Luận văn Nghiên cứu tỉ lệ các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê và tương quan giữa nhóm máu với một số bệnh trên bệnh nhân người Êđê tại bệnh viện tỉnh Đắk Lắk

Nội dung text: Luận văn Nghiên cứu tỉ lệ các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê và tương quan giữa nhóm máu với một số bệnh trên bệnh nhân người Êđê tại bệnh viện tỉnh Đắk Lắk

1. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN THÁI HU VĂN NGHIÊN CU T L CÁC NHĨM MÁU TRONG H ABO CA NGƯI ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GIA NHĨM MÁU VI MT S BNH TRÊN BNH NHÂN NGƯI ÊĐÊ TI BNH VIN TNH ĐK LK LUN VĂN THC S SINH HC THC NGHIM BUƠN MA THUT, NĂM 2009
2. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN THÁI HU VĂN NGHIÊN CU T L CÁC NHĨM MÁU TRONG H ABO CA NGƯI ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GIA NHĨM MÁU VI MT S BNH TRÊN BNH NHÂN NGƯI ÊĐÊ TI BNH VIN TNH ĐK LK LUN VĂN THC S SINH HC THC NGHIM MÃ S 60 42 30 Hưng dn khoa hc: TS. ĐÀO MAI LUYN BUƠN MA THUT, NĂM 2009
3. TÀI LIU THAM KHO 1. Trn Văn Bé và cng s (1995). " Các ch s huyt hc ngưi bình thưng". Lưc yu cơng trình nghiên cu khoa hc 19751994. Trung tâm huyt hc và truyn máu TP H Chí Minh, tr 15. 2. Nguyn Hu Chn (2001), Hố sinh, NXB y hc, Hà Ni. 3. Trn Văn Bé: Huyt hc lâm sàng, 1988. 4. Võ Nam Đnh (1998). Điu tra đánh giá kt qu v nhĩm máu h A.B.O ti mt s vùng Đăk Lăk ca 2 nhĩm dân tc Kinh và Êđê . Đ tài tt nghip bác s Y khoa khố 19921998. 5. Nguyn Văn Đc (2002), phương pháp kim tra thng kê sinh hc, NXBKH & KT, tr268 6. Trnh Bnh Dy, Đ Đình H, Phm Khuê, Nguyn Quang Quyn, Lê Thành Uyên (1982), V nhng thơng s sinh hc ngưi Vit Nam 7. Nguyn Th Khánh, Phm T Dương ( 2003), Xét nghim s dng trong lâm sàng , NXB y hc Hà Ni, tr564, 423467. 8. Nguyn Th Khánh, Phm T Dương ( 1997), Hố nghim s dng trong lâm sàng. Hng s sinh lý ca ngưi bình thưng, 15711. 9. Hc vin Quân Y ( 1995). Phương pháp nghiên cu khoa hc, Y hc . NXB Quân đi Nhân dân, Hà Ni. 10. Ngơ Như Hồ (1981). Thng kê trong nghiên cu Y hc. Tp I và 2 . NXB Y hc, Hà Ni . 11. Khoa huyt hc và truyn máu Bnh vin Bch Mai ( 1978). Huyt hc tp I . NXB Y hc, Hà Ni. 12. Nguyn Đình Khoa (1983). Các dân tc Vit Nam . NXB Đi hc và Trung hc chuyên nghip, Hà Ni. 13. Đào Mai Luyn, Đ Cơng Huỳnh (1997) " Bưc đu nghiên cu đc đim nhĩm máu ngưi Êđê ti tnh Đăk Lăk ". Tp chí Y hc thc hành. B Y t, (10), tr: 66 67.
4. 14. Đào Mai Luyn (1999). Nghiên cu đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca mt s tc ngưi ti khu vc Tây Nguyên . Tp chí Khoa hc, trưng Đi hc Tây Nguyên s 3tr :105110 . 15. Nguyn Quc Nam (2007), Bnh hay gp theo nhĩm máu. Tp chí sc kho và đi sng. 16. Đ Trung Phn (1996). “Mt s ch s máu ngoi vi ngưi bình thưng”. Kt qu bưc đu nghiên cu mt s ch tiêu sinh hc ngưi Vit Nam . NXB Y hc, Hà Ni. tr: 187189. 17. Võ Phng, Nguyn Dung (1998). Báo cáo tng kt mt s ch tiêu sinh hc ca ngưi bình thưng ti khu vc min Trung . Đi hc Hu, Trưng ĐH Y khoa. 18. Nguyn Quang Quyn (1978), Các chng tc lồi ngưi, nhĩm máu các chng tc, NXB Khoa hc k thut trang 37. 19. Trn Th L Trình (2003). Nghiên cu đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê, ngưi Mơnơng và ngưi Kinh tnh Đăk Lăk. Lun văn tt nghip bác s y khoa, khĩa1997 2003. Trưng đi hc Tây Nguyên. 20. Nguyn Tn Ghi Trng "ch biên" (1975). Hng s sinh hc ngưi Vit Nam. NXB Y hc, Hà Ni. 21. Lê ngc Trng, Lê Nam Trà, Nguyn Văn Tưng (2003), Các giá tr sinh hc ngưi Vit Nam bình thưng thp k 90 đn th k 20, NXB Y hc. 22. Lê Đc Tu (1987) , Hố sinh y hc, tp 2, NXB Hc Vin Quân Y. 23. Bch Quc Tuyên và cng s ( 1978), Huyt Hc, tp I, NXB Y hc, tr 308 24. Nguyn Th Vân (2004). Nghiên cu đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Giarai và ngưi Kinh tnh Gia Lai . Lun văn tt nghip bác s y khoa, khĩa 1998 2004. Trưng đi hc Tây Nguyên.
5. 25. Vũ Đc Vng, Nguyn Xuân Tâm, Bùi Vĩnh Diên, Ngơ Xuân Bc (1996) " Mt s nhn xét v các ch s huyt hc ca 8 dân tc Êđê, Kơho, Mơnơng, Giarai, Xơđăng, Bana, Rơngao, Châum Tây Nguyên t 1985 đn 1995 " Tp chí Y hc thc hành. B Y t (12), tr: 177 – 181 26. Vũ Đình Vinh (2001), Hưng dn s dng các xét nghim sinh hố , NXBY Hc Hà Ni. 27. Goldstein, Brơn M.S Am. Rev (1977) . Hố sinh , 464, 887. 28. J.H.Green (1996), sinh hc lâm sàng cơ s, NXB Y Hc tr 380. 29. Guyton C.A (1992), SGK sinh lý hc Y khoa, xut bn ln th 8, M. 30. Jeam. M.Fime( 1979) , nhĩm máu và cm nang thc hành min dch truyn máu . Tài liu dch ca khoa Huyt Hc Bnh Viên Bch Mai 31 . John V.Dacie, Lewis SM ( 1984), Huyt hc thc hành , xut bn ln th 6. Luân Đơn, Melbuorne và New York, tr 248252. 32 . Keny AP ( 1953) , sinh hố hc . Luân Đơn, tr 2,661. 33 . Mollison P.L (1997), Truyn máu trong y hc lâm sàng , xut bn ln th 10, xut bn phm khoa hc Blach Well, Anh.
6. LI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cu ca riêng tơi, các s liu và kt qu nghiên cu nêu trong lun văn là trung thc, đưc các đng tác gi cho phép s dng và chưa tng cơng b trong bt kỳ mt cơng trình nào khác. TÁC GI THÁI HU VĂN
7. LI CM ƠN Trong thi gian qua, ngồi s n lc ca bn thân, đ tài : “Nghiên cu t l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê và tương quan gia các nhĩm máu vi mt s bnh trên bnh nhân ti bnh vin tnh Đk Lk” đưc hồn thành nh s gi ý, hưng dn tn tình và ht sc chu đáo ca TS. Đào Mai Luyn. Lun văn cịn cĩ s giúp đ ca các lãnh đo nhà trưng, các Y, Bác s bnh vin Đi Hc Tây Nguyên, các thy cơ thuc khoa Y, khoa Sư Phm, khoa Khoa hc T nhiên và Cơng ngh, khoa Nơng Lâm, phịng thí nghim Sinh Hố, phịng Sau Đi Hc trưng Đi Hc Tây Nguyên; Ban Giám Đc, cán b nhân viên phịng Hành Chính Tng Hp Bnh Vin Đa Khoa tnh Đk Lk; Các y, Bác S thuc các phịng y t huyn Cưmga, huyn Buơn Đơn và thành ph Buơn Ma Thut, ca bn bè và ngưi thân. Xin trân trng gi ti các thy cơ giáo, đng chí, đng nghip, bn bè và ngưi thân lịng bit ơn chân thành và sâu sc ca chúng tơi. Lun văn này tuy đã đưc kho sát và nghiên cu cơng phu, nhưng chc chn cịn nhiu khim khuyt cn đưc gĩp ý và sa cha. Chúng tơi rt mong nhn đưc nhiu ý kin đĩng gĩp ca thy cơ giáo và bn đc. Xin trân trng cm ơn. Buơn Ma Thut, năm 2009. TÁC GI
8. MC LC Trang ĐT VN Đ 1 Chương I: TNG QUAN TÀI LIU 3 1.1.Lch s tìm ra các nhĩm máu trong h ABO 3 1.2.Đc đim các nhĩm máu h ABO 5 1.2.1.Các kháng nguyên ca nhĩm máu h A.B.O .4 1.2.2.Các kháng th ca nhĩm máu h ABO. .7 1.2.3.K thut xác đnh nhĩm máu . 9 1.3.Nguyên lý chung v di truyn các nhĩm máu h ABO . 10 1.3.1.Cơng thc Bernstein xác đnh tn sut gen 11 1.3.2.Cơng thc Bernstein xác đnh tn sut các genotype 12 1.4.H thng nhĩm máu Rhesus (Rh) . 11 1.4.1.Lch s phát hin h thng nhĩm máu Rh. 11 1.4.2.Đc đim h thng nhĩm máu Rh . 12 1.5.Tình hình nghiên cu v các nhĩm máu trong h ABO 13 1.5.1.Trên th gii . 13 1.5.2.Các cơng trình nghiên cu nhĩm máu h ABO Vit Nam. 13 1.5.3.Các cơng trình nghiên cu nhĩm máu Tây Nguyên .14 1.6.Nhng nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu vi bnh tt 15 1.6.1.Kháng nguyên HLA và bnh tt 15 1.6.2.Kháng nguyên A, B và bnh tt . 17 Chương 2 :ĐI TƯNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 18 2.1 Đi tưng nghiên cu 18 2.1.1.Ngưi Êđê bình thưng. 18
9. 2.1.2.Ngưi Êđê b bnh . .18 2.1.3.Thi gian và k hoch nghiên cu. 18 2.2. Ni dung nghiên cu 19 2.3. Phương pháp nghiên cu 20 2.4. X lý s liu. 22 Chương 3 : KT QU NGHIÊN CU .23 3.1. Đc đim các nhĩm máu ngưi Êđê kho mnh bình thưng 23 3.1.1. T l các nhĩm máu trong h ABO 23 3.1.2. Tn sut các gen trong h ABO 24 3.1.3. Tn sut genotype trong h ABO 24 3.2. Đc đim nhĩm máu ca ngưi Êđê mc mt s bnh 25 3.2.1. T l các nhĩm máu 25 3.2.2. Tn sut các gen 29 3.2.3. Tn sut genotype 30 3.3. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi ngưi bnh vi ngưi khe mnh 31 3.3.1. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi viêm loét d dày .31 3.3.2. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi viêm thn, suy thn 32 3.3.3. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi hen ph qun 33 3.3.4. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi cao huyt áp 34 3.3.5. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi lao phi 35 3.3.6. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b viêm gan, xơ gan . 36 3.4. Tương quan các nhĩm máu gia ngưi Êđê khe mnh và ngưi Êđê b bnh 37 3.4.1. Bnh viêm loét d dày .37 3.4.1.1. Nhĩm máu A 37 3.4.1.2. Nhĩm máu B 38 3.4.1.3. Nhĩm máu AB .39
10. 3.4.1.4. Nhĩm máu O 40 3.4.2. Bnh viêm thn, suy thn 41 3.4.2.1. Nhĩm máu A 41 3.4.2.2. Nhĩm máu B 42 3.4.2.3. Nhĩm máu AB .43 3.4.2.4. Nhĩm máu O 44 3.4.3. Bnh hen ph qun .45 3.4.3.1. Nhĩm máu A 45 3.4.3.2. Nhĩm máu B 46 3.4.3.3 Nhĩm máu AB 47 3.4.3.4. Nhĩm máu O 48 3.4.4. Bnh cao huyt áp 49 3.4.4.1. Nhĩm máu A .49 .4.4.2. Nhĩm máu B 50 3.4.4.3. Nhĩm máu AB .51 3.4.4.4. Nhĩm máu O 52 3.4.5. Bnh lao phi .53 3.4.5.1. Nhĩm máu A 53 3.4.5.2. Nhĩm máu B 54 3.4.5.3. Nhĩm máu AB .55 3.4.5.4. Nhĩm máu O 56 3.4.6. Bnh viêm gan, xơ gan 57 3.4.6.1. Nhĩm máu A 57 3.4.6.2. Nhĩm máu B 58 3.4.6.3. Nhĩm máu AB .59 3.4.6.4. Nhĩm máu O 60 Chương 4 :BÀN LUN 61
11. 4.1. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh .61 4.1.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO 61 4.1.2. Tn sut các gen trong h ABO 61 4.1.3. Tn sut các genotype trong h ABO .62 4.2. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b bnh viêm loét d dày 62 4.2.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO 62 4.2.2. Tn sut các gen trong h ABO .63 4.2.3. Tn sut các genotype trong h ABO 63 4.3. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn 64 4.3.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO 64 4.3.2. Tn sut các gen trong h ABO .64 4.3.3. Tn sut các genotype trong h ABO .65 4.4. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b bnh hen ph qun 65 4.4.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO 65 4.4.2. Tn sut các gen trong h ABO 66 4.4.3. Tn sut các genotype trong h ABO .66 4.5. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b bnh cao huyt áp .67 4.5.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO 67 4.5.2. Tn sut các gen trong h ABO 67 4.5.3. Tn sut các genotype trong h ABO .68 4.6. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b lao phi 68 4.6.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO 68
12. 4.6.2. Tn sut các gen trong h ABO 69 4.6.3. Tn sut các genotype trong h ABO 69 4.7. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan 70 4.7.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO . 70 4.7.2. Tn sut các gen trong h ABO 70 4.7.3. Tn sut các genotype trong h ABO .71 KT LUN VÀ KIN NGH . .72
13. DANH MC CÁC BNG Trang Bng 1.1: Phương pháp dùng huyt thanh mu cĩ kháng th đã bit trưc đ xác đnh kháng nguyên .10 Bng 1.2: Phương pháp dùng hng cu mu cĩ kháng nguyên đã bit trưc đ xác đnh kháng th 11 Bng 3.1: T l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Ê đê bình thưng 22 Bng 3.2: Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Êđê 23 Bng 3.3: Tn sut các genotype trong h ABO ca ngưi Êđê 24 Bng 3.4: Tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b mc bnh 25 Bng 3.5: Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Êđê mc bnh 28 Bng 3.6: Tn sut các genotype h ABO bnh nhân ca ngưi Êđê 29 Bng 3.7. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày 30 Bng 3.8. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn 31 Bng 3.9. Tn sut các nhĩm máu Êđê ngưi bình thưng và ngưi Êđê b bnh hen ph qun .32 Bng 3.10. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp 33 Bng 3.11. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê mc bnh lao phi .34 Bng 3.12. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi mc bnh viêm gan, xơ gan .35 Bng 3.13. Nhĩm máu A ngưi bình thưng và viêm loét d dày 36
14. Bng 3.14. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày 37 Bng 3.15. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày .38 Bng 3.16. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm loét d dày .39 Bng 3.17. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn .40 Bng 3.18. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn 41 Bng 3.19. Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn 42 Bng 3.20. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn .43 Bng 3.21. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b hen ph qun 44 Bng 3.22. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b hen ph qun 45 Bng 3.23. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và Êđê mc bnh hen ph qun .46 Bng 3.24. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê mc bnh hen ph qun .47 Bng 3.25. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp 48 Bng 3.26. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp 49
15. Bng 3.27. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp .50 Bng 3.28. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp 51 Bng 3.29. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi 52 Bng 3.30. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi 53 Bng 3.31. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi 54 Bng 3.32. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi 55 Bng 3.33. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan 56 Bng 3.34. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan 57 Bng 3.35. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan 58 Bng 3.36. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan 59
16. Theo cơng thc này O: s các th mang nhĩm máu O. Ví d: cĩ 25 ngưi mang nhĩm máu O Trong tng s đi tưng xèt nghim máu là 100.
    t l ngưi mang nhĩm máu O là 25/100 = 25 % Trong tài liu Huyt hc mà lun văn đã dn : Khoa huyt hc và truyn máu bnh vin bch mai. Huyt hc tp 1. NXB Y hc 1978.(tr 189 – 192) O là t l ngưi mang nhĩm máu O: 25 % (nên khơng chia cho N na) Thc cht hai cách tính này hồn tồn ging nhau. Cách tính trong tài liu đã dn ít phc tp hơn.
17. B GIÁO DC & ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN Báo cáo lun văn tt nghip thc s NGHIÊN CU T L CÁC NHĨM MÁU TRONG H ABO CA NGƯI ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GIA NHĨM MÁU VI MT S BNH TRÊN BNH NHÂN TI BNH VIN TNH ĐK LK Hc viên : THÁI HU VĂN HcHc viên CHSHTN K1K1 Hưng dn khoa hc : TS. ĐÀO MAI LUYN 11
18. ĐT VN Đ Phát hin ra h máu ABO là mt cng hin ln cho ngành huyt hc và truyn máu. Qua phân tích s ngưng kt gia hng cu ca ngưi này và huyt thanh ca ngưi kia, năm 1900, Landsteiner nêu lên 3 nhĩm hng cu, da vào s cĩ mt ca kháng nguyên trên hng cu. 22
19. Nhng nghiên cu v đc đim các nhĩm máu trong h ABO trên th gii đã cho thy cĩ s khác bit v tn sut các nhĩm máu gia các đi tưng cĩ màu da và ngun gc khác nhau. Nhng cơng trình nghiên cu v đc đim các nhĩm máu trong h ABO Vit Nam và Tây Nguyên cũng cho thy s khác nhau v tn s ca các nhĩm máu trong h ABO gia các dân tc. 33
20. Gn đây cĩ mt s tác gi đã nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu vi tính cách, tương quan gia nhĩm máu vi bnh tt Tuy nhiên, nhng nghiên cu này cĩ s lưng đi tưng nghiên cu khơng nhiu và kt lun cịn khá mơ h. Nu như mi tương quan gia bnh tt vi các kháng nguyên bch cu (h HLA) đã đưc nghiên cu khá nhiu thì nhng nghiên cu v mi tương quan gia các kháng nguyên trên hng cu (h ABO) vi bnh tt cịn khá khiêm tn. 44
21. Vi mc đích tìm hiu mi tương quan ca các kháng nguyên h ABO trên màng hng cu vi mt s bnh thưng gp ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk, chúng tơi tin hành nghiên cu đ tài này. Mc tiêu ca đ tài: Nghiên cu t l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê ti tnh Đk Lk. ĐánhĐánh giá s khác bit v t l các nhĩm máu gia ngưi Êđê bình thưng vi mt s bnh thưng gp trên bnh nhân ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk. 55
22. TNG QUAN TÀI LIU 66
23. Lch s tìm ra các nhĩm máu trong h ABO. Năm 1901, Landsteiner đã tìm ra các kháng nguyên trong h thng nhĩm máu ABO. Vic phát minh ra các nhĩm máu h ABO ca Landsteiner là mt cng hin to ln cho ngành huyt hc và min dch hc. Năm 1924 Burnstein s dng các thut tốn tìm ra cơng thc di truyn ca các nhĩm máu trong h ABO. Sau đĩ, Landsteiner và các tác gi khác đã tìm ra hàng lot các nhĩm máu ph như: Rh, Lewis, Kell 77
24. 
    
    Các kháng nguyên ca nhĩm máu h ABO Trong h ABO cĩ hai loi kháng nguyên là kháng nguyên A và kháng nguyên B. Tuy nhiên, trong mt ngưi cĩ th cĩ c 2 kháng nguyên này, cĩ th ch cĩ mt trong 2 kháng nguyên nĩi trên và cĩ th khơng cĩ kháng nguyên nào trên b mt hng cu. 88
25. Trong h ABO, ngưi ta ly tên kháng nguyên nm trên màng hng cu đ đt tên cho các nhĩm máu. Hin nay ngưi ta đã xác đnh đưc gen ca các kháng nguyên trong h ABO. Cĩ 2 gen nm trên mt cp nhim sc th quy đnh nhĩm máu ABO. Hai gen đng dng này cĩ th là mt trong 3 loi là O, A, B trên mi nhim sc th. Gen O hu như khơng hot đng, do đĩ nĩ khơng to đưc kháng nguyên O trên t bào. Trong khi đĩ gen A và gen B to ra nhng kháng nguyên mnh A và B trên màng hng cu. 99
26. Các kháng nguyên này đu cĩ chung mt lõi sphyngolipid polysaccarid. Nu lõi này gn thêm gc fucose thì xut hin cht H (nh s xúc tác ca enzym fucocyl transferase). Cht này cĩ trên b mt hng cu ca hu ht các cơ th và là nn đ xut hin các kháng nguyên A và kháng nguyên B. Hu ht các cơ th đu cĩ gen H nhưng cĩ mt s ít khơng cĩ gen H (đng hp t hh). Vì vy, khơng cĩ enzym fucozyl transferase và do đĩ khơng cĩ cht H trên b mt hng cu. 01 01
27. Nhngng cơ th khơng cĩ gen H thì dù cĩ gen A hoc gen B thì cũng khơng cĩ kháng nguyên A hoc kháng nguyên B vì các kháng nguyên này ch xut hin t cht H. Khi th nhĩm máu bng k thut ngưng kt thì nhng ngưi khơng cĩ gen H đưc ghi nhn là nhĩm máu O (trên hng cu khơng cĩ kháng nguyên A và kháng nguyên B) nhưng nhng ngưi này cĩ th to ra kháng th chng cht H. 11 11
28. Nguyên lý chung v di truyn các nhĩm máu h ABO. S cĩ mt hoc vng mt kháng nguyên A và B trên hng cu ca mt ngưi ph thuc vào h thng gen nhin alen theo quy lut Menden. Nu ngưi ta ch coi 4 nhĩm cơ bn thì 3 gen cn xét là A, B, O. Gen A tng hp kháng nguyên A, gen B tng hp kháng nguyên B. Gen O là gen cá tính kém khơng làm thay đi cht cơ bn H. Mt khác gen A và gen B th hin nhng phenotype riêng ln át gen O. 21 21
29. Cơng thc Bernstein xác đnh tn sut gen Mt qun th đưc coi như mt tp hp gen vơ tn. Nhà tốn hc ni ting ngưi Đc là Bernstein đã gi thuyt trong mt qun th hay trong mt chng tc cĩ 3 gen r, p, q ; bt c mt gen nào cũng phi thuc v mt trong 3 loi gen đĩ, ta s cĩ : p + q + r = 1. Bernstein cho rng r là gen ln, p, q là gen tri cho nên trong các t hp qr, pr thìì gen p, q ln át r và ch trong trưng hp rr, thì gen này mi đưc biu hin ra ngồi thành nhĩm O. Cịn gen p biu hin nhĩm A, gen q biu hin nhĩm B. 31 31
30. O = rr B = qq + 2qr A = pp + 2pr AB = 2pr
    
    Ta cĩ cơng thc :
    
    q = 1 O + A
    
    p = 1 O + B
    
    r = O Cơng thc Bernstein xác đnh tn sut các genotype
    
    O/O=rr B/B=qq
    
    A/A=pp B/O=2qr
    
    A/O=2pr A/B=2pq 41 41
31. 
    
    Tình hình nghiên cu v các nhĩm máu. * Trên th gii : Các cơng trình nghiên cu v nhĩm máu trên th gii đưc T chc y t Th gii (WHO) tp hp cho thy: NgưiNgưi da vàng: Nhĩm máu O chim 36%, nhĩm máu A chim 58%, nhĩm máu B chim 23% và nhĩm máu AB chim 13%. NgưiNgưi da đen: Nhĩm máu O chim 48%, nhĩm máu A chim 27%, nhĩm máu B chim 22% và nhĩm máu AB chim 4%. NgưiNgưi da trng: Nhĩm máu O chim 43%, nhĩm máu A chim 44%, nhĩm máu B chim 9% và nhĩm máu AB chim 4%. 51 51
32. 
    
    Nghiên cu nhĩm máu h ABO Vit Nam: NgưiNgưi Vit (Kinh) :: Nhĩm máu A chim 19,46%, nhĩm máu B chim 27,94% nhĩm máu AB chim 4,24% và nhĩm máu O chim 48,35%. Ngưi Êđê: Nhĩm máu A chim 29,605%, nhĩm máu B chim 31,579%, nhĩm máu O chim 22,368%, nhĩm máu AB chim 16,265%. 61 61
33. 
    
    Nhng nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu vi bnh tt (Kháng nguyên A, B và bnh tt) Nhng cơng trình nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu vi mt s bnh đã cho thy: Nhng ngưi cĩ nhĩm máu B thưng mc các bnh v đưng tiêu hĩa, trong khi đĩ nhng ngưi mang nhĩm máu AB thưng mc các bnh ung thư. Ngưi mang nhĩm máu A d b nhim lao phi và ngưi mang nhĩm máu O d b cao huyt áp. 71 71
34. Đi tưngnghiên cu Ngưi bình thưng: Là nhng ngưi Êđê khe mnh, khơng mc các bnh v máu, hin ti khơng b các bnh cp tính hay mãn tính. Ngưi bnh: Là nhng bnh nhân ngưi Êđê đã và đang điu tr ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk t tháng 1/2002 đn tháng 4/2009 đã đưc chn đốn xác đnh da vào các du hiu lâm sàng và các xét nghim cn lâm sàng. Thi gian nghiên cu: T tháng 03/2008 đn tháng 8/2009 81 81
35. S lưng đi tưng nghiên cu (c mu) da theo cơng thc ưc tính mt t l trong qun th. 22 p ( 1 p)p) n = Z11 ααα/2/2 δδδ22
    
    p: T l ngưi cĩ nhĩm máu O ( p = 0,5)
    
    δ: Khong sai lch ( δ = 0,05 )
    
    α: Mc ý nghĩa thng kê ( α = 0,05)
    
    Z11αα/2/2 = 1,96
    
    Theo cơng thc này thì c mu (n = 385).). Nhĩm ngưi bình thưng chúng tơi ly 2n = 784 91 91
36. Phương pháp nghiên cu: Mơ t ct ngang Ngưi khe mnh: Đưc la chn ngu nhiên da trên danh sách do cán b đa phương cung cp. Ngưi bnh: Căn c vào chn đốn ca bnh nhân khi ra vin. * K thut xác đnh nhĩm máu: Xác đnh nhĩm máu h ABO theo phương pháp BethVincent:Vincent: Kháng th mu anti A, anti B và anti AB do vin huyt hc và truyn máu thành ph H Chí Minh cung cp. Xác đnh tn sut gen và tn sut genotype dư theo cơng thc Bernstein. 02 02
37. Kho sát nhĩm máu ngưi bnh: Bng phương pháp hi cu da trên kt qu xét nghim ca Lab Huyt hc Bnh viên đa khoa Đk Lk. X lý s liu: Các s liu đưc x lý theo phương pháp thng kê Ysinhsinh hc trên máy vi tính. Tn sut gen và tn sut genotype đưc kim đnh theo test “t” đ so sánh hai t l. Đánh giá tương quan bng test χ2 12 12
38. KT QU NGHIÊN CU 22 22
39. T l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng. Nhĩm máu S lưng T l (%) A 222 28,32 B 252 32,14 AB 101 12,88 O 209 26,66 Tng 784 100 B > A > O > AB 32 32
40. Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng. ĐI Tn sut gen TƯNG p(A) q(B) r(O) Ngưi Êđê 0,2332 0,2505 0,5163 bình thưng n = 784 r(O) > q(B) > p(A) 42 42
41. Tn sut các genotype trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng. ĐI Genotype TƯNG A/A A/O B/B B/O O/O A/B Ngưi 0,0544 0,2408 0,0668 0,2587 0,2666 0,1127 bình thưng n = 784 O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A 52 52
42. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b mc bnh. Nhĩm máu ĐI TƯNG A B AB O Viêm loét d 108 106 70 132 dày (n=416) 25,96 25,48 16,83 31,73 Viêm, suy thn 114 100 74 118 (n=406) 28,08 24,63 18,23 29,06 Hen ph qun 112 93 75 119 (n =399) 28,07 23,31 18,80 29,82 Cao huyt áp 105 103 90 102 (n = 400) 26,25 25,75 22,50 25,50 Lao phi 100 99 113 85 (n = 397) 25,19 24,94 28,46 21,41 Viêm, xơ gan 101 108 76 115 (n = 400) 25,25 27,00 19,00 28,7562 62
43. % 35 30 25 20 15 10 B A O AB V . loet D D V. suy than H en P Q C ao H A Lao phoi V . xo gan Khoe manh Sơ đ tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê mc bnh. 72 72
44. Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Êđê mc bnh. Tn sut gen Phân b ĐI TƯNG p(A) q(B) r(O) Viêm loét d dày 0,2436 0,1931 0,5633 r(O) > p(A) > q(B) (n =416) Viêm, suy thn 0,2673 0,1936 0,5391 r(O) > p(A) > q(B) (n = 406 ) Hen ph qun 0,2711 0,1828 0,5461 r(O) > p(A) > q(B) ( n = 399 ) Cao huyt áp 0,2841 0,2109 0,5050 r(O) > p(A) > q(B) (n = 400) Lao phi 0,1981 0,3392 0,4627 r(O) > q(B) > p(A) (n = 397) Viêm, xơ gan 0,1986 0,2652 0,5362 r(O) > q(B) > p(A) (n = 400) 82 82
45. Tn sut các genotype trong h ABO ca ngưi Êđê mc bnh ĐI TƯNG Genotype A/A A/O B/B B/O O/O A/B Viêm loét d dày 0,0593 0,2744 0,0374 0,2175 0,3173 0,0941 (n = 416) O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Viêm , suy thn 0,0714 0,2882 0,0376 0,2087 0,2906 0,1035 (n =406) O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Hen ph qun 0,0735 0,2961 0,0334 0,1997 0,2982 0,0991 ( n = 399 ) O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Cao huyt áp 0,0807 0,2869 0,0446 0,2130 0,2550 0,1198 (n = 400) A/O > O/O > B/O > A/B > A/A > B/B Lao phi 0,0392 0,1833 0,1151 0,3139 0,2141 0,1344 (n = 397) B/O > O/O > A/O > A/B > B/B > A/A Viêm, xơ gan 0,0396 0,2130 0,0703 0,2843 0,2875 0,105392 92 (n = 400) O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A
46. So sánh tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi kh e 222 252 101 209 784 mnh Viêm loét 108 106 70 132 416 d dày Tng 330 358 171 341 1200 χ2 =11,25 p < 0,05 03 03
47. So sánh tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe 222 252 101 209 784 mnh Viêm thn, 114 100 74 118 406 suy thn Tng 336 352 175 327 1190 χ2= 12,49 p< 0,05 13 13
48. So sánh tn sut các nhĩm máu Êđê ngưi bình thưng và ngưi Êđê b bnh hen ph qun. Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe 222 252 101 209 784 mnh Hen ph qun 112 93 75 119 399 Tng 334 345 176 328 1183 χ2=16,56 p< 0,01 23 23
49. So sánh tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp. Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe 222 252 101 209 784 mnh Cao huyt áp 105 103 90 102 400 Tng 327 355 191 311 1184 χ2= 20,26 p<0,001 33 33
50. So sánh tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b lao phi. Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe 222 252 101 209 784 mnh Lao phi 100 99 113 85 397 Tng 322 351 214 294 1181 χ2= 45,28 p<0,001 43 43
51. So sánh tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi ngưi Êđê b viêm gan, xơ gan. Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe mnh 222 252 101 209 784 Viêm gan, 101 108 76 115 400 xơ gan Tng 323 360 177 324 1184 χ2= 11,02 p< 0,05 53 53
52. So sánh nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét Ngưi khe Tng d dày mnh s Nhĩm A 108 222 330 Nhĩm khác 308 562 870 Tng s 416 784 1200 χ2= 0,70 CT 95% OR = 0,89 p> 0,05 63 63
53. So sánh nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d Ngưi khe Tng s dày mnh Nhĩm B 106 252 358 Nhĩm khác 310 532 842 Tng s 416 784 1200 χ2= 6,37 CT 95% OR = 0,71 p < 0,05 73 73
54. So sánh nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm, loét d dày. Viêm loét d Ngưi khe Tng s dày mnh Nhĩm AB 70 101 171 Nhĩm khác 346 683 1029 Tng s 416 784 1200 χ2= 3,46 CT 95% OR = 1,37 p > 0,05 83 83
55. So sánh nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d Ngưi khe Tng s dày mnh Nhĩm O 132 209 341 Nhĩm khác 284 575 859 Tng s 416 784 1200 χ2= 3,44 CT 95% OR = 1,28 p > 0,05 93 93
56. So sánh nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn. Viêm thn, Ngưi khe Tng s suy thn mnh Nhĩm A 114 222 336 Nhĩm khác 292 562 854 Tng s 406 784 1190 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 04 04
57. So sánh nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn. Viêm thn, Ngưi khe Tng s suy thn mnh Nhĩm B 100 252 352 Nhĩm khác 306 532 838 Tng s 406 784 1190 χ2= 7,25 CT 95% OR = 0,69 p < 0,01 14 14
58. So sánh nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn Viêm thn, Ngưi khe Tng s suy thn mnh Nhĩm AB 74 101 175 Nhĩm khác 332 683 1015 Tng s 406 784 1190 χ2= 4,21 CT 95% OR = 1,41 p < 0,05 24 24
59. So sánh nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn. Viêm thn, Ngưi khe Tng s suy thn mnh Nhĩm O 118 209 327 Nhĩm khác 288 575 863 Tng s 406 784 1190 χ2= 0,78 CT 95% OR = 1,13 p > 0,05 34 34
60. So sánh nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b hen ph qun. Hen ph Ngưi khe Tng s qun mnh Nhĩm A 112 222 334 Nhĩm khác 287 562 849 Tng s 399 784 1183 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 44 44
61. So sánh nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b hen ph qun. Hen ph Ngưi khe Tng s qun mnh Nhĩm B 93 252 345 Nhĩm khác 306 532 838 Tng s 399 784 1183 χ2= 9,99 CT 95% OR = 0,64 p < 0,01 54 54
62. So sánh nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và Êđê mc bnh hen ph qun. Hen ph Ngưi khe Tng s qun mnh Nhĩm AB 75 101 176 Nhĩm khác 324 683 1007 Tng s 399 784 1183 χ2= 7,30 CT 95% OR = 1,57 p < 0,01 64 64
63. So sánh nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b hen ph qun. Hen ph Ngưi khe Tng s qun mnh Nhĩm O 119 209 328 Nhĩm khác 280 575 855 Tng s 399 784 1183 χ2= 1,32 CT 95% OR = 1,17 p > 0,05 74 74
64. So sánh nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp. Cao huyt áp Ngưi khe Tng s mnh Nhĩm A 105 222 327 Nhĩm khác 295 562 857 Tng s 400 784 1184 χ2= 0,57 CT 95% OR = 0,90 p > 0,05 84 84
65. So sánh nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp. Cao huyt áp Ngưi khe Tng s mnh Nhĩm B 103 252 355 Nhĩm khác 297 532 829 Tng s 400 784 1184 χ2= 5,16 CT 95% OR = 0,73 p < 0,05 94 94
66. So sánh nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp Cao huyt áp Ngưi khe Tng s mnh Nhĩm AB 90 101 191 Nhĩm khác 310 683 993 Tng s 400 784 1184 χ2= 18,10 CT 95% OR = 1,96 p<0,001 05 05
67. So sánh nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp. Cao huyt Ngưi Tng áp khe s mnh Nhĩm O 102 209 311 Nhĩm khác 298 575 873 Tng s 400 784 1184 χ2= 0,18 CT 95% OR = 0,94 p> 0,05 15 15
68. So sánh nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi Lao phi Ngưi khe Tng mnh s Nhĩm A 100 222 322 Nhĩm khác 297 562 859 Tng s 397 784 1181 χ2= 1,30 CT 95% OR = 0,85 p >0,05 25 25
69. So sánh nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi. Lao phi Ngưi khe Tng s mnh Nhĩm B 99 252 351 Nhĩm khác 298 532 830 Tng s 397 784 1181 χ2= 6,55 CT 95% OR = 0,70 p <0,05 35 35
70. So sánh nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi. Lao phi Ngưi Tng s khe mnh Nhĩm AB 113 101 214 Nhĩm khác 284 683 967 Tng s 397 784 1181 χ2= 43,10 CT 95% OR = 2,69 p<0,001 45 45
71. So sánh nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi. Lao phi Ngưi khe Tng s mnh Nhĩm O 85 209 294 Nhĩm khác 312 575 887 Tng s 397 784 1181 χ2= 3,88 CT 95% OR = 0,75 p >0,05 55 55
72. So sánh nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngưi khe Tng xơ gan mnh s Nhĩm A 101 222 323 Nhĩm khác 299 562 861 Tng s 400 784 1184 χ2= 1,26 CT 95% OR = 0,86 p >0,05 65 65
73. So sánh nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngưi khe Tng xơ gan mnh s Nhĩm B 108 252 360 Nhĩm khác 292 532 824 Tng s 400 784 1184 χ2= 3,31 CT 95% OR = 0,78 p >0,05 75 75
74. So sánh nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngưi khe Tng s xơ gan mnh Nhĩm AB 76 101 177 Nhĩm khác 324 683 1007 Tng s 400 784 1184 χ2= 7,8 CT 95% OR = 1,59 p< 0,01 85 85
75. So sánh nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngưi khe Tng xơ gan mnh s Nhĩm O 115 209 324 Nhĩm khác 285 575 860 Tng s 400 784 1184 χ2= 0,58 CT 95% OR = 1,11 p >0,05 95 95
76. KT LUN VÀ KIN NGH 06 06
77. I. KT LUN 1. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê tnh Đk Lk. 1.1. Tn sut các nhĩm máu. Ngưi Êđê bình thưng kho mnh tn sut phân b các nhĩm máu trong h ABO là: B>A>O>AB. NgưiNgưi Êđê b bnh viêm loét d dày, viêm thn, suy thn, hen ph qun, điu tr bnh viên tnh Đk Lk cĩ tn sut phân b các nhĩm máu là: O>A>B>AB. NgưiNgưi Êđê b bnh cao huyt áp điu tr bnh viên tnh Đk Lk cĩ tn sut phân b các nhĩm máu là: A>B>O>AB. 16 16
78. NgưiNgưi Êđê b bnh lao phi, viêm, xơ gan điu tr bnh viên tnh Đk Lk cĩ tn sut phân b các nhĩm máu là: AB>A>B>O. 1.2. Tn sut gen. Ngưi Êđê bình thưng khe mnh cĩ tn sut phân b các gen trong h thng ABO là r(O)>q(B)>p(A). NgưiNgưi Êđê b bnh viêm loét d dày, viêm thn, suy thn, hen ph qun cĩ tn sut phân b các gen trong h ABO là: r(O)>p(A)>q(B). NgưiNgưi Êđê b bnh lao phi, viêm gan, xơ gan cĩ tn sut phân b các gen trong h ABO là: r(O)>q(B)>p(A). 26 26
79. 1.3. Tn sut genotype. Ngưi Êđê bình thưng khe mnh cĩ tn sut phân b các genotype trong h ABO là : O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A. NgưiNgưi Êđê mc bnh viêm loét d dày, viêm suy ththn,n, hen ph qun cĩ tn sut phân b các genotype trong h ABO là: O/O>A/O>B/O>A/B>A/A>B/B. NgưiNgưi Êđê mc bnh cao huyt áp cĩ tn sut phân b các genotype trong h ABO là: A/O>O/O>B/O>A/B>A/A>B/B. NgưiNgưi Êđê mc bnh lao phi cĩ tn sut phân b ccácác genotype trong h ABO là: B/O>O/O>A/O>A/B>B/B>A/A. NgưiNgưi Êđê mc bnh viêm, xơ gan cĩ tn sut phân b các genotype trong h ABO là : O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A 36 36
80. 2. Tương quan gia nhĩm máu vi bnh tt Ngưi Êđê mang nhĩm máu B ít cĩ nguy cơ mc bnh viêm loét d dày (ch bng 0,71 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh), ít cĩ nguy cơ mc bnh viêm thn, suy thn (ch bng 0,69 ln), ít cĩ nguy cơ mc bnh hen ph qun (ch bng 0,64 ln), ít cĩ nguy cơ mc bnh cao huyt áp (ch bng 0,73 ln), ít cĩ nguy cơ mc bnh lao phi (ch bng 0,70 ln). 46 46
81. Ngưi Êđê mang nhĩm máu AB cĩ nguy cơ mc bnh viêm thn, suy thn gp 1,41 ln, cĩ nguy cơ mc bnh hen ph qun gp 1,57 ln, cĩ nguy cơ mc bnh cao huyt áp gp 1,96 ln, cĩ nguy cơ mc bnh lao phi gp 2,69 ln, cĩ nguy cơ mc bnh viêm gan, xơ gan gp 1,59 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh. Ngưi Êđê mang nhĩm máu A và O cĩ nguy cơ mc các bnh nĩi trên như ngưi Êđê bình thưng kho mnh. 56 56
82. II. KIN NGH 11. Kt qu nghiên cu cho thy trong h nhĩm máu ABO thì cĩ s tương quan gia nhĩm máu vi mt s bnh tt. Vì vy nhng ngưi mang các nhĩm máu cĩ nguy cơ cao vi mt s bnh cn lưu ý kim tra sc kho đnh kỳ đ phát hin bnh trong giai đon sm giúp cho quá trình điu tr thun li. 22. Cn cĩ nhng nghiên cu rng hơn na v h nhĩm máu ABO khơng ch ca ngưi Êđê mà ca các dân tc khác, đc bit là nhng nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu đn nhng loi bnh mà hin nay ngưi ta đã cĩ phương pháp d phịng đc hiu nhm giúp nhng đi tưng cĩ nguy cơ cao phịng chng bnh cĩ hiu qu. 66 66
83. KÍNH MONG ĐƯC S GĨP Ý CA QUÝ THY CƠ GIÁO VÀ CÁC BN XIN CHÂN THÀNH CM ƠN 76 76
84. LI CM ƠN Trong thi gian qua, ngồi s n lc ca bn thân, đ tài : “Nghiên cu t l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê và tương quan gia các nhĩm máu vi mt s bnh trên bnh nhân ti bnh vin tnh Đk Lk” đưc hồn thành nh s gi ý, hưng dn tn tình và ht sc chu đáo ca TS. Đào Mai Luyn. 86 86
85. Lun văn cịn cĩ s giúp đ ca các lãnh đo nhà trưng, các Y, Bác s bnh vin Đi Hc Tây Nguyên, các thy cơ thuc khoa Y, khoa Sư Phm, khoa khoa hc t nhiên và cơng ngh, khoa Nơng Lâm, phịng thí nghim Sinh Hố, phịng Sau Đi Hc trưng Đi Hc Tây Nguyên; Ban Giám Đc, cán b nhân viên phịng Hành Chính Tng Hp Bnh Vin Đa Khoa tnh Đk Lk; Các y, Bác S thuc các phịng y t huyn Cưmga, huyn Buơn Đơn và thành ph Buơn Ma Thut, ca bn bè và ngưi thân. 96 96
86. Xin trân trng gi ti các thy cơ giáo, đng chí, đng nghip, bn bè và ngưi thân lịng bit ơn chân thành và sâu sc ca chúng tơi. Lun văn này tuy đã đưc kho sát và nghiên cu cơng phu, nhưng chc chn cịn nhiu khim khuyt cn đưc gĩp ý và sa cha. Chúng tơi rt mong nhn đưc nhiu ý kin đĩng gĩp ca thy cơ giáo và bn đc. Xin trân trng cm ơn. Buơn Ma Thut, năm 2009. TÁC GI 07 07
87. 1 PH LC I NHĨM MÁU NGƯI BÌNH THƯNG TT H và tên Tui Dân tc Đa ch Nhĩm Nam N Cha m máu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Ngaìy thạng nàm 200
88. 2 PH LC II NHOM MÁU NGƯI BNH TT H và tên Tui Chn đốn Nhĩm máu Nam N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Ngày tháng năm 200
89. ĐT VN Đ Phát hin ra h máu ABO là mt cng hin ln cho ngành huyt hc và truyn máu. Qua phân tích s ngưng kt gia hng cu ca ngưi này và huyt thanh ca ngưi kia, năm 1900, Landsteiter nêu lên 3 nhĩm hng cu, da vào s cĩ mt ca kháng nguyên trên hng cu [11]. Nhng nghiên cu v đc đim các nhĩm máu trong h ABO trên th gii đã cho thy cĩ s khác bit v tn sut các nhĩm máu gia các đi tưng cĩ màu da và ngun gc khác nhau. Nhng cơng trình nghiên cu v đc đim các nhĩm máu trong h ABO Vit Nam và Tây Nguyên cũng cho thy s khác nhau v tn s ca các nhĩm máu trong h ABO gia các dân tc [4], [13], [14], [19], [25]. Gn đây cĩ mt s tác gi đã nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu vi tính cách, tương quan gia nhĩm máu vi bnh tt Tuy nhiên, nhng nghiên cu này cĩ s lưng đi tưng nghiên cu khơng nhiu và kt lun cịn khá mơ h. Nu như mi tương quan gia bnh tt vi các kháng nguyên bch cu (h HLA) đã đưc nghiên cu khá nhiu thì nhng nghiên cu v mi tương quan gia các kháng nguyên trên hng cu (h ABO) vi bnh tt cịn khá khiêm tn [15]. Vic phát hin mi liên quan gia nhĩm máu vi bnh tt là mt vn đ khá mi m và mang tính cp thit, nĩ giúp nhng ngưi cĩ các nhĩm máu cĩ nguy cơ cao vi mt s bnh cn lưu ý kim tra sc kho đnh kỳ đ phát hin bnh trong giai đon sm giúp cho quá trình điu tr thun li, đng thi m ra mt lĩnh vc mi m và quan trong trong y hc. Vi tính quan trng và cp thit đĩ, chúng tơi tin hành nghiên cu đ tài này đ tìm hiu mi tương quan ca các kháng nguyên h ABO trên màng hng cu vi mt s bnh thưng gp ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk.
90. 2 * MC TIÊU NGHIÊN CU CA Đ TÀI: Nghiên cu t l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê ti tnh Đk Lk. Đánh giá s khác bit v t l các nhĩm máu gia ngưi Êđê bình thưng vi mt s bnh thưng gp trên bnh nhân ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk.
91. 3 Chương 1 TNG QUAN TÀI LIU Hng cu trong máu ngoi vi là mt t bào khơng cĩ nhân, thành phn ch yu ca hng cu là hemoglobin. Chc năng ca hng cu là vn chuyn O 2 t phi đn các t chc và vn chuyn CO 2 t t chc v phi Cu to ca màng hng cu tương t như màng ca các t bào khác, nhưng trên màng hng cu cịn cha nhng kháng nguyên quyt đnh các nhĩm máu. 1.1 . Lch s tìm ra các nhĩm máu trong h ABO Năm 1901, Landsteiner đã tìm ra các kháng nguyên trong h thng nhĩm máu ABO. Vic phát minh ra các nhĩm máu h ABO ca Landsteiner là mt cng hin to ln cho ngành huyt hc và min dch hc. Hin tưng ngưng kt ca nhng mu máu khác nhau gia ngưi này vi ngưi khác đã đưc tác gi phân tích là do s cĩ mt ca kháng nguyên trên hng cu và kháng th trong huyt thanh. T các nghiên cu trên thc nghim trên, Landsteiner đã khng đnh cĩ 3 nhĩm hng cu: + Nhĩm máu A: Trên màng hng cu cĩ kháng nguyên A. + Nhĩm máu B: Trên màng hng cu cĩ kháng nguyên B. + Nhĩm máu O: Trên màng hng cu khơng cĩ kháng nguyên . Năm 1902 Decastello và Sturlo lp li thí nghim ca Landsteiner phát hin thêm nhĩm máu AB (trên màng hng cu cĩ c kháng nguyên A và kháng nguyên B). Năm 1924 Burnstein s dng các thut tốn tìm ra cơng thc di truyn ca các nhĩm máu trong h ABO [11]. Sau đĩ, Landsteiner và các tác gi khác đã tìm ra hàng lot các nhĩm máu ph như: Rh, Lewis, Kell [11]
92. 4 1.2. Đc đim các nhĩm máu h ABO 1.2.1. Các kháng nguyên ca nhĩm máu h ABO Trong h ABO cĩ hai loi kháng nguyên là kháng nguyên A và kháng nguyên B. Tuy nhiên, trong mt ngưi cĩ th cĩ c 2 kháng nguyên này, cĩ th ch cĩ mt trong 2 kháng nguyên nĩi trên và cĩ th khơng cĩ kháng nguyên nào trên b mt hng cu. Khi các kháng nguyên này gp kháng th tương ng s làm cho các hng cu này ngưng kt li vi nhau. Do đĩ, ban đu ngưi ta gi các kháng nguyên ca các nhĩm máu trong h ABO là ngưng kt nguyên. Trong h ABO, ngưi ta ly tên kháng nguyên nm trên màng hng cu đ đt tên cho các nhĩm máu. Hin nay ngưi ta đã xác đnh đưc gen ca các kháng nguyên trong h ABO. Cĩ 2 gen nm trên mt cp nhim sc th quy đnh nhĩm máu ABO. Hai gen đng dng này cĩ th là mt trong 3 loi là O, A, B trên mi nhim sc th. Gen O hu như khơng hot đng, do đĩ nĩ khơng to đưc kháng nguyên O trên t bào. Trong khi đĩ gen A và gen B to ra nhng kháng nguyên mnh A và B trên màng hng cu. Các gen này to ra 6 kh năng kt hp OO, OA, OB, AA, BB và AB gi là genotype, genotype OO (n hình) và mi ngưi cĩ mt trong 6 genotype k trên. Nhng ngưi cĩ genotype OO khơng cĩ kháng nguyên trên hng cu và cĩ nhĩm máu O. Mt s ngưi cĩ genotype AO hoc AA s cĩ kháng nguyên A và cĩ nhĩm máu A. Genotype BB hoc OB cho nhĩm máu B và genotype AB cho nhĩm máu AB. Các kháng nguyên thuc h ABO do mt locus kim sốt vi alen O, A, B trong đĩ A và B tri hơn O.
93. 5 Dùng các Protease ct dn các acid amin trong cu trúc kháng nguyên nhĩm máu ca h ABO, ngưi ta thy tính đc hiu ca kháng nguyên khơng b thay đi, nhưng khi dùng các enzym đ ct các ose ra khi phn polysacarid trong kháng nguyên thì tính đc hiu ca kháng nguyên b thay đi. Do đĩ, cĩ th kt lun rng tính đc hiu ca các kháng nguyên nhĩm máu trong h ABO đưc quyt đnh bi cĩ mt ca mt s gc ose trong phn polysacarid. Các kháng nguyên này đu cĩ chung mt lõi sphyngolipid polysaccarid. Nu lõi này gn thêm gc fucose thì xut hin cht H (nh s xúc tác ca enzym fucocyl transferase). Cht này cĩ trên b mt hng cu ca hu ht các cơ th và là nn đ xut hin các kháng nguyên A và kháng nguyên B. Nu ti v trí galactose cui cùng ca cht H cĩ gn thêm gc Nacetyl galactosemin thì xut hin kháng nguyên A (nh s xúc tác ca enzym Nacetyl galactosemin transferase). Nu ti v trí galactose cui cùng ca cht H cĩ gn thêm mt gc galactose na thì xut hin kháng nguyên B (nh s xúc tác ca enzym galactose transferase). Sphingolipid màng Cht H Fucose Cht A N. acetyl galactosemin Cht B Galactose Hình 1.1: Cu to các kháng nguyên trong h A.B.O
94. 6 Vic phát hin ra các cu trúc ca các kháng nguyên nhĩm máu h ABO đã thay đi quan nim trưc đây cho rng kháng nguyên A là sn phm trc tip ca gen A và kháng nguyên B là sn phm trc tip ca gen B. Quan nim hin nay cho rng tham gia vào s hình thành các kháng nguyên nhĩm máu trong h ABO cĩ các h thng gen Hh và h thng gen ABO Các h thng này cĩ di truyn đc lp vi nhau và sn phm trc tip ca chúng là nhng enzym transferase xúc tác vic gn mt ose lên cht nn. Enzym fucozyl transferase là sn phm trc tip ca gen H enzym acetyl galactosamin transferasa và enzym galacto tranfesrase là sn phm trc tip ca gen A và gen B. Ngưi cĩ nhĩm máu O ch cĩ gen H mà khơng cĩ gen A và gen B nên khơng cĩ enzym đ bin cht H thành kháng nguyên A hay kháng nguyên B. do đĩ ch cĩ cht H chim tồn b b mt hng cu. Ngưi cĩ nhĩm máu A cĩ c gen H ln gen A nên cĩ enzym đ bin cht H thành kháng nguyên A. Do đĩ trên b mt hng cu cĩ c cht H và kháng nguyên A. Ngưi cĩ nhĩm máu B cĩ c gen H ln gen B nên cĩ enzym đ bin cht H thành kháng nguyên B. Do đĩ, trên b mt hng cu cĩ c cht H và kháng nguyên B. Ngưi cĩ nhĩm máu AB cĩ c gen H, gen A và gen B nên cĩ enzym đ bin cht H thành kháng nguyên A và kháng nguyên B. Do đĩ trên b mt hng cu cĩ c cht H, kháng nguyên A và kháng nguyên B. Hu ht các cơ th đu cĩ gen H nhưng cĩ mt s ít khơng cĩ gen H (đng hp t hh). Vì vy, khơng cĩ enzym fucozyl transferase và do đĩ khơng cĩ cht H trên b mt hng cu. Nhưng cơ th khơng cĩ gen H thì dù cĩ gen A hoc gen B thì cũng khơng cĩ kháng nguyên A hoc kháng nguyên B, vì các kháng
95. 7 nguyên này ch xut hin t cht H. Khi th nhĩm máu bng k thut ngưng kt thì nhng ngưi khơng cĩ gen H đưc ghi nhn là nhĩm máu O (trên hng cu khơng cĩ kháng nguyên A và kháng nguyên B) nhưng nhng ngưi này cĩ th to ra kháng th chng cht H. Khi truyn máu ca ngưi nhĩm O (nhưng trên màng hng cu cĩ kháng nguyên H) cho nhng ngưi khơng cĩ cht H trên màng hng cu thì cĩ th xut hin tai bin ging như truyn nhm nhĩm máu. Nhĩm máu đc bit này cĩ tên là O Bombay [11], [14]. 1.2.2. Các kháng th ca nhĩm máu h ABO Bn cht các kháng th trong h ABO là các γ globulin min dch thuc hai nhĩm IgM và IgG mi phân t gm cĩ 2 chui nng và hai chui nh đưc liên kt vi nhau bng nhng cu ni disulfua. * Chui nng: Mi đơn v cĩ hai chui đa peptid nng (H) ging nhau, ni lin vi nhau bng nhng cu disulfua. Mi nhĩm globulin khác nhau thì cĩ cu to chui nng khác nhau. Ig G IgM Hình 1.2: Cu to IgG và IgM
96. 8 Chui nng ca mi phân t globulin min dch đưc đt tên bi các ch Hylp: Chui α là chui nng ca IgG, chui là chui nng ca IgM. * Chui nh: Tt c các loi globulin min dch đu đưc cu to bi các chui nh (L). Cu to chui nh ca các loi globulin khơng khác nhau, cĩ th là 2 chui Kappa ( κ) hoc 2 chui Lambda ( λ). Trong mt nhĩm globulin min dch thì hai phn ba cĩ chui nh là Kappa ( κ) và mt phn ba cĩ chui nh là Lambda ( λ). Nng đ kháng th trong huyt tương tr sơ sinh hu như bng khơng. T 28 tháng sau khi sinh, đa tr bt đu sn xut ra kháng th. Khi đa tr t 810 tui thì nng đ kháng th đt mc ti đa, sau đĩ nng đ kháng th gim dn. kính hin vi đin t phân t IgG xut hin như nhng vi th mm mi hình γ và đưc tri dài vi chiu dài chng 12,5 nm và cĩ hai v trí kt ni vi kháng nguyên. Các phân t IgM ging như con nhn cĩ 5 chân và tri dài trên mt chiu dài 36nm và cĩ 10 v trí liên kt vi kháng nguyên Kháng th IgG cĩ hai v trí kt hp kháng nguyên là Fab mt khi đã đưc tách bit vn cịn kh năng kt hp vi kháng nguyên nhưng khơng to đưc mt phn ng kt ta, Fc khơng cịn hot tính kháng th. Do cu trúc đc bit ca IgM vi cách xp đc ca 5 tiu đơn v theo hình sao năm cánh nên IgM cĩ ti 10 mnh Fab chia ra 5 phía. Do đĩ IgM cĩ kh năng kt hp kháng nguyên rt thun li. IgM là kháng th xut hin đu tiên, sau khi cơ th b kháng nguyên kích thích. IgG xut hin mun hơn đ thay th cho IgM. Tuy nhiên, cĩ nhng trưng hp IgM tn ti rt lâu dài như kháng th kháng kháng nguyên ca Salmonella, kháng th trong bnh “ngưng kt t lnh”. Các kháng th ca h thng nhĩm máu A.B.O là các kháng th t nhiên:
97. 9 Ngưi khơng cĩ kháng nguyên A trên màng hng cu thì trong huyt tương s cĩ kháng th anti A. Ngưi khơng cĩ kháng nguyên B trên màng hng cu thì trong huyt tương s cĩ kháng th anti B. Ngưi nhĩm máu A, trên màng hng cu cĩ kháng nguyên A và trong huyt tương cĩ kháng th anti B. Ngưi nhĩm máu B, trên màng hng cu cĩ kháng nguyên B và trong huyt tương cĩ kháng th anti A. Ngưi nhĩm máu AB, trên màng hng cu cĩ kháng nguyên A và kháng nguyên B, trong huyt tương khơng cĩ kháng th. Ngưi nhĩm máu O, trên màng hng cu khơng cĩ kháng nguyên, trong huyt tương cĩ kháng th anti A và anti B [11]. 1.2.3. K thut xác đnh nhĩm máu Đ xác đnh các nhĩm máu trong h ABO ngưi ta cĩ th áp dng mt trong hai phương pháp sau: Phương pháp Beth Vincent : Dùng huyt thanh mu cĩ kháng th đã bit trưc đ xác đnh kháng nguyên. Bng 1.1: Phương pháp dùng huyt thanh mu cĩ kháng th đã bit trưc đ xác đnh kháng nguyên Nhĩm máu Anti A Anti B Anti AB A Ngưng kt Ngưng kt B Ngưng kt Ngưng kt AB Ngưng kt Ngưng kt Ngưng kt O
98. 10 Phương pháp Simonin : Dùng hng cu mu cĩ kháng nguyên đã bit trưc đ xác đnh kháng th . Bng 1.2: Phương pháp dùng hng cu mu cĩ kháng nguyên đã bit trưc đ xác đnh kháng th Nhĩm máu Kháng nguyên Kháng nguyên Kháng nguyên A B AB A Ngưng kt Ngưng kt B Ngưng kt Ngưng kt AB O Ngưng kt Ngưng kt Ngưng kt 1.3. Nguyên lý chung v di truyn các nhĩm máu h ABO S cĩ mt hoc vng mt kháng nguyên A và B trên hng cu ca mt ngưi ph thuc vào h thng gen nhin alen (polyallelique) theo lut Menđen. Nu ngưi ta ch coi 4 nhĩm cơ bn thì 3 gen cn xét là A, B, O. Gen A tng hp kháng nguyên A, gen B tng hp kháng nguyên B. Gen O là gen cá tính kém khơng làm thay đi cht cơ bn H. Mt khác gen A và gen B th hin nhng phenotype riêng ln át gen O. Trong nhng điu kin như vy phenotype A và B tương ng 2 genotype cĩ th là A/A hay A/O; B/B hay B/O. Trong khi đĩ phenotype O và AB ch cĩ mt genotype O/O, A/B. ng dng phenotype và genotype vào y pháp hc cĩ trưng hp khng đnh đưc nhưng cĩ trưng hp ch là tương đi .
99. 11 1.3.1. Cơng thc Bernstein xác đnh tn sut gen Mt qun th đưc coi như mt tp hp gen vơ tn. Nhà tốn hc ni ting ngưi Đc là Bernstein đã gi thuyt trong mt qun th hay trong mt chng tc cĩ 3 gen r, p , q ; bt c mt gen nào cũng phi thuc v mt trong 3 loi gen đĩ, ta s cĩ : p + q + r = 1. Bernstein cho rng r là gen ln, p và q là gen tri cho nên trong các t hp qr, pr và gen p, q ln át r và ch trong trưng hp rr, thì gen này mi đưc biu hin ra ngồi thành nhĩm O. Cịn gen p biu hin nhĩm A, gen q biu hin nhĩm B. O = rr B = qq + 2qr A = pp + 2pr AB = 2pr Ta cĩ cơng thc : q = 1 O + A p = 1 O + B r = O [11 ] 1.3.2. Cơng thc Bernstein xác đnh tn sut các genotype O/O = rr B/B = qq A/A = pp B/O = 2qr A/O = 2pr A/B = 2pq [11 ] 1.4. H thng nhĩm máu Rhesus (Rh) 1.4.1. Lch s phát hin h thng nhĩm máu Rh H thng nhĩm máu Rh đưc phát hin khi tiêm hng cu ca kh Macacus Rhesus cho th thì nhn thy trong huyt thanh ca th xut hin kháng
100. 12 th chng hng cu kh (anti Rh). Ngưi Âu M cĩ khong 85% hng cu ca ngưi da trng b ngưng kt bi kháng th anti Rh, nhng ngưi hng cu b ngưng kt bi anti Rh đưc gi là Rh (+) vì trên màng hng cu cĩ kháng nguyên ging kháng nguyên trên màng hng cu Kh. Nhng ngưi nào hng cu khơng b ngưng kt bi kháng th anti Rh đưc gi là Rh(), ngưi da trng t l nhng ngưi mang Rh () khong 15%. Ngày nay, ngưi ta đã bit rng trong h thng nhĩm máu Rh cĩ 6 kháng nguyên cơ bn là DCEdce. Trong đĩ kháng nguyên D cĩ tính kháng nguyên mnh nht. 1.4.2. Đc đim h thng nhĩm máu Rh Cùng vi h ABO, mt h thng khác cĩ vai trị quan trng trong truyn máu là h thng nhĩm máu Rh. S khác nhau cơ bn gia ABO và h Rh là kháng th ca h ABO là kháng th t nhiên, trong khi đĩ kháng th ca h Rh là kháng th min dch. Cĩ 6 loi kháng nguyên Rh đưc ký hiu bng là C, D, E, và c, d, e. Ngưi cĩ kháng nguyên C s khơng cĩ kháng nguyên c. Tương t như vy, đi vi cp kháng nguyên D,d và E,e cũng vy. Ngưi ta cũng nhn thy mi ngưi ch cĩ mt kháng nguyên trong mi cp. Ví d cĩ C d E hoc c D e. Kháng nguyên D ph bin nht và cũng cĩ tính kháng nguyên mnh nht so vi kháng nguyên khác ca h Rh nên ngưi cĩ kháng nguyên D đưc coi là Rh (+), cịn ngưi khơng cĩ kháng nguyên D đưc coi là ngưi Rh (). Ngưi cĩ Rh () cĩ th gây phn ng khi truyn máu, ln đu cĩ th rt nh ch thống qua nhưng ln sau cĩ th xy ra tai bin ging như truyn nhm nhĩm máu. Ngưi Âu, M da trng t l Rh (+) khong 85 %, ngưi M da đen cĩ t l Rh(+) là 99,9 %. Ngưi Vit Nam t l Rh (+) là 99,92% và t l Rh () ch
101. 13 chim 8 phn vn. Do đĩ, Vit Nam ngưi ta ít quan tâm đn nhĩm máu Rh khi truyn máu. S to thành kháng th anti Rh trong cơ th ngưi ch sy ra khi đưc tiêm truyn hng cu đĩ cha yu t Rh hay sn phm phân hy ca các hng cu cĩ cha yu t Rh. Hin tưng này din ra chm, thưng t 2 4 tháng sau khi truyn máu nng đ kháng th anti Rh mi đt mc ti đa. Do đĩ ln truyn máu đu tiên cĩ th khơng gp các rc ri do bt đng yu t Rh[11]. 1.5. Tình hình nghiên cu v các nhĩm máu trong h ABO 1.5.1. Trên th gii Các cơng trình nghiên cu v nhĩm máu trên th gii đưc T chc Y t Th gii (WHO) tp hp cho thy [14] Ngưi da vàng nhĩm máu O chim 36%, nhĩm máu A chim 58%, nhĩm máu B chim 23% và nhĩm máu AB chim 13%. Ngưi da đen nhĩm máu O chim 48%, nhĩm máu A chim 27%, nhĩm máu B chim 22% và nhĩm máu AB chim 4%. Ngưi da trng nhĩm máu O chim 43%, nhĩm máu A chim 44%, nhĩm máu B chim 9% và nhĩm máu AB chim 4%. 1.5.2. Các cơng trình nghiên cu nhĩm máu h ABO Vit Nam * Theo “Hng s Sinh hc ngưi Vit Nam” 1975 [20]. Ngưi Vit (Kinh) : Nhĩm máu A chim 19,46%, nhĩm máu B chim 27,94%, nhĩm máu AB chim 4,24% và nhĩm máu O chim 48,35%. Ngưi Tày : Nhĩm máu A chim 32,46%, nhĩm máu B chim 35,93%, nhĩm máu AB chim 0,86% và nhĩm máu O chim 30,73%. Ngưi Mưng : Nhĩm máu A chim 14,20%, nhĩm máu B chim 45,54%, nhĩm máu AB chim 6,68% và nhĩm máu O chim 33,56%.
102. 14 * Kt qu bưc đu nghiên cu các ch s sinh hc ngưi Vit Nam(1996) [16]. Ngưi Kinh: Nhĩm máu A chim 21,45%, nhĩm máu B chim 29,46%, nhĩm máu AB chim 5,48% và nhĩm máu O chim 43,61%. Ngưi Dao: Nhĩm máu A chim 30,60%, nhĩm máu B chim 21,21%, nhĩm máu AB chim 6,42% và nhĩm máu O chim 41,71%. Ngưi Mơng: Nhĩm máu A chim 37,70%, nhĩm máu B chim 13,60%, nhĩm máu AB chim 4,70% và nhĩm máu O chim 48,00%. Ngưi Sán rìu: Nhĩm máu A chim 26,60%, nhĩm máu B chim 28,10%, nhĩm máu AB chim 7,90% và nhĩm máu O chim 37,31%. Các nhĩm máu trong h Rh đã đưc nghiên cu ngưi Kinh, ngưi Sán rìu và ngưi Mơng Các nhĩm máu trong h Kell cũng đưc nghiên cu ngưi Kinh Hà Ni và thành ph H Chí Minh. 1.5.3. Các cơng trình nghiên cu nhĩm máu Tây Nguyên Tây Nguyên trưc đây cĩ các cơng trình nghiên cu v đc đim nhĩm máu ngưi Mois, Rhadés ca Farinaud và Trn Anh [15], [24]. Gn đây cĩ nghiên cu ca Vũ Đc Vng [25] và Đào Mai Luyn [14] nghiên cu đc đim nhĩm máu h ABO ca mt s dân tc Tây Nguyên. Theo Vũ Đc Vng và cng s [25], t l các nhĩm máu trong h ABO ca mt s dân tc Tây nguyên như sau: Ngưi Êđê: Nhĩm máu A chim 29,605%, nhĩm máu B chim 31,579%, nhĩm máu O chim 22,368%, nhĩm máu AB chim 16,265%. Ngưi Giarai: nhĩm máu A chim 26,587 %, nhĩm máu B chim 32,539%, nhĩm máu O chim 33,333%, nhĩm máu AB chim 7,539%.
103. 15 Ngưi Mơnơng: nhĩm máu A chim 19,101%, nhĩm máu B chim 32,584%, nhĩm máu O chim 37,453%, nhĩm máu AB chim 10,861%. Ngưi Bana: Nhĩm máu A chim 26,180%, nhĩm máu B chim 25,751%, nhĩm máu O chim 39,055%, nhĩm máu AB chim 9,013%. Ngưi Xêđăng: Nhĩm máu A chim 25,954%, nhĩm máu B chim 30,150%, nhĩm máu O chim 37,404%, nhĩm máu AB chim 6,885%. Ngưi Kơho: Nhĩm máu A chim 30,92%, nhĩm máu B chim 32,23%, nhĩm máu O chim 23,68%, nhĩm máu AB chim 13,16%. 1.6. Nhng nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu vi bnh tt 1.6.1. Kháng nguyên HLA và bnh tt Mi liên quan gia kháng nguyên HLA và bnh tt gn đây đang đơc quan tâm nghiên cu. Lylly và CS (1964) đã phát hin thy s đ kháng vi virus gây bnh bch cu ph thuc vào H2 ca chut. T nhng nghuiên cu này, Amiel (1967), Kourilsky và CS (1968) đã nghiên cu kháng nguyên HLA nhng bnh nhân b bnh bch cu lympho cp và bnh Hodgkin. Nhng nghiên cu này đã chng minh đưc mi liên h gia HLA vi bnh Hodgkin. Mi liên quan gia kháng nguyên HLA và bnh tt cĩ mt s đc đim chung như sau: Mi liên quan vi bnh trưc ht đưc tìm thy vi các alen ti locus B (mc dù mt s bnh cĩ liên quan vi HLAD (HLADR) mnh hơn so vi các alen HLAB. Mi liên quan gia bnh vi HLAB7 hoc HLAB8 cũng cĩ liên quan yu vi HLAA3 hoc HLAA1 tương ng vì cĩ s mt cân bng liên kt gia A3, B7, và A1, B8. Tt c các bnh này đu do nhiu yu t gây nên hoc đưc di truyn tri.
104. 16 Mt s bnh cĩ liên quan đn kháng nguyên HLA đưc thng kê bng dưi đây: Viêm cng đt sng Kháng nguyên B27 Hi chng Reiter Kháng nguyên B27 Chng viêm khp ( sau khi nhim Salmonella ) Kháng nguyên B27 Chng viêm khp ( sau khi nhim Yersinia ) Kháng nguyên B27 Viêm khp dng thp Kháng nguyên DR4 , B27 Bnh addison Kháng nguyên B8 Bnh addison Kháng nguyên Dw3 Hemochromatosis Kháng nguyên A3 Hemochromatosis Kháng nguyên B14 Bnh viêm gan mn tính Kháng nguyên B8 Bnh Grave ( ngưi Âu ) Kháng nguyên B8 Bnh Grave ( ngưi Nht ) Kháng nguyên B35 Hi chng Goodpasture Kháng nguyên DR2 Đa s các bnh liên quan vi HLA đu cĩ tính cht bnh lý min dch (bnh t min hoc suy gim min dch). Phn ln các bnh nhân viêm cng khp đt sng đu cĩ HLA b27 (96%), vì vy, vic xác đnh nhĩm HLAB27đưc s dng rng rãi tr giúp chn đốn phân bit bnh. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác ca mi quan h gia HLA vi bnh tt hin vn là điu bí n, ch bit rng các yu t di truyn đưc gi mã trong hoc gn vi phc h HLA chi phi các bnh cĩ liên quan đn s tr li min dch khác nhau trong nhiu trưng hp. Trong các nguyên nhân ca mi liên h này cũng cĩ th cĩ s tác đng qua li gia các gen và các yu t mơi trưng [11].
105. 17 1.6.2. Kháng nguyên A, B và bnh tt Nhng cơng trình nghiên cu v mi tương quan gia nhĩm máu vi mt s bnh đã cho thy: nhng ngưi cĩ nhĩm máu O cĩ t l mc các bnh v dưng tiêu hĩa cao hơn các nhĩm máu khác, trong khi đĩ nhng ngưi mang nhĩm máu A cĩ t l mc các bnh ung thư cao hơn các nhĩm máu khác. Ngưi mang nhĩm máu AB cĩ t l cao huyt áp cao hơn các nhĩm máu khác[15]. Tuy nhiên các tài liu nghiên cu v kháng nguyên A, B vi bnh tt chưa nhiu, cn phi cĩ nhng nghiên cu tip theo đ làm rõ hơn vn đ.
106. 18 Chương 2 ĐI TƯNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1 Đi tưng nghiên cu Ngưi Êđê sng trên đa bàn tnh Đk Lk, gm ngưi bình thưng kho mnh và ngưi bnh đã đưc điu tr ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk, c th như sau: 2.1.1. Ngưi Êđê bình thưng Ngưi bình thưng là nhng ngưi khe mnh, khơng phân bit tui tác, gii tính, khơng mc các bnh v máu, sng đa bàn tnh Đk Lk, hin ti khơng b các bnh cp tính hay mãn tính. S lưng đi tưng nghiên cu (c mu) da theo cơng thc ưc tính mt t l trong qun th. p: t l ngưi cĩ nhĩm máu O ( p = 0,5) p ( 1 p) δ: khong sai lch ( δ = 0,05 ) 2 n = Z 1 α/2 α: Mc ý nghĩa thng kê ( α = 0,05) 2 δ Z1α/2 = 1,96 Theo cơng thc này thì c mu (n = 385). Nhưng ngưi Êđê bình thưng chúng tơi nghiên cu vi 2n = 784. 2.1.2. Ngưi Êđê b bnh Ngưi bnh là nhng bnh nhân đã và đang điu tr ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk t tháng 1/2002 đn tháng 4/2009 đã đưc chn đốn xác đnh da vào các du hiu lân sàng và các xét nghim cn lâm sàng. 2.1.3. Thi gian và k hoch nghiên cu
107. 19 Thi gian nghiên cu: T tháng 03/2008 đn tháng 8/2009. K hoch nghiên cu T tháng 3/2008 đn tháng 10/4/2008 : Làm đ cương. T 11/4/2008 đn ht tháng 4/2008: Chnh sa đ tài. Tháng 5/2008 : Chun b đa bàn nghiên cu. T tháng 6/2008 đn tháng 4/2009: Thu thp s liu. T tháng 5/2009 đn tháng 8/2009: X lý s liu và vit lun văn. 2.2. Ni dung nghiên cu 2.2.1. Đc đim các nhĩm máu h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh T l và tn sut các nhĩm máu + Nhĩm A + Nhĩm B + Nhĩm AB + Nhĩm O Tn sut các gen + Gen p(A) + Gen q(B) + gen r(O) Tn sut genotype + Genotype A/A + Genotype A/O + Genotype B/B + Genotype B/O + Genotype A/B
108. 20 + Genotype O/O 2.2.2.Tn sut phân b các nhĩm máu bnh nhân ngưi Êđê ti bnh vin tnh Đk Lk Viêm loét d dày Viêm thn, suy thn Hen ph qun Cao huyt áp Lao phi Viêm gan, xơ gan 2.2.3. So sánh t l các nhĩm máu gia ngưi bình thưng và ngưi bnh Nhĩm máu A Ngĩm máu B Nhĩm máu O Nhĩm máu AB 2.3. Phương pháp nghiên cu Thit k nghiên cu * Nhĩm máu ngưi bình thưng Phương pháp nghiên cu mơ t ct ngang, các đi tưng đưc la chn ngu nhiên, da trên danh sách do cán b đa phương cung cp. Tt c các đi tưng khơng phân bit tui và gii tính trưc khi xét nghim máu đu đưc tp trung đn phng vn và khám lâm sàng, loi b các đi tưng đang mc bnh cp tính hoc mn tính. Các trưng hp cha và m khơng cùng dân tc khơng đưc đưa vào din nghiên cu. Vic ly máu xét nghim phi dm bo tính tình nguyn, cán b phng vn và khám lâm sàng phi thuyt phc cho đng bào rõ
109. 21 là vic ly máu đm bo vơ trùng, khơng vi phm điu kiêng k ca h, khơng tn hi đn sc kho mà tht s cĩ li trong vic gi gìn sc kho ca bn thân. Vt liu nghiên cu Bơng cn sát trùng. Lam kính. Kim dt chích máu. Kháng th mu anti A, anti B và anti AB do vin huyt hc và truyn máu thành ph H Chí Minh cung cp. K thut xác đnh nhĩm máu. Xác đnh nhĩm máu h ABO theo phương pháp BethVincent: Bơng cn sát trùng b ngồi ngĩn tay s 4. Ly kim chích máu đu ngĩn tay. Nh 3 git anti A, anti B và anti AB lên mt lam kính. Ly 3 git máu nh lên mt lam kính bên cnh các git kháng th ri dùng que thu tinh khuy đu (mi mt ơ mt đu que). Sau khi trn huyt thanh mu vi máu t 2 đn 5 phút mi đc kt qu. Xác đnh tn sut gen và tn sut genotype dư theo cơng thc Bernstein [ 11 ] * Nhĩm máu ngưi bnh : Kho sát nhĩm máu ngưi bnh bng phương pháp hi cu da trên kt qu xét nghim ca Lab Huyt hc Bnh vin đa khoa Đk Lk. Xác đnh tn sut gen và tn sut genotype dư theo cơng thc Bernstein [ 11 ] Phương pháp chn mu * Đi vi ngưi bình thưng Trong 18 huyn (thành ph) ca tnh Đk Lk, bc thăm ly huyn (thành ph); trong huyn (thành ph) bc thăm ly xã (phưng); trong xã (phưng) thì bc
110. 22 thăm ly thơn (buơn); thơn (buơn) thì da vào danh sách ca cán b thơn (buơn) cung cp và bc ngu nhiên đn khi nào đ 784 đi tưng. Trên cơ s đĩ chúng tơi đã chn đưc mu ti thành ph Buơn Ma Thut và các huyn Cưmga, Buơn Đơn. * Đi vi ngưi bnh Chn mu tng th nhng ngưi bnh ngưi Êđê cĩ tên trong h sơ cha bnh ti bnh vin tnh Đk Lk bt đu t thi đim nghiên cu đn khi đ c mu thì dng li. 2.4. X lý s liu Các s liu đưc x lý theo phương pháp thng kê Y sinh hc [10] trên máy vi tính. Tn sut gen và tn sut genotype đưc kim đnh theo test “t” đ so sánh hai t l. PA. T l mu A. PA PB PB . T l mu B. t = nA. Tng cá th mu A. pq pq nB. Tng cá th mu B. + q = 1 p. nA nB p = XA + XB nA + Nb Đánh giá tương quan bng test χ2 .
111. 23 Chương 3 KT QU NGHIÊN CU 3.1. Đc đim các nhĩm máu ngưi Êđê kho mnh bình thưng 3.1.1. T l các nhĩm máu trong h ABO Qua điu tra nhĩm máu trong h ABO ca 784 ngưi Êđê bình thưng kho mnh khơng mc các bnh cp tính hoc mãn tính ti các đa bàn huyn Buơn Đơn, Cư Mgar và thành ph Buơn Ma Thut, chúng tơi thu đưc t l các nhĩm máu đưc trình bày trên bng 3.1. Bng 3.1: T l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Ê đê bình thưng. Nhĩm máu S lưng T l (%) A 222 28,32 B 252 32,14 AB 101 12,88 O 209 26,66 Tng 784 100 Các s liu trên bng 3.1 cho thy : Ngưi Êđê bình thưng kho mnh thì nhĩm máu B cĩ 252 ngưi, chim t l 32,14 %; nhĩm máu O cĩ 209 ngưi chim t l 26,66%; nhĩm máu A cĩ 222 ngưi chim t l 28,32% và nhĩm
112. 24 máu AB cĩ 101 chim t l 12,88%. Tn sut các nhĩm máu phân b : B > A > O > AB. 3.1.2. Tn sut các gen trong h ABO Áp dng cơng thc ca Besnstein đ xác đnh tn sut các gen trong h thng nhĩm máu ABO. Tn sut các gen ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh đưc trình bày trên bng 3.2. Bng 3.2: Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Êđê. Tn sut gen ĐI TƯNG Phân b p(A) q(B) r(O) Ngưi bình thưng n = 784 23,32% 25,05% 51,63% r(O) > q(B) > p(A) Các s liu trên bng 3.2 cho thy: Tn sut ca các gen trong máu h ABO ca ngưi Êđê bình thưng cĩ s khác nhau rõ rt : r(O) là ln nht chim t l 51,63 %, tip đn là q(B) chim t l 25,05%, và nh nht là p(A) chim t l 23,32%. Như vy tn sut phân b các gen là r(O) > q(B) > p(A). 3.1.3. Tn sut genotype trong h ABO Áp dng cơng thc ca Besnstein đ xác đnh tn sut các genotype trong h thng nhĩm máu ABO. Tn sut các genotype ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh đưc trình bày trên bng 3.3.
113. 25 Bng 3.3: Tn sut các genotype trong h ABO ca ngưi Êđê. Genotype ĐI TƯNG A/A A/O B/B B/O O/O A/B Ngưi bình thưng 5,44% 24,08% 6,68% 25,87% 26,66% 1127% n = 784 O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A Các s liu trên bng 3.3 cho thy: A/A = 5,44%; A/O =24,08%; B/B = 6,68%; B/O = 25,87%; O/O = 26,66%; A/B = 11,27%, phân b : O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A . Như vy ngưi Êđê kho mnh bình thưng tn sut genotype O/O là nht chim t l 26,66% và tn sut genotype A/A cĩ t l thp nht là 5,44%. 3.2. Đc đim nhĩm máu ca ngưi Êđê mc mt s bnh 3.2.1. T l các nhĩm máu T l các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Ê đê mc mt s bnh đã đưc xác đnh ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk đưc trình bày trên bng 3.4.
114. 26 Bng 3.4: Tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b mc bnh. ĐI TƯNG Nhĩm máu A B AB O 108 106 70 132 Viêm loét d dày (n = 416) 25,96% 25,48% 16,83% 31,73% 114 100 74 118 Viêm, suy thn (n = 406 ) 28,08% 24,63% 18,23% 29,06% 112 93 75 119 Hen ph qun ( n = 399 ) 28,07% 23,31% 18,80% 29,82% 105 103 90 102 Cao huyt áp (n = 400) 26,25% 25,75% 22,50% 25,50% 100 99 113 85 Lao phi (n = 397) 25,19% 24,94% 28,46% 21,41% 101 108 76 115 Viêm, xơ gan (n = 400) 25,25% 27,00% 19,00% 28,75% Các s liu trên bng 3.4 cho thy: Trong tng s 416 ngưi bnh viêm loét d dày đưc nghiên cu bnh vin tnh Đk Lk thì cĩ 108 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 25,96%; 106 ngưi cĩ nhĩm máu B chim t l 25,48%; 70 ngưi cĩ nhĩm máu AB chim t l 16,83%; 132 ngưi cĩ nhĩm máu O chim t l 31,73%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi viêm loét d dày là: O > A > B > AB. Trong tng s 406 ngưi bnh viêm thn, suy thn thì cĩ 114 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 28,08%; 100 ngưi cĩ nhĩm máu B chim t l 24,63%; 74 ngưi cĩ nhĩm máu AB chim t l 18,23%; 118 ngưi cĩ nhĩm
115. 27 máu O chim t l 29,06%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi viêm thn, suy thn là: O > A > B > AB. Trong tng s 399 ngưi b bnh hen ph qun thì cĩ 112 ngưi cĩ nhĩm máu A chim t l 28,07%; 93 ngưi cĩ nhĩm máu B chim t l 23,31%; 75 ngưi cĩ nhĩm máu AB chim t l 18,80%; 119 ngưi cĩ nhĩm máu O chim t l 29,82%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi hen ph qun là: O > A > B > AB. Trong tng s 400 ngưi bnh cao huyt áp thì cĩ 105 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 26,25%; 103 ngưi cĩ nhĩm máu B chim t l 25,75%; 90 ngưi cĩ nhĩm máu AB chim t l 22,50%; 102 ngưi cĩ nhĩm máu O chim t l 25,50%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi cao huyt áp là: A > B > O > AB. Trong tng s 397 ngưi bnh lao phi thì cĩ 100 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 25,25%; 99 ngưi cĩ nhĩm máu B, chim t l 24,94%; 113 ngưi cĩ nhĩm máu AB, chim t l 28,46%; 85 ngưi cĩ nhĩm máu O chim t l 21,41%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi Êđê b bnh lao phi là: AB > A > B > O. Trong tng s 400 ngưi bnh viêm, xơ gan thì cĩ 101 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 25,25%; 108 ngưi cĩ nhĩm máu B chim t l 27,00%; 76 ngưi cĩ nhĩm máu AB chim t l 19,00%; 115 ngưi cĩ nhĩm máu O chim t l 28,75%. Tn sut phân b các nhĩm máu : AB > A> B > O. Tn sut ca ngưi bnh điu tr ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk đưc tng hp trên hình 3.1
116. 28 Đ th 3.1: Tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê bnh. % 35 30 25 20 15 10 B A O AB V. loet DD V. suy than Hen PQ Cao HA Lao phoi V. xo gan Khoe manh Các s liu trên đ th 3.1 cho thy tn sut các nhĩm máu các đi tưng như sau: Ngưi Ê đê bình thưng kho mnh cĩ tn sut nhĩm máu phân b: B > A > O > AB. Trong khi đĩ ngưi Êđê b viêm loét d dày, hen ph qun, viêm thn, suy thn cĩ tn sut nhĩm máu phân b : O > A > B > AB. Ngưi Êđê b bnh cao huyt áp cĩ tn sut nhĩm máu phân b : A > B > O > AB. Ngưi Êđê bnh lao phi và viêm gan, xơ gan cĩ tn sut nhĩm máu phân b : AB > A > B > O.
117. 29 3.2.2. Tn sut các gen Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Ê đê mc mt s bnh đã đưc xác đnh ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk đưc trình bày trên bng 3.5. Bng 3.5: Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Êđê mc bnh. Tn sut gen ĐI TƯNG Phân b P(A) Q(B) r(O) Viêm loét d dày (n = 416) 24,36% 19,31% 56,33% r(O) > p(A) > q(B) Viêm, suy thn (n = 406 ) 26,73% 19,36% 53,91% r(O) > p(A) > q(B) Hen ph qun ( n = 399 ) 27,11% 18,28% 54,61% r(O) > p(A) > q(B) Cao huyt áp (n = 400) 28,41% 21,09% 50,50% r(O) > p(A) > q(B) Lao phi (n = 397) 19,81% 33,92% 46,27% r(O) > q(B) > p(A) Viêm, xơ gan (n = 400) 19,86% 26,52% 53,62% r(O) > q(B) > p(A) Các s liu trên bng 3.5 cho thy : ngưi Êđê b bnh viêm loét d dày cĩ tn sut gen p(A) = 24,36%; q(B) = 19,31%; r(O) = 56,33%; Tn sut gen phân b : r(O) > p(A) > q(B). ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn cĩ tn sut gen p(A) = 26,73%; q(B) = 19,36%; r(O) = 53,91%; Tn sut gen phân b : r(O) > p(A) > q(B). ngưi Êđê b bnh hen ph qun cĩ tn sut gen p(A) = 27,11%; q(B) = 18,28%; r(O) = 54,61%. Tn sut gen phân b : r(O) > p(A) > q(B)
118. 30 ngưi Êđê b bnh lao phi : Tn sut gen p(A) = 19,81%; q(B) = 33,92%; r(O) = 46,27%. Tn sut gen phân b r(O) > q(B) > p(A). ngưi b bnh viêm gan, xơ gan : Tn sut gen p(A) = 19,86%; q(B) = 26,52%; r(O) = 53,62%. Tn sut gen phân b r(O) > q(B) > p(A). 3.2.3. Tn sut genotype Tn sut các genotype trong h ABO ca ngưi Ê đê mc mt s bnh đã xác đnh ti bnh vin đa khoa tnh Đk Lk đưc trình bày trên bng 3.6. Bng 3.6: Tn sut các genotype trong h ABO bnh nhân ca ngưi Êđê. Genotype ĐI TƯNG A/A A/O B/B B/O O/O A/B Viêm loét d dày (n = 416) 5,93% 27,44% 3,74% 21,75% 31,73% 9,41% O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Viêm , suy thn(n =406) 7,14% 28,82% 3,76% 20,87% 29,06% 10,35% O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Hen ph qun ( n = 399 ) 7,35% 29,61% 3,34% 19,97% 29,82% 9,91 O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Cao huyt áp (n = 400) 8,07% 28,69% 4,46% 21,30% 25,50% 11,98% A/O > O/O > B/O > A/B > A/A > B/B Lao phi (n = 397) 3,92% 18,33% 11,51% 31,39% 21,41% 13,44% B/O > O/O > A/O > A/B > B/B > A/A Viêm, xơ gan (n = 400) 3,96% 21,30% 7,03% 28,43% 28,75% 10,53% O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A
119. 31 Các s liu trên bng 3.6 cho thy: Nu ngưi bình thưng khơng mc bnh thì tn sut các genotype phân b: O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A. Trong khi đĩ tn sut các genotype trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày, viêm thn, suy thn, hen ph qun phân b: O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B; tn sut các genotype ca ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp phân b : A/O > O/O > B/O > A/B > A/A > B/B; tn sut các genotype trong h nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê mc bnh lao phi phân b : B/O > O/O > A/O > A/B > B/B > A/A; tn sut các genotype trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê mc bnh viêm, xơ gan phân b: O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A. 3.3. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi ngưi bnh vi ngưi khe mnh 3.3.1. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi viêm loét d dày Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày đưc trình bày trên bng 3.7. Bng 3.7. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày. Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe mnh 222 252 101 209 784 Viêm loét d dày 108 106 70 132 416 Tng 330 358 171 341 1200 χ2 =11,25 p < 0,05
120. 32 Các s liu trên bng 3.7 cho thy: Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b bnh viêm loét d dày vi p < 0,05. 3.3.2. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi viêm thn, suy thn Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê mc bnh viêm thn, suy thn đưc trình bày trên bng 3.8. Bng 3.8. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn. Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe mnh 222 252 101 209 784 Viêm thn, suy thn 114 100 74 118 406 Tng 336 352 175 327 1190 χ2= 12,49 p < 0,05 Các s liu trên bng 3.8 cho thy: Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b viêm thn, suy thn vi p < 0,05.
121. 33 3.3.3. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi hen ph qun Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê mc bnh hen ph qun đưc trình bày trên bng 3.9. Bng 3.9. Tn sut các nhĩm máu Êđê ngưi bình thưng và ngưi Êđê b bnh hen ph qun. Nhĩm máu Tng A B AB O Ngưi khe mnh 222 252 101 209 784 Hen ph qun 112 93 75 119 399 Tng 334 345 176 328 1183 χ2=16,56 p < 0,01 Các s liu trên bng 3.9 cho thy: Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b hen ph qun vi p < 0,01.
122. 34 3.3.4. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi cao huyt áp Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b cao huyt áp đưc trình bày trên bng 3.10. Bng 3.10. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp. Nhĩm máu A B AB O Tng Ngưi khe mnh 222 252 101 209 784 Cao huyt áp 105 103 90 102 400 Tng 327 355 191 311 1184 χ2= 20,26 p < 0,001 Các s liu trên bng 3.10 cho thy: Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b cao huyt áp vi p < 0,001.
123. 35 3.3.5. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi lao phi Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê mc bnh lao phi đưc trình bày trên bng 3.11. Bng 3.11. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê mc bnh lao phi. Nhĩm máu A B AB O Tng Ngưi khe mnh 222 252 101 209 784 Lao phi 100 99 113 85 397 Tng 322 351 214 294 1181 χ2= 45,28 p < 0,001 Các s liu trên bng 3.11 cho thy: Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi lao phi vi p < 0,001.
124. 36 3.3.6. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b viêm gan, xơ gan Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi mc bnh viêm gan, xơ gan đưc trình bày trên bng 3.12. Bng 3.12. Tn sut các nhĩm máu ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê mc bnh viêm gan, xơ gan. Nhĩm máu A B AB O Tng Ngưi khe mnh 222 252 101 209 784 Viêm gan, xơ gan 101 108 76 115 400 Tng 323 360 177 324 1184 χ2= 11,02 p < 0,05 Các s liu trên bng 3.12 cho thy: Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b viêm gan, xơ gan vi p < 0,05.
125. 37 3.4. Tương quan các nhĩm máu gia ngưi Êđê khe mnh và ngưi Êđê b bnh 3.4.1. Bnh viêm loét d dày 3.4.1.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi viêm loét d dày đưc trình bày trên bng 3.13. Bng 3.13. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày Viêm loét d dày Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm A 108 222 330 Nhĩm khác 308 562 870 Tng s 416 784 1200 χ2= 0,70 CT 95% OR = 0,89 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.13 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu A ca ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày khác so vi ngưi bình thưng kho mnh mang nhĩm máu A vi p > 0,05
126. 38 3.4.1.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm loét d dày đưc trình bày trên bng 3.14. Bng 3.14. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d dày Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm B 106 252 358 Nhĩm khác 310 532 842 Tng s 416 784 1200 χ2= 6,37 CT 95% OR = 0,71 p < 0,05 Các s liu trên bng 3.14 cho thy: T l nhĩm máu B ca ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày ch bng 0,71 ln so vi ngưi bình thưng kho mnh mang nhĩm máu B vi p < 0,05.
127. 39 3.4.1.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm loét d dày đưc trình bày trên bng 3.15. Bng 3.15. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d dày Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm AB 70 101 171 Nhĩm khác 346 683 1029 Tng s 416 784 1200 χ2= 3,46 CT 95% OR = 1,37 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.15 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu AB ca ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu AB vi p > 0,05
128. 40 3.4.1.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh viêm loét d dày đưc trình bày trên bng 3.16. Bng 3.16. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm loét d dày. Viêm loét d dày Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm O 132 209 341 Nhĩm khác 284 575 859 Tng s 416 784 1200 χ2= 3,44 CT 95% OR = 1,28 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.16 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu O ca ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu O vi p > 0,05.
129. 41 3.4.2. Bnh viêm thn, suy thn 3.4.2.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn đưc trình bày trên bng 3.17. Bng 3.17. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn. Viêm thn, suy thn Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm A 114 222 336 Nhĩm khác 292 562 854 Tng s 406 784 1190 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.17 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu A ca ngưi Êđê mc bnh viêm thn, suy thn khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu A vi p > 0,05.
130. 42 3.4.2.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn đưc trình bày trên bng 3.18. Bng 3.18. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn. Viêm thn, suy thn Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm B 100 252 352 Nhĩm khác 306 532 838 Tng s 406 784 1190 χ2= 7,25 CT 95% OR = 0,69 p < 0,01 Các s liu trên bng 3.18 cho thy: T l nhĩm máu B ca ngưi Êđê mc bnh viêm thn, suy thn ch bng 0,69 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu B vi p < 0,01.
131. 43 3.4.2.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn đưc trình bày trên bng 3.19. Bng 3.19. Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn Viêm thn, suy thn Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm AB 74 101 175 Nhĩm khác 332 683 1015 Tng s 406 784 1190 χ2= 4,21 CT 95% OR = 1,41 p < 0,05 Các s liu trên bng 3.19 cho thy: T l nhĩm máu AB ca ngưi Êđê mc bnh viêm thn, suy thn gp 1,41 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu AB vi p < 0,05.
132. 44 3.4.2.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b viêm thn, suy thn đưc trình bày trên bng 3.20. Bng 3.20. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn. Viêm thn, suy thn Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm O 118 209 327 Nhĩm khác 288 575 863 Tng s 406 784 1190 χ2= 0,78 CT 95% OR = 1,13 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.20 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu O ca ngưi Êđê mc bnh viêm thn, suy thn khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu O vi p > 0,05.
133. 45 3.4.3. Bnh hen ph qun 3.4.3.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b hen ph qun đưc trình bày trên bng 3.21. Bng 3.21. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b hen ph qun. Hen ph qun Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm A 112 222 334 Nhĩm khác 287 562 849 Tng s 399 784 1183 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.21 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu A ca ngưi Êđê mc bnh hen ph qun khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu A vi p > 0,05.
134. 46 3.4.3.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b hen ph qun đưc trình bày trên bng 3.22. Bng 3.22. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b hen ph qun. Hen ph qun Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm B 93 252 345 Nhĩm khác 306 532 838 Tng s 399 784 1183 χ2= 9,99 CT 95% OR = 0,64 p < 0,01 Các s liu trên bng 3.22 cho thy: T l nhĩm máu B ca ngưi Êđê mc bnh hen ph qun ch bng 0,64 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu B vi p < 0,01.
135. 47 3.4.3.3 Nhĩm máu AB . Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê mc bnh hen ph qun đưc trình bày trên bng 3.23. Bng 3.23. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và Êđê mc bnh hen ph qun. Hen ph qun Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm AB 75 101 176 Nhĩm khác 324 683 1007 Tng s 399 784 1183 χ2= 7,30 CT 95% OR = 1,57 p < 0,01 Các s liu trên bng 3.23 cho thy: T l nhĩm máu AB ca ngưi Êđê mc bnh hen ph qun gp 1,57 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu AB vi p < 0,01.
136. 48 3.4.3.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê mc bnh hen ph qun đưc trình bày trên bng 3.24. Bng 3.24. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê mc bnh hen ph qun. Hen ph qun Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm O 119 209 328 Nhĩm khác 280 575 855 Tng s 399 784 1183 χ2= 1,32 CT 95% OR = 1,17 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.24 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu O ca ngưi Êđê mc bnh hen ph qun khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu O vi p > 0,05.
137. 49 3.4.4. Bnh cao huyt áp 3.4.4.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp đưc trình bày trên bng 3.25. Bng 3.25. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp. Cao huyt áp Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm A 105 222 327 Nhĩm khác 295 562 857 Tng s 400 784 1184 χ2= 0,57 CT 95% OR = 0,90 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.25 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu A ca ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu A vi p > 0,05.
138. 50 4.4.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b cao huyt áp đưc trình bày trên bng 3.26. Bng 3.26. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b cao huyt áp. Cao huyt áp Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm B 103 252 355 Nhĩm khác 297 532 829 Tng s 400 784 1184 χ2= 5,16 CT 95% OR = 0,73 p < 0,05 Các s liu trên bng 3.26 cho thy: T l nhĩm máu B ca ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp ch bng 0,73 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu B vi p < 0,01.
139. 51 3.4.4.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b cao huyt áp đưc trình bày trên bng 3.27. Bng 3.27. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh cao huyt áp. Cao huyt áp Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm AB 90 101 191 Nhĩm khác 310 683 993 Tng s 400 784 1184 χ2= 18,10 CT 95% OR = 1,96 p < 0,001 Các s liu trên bng 3.27 cho thy: T l nhĩm máu AB ca ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp gp 1,96 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu AB vi p < 0,001.
140. 52 3.4.4.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b cao huyt áp đưc trình bày trên bng 3.28. Bng 3.28. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh cao huyt áp Cao huyt áp Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm O 102 209 311 Nhĩm khác 298 575 873 Tng s 400 784 1184 χ2= 0,18 CT 95% OR = 0,94 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.28 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu O ca ngưi Êđê mc bnh cao huyt áp khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu O vi p > 0,05.
141. 53 3.4.5. Bnh lao phi 3.4.5.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh lao phi trình bày trên bng 3.29. Bng 3.29. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi Lao phi Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm A 100 222 322 Nhĩm khác 297 562 859 Tng s 397 784 1181 χ2= 1,30 CT 95% OR = 0,85 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.29 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu A ca ngưi Êđê mc bnh lao phi khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu A vi p > 0,05.
142. 54 3.4.5.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh lao phi đưc trình bày trên bng 3.30. Bng 3.30. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi. Lao phi Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm B 99 252 351 Nhĩm khác 298 532 830 Tng s 397 784 1181 χ2= 6,55 CT 95% OR = 0,70 p < 0,05 Các s liu trên bng 3.30 cho thy: T l nhĩm máu B ca ngưi Êđê mc bnh lao phi ch bng 0,70 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu B vi p < 0,05.
143. 55 3.4.5.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh lao phi đưc trình bày trên bng 3.31. Bng 3.31. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi. Lao phi Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm AB 113 101 214 Nhĩm khác 284 683 967 Tng s 397 784 1181 χ2= 43,10 CT 95% OR = 2,69 p < 0,001 Các s liu trên bng 3.31 cho thy: T l nhĩm máu AB ngưi Êđê mc bnh lao phi gp 2,69 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu AB vi p < 0,001.
144. 56 3.4.5.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh lao phi đưc trình bày trên bng 3.32. Bng 3.32. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh lao phi. Lao phi Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm O 85 209 294 Nhĩm khác 312 575 887 Tng s 397 784 1181 χ2= 3,88 CT 95% OR = 0,75 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.32 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu O ca Ngưi Êđê mc bnh lao phi khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu O vi p > 0,05.
145. 57 3.4.6. Bnh viêm gan, xơ gan 3.4.6.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan trình bày trên bng 3.33. Bng 3.33. Nhĩm máu A ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm A 101 222 323 Nhĩm khác 299 562 861 Tng s 400 784 1184 χ2= 1,26 CT 95% OR = 0,86 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.33 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu A ca ngưi Êđê mc bnh viêm gan, xơ gan khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu A vi p > 0,05.
146. 58 3.4.6.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan đưc trình bày trên bng 3.34. Bng 3.34. Nhĩm máu B ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm B 108 252 360 Nhĩm khác 292 532 824 Tng s 400 784 1184 χ2= 3,31 CT 95% OR = 0,78 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.34 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu B ca ngưi Êđê mc bnh viêm gan, xơ gan khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu B vi p>0,05.
147. 59 3.4.6.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan đưc trình bày trên bng 3.35. Bng 3.35. Nhĩm máu AB ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm AB 76 101 177 Nhĩm khác 324 683 1007 Tng s 400 784 1184 χ2= 7,8 CT 95% OR = 1,59 p < 0,01 Các s liu trên bng 3.35 cho thy: T l nhĩm máu AB ca ngưi Êđê mc bnh viêm gan, xơ gan gp 1,59 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu AB vi p < 0,01.
148. 60 3.4.6.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan đưc trình bày trên bng 3.36. Bng 3.36. Nhĩm máu O ngưi Êđê bình thưng và ngưi Êđê b bnh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngưi khe mnh Tng s Nhĩm O 115 209 324 Nhĩm khác 285 575 860 Tng s 400 784 1184 χ2= 0,58 CT 95% OR = 1,11 p > 0,05 Các s liu trên bng 3.36 cho thy: Chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhĩm máu O ca ngưi Êđê mc bnh viêm gan, xơ gan khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu O vi p > 0,05.
149. 61 Chương 4 BÀN LUN 4.1. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh 4.1.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO Trong tng s 784 ngưi Êđê bình thưng đưc nghiên cu thì nhĩm máu B cĩ 252 ngưi chim t l 32,14%; nhĩm máu O cĩ 209 ngưi, chim t l 26,66%; nhĩm máu A cĩ 222 ngưi, chim 28,32%; nhĩm máu AB cĩ 101 ngưi, chim 12,88%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh là: B>A>O>AB. Tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh trong nghiên cu ca chúng tơi phù hp vi s liu ca các tác gi Võ Nam Đnh [4], Đào Mai Luyn [14], Trn Th L Trình [19], Vũ Đc Vng [25]. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh cư trú ti Đk Lk tương t như tn sut các nhĩm máu ca ngưi Bana cư trú tnh Gia Lai và ngưi Kơho cư trú ti tnh Lâm Đng [14], [25]. 4.1.2. Tn sut các gen trong h ABO Tn sut các gen trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh là : p(A)=23,32%; q(B)=25,05%; r(O)=51,63%. Tn sut phân b các gen ngưi Êđê bình thưng kho mnh là: r(O)>q(B)>p(A). Tn sut các gen ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh trong nghiên cu ca chúng tơi phù hp vi s liu ca các tác gi Võ Nam Đnh [4], Đào Mai Luyn [14], Trn Th L Trình [19], Vũ Đc Vng [25]. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh cư trú ti Đk Lk tương t như tn sut các nhĩm máu ca ngưi Bana cư trú tnh Gia Lai và ngưi Kơho cư trú ti tnh Lâm Đng [14], [25].
150. 62 4.1.3. Tn sut các genotype trong h ABO Tn sut các genotype trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh là : A/A=5,44%; A/O=24,08%; B/B=6,68%; B/O=25,87%; O/O=26,66%; A/B=11,27%. Tn sut phân b các genotype trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh là: O/O>B/O>A/O>A/B> B/B>A/A. Tn sut các genotype ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh trong nghiên cu ca chúng tơi phù hp vi s liu ca các tác gi Võ Nam Đnh [4], Đào Mai Luyn [14], Trn Th L Trình [19], Vũ Đc Vng [25]. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh cư trú ti Đk Lk tương t như tn sut các nhĩm máu ca ngưi Bana cư trú tnh Gia Lai và ngưi Kơho cư trú ti tnh Lâm Đng [14], [25]. 4.2. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê viêm loét d dày 4.2.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO Trong tng s 416 ngưi Êđê b bnh viêm loét d dày đưc nghiên cu bnh vin tnh Đk Lk thì cĩ 108 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 25,96%; 106 ngưi cĩ nhĩm máu B, chim t l 25,48%; 70 ngưi cĩ nhĩm máu AB, chim t l 16,83%; 132 ngưi cĩ nhĩm máu O, chim t l 31,73%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi Êđê b viêm loét d dày là: O>A>B>AB. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh cĩ tn sut phân b các nhĩm máu là: B>A>O>AB. ngưi Êđê b viêm loét d dày thì ngưi mang nhĩm máu O chim t l ln nht và tn sut nhĩm máu A>B, cịn ngưi Êđê bình thưng thì s lưng ngưi mang nhĩm máu B chim t l ln nht và tn sut nhĩm máu B>A.
151. 63 Tn sut phân b các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b viêm loét d dày vi p p(A)>q(B) . Trong khi đĩ tn sut gen ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh là r(O)>q(B)>p(A). ngưi Êđê b viêm loét d dày, tn sut gen p(A)>q(B), trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh, tn sut gen q(B)>p(A). 4.2.3. Tn sut các genotype trong h ABO Tn sut các genotype trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày là: A/A=5,93%; A/O=27,44%; B/B=3,74%; B/O=21,75%; O/O=31,73%; A/B=9,41. Tn sut phân b các genotype ca ngưi Êđê mc bnh viêm loét d dày là: O/O>A/O>B/O>A/B>A/A>B/B. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh cĩ tn sut phân b các genotype là: O/O>B/O> A/O>A/B > B/B > A/A. ngưi Êđê b viêm loét d dày, tn sut phân b genotytpe A/O>B/O và A/A>B/B. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng tn sut phân b genotype B/O>A/O và B/B>A/A.
152. 64 4.3. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn 4.3.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO Trong tng s 406 ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn đưc nghiên cu bnh viên tnh Đk Lk thì cĩ 114 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 28,08%; 100 ngưi cĩ nhĩm máu B, chim t l 24,63%; 74 ngưi cĩ nhĩm máu AB, chim t l 18,23%; 118 ngưi cĩ nhĩm máu O, chim t l 29,06%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi viêm thn, suy thn là: O>A>B>AB. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh cĩ tn sut phân b các nhĩm máu trong h ABO là: B>A>O>AB. ngưi Êđê b viêm thn, suy thn thì tn sut ca nhĩm máu O chim t l ln nht và tn sut nhĩm máu A>B, trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh thì tn sut ca nhĩm máu B chim t l ln nht và tn sut B>A. Tn sut phân b các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b bnh viêm thn, suy thn vi p<0,05. T l ngưi Êđê mang nhĩm máu B và AB b viêm thn, suy thn ch bng 0,69 và gp 1,41 ln so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu B và nhĩm máu AB, vi p<0,01 và p<0,05. Trong khi đĩ chưa đ đ tin cy đ khng đnh t l nhng ngưi Êđê mang nhĩm máu A và O b viêm thn, suy thn khác so vi ngưi Êđê bình thưng kho mnh mang nhĩm máu A và O. 4.3.2. Tn sut các gen trong h ABO Tn sut các gen trong h ABO ca ngưi Êđê b viêm thn, suy thn là p(A)=26,73%; q(B)=19,36%; r(O)=53,91%. Ngưi Êđê b viêm thn, suy thn
153. 65 cĩ tn sut gen phân b : r(O)>p(A)>q(B) . Trong khi đĩ Êđê ngưi bình thưng kho mnh tn sut phân b các gen là: r(O)>q(B)>p(A). ngưi viêm thn, suy thn thì tn sut ca gen p(A)>q(B), trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh, tn sut gen q(B)>p(A). 4.3.3. Tn sut các genotype trong h ABO Tn sut các genotype trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê mc bnh viêm thn, suy thn là: A/A=7,14%; A/O=28,82%; B/B=3,76%; B/O=20,87%; O/O=29,06%; A/B=10,35%; phân b tn sut :O/O>A/O>B/O> A/B >A/A>B/B. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh cĩ tn sut phân b các genotype là: O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A. ngưi Êđê b viêm thn, suy thn, tn sut phân b genotytpe A/O>B/O và A/A>B/B. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng tn sut phân b genotype B/O>A/O và B/B>A/A. 4.4. Đc đim các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê b bnh hen ph qun 4.4.1. Tn sut các nhĩm máu trong h ABO Trong tng s 399 ngưi Êđê b bnh hen ph qun đưc nghiên cu bnh vin tnh Đk Lk thì cĩ 112 ngưi cĩ nhĩm máu A, chim t l 28,07%; 93 ngưi cĩ nhĩm máu B, chim t l 23,31%; 75 ngưi cĩ nhĩm máu AB, chim t l 18,80%; 119 ngưi cĩ nhĩm máu O, chim t l 29,82%. Tn sut phân b các nhĩm máu ca ngưi bnh hen ph qun là: O>A>B>AB. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh cĩ tn sut phân b các nhĩm máu trong h ABO là: B>A>O>AB.
154. 66 ngưi Êđê b hen ph qun thì tn sut ca nhĩm máu O chim t l ln nht và tn sut nhĩm máu A>B, trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh thì tn sut ca nhĩm máu B chim t l ln nht và tn sut B>A. Tn sut phân b các nhĩm máu trong h ABO ca ngưi Êđê bình thưng kho mnh khác vi tn sut các nhĩm máu ca ngưi Êđê b bnh hen ph qun vi p p(A)>q(B) . Trong khi đĩ Êđê ngưi bình thưng kho mnh tn sut phân b các gen là: r(O)>q(B)>p(A)). ngưi Êđê b hen ph qun thì tn sut ca gen p(A)>q(B), trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh, tn sut gen q(B)>p(A). 4.4.3. Tn sut các genotype trong h ABO Tì l các genotype trong h thng nhĩm máu ABO ca ngưi Êđê mc bnh hen ph qun là: A/A=7,35%; A/O=29,61%; B/B=3,34%; B/O=19,97%; O/O=29,82%; A/B=9,91. Tn sut phân b các genotype là: O/O>A/O> B/O>A/B>A/A>B/B. Trong khi đĩ ngưi Êđê bình thưng kho mnh cĩ tn sut phân b các genotype là: O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A.