu cu gii trí ca con ngưi. 2.2. Điu kin khí hut nhiên vùng nghiên cu 2.2.1. Đa đim: TT Buơn Trp, huyn Krơng Ana tnh Đăk Lăk 2.2.1.1. Điu kin khí hu thi tit Vi đa hình nm trên cao nguyên trung phn thi tit khí hu huyn Krơng Ana mang nhng nét đc trưng ca khí hu Cao Nguyên vi hai mùa rõ rt, mùa mưa và mùa khơ. Trong đĩ mùa mưa kéo dài 5 6 tháng, mùa khơ t tháng 11 đn tháng 4 năm sau; lưng mưa trung bình tương đi cao nhưng phân b khơng đng đu, trung bình 69,9mm/tháng, năm trung bình 1830 2200mm, tc đ giĩ thp nht l,3m/s, cao nht 4,7m/s. Do nh hưng ca cao trình và đa hình, và là huyn nm ven thành ph BMT nên v ch đ khí hu ca Krơng Ana tương đi ging vi thành ph BMT, nhit đ trung bình năm ca Krơng Ana là 24 0C và DakLak là 23,74 0C. S chênh lch nhit đ gia các tháng mùa mưa khơng quá 0,5 0C và gim đn cui mùa mưa, nhit đ mùa khơ li bin đng ln, nhit đ gim nhanh t 22, 0C và tháng 11 xung 20,7 0C vào tháng 12, sau đĩ tăng nhanh t 21,1 0C vào tháng 1 lên 26,95 0C vào tháng 4. Biên đ nhit trong năm tương
42. 32 đi thp khong 5,64 0C, tng nhit lưng hàng năm vào khong 8500 – 8900 0C . Vào mùa mưa cn cĩ thit b che t, ch đng thốt nưc . Nu thm thc vt che t khơng tt thì vào mùa mưa đ m cao to điu kin thun li cho sâu bnh phát trin. Vào mùa khơ, do tri qua 6 tháng nng liên tc s gi nng qua các năm bin đng t 19.660 gi đn 24.875 gi tp trung ch yu vào mùa khơ, mt mt thun li cho quá trình quang hp ca các loi cây trng đc bit là rau, nhưng mt khác do nng kéo dài cùng vi giĩ mnh nên lưng nưc bc hơi trong nhng tháng mùa khơ là rt ln, nht là tháng 3, do đĩ mc nưc ngm h thp thưng xy ra hin tưng thiu nưc tưi cho rau. Trong các yu t nh hưng đn sinh trưng và phát trin ca rau thì yu t nhit đ là yu t quan trng nht vì nĩ nh hưng trc tip đn s ny mm, s n hoa, đu qu và s phát trin ca sâu bnh. Mc dù s sinh trưng ca rau ph thuc vào cu trúc di truyn, nhưng li chu tác đng mnh ca điu kin ngoi cnh, vì th mt s yu t khác đưc trình bày qua bng 2.1 như sau:
43. 33 Bng 2.1: Mt s yu t khí hu vùng ven thành ph Buơn Ma Thut DakLak Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ch tiêu Nhit đ khơng khí ( 0C) 21,1 22,9 24,9 26,3 25,9 24,7 24,2 23,9 23,7 23,1 22,0 20,7 Nhit đ ti cao ( 0C) 31,4 34,4 35,6 36,8 37,0 33,1 31,4 31,6 30,7 31,1 30,0 27,6 Nhit đ ti thp ( 0C) 17,3 15,1 15,2 19,6 21,0 20,5 20,4 20,0 20,5 19,2 17,1 14,6 Lưng mưa (mm) 1 4 10 80 387 211 391 313 336 294 46 13 S ngày mưa (ngày) 1 1 1 9 27 14 30 26 24 21 4 1 S ngày cĩ mưa dài nht 1 1 1 2 8 9 30 10 9 11 1 1 Đ m tương đi (%) 75 71 69 69 78 85 87 88 89 85 82 79 S gi nng (gi) 292,6 273,7 294,5 265,3 253,3 191,9 194,0 177,5 148,3 205,8 194,1 273,7 Lưng bc x lý tưng 15,0 17,5 20,7 24,6 22,7 21,8 22,2 23,6 21,0 18,6 15,8 14,4 (Kcal/cm 2. tháng) Lưng bc x thc t 9,87 13,12 15,56 16,95 12,33 10,84 10,57 10,78 9,38 9,60 8,44 8,37 (Kcal/cm 2. tháng) Đ dài ngày (gi) 11,3 11,6 11,9 12,3 12,6 12,7 12,1 12,4 12,1 11,7 11,4 11,2 Tc đ giĩ (m/s) 5,7 5,6 4,6 3,9 2,5 1,8 1,9 1,9 1,7 3,3 5,6 5,8 Ngun: PGS. PTS. Nguyn Đình Tin, 1998
44. 34 2.3. Đi tưng và đa đim nghiên cu + Tin hành nghiên cu trên đi 04 tưng đưc dùng ph bin hin nay là cây Cà chua (Lycopersicum esculentum Mill), cây Dưa chut ( Cucumis sativus L .), cây Ci xanh (Brassica juncea H.F) và Xà lách cun (Lactuca sativa var.capitata) . 2.4. Ni dung 2.4.1. So sánh phương pháp canh tác mi (trng cây khơng cn đt) vi phương pháp truyn thng (trng ngồi đt hay đa canh) đn năng sut. 2.4.2 . Xác đnh thun li, khĩ khăn khi trin khai ch đ canh tác mi ti nơng h. 2.4.3. Tính giá thành mt s loi rau trng trên giá th tru hun và sơ b xác đnh mt s hiu qu ca mơ hình sn xut rau theo phương pháp mi. 2.4.4. Xây dng mơ hình trình din đ gii thiu phương pháp mi cho cng đng. 2.5. Phương pháp nghiên cu 2.5.1. Phương pháp nghiên cu Sn xut dung dch dinh dưng t mt s hố cht, phc v cho mơ hình trng rau trên giá th là tru hun. Thí nghim đưc tin hành theo hai cơng thc: + Cơng thc 1: áp dng theo k thut thy canh (mơi trưng dinh dưng là thy canh nhưng trên giá th tru hun). + Cơng thc 2: Trng đa canh (áp dng theo quy trình sn xut cho tng đi tưng). Thí nghim đưc tin hành trong 3 v (t tháng 12 năm 2007 đn tháng 5 năm 2009), mi v 3 ln lp li, ơ cơ s ti thiu 40 cây. Đánh giá s khác bit gia các nghim thc theo tiêu chun kim đnh T ca Student.
45. 35 Qui trình k thut gm: + S dng mơi trưng t nhiên ti vưn gia đình đ sáng, ti thiu 6h/ngày đ b trí thí nghim. + Chun b chu: chu nha r tin . Dưi đáy chu cĩ 45 l. + Chun b tru hun: Tru đưc hun theo phương pháp ym khí, phi cịn nguyên hình dng than. + Dung dch dinh dưng : Vi dung dch pha sn, pha theo cơng thc Knop cĩ ci tin. Dung dch m đưc pha theo t l 100ml cho 10 lít nưc (thi kỳ sinh trưng); thi kỳ cây ra hoa qu cn 150ml cho 10 lít nưc. + Chun b chu gieo ht: Tru đưc b vào các chu sau đĩ tưi ưt bng nưc sch. + Gieo ging: Gieo t 3 5 ht đ sâu t 0,5 l,5cm tùy ging. + Tưi nưc: Mt ngày tưi hai ln vào sáng (6h) và chiu ti (17h). + Tưi dung dch dinh dưng : Vi dung dch pha sn, pha theo cơng thc Knop cĩ ci tin theo chu kỳ tưi hai ngày tui mt ln vào sáng sm (6h – 8h). Dung dch tưi cho cây phi đưc pha theo t l 100ml cho 10 lít nưc (thi kỳ sinh trưng); thi kỳ cây ra hoa, qu cn 150ml cho 10 lít nưc. 2.5.2 . Các ch tiêu theo dõi và phân tích đánh giá + Thi gian ny mm ca ht: đưc tính t khi gieo đn khi ht nãy mm lên thân gi, khi trên 50% s ht gieo đã ny mm. + Tính t l ny mm ca ht : đưc tính bng cách đm s ht ny mm trong tng s ht khi gieo. + Thi gian cây ra hoa : đưc tính t lúc cây cĩ lá mm hồn chnh đn trên 50% s cây ra hoa. + T l hoa đu qu : đưc tính bng cách tính s qu đu so vi s hoa đã n.
46. 36 + nh hưng ca k thut và mơi trưng nuơi trng đn sinh trưng (chiu cao,s lá, đưng kính thân ) và năng sut (tng năng sut, năng sut thương phm). + nh hưng ca k thut và phương pháp nuơi trng đn sâu bnh và thi v . 2.5.3. Phương pháp b trí thí nghim Thí nghim đưc b trí vi 3 ln nhc li, vi đa canh trng mi đi tưng 1 lung dài 4m rng 1m vi 2 hàng 40 gc; trng trên giá th tru hun rng 1m, dài 4m vi 2 hàng chu nha (gm 40 chu). 2.5.4. Các cơng thc thí nghim + Cơng thc 1 : Trng Cà chua , Dưa chut, Ci xanh, Xà lách cun trên giá th tru hun và s dng dung dch thu canh đ cung cp dinh dưng cho cây. + Cơng thc 2: Trng Cà chua, Dưa chut, Ci xanh, Xà lách cun đa canh theo phương pháp ca ngưi nơng dân, s dng phân bĩn lĩt (phân vi sinh, phân chung ) bĩn thúc (urê ). 2.5.5. Vt liu và hố cht dùng cho nghiên cu + Vt liu gm: Chu nha , tru hun, ging và các vt liu khác dùng cho vic cm giàn leo. + Hố cht gm cĩ: Ca(NO 3)2; KNO 3; KCI; KH 2PO 4; MgSO 4; ZnSO 4, FeCl2; (NH 4)2MoO6 ; NAA và mt s nguyên t vi lưng cn thit cây ly t ngun nưc sch. 2.5.6. Phương pháp xây dng mơ hình trình din rau trng trên giá th là tru hun và s dng dung dch dinh dưng thu canh. K thut trng rau trên giá th là tru hun thay cho đt, ngưi dân tuỳ mc đích sn xut mà xây dng đa đim đ trng rau: Nu ch trng đ cung cp rau xanh cho ba ăn hàng ngày thì cĩ th s dng v trí đt các chu trng rau ban cơng hay trưc sân nơi thống mát (do s lưng ít nên sâu hi và cơn trùng ít tn cơng). Nhưng trng vi s lưng ln thì phi xây dng dng nhà lưi đ cách ly cơn trùng đng thi phi cĩ mái che nng, mưa quá ln.
47. 37 Rau phi đưc nuơi trng đúng k thut, dung dch dinh dưng đưc s dng là dung dch dinh dưng thu canh cĩ thành phn và hàm lưng dinh dưng cơ bn ca Knop cĩ b sung và hồn thin thêm mt s nguyên t vi lưng quan trng. 2 Mơ hình s đưc xây dng ti nhà riêng ca hc viên vi din tích 4m cho mi đi tưng nghiên cu và mơ hình dưc trình din riêng cho tng đi tưng tùy thuc vào mùa v chính ca rau đ cĩ rau đa canh trng đi chng. 2.5.7. Phương pháp sn xut dung dch dinh dưng Dung dch dinh dưng đưc pha cĩ thành phn hố cht theo mơi trưng cơ bn ca Knop, cĩ điu chnh và b sung mt s nguyên t trên nguyên tc cân bng và n đnh nng đ. 2.5.8. Thi gian thí nghim Đã tin hành thí nghim t tháng 12 năm 2007 đn tháng 5 năm 2009. 2.5.9. Phương pháp x lý s liu Các s liu thu thp, đưc x lý trên máy vi tính, theo phn mm Excel 5.0 ng dng trong ngành Nơng Lâm nghip tính bin đng: CV% = (S / x ).100 So sánh s khác bit gia kt qu thu đưc ca hai cơng thc theo tiêu chun kim đnh T ca Student. x1− x2 T = s1* s1 s2* s2 Trong đĩ: + T là giá tr kim đnh. n1 n2 x1 là giá tr trung bình ca mu thí nghim(thy canh trên tru) x2 là giá tr trung bình ca mu đi chng (trng đa canh) S1 là phương sai mu thí nghim đã hiu chnh. S2 là phương sai mu đi chng đã hiu chnh. 2 S = ∑(x i x ) /(n1) n là s lưng mu nghiên cu ( s cây trong ơ cơ s)
48. 38 CHƯƠNG 3: KT QU VÀ BÌNH LUN 3.1 . Sn xut dung dch dinh dưng Trng cây nĩi chung trên giá th nhân to là tru hun khác vi trng cây trên đt là cây ch s dng tru hun làm giá th đ r bám vào và ly các ion khống t s cung cp dung dch dinh dưng ca con ngưi. Do đĩ đ ch đng nghiên cu và sn xut cũng như đ gim giá thành sn phm. Chúng tơi đã nghiên cu đ sn xut dung dch dinh dưng da trên mơi trưng cơ bn ca Knop, cĩ b sung và hồn thin thêm mt s nguyên t vi lưng quan trng da trên nguyên tc cân đi dinh dưng và n đnh nng đ pH ca dung dch cũng như s phù hp v ngun dinh dưng cho hu ht các loi cây trng. Dung dch dinh dưng đưc pha ch ti phịng thí nghim B mơn Sinh hc Thc vt, cĩ nng đ và thành phn hĩa hc qua bng 3.1 : Bng 3.1. Thành phn hĩa cht và hàm lưng ca dung dch thy canh S lưng S lưng đ pha STT Hĩa cht (g/1000ml dung dung dch m Nng đ (ppm) dch s dng) (g/l) 1 Ca(NO 3)2 1 100,0 1000 2 KNO 3 0,25 25,0 250 3 KCI 0,12 12,0 120 4 FeCl 2 1 git 50 git 5 KH 2PO 4 0,25 25,0 250 6 MgSO 4 0,25 25,0 250 7 ZnSO 4 0,025 2,50 25 8 (NH 4)2MoO 6 0,025 2,50 25 9 NAA 0,010 1,00 10
49. 39 B sung thêm ZnSO 4 và (NH 4)2MoO 6 do mơi trưng đt và nưc ca Tây Nguyên thưng thiu Mo và Zn, liu lưng căn c vào mơi trưng dinh dưng nuơi cy mơ. Đánh giá kt qu s dng ca dung dch: Qua s dng trên cho 4 đi tưng nghiên cu chúng tơi thy rng dung dch đã phát huy tt: cây sinh trưng phát trin mnh, lá xanh thm đin hình, năng sut rau và cht lưng cây rau tt, dung dch cĩ th s dng đi trà trên các loi rau khác nhau. Mc dù trong dung dch dinh dưng vn thiu mt s nguyên t vi lưng, nhưng sinh trưng rau khơng thy biu hin. Chng t ngun nưc tưi đã cĩ các nguyên t vi lưng. Thc t chúng tơi đã trng thí nghim trên hai loi rau ăn lá và rau ăn qu đu cho kt qu tt, vi kt qu thu thp các ch tiêu theo dõi gia hai cơng thc và x lý s liu đ kim đnh thì đu cĩ ý nghĩa v mt thng kê. 3.2. nh hưng ca k thut nuơi trng đn sinh trưng 3.2.1. nh hưng ca k thut nuơi trng đn t l ny mm và thi gian ny mm ca ht rau T l ny mm ca ht ging hồn tồn ph thuc vào sc ny mm ca ht ging (cht lưng ht ging), ngồi ra nĩ cịn ph thuc vào mơi trưng canh tác. Vi đi tưng cây rau trng ngồi đt, t l ny mm thp hơn và thi gian ny mm dài hơn so vi trên giá th tru hun (hoc bng vi trng trên giá th tru hun). Nguyên nhân là do trng trên giá th tru hun, chúng ta cĩ th điu chnh đưc đ m to đ m thích hp bng vic tưi nưc. Ngồi ra, giá th tru hun cĩ kh năng lưu dn nưc tt, ht ging khơng b thi (do đ m quá cao so vi nhu cu) hoc ht ging khơng đ nưc, đ đ m đ ny mm (ht ging b khơ, khơng đ sc ny mm do đ m thp). Đng thi ht
50. 40 ging khơng b cun trơi hoc b cơn trùng tn cơng (ví d như là kin. . . ) và kt qu đưc theo dõi và thng kê bng 3.1 như sau: Bng 3.1. Theo dõi t l ny mm và thi gian ny mm ca ht gng Đi Thi gian T l ny tưng Mơi trưng gieo ny mm Trng thái cây mm (%) theo dõi (ngày) V 1 86,65 6,55 Đng đu gia Đa canh V 2 87,10 6,66 các cây V 3 87,25 6,72 Cà chua V 1 90,77 5,53 Chiu cao và kích PP Thy V 2 89,82 5,56 thuc lá cĩ đ canh V 3 88,97 5,51 đng đu cao V 1 79,65 6,58 Đng đu gia Đa canh V 2 80,47 6,73 các cây Dưa V 3 79,78 6,75 chut V 1 91,70 5,55 Chiu cao và kích PP Thy V 2 89,35 5,56 thuc lá cĩ đ canh V 3 88,80 5,63 đng đu cao V 1 87,35 3,66 Đng đu gia Đa canh V 2 87,13 3,81 các cây V 3 87,18 3,62 Ci xanh V 1 92,85 3,55 Đ đng đu cao PP Thy V 2 92,45 3,72 hơn canh V 3 93,38 3,53 V 1 86,97 4,67 Đng đu gia Đa canh V 2 87,23 4,63 các cây Xà lách V 3 87,33 4,75 cun V 1 94,45 3,73 Đ đng đu cao PP Thy V 2 95,17 3,85 hơn canh V 3 95,32 3,52 (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v)
51. 41 Qua x lý s liu thng kê thu đưc bng 3.1 t hai cơng thc thì s sai khác gia hai cơng thc đu cĩ ý nghĩa v mt thng kê và cĩ th kt lun, t l ny mm và thi gian ny mm ca ht trên giá th tru hun theo phương pháp thy canh cao hơn mơi trưng đa canh. V mt cm quan thì cây trng trên giá th tru hun cĩ đ đng đu cao hơn . 3.2.2. nh hưng ca k thut nuơi trng đn s ra lá ca cây rau Lá rau là sn phm thu hoch ch yu ca ngưi trng rau, xét v ý nghĩa dinh dưng; lá rau là nơi d tr các cht dinh dưng cn thit cho cơ th. Đi vi rau trng, b phn khí sinh ch yu là lá và đm nhim chc năng quang hp trong sut đi sng ca cây, mà quang hp là quá trình tng hp cht hu cơ (trưc ht là Gluxit đơn gin t nhng cht vơ cơ đơn gian là CO 2 và nưc, dưi tác dng ca ánh sáng mt tri vi s tham gia ca cht dip lc trong lá). Đây là chc năng sinh lý quan trng ca lá vì nĩ to nên 90 95% lưng vt cht ca cơ th thc vt . Như vy, tc đ ra lá nhanh hay chm, kích thưc to hay nh cịn ph thuc nhiu vào k thut canh tác, k thut nuơi trng và thành phn các cht trong dung dch s dng đ nuơi trng trên giá th cĩ nh hưng ln đn s ra lá ca rau trong sut thi gian sinh trưng. Qua thí nghim, chúng tơi đm trc tip s lá trên cây ca 2 đi tưng là Ci xanh và Xà lách cun, và thu đưc s liu trung bình ca 3 ln nhc li và đưc trình bày kt qu qua bng 3.2 như sau.
52. 42 Bng 3.2. S lá trên cây theo thi gian sinh trưng ca rau ăn lá Đi Mơi Thi Sau ngày gieo tưng trưng v 5 10 15 20 25 30 V 1 1,55 3,49 5,63 7,99 10,14 10,73 PP Thy V 2 1,59 3,47 3,62 7,98 10,15 10,72 Ci canh V 3 1,57 3,45 3,61 7,94 10,16 10,71 xanh TB 1,57 3,47 5,62 7,97 10,15 10,72 V 1 1,52 3,57 5,65 8,13 10,19 10,78 V 2 1,53 3,54 5,66 8,07 10,18 10,72 Đa canh V 3 1,50 3,54 5,64 8,10 10,14 10,75 TB 1,51 3,55 5,65 8,10 10,17 10,75 V 1 1,94 3,73 7,75 13,82 20,37 25,73 PP Thy V 2 1,93 3,77 7,70 13,79 20,33 25,69 canh V 3 1,89 3,75 7,71 13,79 20,35 25,68 Xà lách TB 1,92 3,75 7,72 13,80 20,35 25,70 cun V 1 1,93 3,61 7,61 12,90 18,81 22,77 V 2 1,97 3,57 7,62 12,88 18,79 22,78 Đa canh V 3 1,95 3,62 7,57 12,92 18,80 22,79 TB 1,95 3,60 7,60 12,90 18,80 22,78 (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v) Qua bng 3.2. chúng tơi nhn thy, s lá trên cây đã tăng theo thi gian sinh trưng. Vào giai đon sau gieo 5 đn 10 ngày, s ra lá và hình thành lá tht trên cây chm, vì đây là thi kì cây con nên kh năng quang hp ca lá và sc hút khống ca r cịn yu. Th nhưng, vi c 2 đi tưng và k thut nuơi trng vào thi đim sau gieo 10 ngày s ra và hình thành lá tht trên cây đã tăng trưng mnh. Qua x lý s liu thu thp đưc ba ln nhc li cho mi cơng thc và mi đi tưng và qua kt qu bng 3.2 chúng tơi thy:
53. 43 Đi vi cây Ci Xanh khơng cĩ s khác bit ln gia hai cơng thc sau khi tin hàh kim đnh s liu thì giá tr kim đnh s sai khác khơng cĩ ý nghĩa v mt thng kê ( giá tr kim đnh T 1,8) đc bit s khác bit ln sau gieo t 15 đn 25 ngày. Điu này cĩ th đưc gii thích do giai đon này b r ca cây đã đưc phát trin mnh và mơi trưng tru hun đưc cung cp cht dinh dưng cân đi, đy đ hơn và cĩ đ xp tt hơn nên b r phát trin mnh cho s lá nhanh hơn. T bng 3.2 . đưc quy ra tc đ ra và hình thành lá tht trên cây theo thi gian, th hin qua đ th 3.2 như sau: 30 Ci xanh Tru hun 25 Ci xanh Đa canh 20 Xà lách tru hun 15 Xà lách Đa canh 10 5 0 5 10 15 20 25 30 Đ th 3.2: S hình thành lá theo thi gian sinh trưng Qua đ th 3.2 ta thy: Đi vi Xà lách cun; sau gieo 10 ngày cĩ tc đ ra lá mnh và liên tc đn sau gieo 25 ngày, vào thi kì 20 đn 25 ngày cĩ tc đ ra lá là mnh nht và mơi trưng thy canh trên giá th mnh hơn, vì đây là kì cây hình
54. 44 thành các cĩ quan dinh dưng và đưc cung cp đy đ dinh dưng t mơi trưng thy canh . Sau đĩ tc đ ra lá gim dn t giai đon sau gieo 30 đn 40 ngày, vì đây là giai đon hình thành búp mt đc tính quan trng ca đi tưng này, vào kì này tuy tc đ ra lá gim nhưng s hình thành lá mi vn tip din, đng thi là s tăng trưng chiu dài và rng cũng như trng lưng lá ca hai mơi trưng nuơi trng. Đây cũng là kì quan trng đ hình thành năng sut. Qua theo dõi, chúng tơi nhn thy ch mt s ít các lá đu tiên sinh trưng mt cách t nhiên, sau đĩ chúng bt đu cun li phía trên phn thân, các lá sau đĩ đưc sinh trưng và cun phía trong ca nhng lá đu tiên to thành búp, vào giai đon cui cũng là giai đon thành thc, đã khơng cịn khong trng vì lúc này bp đã đưc cun cht. Như vy, k thut nuơi trng và dinh dưng trong dung dch đã khơng làm mt đi đc tính quan trng ca đi tưng này và cĩ th gĩp phn làm tăng năng sut rút ngn thi gian thu hoch ca Xà lách. Đi vi Ci xanh cĩ tc đ ra lá mnh vào thi kì sau gieo đn 5 ngày, cĩ xu hưng gim s ra lá t 5 đn 10 ngày, vì đây là kì cây con nên kh năng hút khống và trao đi cht cịn ít. T 10 đn 25 ngày tc đ ra lá đã bt đu tăng dn và mnh vào kì sau gieo 20 ngày (2,1 lá) đây là thi đim cĩ ch s lá và sinh khi ln và chun b cho thu hoch. Vào kì 25 đn 30 ngày tc đ ra lá đã gim nhiu, vì cũng như Xà lách búp, đây là giai đon cui ca kì sinh trưng nên cây tp trung dinh dưng cũng như s tăng trưng v trng lưng và cht lưng ca b phn d tr năng lưng là lá. V màu sc lá thì đi vi rau trng theo phương pháp áp dng thy canh cĩ màu sc sáng hơn, bĩng hơn vì đưc cung cp cht dinh dưng đy đ và cân đi hơn. Như vy, k thut nuơi trng rau trên giá th áp dng phương pháp thy canh là phù hp vi s ra lá và đc tính ca rau.
55. 45 3.2.3. nh hưng ca k thut nuơi trng đn s tăng trưng chiu cao ca rau theo thi gian sinh trưng Vi bt kì mt mt loi hình canh tác nào chiu cao cây là mt trong nhng ch tiêu quan trng đ đánh giá kh năng sinh trưng ca mt s loi rau. Song song vi s ra lá, chiu cao cây cùng đng thi xy ra, và s tăng trưng chiu cao cây nhanh hay chm tuỳ thuc vào tng giai đon sinh trưng. K thut nuơi trng và ch đ canh tác cĩ nh hưng ln đn s tăng trưng chiu cao trong sut quá trình sinh trưng. Trong điu kin thí nghim các yu t ngoi cnh tác đng đn các cơng thc thí nghim là như nhau và đưc tin hành nghiên cu trên cùng mt ging. S tăng trưng chiu cao cây ca rau Ci xanh Đi vi Ci xanh s tăng trưng chiu cao cây, thc cht là s dài ra ca b phn lá trong sut quá trình sinh trưng, và cũng là mt ch tiêu quan trng trong các yu t hình thành năng sut. Qua theo dõi và đo trc tip chiu cao cây theo tng đt 5 ngày/ ln, ca 2 cơng thc nuơi trng, chúng tơi thu đưc các s liu trung bình ca 3 ln nhc li và trình bày qua bng 3.3 Bng 3.3: S tăng trưng chiu cao cây Ci xanh Đi Mơi Ngày sau gieo V tưng trưng 5 10 15 20 25 30 V 1 0,83 3,54 11,75 18,63 27,21 42,18 PP Thy V 2 0,80 3,57 11,76 18,59 27,20 42,21 canh V 3 0,80 3,57 11,74 18,58 27,18 42,22 Ci TB 0,81 3,56 11,75 18,60 27,20 42,21 xanh V 1 0,82 3,42 10,15 17,73 26,13 41,58 Đa canh V 2 0,79 3,45 10,11 17,68 26,09 41,63 V 3 0,82 3,39 10,10 17,69 26,08 41,59 TB 0,81 3,42 10,12 17,70 26,10 41,60
56. 46 45 40 Ci xanh Tru hun 35 Ci xanh Đa canh 30 25 20 15 10 5 0 5 10 15 20 25 30 Đ th 3.3: S tăng trưng chiu cao cây theo thi gian sinh trưng. Qua các s liu bng 3.3 và đ th 3.3 trên chúng tơi nhn thy, vào thi kì ny mm cây ch yu s dng cht dinh dưng d tr trong ht, khi mi cĩ r cây ly cht dinh dưng t mơi trưng chưa đáng k, vì lúc này cây ch cĩ 2 lá mm nên s tăng trưng chiu cao ít, nên giá tr kim đnh khơng cĩ ý nghĩa v mt thng kê hai cơng thc . Nhưng vào thi kì cây con, bt đu cĩ lá tht và b r cịn yu nên chưa hút đưc dinh dưng nhiu, tuy rng đã cĩ s thay đi v chiu cao nhưng cịn chm. Vào thi kì hình thành cơ quan dinh dưng, tc đ ra lá mnh, b r cũng đã bt đu phát trin, thì s tăng trưng chiu cao cũng đã tăng theo, và 20 ngày chiu cao đã đt 17,71 và 18,61 cm vi Ci xanh ca 2 mơi trưng nuơi trng. Vào thi kì sinh trưng, tc đ ra lá đã tăng nhanh cùng vi s tăng trưng chiu cao và mnh vào kì sau gieo 30 ngày, chúng tơi nhn thy sau gieo 25 đn 30 ngày tc đ ra lá gim nhưng s tăng trưng v chiu cao li tăng mnh và đt 42,21 và 41,60 cm vi Ci xanh, ca 2 cơng thc. Đng thái tăng trưng chiu cao ngồi các điu kin ngoi cnh chi phi khác, cịn b chi phi bi s phát trin và hot đng ca b r, mt b r kho s hút đưc đy đ lưng nưc và khống cht thơng qua s phù hp và n đnh và thành phn dinh dưng ca dung dch s dng trong k thut nuơi
57. 47 trng, gĩp phn tăng cưng s trao đi cht trong cây. Vỳ vy qua kim đnh s liu thng kê thì s khác bit là khá ln và cĩ ý nghĩa v mt thng kê và mơi trưng thy canh cao hơn đa canh. S tăng trưng chiu cao thân chính ca Cà chua Kt qu tăng trưng chiu cao thân chính là đng thi cĩ s phân chia và gim nhim ca t bào, đnh sinh trưng trên thân cĩ mang lá, lĩng . Tc đ tăng trưng chiu cao cho ta thy kh năng sinh trưng ca các cơng thc thí nghim. Qua theo dõi, các kt qu s liu trung bình ca ba ln nhc li đưc trình bày ti bng 3.4 vi 2 cơng thc như sau: Bng 3.4 : Din bin s tăng trưng chiu cao thân chính ca cây Cà chua 2 cơng thc. Mơi Ln Ngày sau gieo Đi trưng nhc tưng nuơi 10 20 30 40 50 60 70 trng li PP V 1 2,13 15,61 37,21 60,55 77,20 86,14 92,38 Thy V 2 2,16 15,60 37,18 60,52 77,19 86,12 92,36 canh V 3 2,16 15,59 37,21 60,52 77,22 86,13 92,37 Cà TB 2,15 15,60 37,20 60,53 77,21 86,13 92,37 chua V 1 2,25 15,65 38,03 60,11 76,33 85,15 92,00 Đa V 2 2,22 15,62 38,00 60,12 76,30 85,13 91,98 canh V 3 2,22 15,62 37,99 60,10 76,30 85,14 92,02 TB 2,23 15,63 38,01 60,11 76,31 85,14 92,00 (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v)
58. 48 100 Cà chuaTru hun 80 Cà chuaĐa canh 60 40 20 0 10 20 30 40 50 60 70 Đ th 3.4 : Din bin s tăng trưng chiu cao thân chính ca cây Cà chua 2 cơng thc. Qua bng 3.4 và đ th 3.4 minh ha ta thy là t khi cây mc đn 10 ngày s tăng trưng chiu cao ca 2 cơng thc chm, vì đây là thi kì cây con nên nhu cu dinh dưng chưa cao. S tăng trưng chiu cao thân chính đưc tăng nhanh t 10 đn 40 ngày 2 cơng thc, t 2,15 đn 60,53 cm và 2,23 đn 60,11 cm ca cơng thc l và 2. S tăng trưng mnh nht vào kì 30 40 ngày, t 37,20 đn 60,53 cm khi trng trên giá th tru hun và 38,01 đn 60,11 cm mơi trưng đa canh. Qua s liu đưc thu thp và x lý kim đnh chúng tơi thy s khác bit gia hai cơng thc là cĩ ý nghĩa v mt thng kê và đi đn kt lun.T khi gieo đn 30 ngày cơng thc đa canh cây tăng trưng chiu cao mnh hơn nhưng s khác bit này là khơng đáng k (giá tr kim đnh T t 1,2 đn 4,00), nhưng t 30 ngày đn 70 ngày thì mơi trưng tru hun theo phương pháp thy canh s phát trin chiu cao ca cây cao hơn hn và s khác bit này cĩ ý nghĩa v mt thng kê (giá tr kim đnh T đt t 5,01 đn 11,70) nguyên nhân là vì mơi trưng thy canh cây đưc cung cp cht dinh dưng đy đ và kp thi, mt khác giá th tru hun xp thống khí nên giúp r cây phát trin tt hơn giúp cây ly đưc nhiu cht dinh dưng hơn.
59. 49 Và, s tăng trưng chiu cao đã bt đu gim dn c hai cơng thc t 40 70 ngày sau gieo. Vì khi đã tăng trưng chiu cao mc nht đnh thì cây Cà chua đn giai đon phân cành và phân hố mm hoa mnh, nên cĩ s gim nhanh v tc đ tăng trưng chiu cao thân chính vào giai đon này. Cà chua là loi hình cây thân bi và sn phm thu hoch chính là qu nm trên các cành cp 1 , vì vy s tăng trưng chiu cao thân chính là mt ch tiêu cn nhưng chưa đ , do đĩ chúng tơi đã theo dõi thêm mt s ch tiêu trình bày qua bng 3.5 như sau. Bng 3.5 : Mt s ch tiêu sinh trưng ca Cà chua vào thi đim thu hoch la đu tiên sau trng 70 ngày. Chiu S Đưng Đưng Mơi Ln cao cành kính kính Đi tưng trưng nhc thân cp gc tán nuơi trng li (cm) 1(cành) (cm) (cm) V 1 92,74 17,63 2,70 6,70 PP Thy V 1 92,74 17,62 2,71 6,72 canh V 3 92,77 17,61 2,68 6,71 TB 92,75 17,62 2,69 6,71 Cà chua V 1 92,00 17,00 2,50 6,33 V 1 91,98 17,05 2,53 6,33 Đa canh V 3 92,02 17,04 2,50 6,32 TB 92,00 17,03 2,51 6,32 (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v) Vì Cà chua cĩ kh năng phân nhánh mnh, trong điu kin t nhiên, chiu cao cây t 0,25 2 m, cành cp mt dao đng t 3 10 cành tuỳ thuc tng ging. Như vy qua các s liu trên, chúng tơi thy s cành cp 1 trên thân chính ca 2 cơng thc nhiu và mnh, khong cách gia các cành trung
60. 50 bình là 5,22 và 5,43cm, là mt s phân b cành hp lý, vì cây Cà chua là loi cây ưa sáng (khong 5.000 Lux), s lá trên cây nhiu, yêu cu quang hp ln nên cn mt b tán thơng thống. Tc đ ra cành cp 1 đã tăng nhanh hơn và cùng gim nhanh so vi tc đ tăng trưng chiu cao thân chính, tăng mnh vào kì 20 30 ngày tui và gim mnh nht vào 50 ngày, vì đây là kì phân hố mm hoa và hình thành trái mnh, sau đĩ liên tc gim đn 70 ngày tui, vì đây là kì cho thu hoch. S phân cành và tc đ phân cành này đã phù hp vi quy lut và cĩ liên quan cht ch trong sut quá trình sinh trưng và phát trin ca cây. Vi kh năng tăng trưng chiu cao thân chính kho, kh năng phân cành cp 1 mnh, đưng kính tán và gc ln, qua x lý s liu thu thp đưc c hai cơng thc và tin hành kim đnh thng kê s liu chúng tơi thy rng: tt c ch tiêu theo dõi chiu cao, s cành, đưng kính tán thì mơi trưng thy canh trên giá th tru hun đu cao hơn rt đáng k và s sai khác này rt cĩ ý nghĩa v mt thng kê (giá tr kim đnh T đt t 3,14 đn 10,86 tùy theo tng ch tiêu) s khác bit ln nht là đưng kính, chiu cao và s cành, tt c s khác bit này đu cĩ ý nghĩa v mt thng kê. Điu này đã chng minh đưc s phù hp ca 2 k thut canh tác và phn ánh cĩ tim năng cho năng sut cao. 3.2.4. Thi gian ra hoa, s lưng hoa, t l hoa đu và hình thành qu ca cây Cà chua và cây Dưa chut Đi vi cây Cà chua Cây Cà chua sau khi hình thành đy đ cơ quan sinh dưng s bt đu hình thành cơ quan sinh sn. B lá ca Cà chua cĩ quyt đnh rt ln đn năng sut, s lá ít nh hưng đn quang hp do đĩ s hoa ra cũng ít, dn đn qu khơng nhiu và nh, năng sut khơng cao. Mt khác, khi hình thành qu đc bit thi kỳ chín nu b ánh nng mt tri chiu vào d b hư hng, hoc hình thái qu khơng đp.
61. 51 Các chi nách lá khi trưng thành đu cĩ kh năng cho ra hoa qu. Nhưng sn lưng ca các cành nhánh thay đi theo v trí trên cây. Theo quy lut thì v trí ngay sát chùm hoa th nht (thân chính) sinh trưng, phát trin cho năng sut gn ging thân chính. Vì vy cành và lá Cà chua đĩng mt vai trị quan trng trong vic ra hoa quyt đnh đn năng sut ca cây Cà chua. Hoa Cà chua thuc loi hoa hồn chnh (bao gm lá đài, cánh hoa, nh, nhu). Cà chua t th phn là ch yu do đc đim cu to ca hoa. Các bao phn bao quanh nhu, thưng v trí nhu thp hơn nh. Núm nhu thơng thưng chín sm hơn phn hoa. Hoa Cà chua nh, màu sc khơng sc s, khơng cĩ mùi thơm hp dn cơn trùng. T l th phn chéo ph thuc vào cu to hoa, ging và thi v gieo trng. vùng nhit đi t l này cao hơn vùng ơn đi, thơng thưng t l là 10 15 %. Hoa Cà chua mc thành chùm, hoa đính vào chùm bi cung ngn. Mt lp t bào riêng r hình thành cung hoa. Vì mt nguyên nhân bt thun nào đĩ s hình thành tng ri cung hoa lp t bào đĩ s cht đi và hoa b rng. Lúc cây ra hoa và quá trình ra hoa, cht dinh dưng đĩng vai trị rt quan trng. Khi cây cĩ đy đ cht dinh dưng thì cây sinh trưng phát trin tt và hình thành nhiu mm hoa, t l hoa đu qu cao. Khi cây thiu mt thành phn dinh dưng nào đĩ, cây s chm phát trin, ra hoa chm s lưng hoa ít, t l hoa to qu ít. Đi vi cây Cà chua trng ngồi đt: Qua thc nghim chúng tơi đã trng Cà chua thì thi gian cây cà chua ra hoa là 23 ngày sau khi gieo ht. S lưng hoa trên mt chùm là 69 hoa. T l hoa đu 68 hoa trên mt chùm. S lưng hoa nhiu. Đi vi cây Cà chua trng trên giá th tru hun: Thi gian cây Cà chua trng trên giá th tru hun ra hoa tính t lúc gieo ht cũng ging như đi vi cây trng ngồi đt là. S lưng hoa trên mt chùm là 910 hoa. S lưng
62. 52 hoa trên cây nhiu hơn so vi trng ngồi đt. Tuy nhiên t l hoa đu qu li thp hơn cây trng ngồi đt. S hoa to qu ch là 6 đn 7 hoa. Qua s liu theo dõi hai cơng thc và vi 3 ln nhc li chúng tơi thu đưc kt qu bng 3.6 như sau: Bng 3.6: Thi gian ra hoa, s lưng hoa, t l hoa đu qu ca cây Cà chua (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v): Thi gian t S lưng hoa lúc gieo ht S hoa đu Cơng thc trên mt đn khi ra hoa qu/chùm(hoa) chùm(hoa) (ngày) V 1 22,95 7,45 7.07 Đa canh V 2 22,56 7,67 7,40 V 3 22,45 7,80 7,35 V 1 22,76 9,65 6,70 PP Thy V 2 22,16 9,05 6,67 canh V 3 22,05 9,72 6,85 Qua x lý kim đnh s liu thng kê ti bng 3.6 chúng tơi thy: Ch tiêu thi gian ra hoa mơi trưng tru hun thi gian ra hoa sm hơn s khác bit này đu cĩ ý nghĩa v mt thng kê, (giá tr kim đnh T dao đng t 2,026 đn 5,505) nguyên nhân là vì mơi trưng tru hun cây đưc cung cp đy đ cht dinh dưng và nưc nên cây sinh trưng mnh và phát trin sm hơn. S lưng hoa trên mt chùm cĩ s khác bit ln gia hai cơng thc c th mơi trưng tru hun cao hơn nhiu và s kim đnh s liu đu cĩ ý nghĩa v mt thng kê (giá tr kim đnh T đt t 7,89 đn 16,09) cĩ s khác bit này là vì mơi trưng tru hun theo phương pháp đa canh cĩ nhiu điu
63. 53 kin thun li hơn như cây đưc cung cp dinh dưng tt hơn, giá th tru hun cĩ đ thống khí nên r cây ly cht dinh dưng tt hơn. T l hoa đu qu cĩ s khác bit gia hai cơng thc c th cơng thc đa canh t l đu qu cao hơn cơng thc tru hun theo phương pháp đa canh và kt qu kim đnh s liu T giao đng t 2,06 đn 6,26. Nguyên nhân là vì Cà chua là cây giao phn nên mơi trưng đa canh cĩ điu kin thun li hơn trong vic cây th phn nh giĩ, nh cơn trùng nên t l hoa đu qu nhiu hơn mơi trưng tru hun. Đi vi cây Dưa chut Đi vi cây Dưa chut đa canh: Trong thi kỳ sinh trưng ca cây Dưa chut thì lúc gieo ht đn khi cây ra 2 lá mm ch cn cung cp nưc cho cây cịn dinh dưng thì chưa cn phi cung cp, ch khi cây ra lá chính thc thì cây mi cn dinh dưng t mơi trưng sng. Đi vi cây Dưa chut thì b phn sinh khí ch yu là lá và đm nhn chc năng quang hp trong sut đi sng ca cây vì vy chúng quyt đnh đn kh năng cho năng sut ca cây sau này. Do vy khi cây ra 5 lá tht thì chúng bt đu ra hoa (khong 28 đn 30 ngày sau khi gieo ht thì cây ra hoa). Đi vi cây Dưa chut trng trên giá th tru hun: Cây Dưa chut trng trên giá th tru hun t lúc gieo ht đn khi ra 2 lá mm chúng tơi chưa tin hành cung cp dinh dưng ch t lúc cây ra lá tht thì bt đu tưi dung dch dinh dưng. Tri qua thi gian sinh trưng là khong 28 đn 29 ngày lúc này mi cây đu cĩ 5 lá tht và tt c bt đu ra hoa. Cây Dưa chut trng trên giá th tru hun mt mt đưc cung cp dinh dưng kp thi, thành phân đy đ. Mt na, do giá th tru hun rt thống và xp nên b r phát trin tt vy cây Dưa chut trng trong giá th tru hun sinh trưng đng đu, khơng b ngp úng hay hng r. Do nhng ưu th trên nên cây dưa chut trng trong giá th tru hun cĩ thi gian ra hoa ngn hơn so
64. 54 vi cây trng ngồi đt ch cĩ khong 28 đn 29 ngày và s lưng hoa cái nhiu hơn, hoa n đng đu hơn. Qua theo dõi và tng hp s liu gia hai cơng thc và qua ba ln nhc li chúng tơi thu đưc kt qu và trình bày bng 3.7 như sau. Bng 3.7. Thi gian ra hoa, kh năng ra hoa cái ca cây Dưa chut: Thi gian t lúc gieo ht Cơng thc Kh năng ra hoa ca cây đn khi ra hoa (ngày) V 1 30,10 S lưng hoa cái ít hơn và n Đa canh V 2 28,50 khơng đu. V 3 29,12 V 1 28,55 PP Thy S lưng hoa cái nhiu hơn và V 2 29,01 canh n đu. V 3 28,75 (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v) 3.3. nh hưng ca k thut nuơi trng đn năng sut rau Năng sut cây trng là mt ch tiêu quan trng vi bt c mt k thut hay mt phương pháp canh tác nào. Đ mang li hiu qua kinh t cho ngưi sn xut, cây trng phi cĩ phi cĩ kh năng sinh trưng và thích ng tt nhm mang li năng sut cao nht cho ngưi trng trt. Đi vi k thut trng trên giá th là mt phương pháp canh tác khơng dùng đt, mà mơi trưng nuơi trng là giá th tru hun s dng dung dch dinh dưng thy canh đ cung cp dinh dưng do đĩ đ ch đng trong thí nghim và sn xut đng thi gim giá thành sn phm, chúng tơi đã nghiên cu và ch to dung dch dinh dưng cho mơ hình ti đa phương. Bên cnh đĩ, do mơ hình này là mt phương pháp canh tác mi, mà cây trng li chu
65. 55 nhiu nh hưng ca điu kin ngoi cnh, nht là mơi trưng khí hu, vì th đ cĩ cơ s khoa hc và chng minh đưc tính thích ng ca mơ hình, chúng tơi đã thc nghim ti đa đim là huyn Krơng Ana trong điu kin t nhiên và kt qu đưc th hin qua bng 3.8 như sau: Bng 3.8: nh hưng ca loi mơi trưng mơi trưng nuơi trng đn năng sut rau (S liu trung bình đưc theo dõi trong 03 v): Năng sut rau trên các mơi trưng khác nhau (kg/m 2) Đi tưng S ln Đa canh PP Thy canh thí nghim nhc li Tng năng NS thương Tng năng NS thươ ng sut phm sut phm V 1 5,97 3,55 5,06 3,67 V 2 5,94 3,59 5,05 3,65 Cà chua V 3 5,97 3,57 5,04 3,66 TB 5,96 3,57 5,05 3,66 V 1 3,36 3,18 6,02 5,85 V 2 3,37 3,15 5,99 5,83 Dưa chut V 3 3,35 3,18 5,99 5,84 TB 3,36 3,17 6,00 5,84 V 1 9,49 8,94 9,39 8,90 Xà lách V 2 9,50 8,95 9,37 8,92 cun V 3 9,45 8,90 9,35 8,91 TB 9,48 8,93 9,37 8,91 V 1 9,88 9,36 9,83 9,23 V 2 9,87 9,37 9,87 9,20 Ci xanh V 3 9,89 9,32 9,87 9,20 TB 9,88 9,35 9,85 9,21
66. 56 10 9 8 7 6 Tng NS MT đt 5 NS TP MT đt 4 3 Tng NS MT tru 2 NSTP MT tru 1 0 Cà chua Dưa Xà lách Ci xanh chut Đ th 3.8: V đánh gá năng sut ca các loi cây rau trên hai mơi trưng nuơi trng: Đi vi cây Cà chua Chúng tơi đã thu đưc nhng kt qu như đã nêu bng 3.8 và qua kim đnh s liu thng kê chúng tơi nhn thy giá tr kim đnh cĩ ý nghĩa v mt thng kê c th: tng năng sut cĩ s chênh lch đáng k, mơi trưng đa canh cĩ năng sut cao hơn và giá tr kim đnh T đt đ tin cy dao đng t 18,5 đn 21,9. Cịn năng sut thương phm khơng cĩ s chênh lch đáng k, giá tr kim đnh T dao đng t 1,69 đn 1,86. T đây chúng ta cĩ th khng đnh: Tng năng sut Cà chua trng trên đt đt cao hơn Cà chua trng trên giá th tru hun. Tuy nhiên năng sut thương phm ca Cà chua trng ngồi đt là khơng cao hơn Cà chua trng trên giá th tru hun . Đ gii thích vn đ này chúng tơi nhn thy như sau: Năng sut ca Cà chua trng ngồi đt cao hơn bi cây cà chua trng ngồi đt cĩ điu kin mơi trưng và cơn trùng giúp th phn chéo, tăng t l
67. 57 hoa đu qa. Mt khác, cây Cà chua là mt cây trng khĩ tính, trong quá trình sinh trưng và phát trin nht là giai đon ra hoa, kt qu ch cn thiu mt nguyên t dinh dưng hoc cung cp dinh dưng khơng đúng lúc, đúng thi đim hu qu s thy ngay lp tc, s lưng hoa khơng đưc th phn, hoa rng s thy rõ. Mà mơi trưng trng trên giá th là mơi trưng nhân to, chúng ta vn chưa thc s bit rõ lúc nào cây cn dinh dưng nào đ cung cp mt cách chính xác như đng h sinh lý ca cây. Năng sut Cà chua trng trên giá th tru hun tuy cĩ thp hơn nhưng năng sut thương phm li rt cao (gn73,00% ) so vi tng sn lưng trung bình thu hoch đưc. Trong khi đĩ, năng sut thương phm ca Cà chua trng trên đt chim gn 59,00% so vi tng sn lưng trung bình thu đưc. S dĩ như vy là do qu Cà chua trng trên giá th tru hun đưc cung cp dinh dưng cũng như nưc luơn đy đ, qu to mng và đp mt hơn, hu như khơng b sâu bnh tn cơng qu, qu him cĩ hin tưng b thi do ánh nng mt tri trc tip chiu vào. Ngưc li qu Cà chua ca cây trng ngồi đt bé hơn bi cây lúc này chu tác đng trc tip, tng hp ca các yu t mơi trưng. Do đĩ năng sut qu cao hơn nhưng năng sut thương phm thì khơng cao. Thc t đ khc phc tình trng này ca qu cây Cà chua trng ngồi đt, ngưi nơng dân phi bĩn mt lưng phân hố hc ln đây là nguyên nhân dn đn tn dư kim loi nng trong Cà chua cao. Mt khác đ khc phc hin tưng sâu bnh tn cơng qu Cà chua, nht là lúc sp thu hoch, ngưi trng Cà chua phi s dng thuc bo v thc vt vi liu lưng cao, quá ngưng cho phép. Đn lúc thu hoch thì lưng thuc bo v thc vt vn chưa ht thi gian phân hu, gây nguy hi đn sc kho ca ngưi s dng loi qu này. T đây chùng tơi đã đưa ra nhng nhn đnh như sau:
68. 58 Vic trng Cà chua trên giá th tru hun cĩ đy đ kh năng đ sn xut rau an tồn theo đúng quy đnh . Vic trng Cà chua trên giá th tru hun cĩ th cho năng sut thương phm cao, phù hp vi mc tiêu trng trt ca ngưi nơng dân sn xut Cà chua cung cp ra th trưng. Trng Cà chua thu canh trên giá th tru hun hồn tồn cĩ th thc hin đưc trên đa bàn Đăk Lăk. Tuy nhiên cn phi nghiên cu kĩ hơn v sinh lí thc vt ca cây Cà chua và hồn thin thêm dung dch thu canh cung cp cho cây Cà chua đ Cà chua trng trên giá th tru hun cho năng sut cao hơn na. Đi vi cây Dưa chut Qua theo dõi và đánh giá s liu thu thp đưc chúng tơi thy rng: trong thi gian thu hoch các cây trng trên giá th tru hun luơn sinh trưng mnh hơn so vi các cây Dưa chut đa canh. Thi gian sinh trưng ca chúng kéo dài hơn 4 ngày, s lưng đt thu hoch nhiu hơn là 3 ln, tng sn lưng thu hoch cao hơn c th đã đưc trình bày bng 3.8 Qua theo dõi thc t chúng tơi thy: Tng năng sut thu đưc hai cơng thc cĩ s chênh lch rt ln c th trng trên giá th tru hun năng sut cao hơn nhiu và khi x lý s liu thng kê và kim đnh thì thy rng giá tr kim đnh cĩ ý nghĩa v mt thng kê giá tr T giao đng t 39,39 đn 64,02. Năng sut thương phm cng cĩ s chênh lch rt đáng k hai cơng thc c th mơi trưng tru hun cng cao hơn nhiu so vi đa canh và x lý s liu cho thy giá tr kim đnh cĩ đ tin ky cao, cĩ ý nghĩa v mt thng kê c th T đt t 61,95 đn 93,99. Đ gii thích cho ưu th trên, chúng tơi thy cĩ 2 nguyên nhân chính. Đi vi cây Dưa chut trng trên giá th tru hun, do trong sut qúa trình sinh trưng cây trng đưc cung cp đy đ khống cht cn thit thơng qua s phù hp và n đnh ca nng đ dung dch quá trình hơ hp và hp th
69. 59 khống cht ca r hồn tồn thun li do ngun oxy trong giá th tru hun là đy đ và hp lý, cơ hi tn cơng ca sâu bnh ít. T các điu kin thun li trên đã cu thành nên năng sut cao ca Dưa chut trng trên giá th tru hun. Chúng tơi đi đn khng đnh: phương thc trng và dung dch dinh dưng cĩ nh hưng ln đn năng sut dưa chut, qui trình sn xut Dưa chut theo k thut trng cây trên giá th và dung dch dinh dưng t pha hồn tồn thun li và phù hp vi quy lut sinh trưng, phát trin ca cây Dưa chut và điu kin t nhiên ti Đăk Lăk, đc bit là cho năng sut cao. Đi vi rau ăn lá Qua x lý s liu thng kê bng 3.8 vi cơng thc 1 và 2 thì chúng tơi nhn thy cĩ s sai khác nhưng khơng đáng k khơng cĩ ý nghĩa thng kê v ch tiêu tng năng sut cng như năng sut thương phm, t đĩ khng đnh hai k thut canh tác tương đng v mt cht lưng, đng thi k thut và mơ hình trng rau trên giá th hồn tồn cĩ th áp dng đưc trong điu kin khí hu t nhiên ca Đăk Lăk đi vi rau nĩi chung và rau ăn lá nĩi riêng. Vy qua kt qu trên chúng tơi thy, đ ch đng trong sn xut, ngưi sn xut rau sch hồn tồn cĩ th t pha ch dung dch phc v cho k thut canh tác này đ phc v gia đình và cĩ th h đưc giá thành sn phm. 3.4. nh hưng ca k thut nuơi trng đn ch đ canh tác và nh hưng đn sâu bnh Vi bt kì mt k thut hay phương pháp canh tác nào, xét v quy trình k thut cũng cn phi đáp ng đưc các yêu cu như: đt năng sut cao, gim dư lưng đc t dưi ngưng cho phép, d áp dng và gim thiu gi lao đng cho ngưi sn xut , đng thi phi bo v đưc mơi trưng sinh thái ti nơi sn xut. Qua quá trình sn xut vi 2 phương pháp canh tác, chúng tơi ghi nhn mt s kt qu đưc trình bày qua bng 3.9 .
70. 60 Bng 3.9: Chi phí sn xut ca 2 k thut nuơi trng Ch tiêu Đa canh PP Thy canh S ln làm c. 05 0 S ln SD thuc BVTV. 11,2 0 S ln s dng phân 05 0 tươi (phân bị). Lưng nưc tiêu hao Nhiu hơn Ít hơn (3ln/ngày – 50lit/ln) (2ln/ngày – 30lít/ln) Đi vi các loi rau ăn lá (Ci xanh và Xà lách cun) Trong thc t trng rau, vic s dng thuc BVTV phương thc canh tác truyn thng là mt s cn thit, cũng như hu qu ca vic s dng thuc mt cách ba bãi, th nhưng, vi k thut trng rau đa canh đ bo qun và bo v ht ging trong kì gieo ươm ngưi trng rau thưng s dng DDT là mt loi thuc cĩ gc Clo hu cơ rt bn trong cơ th sng và mơi trưng, vì vy đã b cm s dng Vit Nam và mt s nưc trên th gii. Vào kì sinh trưng do cĩ s xâm hi ca Sâu xanh, Sâu tơ , nhiu trên lung trng nên mơi trưng đa canh chúng tơi đã s dng Sherpa (C 22 H19 CL 2NO 3) và Monitor (C 2H8NO 2PS) vi 2 loi thuc này cĩ giá r, ph dit sâu rng và hiu qu dit sâu cao, cho nên cĩ th hn ch đưc dch hi. Do khơng quan tâm đn thi gian cách ly an tồn (PHI), trong khi đĩ PHI ca Sherpa là 714 ngày vi rau ăn lá . PHI ca Monitor (thuc trong danh mc hn ch s dng) là 2135 ngày vi các loi rau qu , mà thi gian sinh trưng ca rau li ngn (Ci xanh 45 ngày). Bên cnh đĩ đ tn dng ngun phân ti ch, vic s dng phân tươi khơng qua ngâm và x lý là mt thĩi quen lâu đi ti vùng chuyên rau. Do đĩ, tr nên quá nguy him vi sc kho ca ngưi sn xut cũng như ngưi tiêu dùng sn phm và đã gây ơ nhim mơi trưng vùng canh tác.