Luận án Giải pháp xây dựng chiến lược cạnh tranh của các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung text: Luận án Giải pháp xây dựng chiến lược cạnh tranh của các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

1. 1 MÔÛ ÑAÀU Lyù do nghieân cöùu Chính saùch Ñoåi Môùi cuûa Ñaûng Coäng saûn vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ taïo ra nhöõng thaønh quaû raát ñaùng khích leä trong vieäc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc trong hôn moät thaäp kyû qua. Möùc taêng tröôûng GDP trong nhieàu naêm lieân tuïc ñaït ñöôïc ôû möùc khaù cao so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø caû treân bình dieän theá giôùi chính laø keát quaû toång hôïp töø söï taêng tröôûng maïnh meõ cuûa caùc khu vöïc, ngaønh ngheà kinh teá khaùc nhau, trong ñoù coù ngaønh ngaân haøng. Cuøng vôùi söï ra ñôøi cuûa caùc Phaùp leänh Ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø Phaùp Leänh veà caùc Toå chöùc Tín duïng (1990) vaø sau naày laø Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø Luaät caùc Toå chöùc Tín duïng (1997), cho ñeán nay, heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån nhanh choùng, töøng böôùc hieän ñaïi hoùa coâng ngheä, naâng cao qui moâ hoaït ñoäng, cung öùng ngaøy caønh nhieàu hôn caùc saûn phaåm, dòch vuï cho ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi. Tuy nhieân, trong quaù trình phaùt trieån, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam cuõng ñaõ boäc loä nhieàu khieám khuyeát, yeáu keùm noäi taïi cuûa mình. Caùc vaàn ñeà nhö naêng löïc, trình ñoä quaûn lyù coøn nhieàu haïn cheá; ñoäi nguõ nhaân söï coøn chöa tinh thoâng; qui moâ hoaït ñoäng nhoû beù; caùc yeáu keùm trong quaûn trò ruûi ro, tình traïng nôï xaáu, nôï khoù ñoøi keùo daøi trong nhieàu naêm, chính laø nhöõng thaùch thöùc raát quan troïng cho heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän nay vaø trong töông lai. Ñaëc bieät, ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam noùi chung vaø caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn noùi rieâng caàn phaûi ñöôïc nhanh choùng cuûng coá, xaây döïng ña daïng veà hình thöùc, hoaït ñoäng an toaøn, hieäu quaû, coù khaû naêng huy ñoäng toát hôn caùc nguoàn löïc vaø môû
2. 2 roäng ñaàu tö, ñaùp öùng nhu caàu coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Laø moät heä thoáng ngaân haøng non treû, beân caïnh caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ñaàu ñaøn, töông ñoái lôùn maïnh, giaøu kinh nghieäm treân thöông tröôøng; caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vôùi maïng löôùi toaøn caàu vaø tieàm löïc taøi chaùnh maïnh meõ, caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñang ñöùng tröôùc nhieàu thaùch thöùc trong quaù trình hoäi nhaäp, ñaëc bieät trong boái caûnh lòch trình ñaõ cam keát trong Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät-Myõ vaø loä trình chuaån bò gia nhaäp WTO. Do ñoù, vieäc phaân tích, xaùc ñònh vò theá caïnh tranh hieän nay; ñònh höôùng xaây döïng moät chieán löôïc caïnh tranh chung, ñeå töø ñoù, xaùc ñònh caùc giaûi phaùp cho vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh ñoù cho caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn laø moät söï caàn thieát taát yeáu vaø coù vai troø quyeát ñònh ñeán thaønh baïi cuûa caùc ngaân haøng naày. Ñoù laø lyù do maø NCS choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh” laøm luaän aùn tieán só kinh teá. Luaän ñeà xuaát phaùt Quaûn trò chieán löôïc bao goàm ba quaù trình cô baûn sau ñaây: xaây döïng chieán löôïc, thöïc thi chieán löôïc vaø ñaùnh giaù chieán löôïc. ÔÛ ñaây, nhö phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän aùn seõ chæ ôû phaàn döôùi ñaây, chuùng ta chæ baøn veà xaây döïng chieán löôïc. Ñeå tieáp tuïc, chuùng toâi xin trích daãn ñònh nghóa veà xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh trích töø quyeån Chieán löôïc caïnh tranh cuûa Giaùo sö Micheal Porter [38, tr.15]: “Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh chính laø ñeå xaây döïng moät moâ hình toång theå veà vieäc doanh nghieäp seõ caïnh tranh nhö theá naøo, muïc tieâu cuûa doanh nghieäp laø gì, vaø nhöõng chính saùch naøo caàn coù ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu ñoù”.
3. 3 Chieán löôïc xuaát phaùt töø caùc caïnh tranh treân thöông tröôøng. Vieäc xaây döïng chieán löôïc ñöôïc döïa treân cô sôû phaân tích hieän traïng vaø xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Giaûi phaùp laø caùc caùch thöùc toå chöùc, quaûn trò ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa chieán löôïc ñaõ ñöôïc xaây döïng. Do ñoù, vò theá caïnh tranh, muïc tieâu chieán löôïc vaø caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc laø ba phaïm truø cô baûn cuûa quaù trình xaây döïng chieán löôïc. Vieäc xaùc ñònh caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh, trong moät chuøng möïc naøo ñoù, coù theå ñöôïc xem nhö caùc giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho doanh nghieäp. Nhöng khoâng chæ coù theá, bôûi leõ, caùc giaûi phaùp caïnh tranh ñoù khoâng theå ñöôïc ñeà nghò moät caùch chung chung, voâ phöông höôùng maø traùi laïi, phaûi ñöôïc ñaët trong moái lieân heä lieân hoaøn giöõa ba phaïm truø cô baûn neâu treân, ngay trong tieán trình xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh, vaø ñeå coù theå ñöôïc thöïc hieän trong giai ñoaïn keá tieáp laø trieån khai thöïc hieän chieán löôïc. Do ñoù, caùc giaûi phaùp ñoù chính laø caùc giaûi phaùp trong vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh; caùc giaûi phaùp ñeå xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh; hoaëc coù theå noùi goïn hôn, caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh. Ñoù chính laø luaän ñeà xuaát phaùt cuûa luaän aùn naày. Muïc tieâu cuûa vieäc nghieân cöùu Töø lyù do nghieân cöuù vaø luaän ñeà xuaát phaùt treân, caùc muïc tieâu cuûa vieäc nghieân cöùu seõ laø: Veà maët lyù luaän, luaän aùn seõ coá gaéng heä thoáng hoùa caùc cô sôû lyù thuyeát veà caïnh tranh, chieán löôïc caïnh tranh, caùc ñieàu kieän taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng, naêng löïc caïnh tranh, phöông thöùc xaùc ñònh vò theá caïnh tranh vaø vieäc öùng duïng caùc moâ hình vaøo vieäc phaân tích, ñònh höôùng vaø xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh chung cho caùc ngaân haøng thöông maïi. Cô sôû lyù thuyeát maø NCS söû duïng seõ döïa vaøo caùc taùc giaû khaùc nhau, nhöng taäp trung nhaát laø caùc lyù thuyeát veà lôïi theá caïnh tranh vaø chieán löôïc caïnh tranh cuûa Giaùo sö Micheal Porter.
4. 4 Veà phöông dieän thöïc tieãn, treân cô sôû caùc moâ hình lyù thuyeát ñaõ ñöôïc ñuùc keát, luaän aùn seõ taäp trung phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå coù theå laäp ra moät ma traän phaân tích TOWS, cô sôû ñeå coù theå xaùc ñònh vò theá caïnh tranh vaø ñònh höôùng chieán löôïc caïnh tranh chung, ñeå töø ñoù, xaùc ñònh caùc giaûi phaùp caên baûn cho vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh chung ñoù. Caùc noäi dung nghieân cöùu Xuaát phaùt töø muïc tieâu nghieân cöùu treân, caùc noäi dung nghieân cöùu chuû yeáu seõ laø: - Ñaùnh giaù toång quan veà hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Hoäi nhaäp trong ngaønh taøi chaùnh-ngaân haøng: cô hoäi vaø thaùch thöùc cho caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. - Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät-Myõ vaø loä trình hoäi nhaäp töø nay cho ñeán naêm 2010. - Caùc nghieân cöùu treân theá giôùi veà caïnh tranh ngaân haøng. - Phaân tích toång quan caùc löïc löôïng caïnh tranh hieän nay cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn. - Luaän cöù veà caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Khung nghieân cöùu Töø luaän ñeà xuaát phaùt vaø caùc muïc tieâu, noäi dung nghieân cöùu, luaän aùn coù theå ñöôïc thöïc hieän qua khung nghieân cöuù sau ñaây (Hình 0.1). Khung nghieân cöùu ñoù coù theå ñöôïc dieãn ñaït qua vieäc traû lôøi caùc chi tieát xung quanh 3 caâu hoûi sau ñaây: 1) Chuùng ta ñang ôû ñaâu? Æ XAÙC ÑÒNH VÒ THEÁ CAÏNH TRANH
5. 5 2) Chuùng ta muoán ñi veà ñaâu? Æ XAÙC ÑÒNH, LÖÏA CHOÏN CAÙC MUÏC TIEÂU CHIEÁN LÖÔÏC MAØ CHUÙNG TA MUOÁN ÑAÏT TÔÙI 3) Chuùng ta ñi ñeán ñoù nhö theá naøo? Æ XAÙC ÑÒNH CAÙC GIAÛI PHAÙP ÑEÅ RUÙT NGAÉN KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA VÒ THEÁ CAÏNH TRANH HIEÄN NAY CUÛA CHUÙNG TA VAØ MUÏC TIEÂU MAØ CHUÙNG TA MUOÁN ÑAÏT TÔÙI. ÑOÙ CHÍNH LAØ XAÙC ÑÒNH CAÙC GIAÛI PHAÙP XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH Thöïc hieän Thieát laäp Thieát laäp kieåm soaùt muïc tieâu muïc tieâu beân ngoaøi daøi han haøng naêm Ño löôøng Xeùt vaø Laïi Vò Phaân Giaûi ñaùnh Nhieäm theá phoái Phaùp giaù Vuï caïnh taøi Kinh tranh nguyeân Doanh Löïa Thöïc hieän choïn Ñöa ra kieåm soaùt chieán caùc chính noäi boä löôïc ñeo saùch ñuoåi THOÂNG TIN PHAÛN HOÀI ÑAÙNH THÖÏC THI GIAÙ XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC CHIEÁN LÖÔÏC CHIEÁN LÖÔÏC Hình 0.1: Khung nghieân cöùu cuûa luaän aùn
6. 6 Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi laø caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn coù Hoäi sôû ñaêng kyù treân ñòa baøn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh cuøng vôùi caùc löïc löôïng caïnh tranh cuûa chuùng. Do phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi töông ñoái roäng, neân ñoái vôùi vieäc nghieân cöùu caùc löïc löôïng caïnh tranh, ñeà taøi seõ taäp trung nghieân cöùu caùc löïc löôïng caïnh tranh mang tính tröïc dieän nhaát, ñoù laø caùc nhoùm ngaân haøng thöông maïi quoác doanh, nhoùm caùc ngaân haøng lieân doanh vaø nhoùm caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Tuy vaäy, caùc ñònh cheá taøi chaùnh phi-ngaân haøng, löïc löôïng caïnh tranh ngöôøi cung öùng-khaùch haøng cuõng seõ ñöôïc ñeà taøi phaân tích vaø daãn chieáu moät caùch toång quaùt. Khoâng gian phaân tích laø ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Tuy vaäy, do chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh khoâng theå taùch rôøi caùc chieán löôïc, chöông trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa caû nöôùc, maø ñaëc bieät laø Chöông trình hoäi nhaäp cuûa ngaønh ngaân haøng Vieät Nam, cho neân caùc phaân tích ôû taàm vó moâ cuõng seõ ñöôïc daãn chieáu moät caùch phuø hôïp vôùi caùc noäi dung nghieân cöùu. Thôøi gian phaân tích laø giai ñoaïn 1993-2003, vôùi vieãn caûnh ñeán naêm 2010, naêm baûn leà cuûa hoäi nhaäp ngaân haøng trong khuoân khoå cam keát cuûa Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät-Myõ, naêm maø caùc ngaân haøng 100% Hoa Kyø seõ ñöôïc quyeàn thöïc hieän caùc dòch vuï ngaân haøng nhö caùc ngaân haøng Vieät Nam. Phöông phaùp nghieân cöùu Caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau ñaây seõ ñöôïc aùp duïng trong luaän aùn: - Phoûng vaán chuyeân gia: phoûng vaán tröïc tieáp caùc nhaø laõnh ñaïo moät soá ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, caùc chuyeân gia, nhaø nghieân cöùu, caùc nhaø giaùo hoaït ñoäng laâu naêm trong ngaønh.
7. 7 - Khaûo saùt thöïc teá: qua quaù trình maø NCS ñaõ laøm vieäc hôn 10 naêm tröïc tieáp cho caùc ngaân haøng trong vaø ngoaøi nöôùc, vôùi cöông vò laø caùn boä quaûn lyù vaø chuyeân vieân tö vaán. - Ñieàu tra thoáng keâ: qua phoûng vaán baèng thö (phöông phaùp thuaän lôïi) caùc caùn boä quaûn lyù caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh, chöùc vuï töø phoù tröôûng phoøng trôû leân. Muïc tieâu cuûa vieäc ñieàu tra laø coá gaéng phaùc hoïa moät böùc tranh toång quan, duø chæ mang tính chaát tham khaûo, veà caùc maët hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh, do chính nhöõng caùn boä quaûn lyù cuûa caùc ngaân haøng aáy phaùc hoïa neân.
8. 8 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH TRONG NGAØNH NGAÂN HAØNG Chöông naày seõ phaân tích caùc khaùi nieäm caên baûn veà chieán löôïc, chieán löôïc caïnh tranh, lôïi theá caïnh tranh, naêng löïc caïnh tranh vaø giôùi thieäu caùc moâ hình toång quaùt ñeå phaân tích, ñaùnh giaù noäi boä cuõng nhö phaân tích cöôøng ñoä caïnh tranh cuûa ngaønh maø chuû yeáu laø naêm löïc löôïng caïnh tranh theo lyù thuyeát cuûa M. Porter. Ñaây laø cô sôû lyù luaän quan troïng tröôùc khi chuùng ta coù theå ñi tieáp vaøo caùc phaân tích ôû Chöông 2 vaø Chöông 3, bao goàm vieäc xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, xaùc ñònh caùc ñònh höôùng chieán löôïc caïnh tranh chung, cuøng caùc chính saùch, giaûi phaùp cho chieán löôïc ñoù. 1.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc caïnh tranh 1.1.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc Raát deã daøng nhaän thaáy laø hieän nay, danh töø chieán löôïc ñöôïc söû duïng ôû khaép moïi nôi, trong moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi. Neáu nhö luùc tröôùc, ngöôøi ta ñaõ noùi nhieàu veà chieán löôïc kinh teá, chieán löôïc phaùt trieån vaên hoùa- xaõ hoäi, thì trong thôøi buoåi kinh teá thò tröôøng vaø trong tieán trình toaøn caàu hoùa kinh teá nhö hieän nay, ngöôøi ta noùi nhieàu hôn ñeán caùc loaïi chieán löôïc kinh doanh, chieán löôïc hoäi nhaäp, chieán löôïc caïnh tranh, Vaäy ta hieåu khaùi nieäm chieán löôïc nhö theá naøo? Khaùi nieäm chieán löôïc thöïc ra coù nguoàn goác töø xa xöa, hay noùi chính xaùc hôn, töø laõnh vöïc quaân söï. Lòch söû theá giôùi ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta moät di saûn khoång loà veà chieán löôïc quaân söï. Caùc vò töôùng laõnh phaûi laø nhöõng nhaø chieán löôïc taøi ba. Chieán löôïc, döôùi caùch nhìn cuûa caùc nhaø quaân söï, laø caùc quyeát ñònh, caùc
9. 9 vieäc phoái hôïp, caùc haønh ñoäng taùc chieán nhaèm muïc ñích ñaùnh thaéng quaân thuø treân traän ñòa maø hoï ñaõ choïn löïa tröôùc ñoù. Ñieàu lyù thuù maø chuùng ta seõ thaáy phía sau ñaây laø, nhö vaäy, töø thôøi xöa, chieán löôïc vaø caû phöông thöùc xaây döïng chieán löôïc ñaõ coù nhöõng tieáp caän gaàn guûi vôùi khaùi nieäm phoå quaùt veà chieán löôïc cuûa ngaøy nay, ñaõ bao haøm caùc quyeát ñònh, nhieäm vuï traû lôøi cho caùc caâu hoûi sau ñaây, tuy raát ñôn giaûn, nhöng tieân quyeát: 1) Muoán gì ? (ñaùnh thaéng quaân thuø), 2) Thaéng ôû ñaâu? (treân traän ñòa maø ta ñaõ choïn löïa tröôùc) vaø 3) Thaéng nhö theá naøo? (baèng phoái hôïp, söû duïng toát nhaát caùc phöông tieän saün coù, lôïi duïng ñieåm yeáu, sô hôû cuûa keû thuø, taän duïng caùc cô hoäi, thôøi cô, ). Ñoù laø chieán löôïc quaân söï. Coøn chieán löôïc, hay cuï theå hôn laø chieán löôïc kinh doanh laø gì? Töø ñieån Oxford 2000 coù ñònh nghóa khaù ñôn giaûn veà chieán löôïc (strategy) nhö sau: chieán löôïc laø moät keá hoaïch ñöôïc chuû yù ñeå ñaït ñöôïc moät muïc tieâu nhaát ñònh. Nhö vaäy, ôû ñaây coù moät gaén keát naøo ñoù giöõa keá hoaïch vaø chieán löôïc, nhö chuùng ta thöôøng thaáy cuïm töø “keá hoaïch-chieán löôïc” ngaøy nay ñöôïc söû duïng khaù phoå bieán. Thöïc ra, keá hoaïch vaø chieán löôïc khoâng ñoàng nhaát vôùi nhau. Keá hoaïch, hay laäp keá hoaïch chæ laø moät giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa moät khaùi nieäm roäng hôn nhieàu laø quaûn trò chieán löôïc bao goàm vieäc laäp keá hoaïch chieán löôïc (xaây döïng chieán löôïc), thöïc thi chieán löôïc vaø ñaùnh giaù chieán löôïc. Chieán löôïc caùc luoân gaén ñeán nhöõng muïc tieâu trung vaø daøi haïn, cho neân, neáu ñaõ laø keá hoaïch chieán löôïc, thì ñoù aét phaûi laø nhöõng keá hoaïch trung vaø daøi haïn. Khoâng theå ñoàng nhaát khaùi nieäm keá hoaïch 6 thaùng, 1 naêm, vaøo khaùi nieäm chieán löôïc. Nhö vaäy, chieán löôïc coù theå ñöôïc hieåu moät caùch ñôn giaûn laø caùc phöông tieän, haønh ñoäng ñeå ñaït caùc muïc tòeâu trung-daøi haïn. Töø caùc phaân tích treân, ñoái vôùi lónh vöïc kinh doanh, chuùng ta coù theå ñònh nghóa nhö sau veà chieán löôïc:
10. 10 Chieán löôïc kinh doanh laø toång theå caùc quyeát ñònh, caùc haønh ñoäng ñöôïc hoaïch ñònh vaø coù lieân quan ñeán vieäc löïa choïn, phaân boå caùc phöông tieän vaø caùc nguoàn taøi nguyeân nhaèm ñaït ñöôïc moät muïc tieâu nhaát ñònh. 1.1.2 Chieán löôïc caïnh tranh Chieán löôïc kinh doanh luoân luoân ñöôïc thieát laäp, thöïc hieän vaø ñaùnh giaù vôùi giaû thieát coù caïnh tranh. Noùi caùch khaùc, chieán löôïc phaùt sinh töø nhöõng caïnh tranh treân thöông tröôøng. Cho neân, trong moät chöøng möïc naøo ñoù, chuùng ta coù theå xem chieán löôïc kinh doanh töùc laø chieán löôïc caïnh tranh. M. Porter ñaõ ñuùc keát ba daïng chieán löôïc caïnh tranh chung nhö sau: CAÙC CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH CHUNG Trong quaù trình caïnh tranh, ñeå ñoái phoù vôùi naêm löïc löôïng caïnh tranh, ôû möùc ñoä chung, coù theå xaùc ñònh ba chieán löôïc chung cho vieäc taïo ra vò trí caïnh tranh laâu daøi cho coâng ty. Caùc chieán löôïc naày coù theå ñöôïc söû duïng rieâng hay keát hôïp vôùi nhau. - Chieán löôïc nhaán maïnh chi phí, - Chieán löôïc khaùc bieät hoùa, - Chieán löôïc troïng taâm hoùa. (i) Chieán löôïc nhaán maïnh chi phí Chieán löôïc chi phí yeâu caàu vieäc xaây döïng maïnh meõ caùc ñieàu kieän vaät chaát keát hôïp ñöôïc giöõa qui moâ vaø tính hieäu quaû vaø kieåm soaùt chaët cheõ caùc chi phí tröïc tieáp vaø giaùn tieáp. - Chi phí thaáp mang laïi cho ngaân haøng tyû leä lôïi nhuaän cao hôn möùc bình quaân trong ngaønh, baát chaáp söï hieän dieän maïnh meõ cuûa caùc löïc löôïng caïnh tranh; - Chi phí thaáp taïo ra cho ngaân haøng moät böùc töôøng che chaén choáng laïi söï ganh ñua cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh;
11. 11 - Chi phí thaáp baûo veä ngaân haøng khoûi söùc eùp cuûa caùc khaùch haøng lôùn, cuûa caùc nhaø cung öùng (nguoàn voán) - Chi phí thaáp taïo ra nhöõng raøo caûn nhaäp cuoäc, gaây trôû ngaïi cho caùc ngaân haøng khaùc nhaûy vaøo thò tröôøng hay chieám phaàn khaùch haøng - Chi phí thaáp ñaët ngaân haøng vaøo caùc vò trí thuaän lôïi tröôùc caùc saûn phaåm coù khaû naêng thay theá Yeâu caàu cuûa chieán löôïc nhaán maïnh chi phí: - Thò phaàn töông ñoái cao; - Nhöõng lôïi theá khaùc nhö khaû naêng thuaän lôïi veà nguoàn voán cao, khaû naêng taùi ñaàu tö cao (ii) Chieán löôïc khaùc bieät hoùa Chieán löôïc khaùc bieät hoùa laø laøm khaùc bieät hoùa caùc saûn phaåm cuûa ngaân haøng, taïo ra caùc ñieåm ñoäc ñaùo rieâng ñöôïc thöøa nhaän trong toaøn ngaønh. Caàn phaûi chuù yù raèng chieán löôïc khaùc bieät hoùa khoâng cho pheùp ngaân haøng ñöôïc boû qua yeáu toá chi phí, tuy nhieân, chi phí khoâng phaûi laø muïc tieâu cuûa chieán löôïc khaùc bieät hoùa. Caùc hình thöùc khaùc bieät hoùa: - Söï ñieån hình veà thieát keá hoaëc danh tieáng saûn phaåm; - Coâng ngheä, caùch thöùc chuyeån giao dòch vuï cho khaùch haøng - Ñaëc tính cuûa saûn phaåm; - Dòch vuï khaùch haøng Caùc lôïi ích cuûa chieán löôïc khaùc bieät hoùa: - Taïo ra söï caùch bieät vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh, vì coù nieàm tin cuûa khaùch haøng vaøo thöông hieäu cuûa ngaân haøng; - Laøm taêng tyû leä lôïi nhuaän vaø do ñoù, traùnh ñöôïc söï caàn thieát phaûi taïo ra möùc chi phí thaáp;
12. 12 - Giaûm ñöôïc quyeàn löïc cuûa ngöôøi cung caáp (nguoàn voán)/ngöôøi mua vì hoï thieáu nhöõng ñieàu kieän so saùnh; - Nieàm tin taïo ñöôïc nôi khaùch haøng seõ laøm giaûm khaû naêng ñöông ñaàu vôùi nhöõng saûn phaåm thay theá (iii) Chieán löôïc taäp trung hay chieán löôïc troïng taâm hoùa Chieán löôïc troïng taâm hoaù laø vieäc taäp trung vaøo moät nhoùm ngöôøi mua cuï theå, moät nhoùm haøng hoùa hoaëc moät khuùc thò tröôøng naøo ñoù. Chieán löôïc troïng taâm hoùa ñaët muïc tieâu phuïc vuï moät caùch toát nhaát moät thò tröôøng muïc tieâu vaø moãi chính saùch keøm theo ñeàu ñöôïc phaùt trieån theo muïc tieâu naày. Tieàn ñeà cuûa chieán löôïc naày laø vieäc ngaân haøng coù theå phuïc vuï thò tröôøng heïp cuûa mình moät caùch toát hôn, tích cöïc hôn, hieäu quaû hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh, nhöõng ngöôøi ñang phuïc vuï cho moät thò tröôøng roäng lôùn hôn. Töø ñoù, ngaân haøng coù theå ñaït ñöôïc söï khaùc bieät hoùa qua vieäc ñaùp öùng toát hôn nhu caàu cuûa moät nhoùm khaùch haøng cuï theå, hoaëc ñaït ñöôïc möùc chi phí thaáp hôn khi phuïc vuï nhoùm naày, hoaëc ñaït ñöôïc caû hai. Chieán löôïc troïng taâm hoùa khoâng ñaït ñöôïc möùc chi phí thaáp hoaëc söï khaùc bieät hoùa treân toaøn boä thò tröôøng, nhöng noù se ñaït ñöôïc moät hoaëc caû hai muïc tieâu naày treân moät boä phaän heïp cuûa thò tröôøng. Caùc lôïi ích cuûa chieán löôïc troïng taâm hoùa: - Ngaân haøng coù theå ñaït ñöôïc möùc ñoä lôïi nhuaän cao hôn möùc bình quaân cuûa toaøn ngaønh; - Taïo neân böùc töôøng ngaên chaän caùc löïc löôïng caïnh tranh; - Troïng taâm hoùa cho pheùp löïa choïn caùc thò tröôøng ít bò aûnh höôûng nhaát cuûa caùc saûn phaåm thay theá, hoaëc thò tröôøng nôi caùc ñoái thuû caïnh tranh yeáu nhaát.
13. 13 Chieán löôïc troïng taâm hoùa thöôøng bao haøm nhöõng haïn cheá veà tyû leä thò phaàn chung coù theå ñaït ñöôïc. Troïng taâm hoùa nhaát thieát phaûi keùo theo söï ñaùnh ñoåi giöõa möùc lôïi nhuaän vaø doanh soá. Cuõng gioáng nhö chieán löôïc khaùc bieät hoùa, troïng taâm hoùa coù theå hoaëc khoâng keùo theo söï ñaùnh ñoåi vôùi khaû naêng ñaït ñöôïc möùc chi phí thaáp. Caïnh tranh treân thöông tröôøng ñaõ ñöôïc toâ veõ bôûi raát nhieàu maøu saéc, thaäm chí, tính khoác lieät cuûa noù nhieàu khi khoâng khaùc chi laém vôùi caùc traän chieán, ñeán noãi, ngaøy nay, nhieàu ngöôøi vaãn thöôøng hay noùi: “Thöông tröôøng laø chieán tröôøng”. Nhöng, caïnh tranh trong thöông tröôøng khoâng phaûi laø dieät tröø ñoái thuû cuûa mình maø chính laø phaûi mang laïi cho khaùch haøng nhöõng giaù trò gia taêng cao hôn hoaëc/vaø môùi laï hôn ñeå khaùch haøng löïa choïn mình chöù khoâng phaûi löïa choïn caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa mình [48, tr. 117]. Vaø ñeå mang laïi cho khaùch haøng moät giaù trò gia taêng cao hôn hoaëc/vaø môùi laï hôn, ngaân haøng phaûi bieát döïa vaøo hoaëc saùng taïo ra nhöõng lôïi theá caïnh tranh vöôït troäi hôn ñoái thuû caïnh tranh cuûa mình. Chuùng ta seõ phaân tích saâu hôn vaán ñeà naày trong phaàn 1.2 tieáp sau ñaây. 1.2 Lôïi theá caïnh tranh vaø vieäc saùng taïo ra giaù trò cuûa ngheà ngaân haøng Caùc giaù trò gia taêng maø ngaân haøng ñem ñeán cho khaùch haøng seõ ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa mình. Do ñoù, tröôùc heát, ñieàu caàn thieát laø chuùng ta phaûi ñònh nghóa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng laø gì? 1.2.1 Ñònh nghóa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng Theo ñònh nghóa toång quaùt, saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát ra laø ñeå thoûa maõn moät nhu caàu nhaát ñònh cho khaùch haøng. Trong laõnh vöïc dòch vuï ngaân haøng, chuùng ta coù theå xeùt ñeán caùc nhu caàu sau ñaây töø phía khaùch haøng: - Nhu caàu veà thu nhaäp - Nhu caàu taøi trôï
14. 14 - Nhu caàu quaûn lyù ruûi ro - Nhu caàu thanh toaùn, chuyeån dòch tieàn teä - Nhu caàu tö vaán - Nhu caàu thoâng tin, Treân thöïc teá, hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng ñang cung caáp caùc saûn phaåm, dòch vuï ñeå thoûa maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng treân thò tröôøng nhö: - Dòch vuï tieàn göûi kyù thaùc - Dòch vuï cho vay - Dòch vuï chuyeån tieàn - Dòch vuï tö vaán - Ñaïi lyù kinh doanh chöùng khoaùn - Taøi trôï thöông maïi quoác teá - Dòch vuï cho thueâ keùt saét - Caùc dòch vuï veà theû, . Nhö vaäy, chuùng ta coù theå ñònh nghóa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng laø taäp hôïp caùc hoïat ñoäng nghieäp vuï maø ngaân haøng taïo ra nhaèm thoûa maõn nhu caàu vaø mong muoán nhaát ñònh cuûa khaùch haøng treân thò tröôøng taøi chaùnh. Saûn phaåm cuûa ngaân haøng ñöôïc theå hieän baèng caùc loaïi dòch vuï khaùc nhau. Chuùng ta coù theå chia saûn phaåm ngaân haøng thaønh ba caáp ñoä sau ñaây: saûn phaåm coát loõi, saûn phaåm höõu hình vaø saûn phaåm boå sung. Saûn phaåm coát loõi Ñoù chính laø giaù trò gia taêng, laø lôïi ích chính maø khaùch haøng tìm kieám nôi ngaân haøng ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu thieát yeáu cuûa mình. Do ñoù, ngaân haøng phaûi tröôùc tieân xaùc ñònh ñöôïc ñaâu laø saûn phaåm dòch vuï coát loõi cuûa mình. Dòch vuï kyù thaùc tieát kieäm laø ñeå thoûa maõn nhu caàu khaùch haøng treân hai phöông dieän: söï an
15. 15 toaøn vaø söï tìm kieám theâm laõi. Cho neân, tieát kieäm laø moät trong nhöõng saûn phaåm coát loõi cuûa ngheà ngaân haøng truyeàn thoáng. Saûn phaåm höõu hình Saûn phaåm höõu hình laø söï theå hieän cuï theå ra beân ngoaøi cuûa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng döôøi caùc hình thöùc khaùc nhau nhö teân goïi, bieåu töôïng, Tính höõu hình coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán caûm quan cuûa khaùch haøng, do ñoù, vieäc ngaân haøng aùp duïng caùc phöông thöùc khaùc bieät hoùa ñeå taïo ra caùc tính ñoäc ñaùo, rieâng bieät cho caùc saûn phaåm cuûa hoï. Cuõng laø caùc saûn phaåm tieát kieäm, nhöng caùc ngaân haøng laïi ñaët ra caùc teân goïi khaùc nhau nhö tieát kieäm Phuùc Loäc, tieát kieäm cho ngöôøi cao tuoåi taïo ra söï haáp daãn, kích thích nhöõng khuùc khaùch haøng rieâng bieät. Saûn phaåm boå sung Hay coøn goïi laø caùc saûn phaåm coäng theâm, vì noù goùp phaàn gia taêng giaù trò cho khaùch haøng. Saûn phaåm coäng theâm cuõng goùp phaàn taïo theâm söï khaùc bieät cuûa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng. Coù theå noùi, nhieàu ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ cung öùng caùc dòch vuï taøi khoaûn vaõng lai raát toát, chaúng haïn, beân caïnh caùc nghieäp vuï taøi khoaûn truyeàn thoáng, hoï coù theå cung öùng cho khaùch haøng caùc nghieäp vuï chuyeån tieàn töï ñoäng (standing order) cho caùc khoaûn thanh toaùn baûo hieåm nhaân thoï ñònh kyø. Caùc nghieäp vuï naày laïi thöôøng mieãn phí. Tieán theâm moät böôùc, laø vieäc aùp duïng thaáu chi cho caùc nghieäp vuï naày, cho neân caùc saûn phaåm phuïc vuï cho baûo hieåm ñaõ ñöôïc coäng theâm vaøo caùc nghieäp vuï taøi khoaûn, neân taïo ra nhöõng khaùc bieät cho ngaân haøng. Theo lyù thuyeát cuûa M. Porter [14, tr. 56], trong soá caùc löïc löôïng quyeát ñònh cöôøng ñoä caïnh tranh trong noäi boä ngaønh, coù caùc saûn phaåm thay theá. Chuùng ta ñang nghieân cöùu vaán ñeà caïnh tranh trong ngaønh ngaân haøng, nhö vaäy chuùng ta hieåu theá naøo laø saûn phaåm thay theá?
16. 16 Khaùi nieäm ñôn giaûn nhaát cuûa saûn phaåm thay theá saûn phaåm ngaân haøng laø nhöõng saûn phaåm coù cuøng moät coâng naêng nhö saûn phaåm ngaân haøng [14, tr.56]. Dòch vuï chuyeån tieàn toaøn caàu do Western Union thöïc hieän vôùi cuøng moät coâng naêng (chuyeån tieàn töø moät ñòa ñieåm naày sang moät ñòa ñieåm khaùc) coù theå ñöôïc xem laø moät saûn phaåm thay theá cho ñieän chuyeån tieàn (TTR), uûy nhieäm chi (payment order) vaãn thöôøng ñöôïc caùc ngaân haøng thöông maïi truyeàn thoáng thöïc hieän. Moät coâng ty taøi chaùnh phaùt haønh kyø phieáu huy ñoäng voán, töùc laø phaùt haønh moät saûn phaåm thay theá coù cuøng coâng naêng nhö kyø phieáu do caùc ngaân haøng thöông maïi phaùt haønh (huy ñoäng voán/traû laõi), vaø do ñoù, kyø phieáu do coâng ty taøi chaùnh phaùt haønh, neáu phaùt bieåu theo lyù thuyeát cuûa M. Porter, ñaõ trôû thaønh moät löïc löôïng caïnh tranh ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. Saûn phaåm thay theá coù theå theå hieän ôû caùc hình thaùi phöùc taïp hôn. Saûn phaåm thay theá coù theå coù daûi coâng naêng heïp hôn hoaëc roäng hôn coâng naêng cuûa saûn phaåm ngaân haøng, vaø do ñoù, taùc ñoäng ñoái vôùi nhu caàu/hoaït ñoäng cuûa ngöôøi mua haøng theo moät phöông thöùc khaùc. Chaúng haïn, saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï “Phuù Thaønh Ñaït/Phuù Tích Luõy” do Prudential ñöa ra coù theå xem laø moät saûn phaåm thay theá caùc saûn phaåm tieát kieäm göûi goùp do caùc ngaân haøng thöông maïi ñöa ra. Nhöng chuùng coù daûi coâng naêng roäng hôn, vì chuùng cung caáp cho ngöôøi göûi goùp caû dòch vuï baûo hieåm. 1.2.2 Chieán löôïc caïnh tranh vaø vieäc cung öùng caùc giaù trò cho khaùch haøng Trong laõnh vöïc ngaân haøng, nhöõng ñieàu kieän saùng taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng mang caùc tính chaát ñaëc thuø cuûa rieâng noù. Giaù caû, caùc phaùt kieán saûn phaåm khoâng theå goùp phaàn taïo ra moät lôïi theá beàn vöõng. Chaúng haïn, taùc ñoäng cuûa nhaân toá giaù caû keùm phaàn chuû yeáu so vôùi caùc laõnh vöïc khaùc. Caùc ngaân haøng coù theå thöïc hieän chieán löôïc giaù raát caïnh tranh, nhöng thöïc teá caùc chính saùch nhö theá khoâng keùo daøi ñöôïc laâu. Caùc saùng kieán veà saûn phaåm môùi, veà phöông phaùp cuõng
17. 17 nhö vaäy, vì chuùng coù theå raát nhanh choùng bò baét chöôùc. Do vaäy, ngöôøi ta thieân veà vieäc thieát laäp moät heä thoáng cung öùng caùc saûn phaåm, dòch vuï coù khaû naêng ñaït ñeán moät möùc ñoä veà chaát löôïng vaø giaù phí ñöôïc mong muoán bôûi caùc khaùch haøng khoù tính hôn, coù hoïc vaán cao hôn. Söï thoâng hieåu veà heä thoáng cung öùng nhö theá trôû thaønh moät coâng vieäc ñaàu tieân maø caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng phaûi thöïc hieän trong vieäc soaïn thaûo ra moät chieán löôïc phaùt trieån. Vieäc moâ taû caùc quy trình, kyõ thuaät cuûa vieäc cung öùng saûn phaåm, dòch vuï seõ giuùp nhaän dieän ra caùc naêng löïc maø ngaân haøng coù theå thoûa maõn mong ñôïi cuûa caùc khaùch haøng. Coâng vieäc phaân tích beân trong ngaân haøng do ñoù seõ laø ñieàu kieän tieân quyeát trong vieäc xaùc laäp moät chieán löôïc caïnh tranh cho pheùp ngaân haøng taïo ra söï khaùc bieät hoùa vaø ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh so vôùi caùc ngaân haøng khaùc. 1.2.3 Caùc ñieàu kieän cuûa vieäc saùng taïo ra giaù trò Trong caùc ngaønh dòch vuï, ngaân haøng laø moät tröôøng hôïp ñaëc thuø bôûi tính chaát tieàn teä vaø tính bieåu töôïng gaén lieàn vôùi noù. Vieäc phaân tích caùc naêng löïc coù theå cho pheùp hieåu ñöôïc caùc chöùc naêng, loâ-gic cuûa söï phaùt trieån vaø caùc nguoàn löïc taïo ra lôïi theá caïnh tranh. Caùc naêm cuoái cuøng cuûa thaäp nieân 80 ñaùnh daáu moät böôùc ngoaëc quan troïng trong vieäc söû duïng caùc moâ hình vaø coâng cuï phaân tích chieán löôïc. Tröôùc ñoù, ngöôøi ta chuû yeáu thieân veà phaân tích kinh teá vaø phaân tích thò tröôøng. Vôùi caùc moâ hình vaø coâng cuï môùi, ngöôøi ta chuyeån sang phaân tích toå chöùc beân trong cuøng vôùi caùci!nguoàn taøi nguyeân cuûa noù. Phöông dieän taùc nghieäp cuûa caùch tieáp caän naày baát ñaàu phaùt trieån töø naêm 1990 bôûi Prahalad vaø Hamel, vôùi xuaát phaùt ñieåm töø khaùi nieäm naêng löïc trung taâm (naêng löïc coát loõi), nhaân toá chính yeáu cuûa tính caïnh tranh. Khaùi nieäm naày ñaëc bieät thaønh coâng vôùi caùc ngaønh dòch vuï, ñaëc bieät laø ngaønh ngaân haøng.
18. 18 Nghieân cöùu veà naêng löïc döïa treân cô sôû nghieân cöùu caùc nguoàn taøi nguyeân cuûa ngaân haøng, qua ñoù, ngaân haøng ñöôïc xem nhö laø moät taäp hôïp cuûa caùc taøi nguyeân höõu hình vaø taøi nguyeân voâ hình vaø chieán löôïc seõ phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn taøi nguyeân hieän höõu. Thöïc vaäy, caùc taøi nguyeân naày coù tính chieán löôïc neáu chuùng taïo cho ngaân haøng moät lôïi theá veà chi phí hay söï khaùc bieät. Chuùng phaûi ñöôïc ñaùnh giaù so vôùi vôùi caùc taøi nguyeân cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh, bôûi leõ, chæ caùc tính chaát duy nhaát vaø thöôïng toân cuûa chuùng môùi laø nguoàn saùng taïo ra giaù trò. Töø caùch laäp luaän nhö vaäy, ngöôøi ta chia ra hai loaïi naêng löïc: - Caùc naêng löïc cô sôû: laø caùc naêng löïc maø ngaân haøng phaûi trang bò ñeå coù theå vaän haønh moät caùch bình thöôøng. Neân nhôù raèng, ñaëc tính “cô sôû” khoâng phaûi laø khoâng keùm phaàn quan troïng. Noù chæ thieáu tính chaát rieâng bieät maø thoâi. - Caùc naêng löïc rieâng bieät: laø caùc naêng löïc maø ngaân haøng phaûi bieát caùch ñaït ñeán hay phaùt trieån ñeán sao cho ngaân haøng chieám ñöôïc moät lôïi theá caïnh tranh coù theå baûo veä ñöôïc. Tính chaát phaân bieät laø cuûa moät hay nhieàu loaïi dòch vuï trong toång theå caùc lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa ngheà taøi chaùnh-ngaân haøng. Ñeå ñaùnh giaù tính chaát naày, caàn phaûi vöøa xaùc ñònh ngaân haøng coù xuaát phaùt ñieåm vò theá caïnh tranh ôû ñaâu, vöøa xem chuùng coù theå deã daøng bò sao cheùp, baét chöôùc, thay theá hay khoâng. 1.2.4 Khaùi nieäm daây chuyeàn giaù trò cuûa ngaân haøng Moät phöông thöùc coù tính heä thoáng ñeå xem xeùt, ñaùnh giaù toaøn boä hoaït ñoäng cuûa moät doanh nghieäp vaø caùch thöùc caùc hoaït ñoäng ñoù taùc ñoäng laãn nhau nhö theá naøo ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh ñaõ ñöôïc M. Porter ñuùc keát thaønh moät moâ hình coù teân goïi Daây chuyeàn giaù trò (Value Chain). Daây chuyeàn giaù trò phaân ly moät doanh nghieäp ra thaønh caùc hoaït ñoäng chieán löôïc coù lieân quan, cô sôû ñeå xaùc ñònh caùc ñoäng thaùi cuûa giaù phí, nguoàn goác hieän taïi vaø tieàm naêng cuûa vieäc khaùc bieät hoùa.
19. 19 Moät doanh nghieäp ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh baèng vieäc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng coù taàm quan troïng chieán löôïc moät caùch reû hôn vaø toát hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh. Chuùng toâi moâ phoûng moâ hình M. Porter nhö Hình 2, qua ñoù, coù theå phaân chia daây chuyeàn giaù trò cuûa ngheà ngaân haøng ra caùc hoaït ñoäng cô baûn vaø caùc hoaït ñoäng boå trôï. Cô sôû haï taàng kyõ thuaät cuûa ngaân haøng Quaûn trò ruûi ro Phaùt trieån coâng ngheä Giaù Nguoàn nhaân löïc ù trò Huy ñoäng YÙ nieäm veà saûn Tieáp thò- Quan voán, cho vay, phaåm, dòch vuï baùn haøng, heä dòch vuï thanh theo khaùch keânh phaân khaùch toaùn, haøng muïc tieâu phoái, haøng Hình 1.1: Moâ hình daây chuyeàn giaù trò cuûa ngaân haøng thöông maïi 1.2.4.1 Caùc hoaït ñoäng cô baûn Caùc hoaït ñoäng cô baûn bao goàm: - Nghieäp vuï huy ñoäng voán, cho vay, dòch vuï thanh toaùn Huy ñoäng voán ñeå cho vay laø moät daïng saûn phaåm truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng thöông maïi. Nghieäp vuï huy ñoäng voán ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc voán töï coù, tieàn tieát kieäm cuûa daân chuùng vaø huy ñoäng voán töø caùc doanh nghieäp. Vieäc huy ñoäng voán töø caùc doanh nghieäp ñaëc bieät quan troïng do giaù reû. Ñeå ñaït ñöôïc caùc nguoàn naày, ngaân haøng phaûi coù theá maïnh veà caùc dòch vuï thanh toaùn. Huy ñoäng töø
20. 20 tieát kieäm daân cö cuõng ñoøi hoûi nhöõng moái quan heä khaùch haøng nhaát ñònh. Nhìn chung, muïc tieâu cuûa nghieäp vuï huy ñoäng voán laø huy ñoäng ñöôïc nhöõng nguoàn voán giaù reû vôùi kyø haïn thích hôïp. - YÙ nieäm veà saûn phaåm vaø dòch vuï theo moái quan heä vôùi khaùch haøng muïc tieâu YÙ nieäm naày theå hieän ôû vieäc phaân bieät saûn phaåm, dòch vuï coù lieân heä tröïc tieáp hay khoâng vôùi nghieäp vuï huy ñoäng voán. Caùc saûn phaåm tín duïng ñöông nhieân coù quan heä tröïc tieáp trong khi caùc saûn phaåm dòch vuï khaùc nhö tö vaán khaùch haøng, thanh toaùn laïi ít quan heä tröïc tieáp hôn. Giaù caû do ñoù seõ ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñôn leû hay theo kieåu troïn goùi. - Tieáp thò vaø baùn saûn phaåm Ñaây laø phöông dieän chòu aûnh höôûng lôùn nhaát trong daây chuyeàn giaù trò cuûa ngaân haøng. Caùc hoaït ñoäng naày seõ xaùc ñònh khaùch haøng muïc tieâu cuoái cuøng veà maët tieàm löïc taøi chaùnh, ruûi ro, vò trí ñòa lyù, v.v Tieáp thò vaø yù töôûng saûn phaåm phaûi lieân heä chaët cheõ vôùi nhau ñeå coù theå cung öùng dòch vuï moät caùch toát nhaát cho khaùch haøng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. - Dòch vuï quan heä khaùch haøng Ñaây laø laõnh vöïc öu tieân nhaát cuûa ngaân haøng. Noù vöøa lieân quan ñeán caùc phöông tieän thanh toaùn, vöøa lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng haønh chaùnh, keá toaùn, nhaát laø trong vieäc xöû lyù caùc söï coá vaø quaûn lyù ruûi ro. Caùc dòch vuï haäu maõi thöôøng ñöôïc xem laø ñieåm maáu choát cuûa quan heä ngaân haøng-khaùch haøng. Caùc hoaït ñoäng cô baûn cuûa daây chuyeàn giaù trò giöõa chuùng laïi coù nhöõng quan heä khaéng khít vôùi nhau. Tieáp thò vaø kinh doanh laø nhöõng coâng cuï ñöôïc öu tieân ñeå xaùc ñònh nhu caàu cuûa khaùch haøng, ñeå hình thaønh caùc yù nieäm veà saûn phaåm môùi. Vieäc ñònh giaù laïi phuï thuoäc vaøo caùc chi phí quaûn lyù cuûa keá toaùn, haønh chaùnh, cuûa vieäc ñaùnh giaù ruûi ro vaø chi phí cuûa caùc nguoàn huy ñoäng.
21. 21 1.2.4.2 Caùc hoaït ñoäng boå trôï Quaûn trò ruûi ro laø moät hoaït ñoäng boå trôï ñaëc bieät cuûa ngaân haøng. Neáu nhö theo caùch nhìn coå ñieån, vieäc quaûn trò ruûi ro ñöôïc gaén vôùi vieäc baùn caùc saûn phaåm taøi chaùnh (ruûi ro khoâng thanh toaùn), thì ngaøy nay, taát caû caùc hoaït ñoäng ñeàu coù lieân quan vôùi nhau, töø khaâu yù nieäm veà saûn phaåm cho ñeán vieäc theo doõi caùc quan heä, töø caùc nghieäp vuï haønh chaùnh, cho ñeán caùc xöû lyù tin hoïc caùc hoà sô khaùch haøng. Cuõng nhö theá, caùc ruûi ro veà con ngöôøi cuõng phaûi ñöôïc chuù yù tôùi. 1.3 Phaân tích haønh vi ngöôøi tieâu duøng ngaân haøng 1.3.1 Moâ hình haønh vi tieâu duøng dòch vuï ngaân haøng Trong taát caû caùc tieán trình quyeát ñònh cuûa ngöôøi tieâu duøng dòch vuï ngaân haøng, chuùng ta coù theå phaân bieät ra caùc giai ñoaïn tröôùc khi mua, giai ñoaïn mua thöïc söï vaø giai ñoaïn sau khi mua. Nhöng taát caû caùc hình thöùc mua ñeàu caàn thieát phaûi coù nhöõng loâ-gic phöùc taïp nhö nhau: moät soá laø do baét buoäc phaûi söû duïng hay coù tính thöøông xuyeân, moät soá khaùc caàn ñeán nhöõng ñaén ño suy nghó. Chuùng ta coù theå chia caùc giai ñoaïn ra caùc giai ñoaïn chi tieát hôn: giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu, giai ñoaïn tìm hieåu thoâng tin, giai ñoaïn ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp, giai ñoaïn quyeát ñònh mua vaø giai ñoaïn sau khi mua. 1.3.1.1 Giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu Giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu gaén lieàn vôùi yù nieäm veà moät khoaûng caùch giöõa tình traïng hieän höõu vaø tình traïng mong muoán. Khoaûng caùch ñoù khoâng coù tính tuyeät ñoái, nhöng tính chuû quan ñoùng moät vai troø voâ cuøng quan troïng. Neáu khoaûng caùch ñöôïc nhaän thöùc laø yeáu, naèm döôùi moät ngöôõng naøo ñoù, thì nhu caàu seõ khoâng ñöôïc kích hoaït. Do ñoù, khoaûng caùch phaûi töông ñoái roõ raøng, hieän höõu döôùi maét cuûa ngöôøi tieâu duøng thì nhu caàu môùi xuaát hieän. Nhu caàu xuaát hieän töø moät caûm giaùc thaáy thieáu thoán hay mong muoán coù ñöôïc nhöõng gì môùi meû.
22. 22 Tuy nhieân, nhaän thöùc veà nhu caàu khoâng phaûi töï nhieân ñöa ñeán moät haønh ñoäng naøo ñoù. Ví duï, moät ngöôøi môû taøi khoaûn giao dòch chöa chaéc ñaõ söû duïng caùc dòch vuï thanh toaùn töø taøi khoaûn ngay laäp töùc. Ngöôøi tieâu duøng caàn phaûi coù theâm yù nieäm veà khaû naêng thoûa maõn nhu caàu cuûa mình veà maët caùc nguoàn löïc chaúng haïn. Luùc ñoù, caùc kích thích khaùc nhau seõ coù caùc taùc duïng tích cöïc. Chaúng haïn, caùc kích thích coù tính thöông maïi nhö vieäc khuyeán maïi, caùc kích thích caù nhaân nhö söï caàn thieát thaät söï vaø cuoái cuøng laø caùc kích thích coù tính xaõ hoäi nhö caùc lôøi khuyeân hay tö vaán cuûa nhöõng ngöôøi thaân. Nhaän thöùc veà nhu caàu Tìm hieåu thoâng tin Ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp Quyeát ñònh mua Ñaùnh giaù sau khi mua Hình 1.2: Moâ hình tieán trình mua haøng 1.3.1.2 Giai ñoaïn tìm hieåu thoâng tin Sau giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu, ngöôøi tieâu duøng seõ tìm hieåu caùc thoâng tin coù lieân quan ñeán caùc phöông tieän coù theå thoûa maõn nhu caàu cuûa mình.
23. 23 Tìm hieåu beân trong Vieäc naày ñöôïc thöïc hieän tröôùc tieân, ngay sau giai ñoaïn nhaän thöùc veà nhu caàu. Vieäc tìm hieåu naày chuû yeáu döïa vaøo kyù öùc, vaøo caùc kieán thöùc, kinh nghieäm cuûa chính ngöôøi tieâu duøng. Vieäc tìm hieåu phuï thuoäc vaøo caùc ñaëc tính cuûa caù nhaân ngöôøi mua. Ñoái vôùi ngöôøi laàn ñaàu tieân môû taøi khoaûn ngaân haøng, söï thieáu vaéng kinh nghieäm seõ gaây khoù khaên cho hoï vì hoï ñaõ thieáu caùc kieán thöùc caàn thieát. Coøn ñoái vôùi ngöôøi ñaõ töøng giao dòch ngaân haøng thöôøng xuyeân, tính thích ñaùng cuûa thoâng tin seõ phuï thuoäc vaøo taàn suaát giao dòch. Cuõng nhö theá, neáu ngöôøi mua caûm thaáy ñöôïc thoûa maõn trong caùc laàn mua tröôùc, thì vieäc ñoù seõ aûnh höôûng toát ñeán loøng tin caäy cuûa hoï. Tìm hieåu beân ngoaøi Moät khi maø vieäc tìm hieåu beân trong chöa ñem laïi söï thoûa maõn cho ngöôøi tieâu duøng, hoï seõ thöïc hieän tìm hieåu thoâng tin töø beân ngoaøi, vôùi ñoäng cô ñaàu tieân laø thöïc hieän vieäc löïa choïn tieâu duøng toát nhaát. Vieäc tìm hieåu nhö theá coøn ñeå ngöôøi tieâu duøng coù ñöôïc caùc kieán thöùc caàn thieát cho caùc quyeát ñònh tieâu duøng töông lai. Vieäc tìm hieåu beân ngoaøi phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän sau ñaây: - Ñaëc tính cuûa ngöôøi tieâu duøng; - Baûn chaát cuûa loaïi dòch vuï theo khoái löôïng hay taàn suaát tieâu thuï; - Chi phí cho vieäc tìm hieåu thoâng tin; - Ruûi ro coù theå xaûy ra neáu coù sai laàm veà thoâng tin
24. 24 Baûng 1.1: Tieán trình mua haøng vaø vieäc tieáp caän caùc thoâng tin Giai ñoaïn Thoâng tin mong muoán Phöông tieän Nhaän thöùc veà nhu caàu Thoâng tin so saùnh, chöùng Xuùc tieán, quaûng caùo, minh, caûnh baùo marketing tröïc tieáp Tìm hieåu thoâng tin Thoâng tin chi tieát, thích Xuùc tieán, quaûng caùo, ñaùng thoâng tin caù nhaân Ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp Thoâng tin so saùnh Quaûng caùo, marketing tröïc tieáp Quyeát ñònh mua Thoâng tin coù tính cam Thoâng tin caù nhaân keát Sau khi mua Thoâng tin thöôøng xuyeân Quaûng caùo thoâng tin ñaïi chuùng 1.3.1.3 Giai ñoaïn ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp Vieäc ñaùnh giaù caùc löïa choïn toû ra raát roái raém, chaúng haïn ñoái vôùi caùc saûn phaåm dòch vuï coù giaù cao. Chuùng ta phaân tích boán vaán ñeà sau ñaây: - Ñònh nghóa caùc tieâu chuaån löïa choïn: trong soá raát nhieàu tieâu chuaån löïa choïn, ngöôøi tieâu duøng chæ giöõa laïi moät vaøi tieâu chuaån hoaëc hôïp lyù, hoaëc quan troïng nhaát. Chaúng haïn, ngöôøi tieâu duøng coù theå löïa choïn moät ngaân haøng ôû gaàn nôi cö truù, coù giôø giao dòch phuø hôïp, coù thöông hieäu noåi tieáng, tieän nghi nôi giao dòch, - Löïa choïn caùc giaûi phaùp coù theå: vieäc löïa choïn ban ñaàu daãn ñeán vieäc xaùc ñònh moät taäp hôïp caùc saûn phaåm, dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng ñònh löïa choïn. Ngöôøi ta goïi ñaây laø moät taäp hôïp gôïi yù, coù kích thöùc raát ña daïng tuøy thuoäc vaøo baûn chaát cuûa loaïi dòch vuï.
25. 25 - Öôùc ñònh caùc löïa choïn: ñaây laø vieäc thaåm ñònh chaát löôïng cuûa töøng saûn phaåm, dòch vuï gôïi yù theo töøng tieâu chuaån ñaõ ñaët ra. - Löïa choïn moät qui taéc ñeå ra quyeát ñònh: vieäc löïa choïn seõ ñöôïc thöïc hieän theo moät qui taéc naøo ñoù, tuyø theo caùc mong ñôïi hay öu tieân cuûa khaùch haøng 1.3.2 Caùc ñaëc tröng cuûa haønh vi ngöøôi tieâu duøng ngaân haøng 1.3.2.1 Taàm quan troïng cuûa ruûi ro nhaän thöùc ñöôïc tröôùc khi mua haøng Neáu so saùnh vôùi vieäc mua caùc haøng hoùa höõu hình, thì vieäc mua saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng ñöôïc nhaän thöùc theo moät möùc ñoä ruûi ro naøo ñoù, do tính chaát phi vaät chaát cuûa noù. Moät phaàn lôùn cuûa ruûi ro ñöôïc nhaän thöùc laø do ñaëc tính khoâng ñoàng nhaát (heùteùrogeùneùiteù) cuûa dòch vuï, do thieáu vaéng vieäc tieâu chuaån hoùa. Ñaëc tính naày cuûa dòch vuï giaûi thích raèng, ruûi ro seõ cao khi mua dòch vuï (voâ hình) hôn khi mua haøng hoaù höõu hình. Hôn nöõa, do vieäc saûn xuaát ra dòch vuï bao goàm söï tham gia cuûa caû nhaø cung caáp vaø ngöôøi tieâu duøng, cho neân ngöôøi tieâu duøng seõ yù thöùc ñöôïc traùch nhieäm cuûa chính hoï trong vieäc löïa choïn dòch vuï. 1.3.2.2 Söï trung thaønh vaøo moät nhaø cung caáp Söï lo ngaïi veà caùc ruûi ro thöôøng thuùc ñaåy ngöôøi tieâu duøng tìm caùch giaûm thieåu chuùng trong tieán trình mua saûn phaåm dòch vuï. Ñieàu naày coù theå daãn ñeán moät hình thaùi cuûa loøng trung thaønh ñoái vôùi caùc ngaân haøng tröôùc ñaây ñaõ thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa hoï. Thöïc ra, loøng trung thaønh coù theå ñöôïc giaûi thích khoâng phaûi chæ do söï thoûa maõn tröôùc ñaây, maø coøn do söï yeáu keùm trong cung öùng cuûa caùc nhaø ngaân haøng khaùc, do chi phí toán keùm neáu phaûi thay ñoåi nhaø cung caáp môùi.
26. 26 Baûng 1.2: Caùc chi phí thay ñoåi nhaø cung caáp dòch vuï Chi phí tìm kieám: thôøi gian hao toán caàn thieát ñeå tìm ra moät nhaø cung caáp môùi. Chi phí giao dòch: chi phí cho laàn tieáp kieán ñaàu tieân Chi phí hoïc hoûi: chi phí cho vieäc thoâng hieåu caùc quy trình môùi Lôïi theá cuûa loøng trung thaønh: chi phí do loaïi boû caùc lôïi theá cuûa loøng trung thaønh vaøo nhaø cung caáp cuõ. Thoùi quen tieâu duøng: chi phí thay ñoåi caùc haønh vi tieâu duøng ñaõ thaønh thoùi quen. Chi phí taâm caûm: chi phí do caét ñöùt moät moái quan heä ñaõ ñöôïc thieát laäp laâu daøi. Chi phí thöøa nhaän: hao toán thôøi gian ñeå suy nghó vaø caûm nhaän veà khaû naêng thay ñoåi nhaø cung caáp. 1.3.3 Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán ngöôøi tieâu duøng dòch vuï ngaân haøng 1.3.3.1 Caùc aûnh höôûng xaõ hoäi Caùc taàng lôùp xaõ hoäi Coù theå deã daøng nhaän thaáy raèng, caùc taàng lôùp xaõ hoäi khieâm toán thöôøng coù xu höôùng vay möôïn nhieàu hôn ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu caù nhaân, trong khi caùc taàng lôùp trung löu hôn thì laïi vay möôïn vì nhöõng lyù do khoâng phaûi tieâu duøng caù nhaân. Hoï thöôøng vay möôïn cho nhöõng hoaït ñoäng ngheà nghieäp. Caùc nhoùm xaõ hoäi Ngoaøi caùc taàng lôùp xaõ hoäi, caùc nhoùm xaõ hoäi cuõng coù aûnh höôûng ñeán caùc caù nhaân qua caùc moái quan heä caù nhaân. Thoâng thöôøng, coù hai phöông caùch aûnh höôûng sau ñaây: (i) aûnh höôûng qui chuaån: nhoùm xaõ hoäi seõ gaây aùp löïc leân caù nhaân ñeå ngöôøi naày chaáp nhaän caùc qui chuaån cuûa nhoùm; (ii) aûnh höôûng thoâng tin: nhoùm laø nguoàn thoâng tin, nhaát laø cho caùc vieäc mua haøng phöùc taïp, khi maø caù nhaân thieáu naêng löïc thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin.
27. 27 Caùc aûnh höôûng xaõ hoäi coù taùc ñoäng trong giai ñoaïn tröôùc khi quyeát ñònh mua haøng. Neáu thoâng tin do ngaân haøng ñöa ra laø phuø hôïp vôùi thoâng tin cuûa nhoùm, thì thaùi ñoä cuûa ngöôøi duøng seõ thuaän lôïi hôn. Trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi, thaùi ñoä cuûa hoï seõ baát lôïi. Vaø khi maø thoâng tin cuûa nhoùm khoâng chaéc chaén, vaø thoâng tin cuûa ngaân haøng thì coù tính traùi ngöôïc, thì söï nghi ngôø seõ taêng maïnh hôn nöõa. Caùc keát luaän treân xaùc nhaän möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc nhoùm xaõ hoäi trong vieäc ñaùnh giaù thoâng tin do ngaân haøng cung caáp. Do ñoù, ñeå naâng cao söï tín nhieäm cuûa caùc chieán dòch quaûng caùo, ngaân haøng phaûi bieát nhaän dieän caùc nhoùm xaõ hoäi lieân quan ñeán caùc khuùc thò tröôøng cuûa mình ñeå coù nhöõng keát noái mang tính tham chieáu. Gia ñình Trong moät phöông dieän heïp hôn, gia ñình coù moät aûnh höôûng coù tính quyeát ñònh vaø tröïc tieáp hôn ñoái vôùi caù nhaân. Taùc ñoäng cuûa gia ñình thoâng thöôøng coù söï keát hôïp vôùi aûnh höôûng cuûa nhoùm, coù khi theo chieàu thuaän, coù khi laïi theo chieàu nghòch. Ñoái vôùi caùc khaùch haøng sinh vieân, vai troø cuûa gia ñình ñaëc bieät nhaïy caûm. Moät soá nghieân cöùu cuûa caùc ngaân haøng Phaùp cho thaáy, ñeå môû moät taøi khoaûn ngaân haøng ñaàu tieân cho sinh vieân, aûnh höôûng cuûa cha meï seõ raát maïnh, vaø neáu sinh vieân cö truù caøng gaàn nôi cö truù cuûa cha meï, thì xaùc suaát sinh vieân ñoù choïn môû taøi khoaûn taïi ngaân haøng cuûa cha meï seõ raát cao. Do ñoù, caùc moái quan heä gia ñình phaûi ñöôïc ngaân haøng xem xeùt trong vieäc naém laáy caùc caùc khaùch haøng treû. Cuõng phaûi xem xeùt haønh vi cuûa moät caù nhaân treû trong moät vieãn caûnh naêng ñoäng hôn. Theo doøng thôøi gian, ngöôøi treû aûnh höôûng bôûi cha meï, roài bôûi ngöôøi hoân phoái cuûa mình, tröôùc khi chính mình gaây aûnh höôûng ñeán con caùi sau naày, hay xa hôn nöõa, aûnh höôûng laïi chính cha meï cuûa mình luùc hoï veà giaø.
28. 28 Caùc ñaëc ñieåm veà daân soá, xaõ hoäi Caùc ñaëc ñieåm veà daân soá, xaõ hoäi lieân quan ñeán töøng caù nhaân thöôøng ñöôïc söû duïng trong phaân khuùc thò tröôøng cuûa ngaân haøng. Löùa tuoåi, giôùi tính, tình traïng gia ñình, ngheà nghieäp, nôi cö truù, möùc thu nhaäp, trình ñoä hoïc vaán, laø nhöõng bieán soá ñöôïc khai thaùc nhieàu nhaát. Cuøng vôùi nhöõng ñaëc ñieåm veà taàng lôùp xaõ hoäi, aûnh höôûng gia ñình, caùc ñaëc ñieåm treân giöõ moät vai troø quan troïng trong phaân tích haønh vi ngöôøi tieâu duøng ngaân haøng. Loái soáng Ñaây laø ñaëc ñieåm thöôøng ñöôïc caùc ngaân haøng khai thaùc trong phaân khuùc thò tröôøng. Kieåu phaân khuùc naày thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå: - Döï ñoaùn haønh vi: baèng caùch nhaän dieän moät khuùc thò tröôøng vaø thoâng qua vieäc giaûi thích caùc ñoäng cô cuûa caùc khaùch haøng, kieåu phaân khuùc naày seõ taïo thuaän lôïi cho vieäc döï ñoaùn caùc phaûn öùng cuûa hoï; - ÖÙng xöû vôùi khaùch haøng: phaân khuùc taâm lyù hoïc seõ taïo ñieàu kieän giao tieáp toát hôn giöõa nhaân vieân ngaân haøng vaø khaùch haøng; - Döï ñoaùn caùc nhu caàu töông lai: phaân tích caùc xu höôùng thay ñoåi loái soáng seõ cho pheùp xaùc ñònh caùc phuø hôïp vôùi nhu caàu trong töông lai cuûa khaùch haøng. 1.4 Lôïi theá caïnh tranh vaø vieäc thoûa maõn khaùch haøng baèng caùc naêng löïc coát loõi cuûa ngaân haøng 1.4.1 Nhaän dieän caùc naêng löïc Nhaän dieän caùc naêng löïc laø moät coâng vieäc tinh teá, bôûi leõ, veà baûn chaát, caùc naêng löïc raát ña daïng vaø ngay caû nhöõng ngöøôi thöïc thi chuùng cuõng khoù caûm nhaän ñöôïc. Trong caùc moái quan heä tröïc tieáp vôùi khaùch haøng (front office), cuõng nhö trong caùc thuû tuïc haønh chaùnh, caùc hoaït ñoäng boå trôï cho dòch vuï (back office), ñaõ coù caùc tieâu chuaån, höôùng daãn taùc nghieäp, quy trình nghieäp vuï,v.v Nhöng phaàn
29. 29 lôùn caùc kieán thöùc, kyõ naêng thì keùm höõu hình hôn. Chuùng naèm beân trong caùc nghóa vuï, thaùi ñoä cuûa nhaân vieân, beân trong caùc kieán thöùc, kyõ naêng, phöông thöùc toå chöùc, caùch huaán luyeän nhaân vieân. Chieán löôïc ngaøy nay cuûa ngaønh ngaân haøng ñaët khaùch haøng vaøo taâm ñieåm cuûa caùc moái quan taâm vaø taäp trung caùc noã löïc vaøo vieäc thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa hoï. Do vaäy, thieát laäp moät chieán löôïc phaûi döïa vaøo vieäc nhaän dieän tröôùc caùc mong ñôïi cuûa khaùch haøng. 1.4.1.1 Coù ñöôïc caùi nhìn chính xaùc veà ngheà nghieäp Ñònh nghóa ngheà nghieäp chính laø khôûi ñieåm cho moät yù nieäm chieán löôïc. Taát caû caùc chieán löôïc phaùt trieån ñeàu xoay quanh moät hay nhieàu ngheà nghieäp, trong khi caùc hoaït ñoäng khaùc nhau cuûa moät ngheà nghieäp laïi döïa vaøo vieäc khai thaùc moät soá löôïng höõu haïn caùc naêng löïc trung taâm. Ñoái vôùi ngaân haøng, cuõng nhö baát kyø doanh nghieäp naøo, vieäc phaân tích caùc naêng löïc coù theå ñöôïc thöïc hieän sau khi ñaõ ñònh nghóa ñöôïc caùc ngheà nghieäp khaùc nhau. Ñieàu naày coù theå thaáy roõ ôû nhöõng ngaân haøng coù nhöõng chi nhaùnh vôùi nhöõng chöùc naêng nhieäm vuï khaùc nhau: coù nhöõng chi nhaùnh ñöôïc laäp ra ñeå chuyeân veà huy ñoäng voán, coù nhöõng chi nhaùnh laïi chæ taäp trung vaøo cho vay caùc khaùch haøng doanh nghieäp 1.4.1.2 Nhaän dieän caùc mong ñôïi cuûa khaùch haøng vaøo ngheà nghieäp Caùc mong ñôïi naày vöøa lieân quan ñeán caùc saûn phaåm, dòch vuï rieâng bieät, vöøa lieân quan ñeán ngaân haøng vôùi tö caùch laø moät toång theå. Caùc tieáp caän marketing hieän ñaïi luoân luoân taäp trung vaøo vieäc nhaän dieän caùc nhu caàu khaùch haøng, thaäm chí döï baùo nhu caàu töông lai cuûa khaùch haøng. 1.4.1.3 Nhaän dieän vaø ñaùnh giaù caùc naêng löïc toå chöùc caên cöù vaøo caùc mong ñôïi cuûa khaùch haøng (maø ngaân haøng muoán thoûa maõn) Ñaây chính laø nhöõng noäi dung ñaùnh giaù noäi boä maø chuùng ta coù theå thöïc hieän döïa vaøo moâ hình daây chuyeàn giaù trò cuûa M. Porter: caùc hoaït ñoäng khaùc nhau
30. 30 cuûa ngaân haøng phaûi höôùng vaøo söï mong ñôïi, vaøo caùc nhu caàu cuûa khaùch haøng. Trong giai ñoaïn naày, ñieàu quan troïng laø phaûi thieát laäp ra moät söï phaân bieät giöõa: - Caùc naêng löïc thöïc söï taïo ra söï khaùc bieät hoùa vaø giaûm thieåu chi phí - Vaø caùc naêng löïc cho pheùp saùng taïo ra moät lôïi theá caïnh tranh baèng vieäc gia taêng giaù trò cho saûn phaåm cuoái cuøng cung öùng cho khaùch haøng. 1.4.2 Lôïi theá so saùnh vaø lôïi theá caïnh tranh Cho ñeán nay, nhieàu ngöôøi vaãn nhaàm laãn lôïi theá so saùnh vôùi lôïi theá caïnh tranh. Nhöng thöïc ra, coù lôïi theá so saùnh thì chöa chaéc ñaõ coù lôïi theá caïnh tranh. 1.4.2.1 Lôïi theá so saùnh Lôïi theá so saùnh laø caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cuûa moät quoác gia hay cuûa moät ngaønh naøo ñoù, do nhöõng ñieàu kieän ñaëc thuø veà töï nhieân, nhaân löïc hay theå cheá. ÔÛ Vieät Nam chaúng haïn, trong nhöõng naêm ñaàu tieáp sau chính saùch môû cöûa cuûa Nhaø nöôùc, chuùng ta ñaõ ñöôïc bieát ñeán nhö moät quoác gia coù söùc haáp daãn maïnh meõ caùc luoàng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi bôûi caùc yeáu toá nhaân coâng reû, giaøu taøi nguyeân, caùc chính saùch khuyeán khích ñaàu tö, . Nhöng kinh nghieäm cuûa caùc naêm gaàn ñaây ñaõ cho thaáy, ñoù chæ laø nhöõng lôïi theá coù tính nhaát thôøi, khoâng nhaát thieát daãn ñeán moät naêng löïc caïnh tranh beàn vöõng. Tieàn löông, naêng suaát lao ñoäng chæ laø hai trong nhieàu yeáu toá trong cô caáu giaù thaønh, trong khi giaù trò haøm löôïng thoâng tin, tri thöùc trong saûn phaåm ngaøy caøng quan troïng [36, tr. 11]. Giaù nhaân coâng Vieät Nam reû, nhöng ñi ñoâi vôùi moät naêng söùc lao ñoäng keùm coûi, moät chaát löôïng ñaøo taïo luoân döôùi möùc yeâu caàu, thì lôïi theá ñoù seõ mang laïi nhöõng gì? Caùc xu höôùng giaûi tö ôû moät soá ngaønh nhö coâng ngheä phaàn meàm chaúng haïn, chuyeån höôùng ñaàu tö töø Vieät Nam sang AÁn Ñoä vaø Trung Quoác, nôi coù nguoàn nhaân coâng thaønh thaïo hôn, khoâng caàn bình luaän gì theâm, ñaõ coù theå cho chuùng ta moät caâu traû lôøi.
31. 31 Lôïi theá so saùnh, do ñoù, veà ñònh höôùng chieán löôïc daøi haïn, khoâng theå taïo ra nhöõng naêng löïc caïnh tranh beàn vöõng cho neàn kinh teá noùi chung vaø cuõng nhö cho töøng doanh nghieäp cuûa neàn kinh teá ñoù. 1.4.2.2 Lôïi theá caïnh tranh Trong quyeån Thò tröôøng, chieán löôïc, cô caáu: caïnh tranh veà giaù trò gia taêng, ñònh vò vaø phaùt trieån doanh nghieäp, Toân Thaát Nguyeãn Thieâm ñaõ neâu leân moät ñònh ñeà quan troïng laø khaùch haøng chæ mua nhöõng saûn phaåm/dòch vuï naøo maø hoï nghó raèng coù khaû naêng mang ñeán cho hoï nhöõng giaù trò gia taêng cao nhaát. Nhöõng giaù trò gia taêng ñoù phaûi coù nhöõng tính chaát, noäi dung vaø taàm côõ ñöôïc khaùch haøng ñaùnh giaù laø cao hôn nhöõng giaù trò gia taêng mang ñeán bôûi nhöõng ñoái thuû caïnh tranh [48, tr. 21] Do vaäy, theo oâng, giaù trò gia taêng phaûi coù tính höôùng ra ngoaøi doanh nghieäp, töùc laø höôùng chuû yeáu veà phía khaùch haøng. Ñoù laø nhöõng gì maø khaùch haøng mong ñôïi töø phía doanh nghieäp. Giaù trò gia taêng coù noäi dung nhö theá chính laø lôïi theá caïnh tranh cuûa baát kyø doanh nghieäp naøo. 1.4.3 Caùc ñieàu kieän cuûa moät lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng Caùc ñieàu kieän cho moät lôïi theá caïnh tranh thöôøng ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo tính ñaëc thuø cuûa caùc nguoàn löïc vaø naêng löïc khaùc bieät cuûa ngaân haøng. Tính khoù coù theå baét chöôùc Naêng löïc cuûa ngaân haøng phaûi laø caùi maø caùc ñoái thuû caïnh tranh khoâng deã daøng yù nieäm ñöôïc. Ñaây laø moät thaùch ñoá lôùn cuûa ngaân haøng vì ngaân haøng khoâng coù khaû naêng baûo veä caùc phaùt kieán cuûa mình veà caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø caùc keânh phaân phoái. Töø goùc ñoä naày, lôïi theá caïnh tranh seõ lieân quan nhieàu ñeán caùc tieán trình toå chöùc, caùc phöông thöùc thöïc hieän saûn phaåm, dòch vuï, caùc phöông thöùc xaây döïng hôn laø ñoái vôùi chính caùc saûn phaåm, dòch vuï.
32. 32 Tính coù theå thay theá Ruûi ro coù caùc saûn phaåm thay theá, chaúng haïn do phaùt trieån coâng ngheä, phaûi thaáp. Tính khan hieám Chæ coù moät soá ít ngaân haøng coù theå ñaït ñeán caùc naêng löïc khaùc bieät hoaëc naêng löïc khaùc bieät khoù coù theå trao ñoåi treân thò tröôøng. Chæ coù nhöõng naêng löïc khaùc bieät ñöôïc xaây döïng döïa treân caùc phöông thöùc toå chöùc môùi coù theå theå hieän ñaëc tính naày. Nhö chuùng ta thaáy, caùc saùng taïo coâng ngheä vaø saûn phaåm môùi cuûa ngaønh ngaân haøng thöôøng ñöôïc caùc toå chöùc ngaân haøng vaø phi ngaân haøng tieáp caän raát nhanh choùng. Tính thích öùng Naêng löïc chæ laø moät tieàm naêng bôûi vì, neáu khoâng coù nhöõng söï thay ñoåi, noù seõ khoâng cho pheùp töï khaùc bieät hoùa. Ngaân haøng phaûi toå chöùc sao cho lôïi duïng ñöôïc caùc giaù trò tieàm naêng cuûa caùc nguoàn löïc cuûa mình. Tính tröôøng toàn Caùc ñaëc tính keå treân goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng tính tröôøng toàn cuûa lôïi theá caïnh tranh, cho pheùp ngaân haøng naém ñöôïc moät lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng. Trong ngaân haøng, tính tröôøng toàn baét buoäc phaûi traûi qua moät tieán trình phöùc taïp vôùi nhieàu yeáu toá tham gia nhö con ngöôøi, coâng ngheä, cô caáu toå chöùc ñeå veà laâu daøi, coù theå duy trì ñöôïc moät khaû naêng saùng taïo nhanh choùng veà saûn phaåm, dòch vuï, vieäc tieáp thò vaø phaân phoái caùc saûn phaåm, dòch vuï. 1.4.4 Caùc naêng löïc caïnh tranh rieâng bieät vaø hoaït ñoäng chuû choát cuûa ngaân haøng Boán laõnh vöïc sau ñaây ñaëc bieät ñöôïc caùc ngaân haøng öu tieân haøng ñaàu. Hai laõnh vöïc ñaàu tieân laø quaûn trò ruûi ro vaø phaân phoái chính laø caùc hoaït ñoäng chuû choát trong daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò cuûa ngaân haøng. Keá ñeán, heä thoáng thoâng tin
33. 33 vaø hình aûnh thöông hieäu laø hai naêng löïc caïnh tranh coát loõi chung cuûa ngheà ngaân haøng. 1.4.4.1 Caùc hoaït ñoäng chuû choát Taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò ñeàu coù yù nghóa quan troïng, nhöng vieäc nghieân cöùu baûn chaát cuûa naêng löïc, neàn taûng cho söï phaùt trieån cuûa moät ngaân haøng, ñaõ cho thaáy vieäc quaûn trò ruûi ro vaø caùc keânh phaân phoái roõ raøng laø caùc moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc oâng chuû ngaân haøng. Quaûn trò ruûi ro Hai noäi dung haøng ñaàu ñöôïc keå ñeán ñeå noùi leân taàm quan troïng cuûa caùc hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro laø vieäc phaân loaïi caùc khaùch haøng / nghieäp vuï vaø vieäc quaûn lyù caùc ñôn vò tröïc thuoäc. Caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng xem kinh doanh vaø quaûn trò ruûi ro laø ngheà nghieäp cuûa hoï. Ñaây laø moät coâng vieäc teá nhò, laø ñieàu kieän ñeå taïo ra lôïi nhuaän cho ngaân haøng. Vieäc thöïc hieän caùc kyõ thuaät tinh teá ñeå löïa choïn khaùch haøng/nghieäp vuï ñaõ taïo ra moät naêng löïc rieâng bieät cuûa ngaân haøng. Vieäc quaûn trò ruûi ro cuõng coù nghóa laø ngaân haøng phaûi am hieåu vieäc baùn caùc saûn phaåm cuûa mình. Coù theå thaáy ñieàu naày qua vieäc caùc toå chöùc taøi chaùnh phi ngaân haøng aùp duïng moät laõi suaát cao hôn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaõ bò caùc ngaân haøng “boû rôi”. Caùc coâng cuï phaân loaïi khaùch haøng vaø döï phoøng ruûi ro cho pheùp caùc ngaân haøng kieåm soaùt ñöôïc caùc ruûi ro ngoaøi döï kieán nhöng ngöôïc laïi, coù theå mang laïi lôïi nhuaän cao cho ngaân haøng. Ñieån hình trong tröôøng hôïp naày laø Ngaân haøng Barclays. Ngaân haøng Barclays thích tìm ñeán nhöõng khaùch haøng coù thieän chí traû nôï duø ñang laâm vaøo tình caûnh khoù khaên veà taøi chaùnh. Vaø thöïc teá ñaõ cho thaáy, ñaây chính laø nhöõng khaùch haøng mang laïi lôïi nhuaän cao nhaát cho hoï.
34. 34 Vieäc quaûn trò taøi saûn coù/taøi saûn nôï Caùch tieáp caän naày laø moät yeáu toá chuû yeáu cuûa caùc tieán trình chieán löôïc vöøa bôûi tính thôøi gian cuûa noù, vöøa bôûi khaû naêng laøm chuû caùc tình huoáng, bôûi söï theå hieän cuûa ngaân haøng trong vieäc quaûn lyù caëp ruûi ro vaø lôïi nhuaän. Hieän nay, quaûn trò taøi saûn coù/taøi saûn nôï ñöôïc caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng xem nhö laø moät coâng cuï toát nhaát cuûa moâ hình saùng taïo ra söï giaøu coù cho moät ngaân haøng. Phaân phoái saûn phaåm, dòch vuï Phaân phoái khoâng chæ laø moät coâng cuï marketing. Noù coøn laø moät hoaït ñoäng haøng ñaàu trong daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò, cho pheùp taïo neân moät lôïi theá caïnh tranh. Vieäc söû duïng caùc keânh phaân phoái ña daïng, ñöôïc quaûn lyù theo nhöõng phöông caùch khaùc bieät nhau nhöng coù khaû naêng coäng hôïp laãn nhau seõ laøm gia taêng giaù trò cho ngaân haøng vaø cho caû khaùch haøng. Ñoái vôùi ngaân haøng, vieäc söû duïng nhieàu keânh phaân phoái cho pheùp noù toái öu hoùa caùc caân ñoái giöõa giaù trò taêng theâm cuûa dòch vuï cung öùng vaø chi phí cuûa saûn phaåm, dòch vuï, chi phí phaân phoái vaø quan heä khaùch haøng. Ñoái vôùi khaùch haøng, qua caùc keânh phaân phoái, hoï coù theå nhaän thaáy moät caùch deã daøng vaø ñaùnh giaù ñöôïc moái quan heä chaát löôïng-giaù caû töông thích vôùi loaïi hình vaø möùc ñoä cuûa saûn phaåm dòch vuï maø hoï mong ñôïi. Do vaäy, ngaân haøng coù theå taäp trung caùc naêng löïc cuûa mình vaøo caùc laõnh vöïc dòch vuï cung öùng cho khaùch haøng, ñöôïc nhìn töø goùc ñoä khaùch haøng laø mong muoán moät giaù trò gia taêng cao hôn. Trong caùc naêm gaàn ñaây, vieäc löïa choïn saùng taïo ra moät keânh phaân phoái ñaõ laø moät phöông caùch khaùc bieät hoùa cuûa nhieàu ngaân haøng. Noù coùù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc phaân khuùc thò tröôøng chieán löôïc trong nhieàu laõnh vöïc khaùc nhau. Keânh phaân phoái ñaëc bieät xaùc ñònh: - Caùc khaùch haøng muïc tieâu khaùc nhau, ñöôïc xaùc ñònh bôûi noäi dung quan heä ngaân haøng-khaùch haøng vaø khoái löôïng giao dòch;
35. 35 - Söï naêng ñoäng trong vieäc caïnh tranh moät caùch ñoäc laäp, moãi keânh phaân phoái coù theå coù moät laõnh vöïc caïnh tranh rieâng bieät; - Moät cô caáu chi phí, bôûi leõ, moãi keânh chòu nhöõng taùc ñoäng khaùc nhau veà chi phí nhaân söï, chi phí heä thoáng thoâng tin quaûn lyù Tuy nhieân, caàn phaûi nhaéc laïi laø baûn thaân moät keânh phaân phoái khoâng phaûi laø nguoàn goác cuûa lôïi theá caïnh tranh maø chính söï keát hôïp chaët cheõ vaø ñoäc ñaùo giöõa cô sôû haï taàng (nôi maø dòch vuï ñöôïc cung öùng) vaø caùc dòch vuï chaøo môøi ñöôïc ñaùnh giaù qua caùc tieán trình töông taùc cuï theå giöõa nhaân vieân ngaân haøng vaø khaùch haøng. 1.4.4.2 Caùc naêng löïc caïnh tranh coát loõi cuûa ngaân haøng Heä thoáng thoâng tin vaø hình aûnh thöông hieäu laø hai taøi saûn chieán löôïc maø caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng thöôøng xem nhö laø caùc naêng löïc coát loõi cho chieán löôïc caïnh tranh cuûa hoï. Lyù do ñöôïc ñöa ra laø caùc naêng löïc naày khoù coù theå bò baét chöôùc, ít ra laø trong ngaén haïn. Heä thoáng thoâng tin Nhieàu ngöôøi xem ngaân haøng nhö moät ngaønh coâng nghieäp veà thoâng tin. Taát caû caùc ngaân haøng ñeàu coù xu höôùng thu thaäp toái ña thoâng tin veà khaùch haøng cuûa hoï: thoâng tin veà tình hình taøi chaùnh, vieäc söû duïng caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø moät caùch toång quaùt hôn, thoâng tin veà caùc söï kieän veà ñôøi soáng cuûa khaùch haøng trong moät thôøi gian töông ñoái daøi. Caùc loaïi thoâng tin nhö theá, neáu ñöôïc caäp nhaät nhanh choùng, seõ cho pheùp muïc tieâu hoùa moät caùch toát nhaát caùc dòch vuï cung öùng cuõng nhö coù theå döï ñoaùn ñöôïc caùc haønh vi vaø nhu caàu cuûa khaùch haøng. Vaø nhö theá, noù ñaõ taïo ra moät naêng löïc rieâng bieät cho ngaân haøng. Vieäc thieát keá ra moät heä thoáng thoâng tin phaûi cho pheùp nhaän dieän ñöôïc caùc khaùch haøng maø ngaân haøng coù theå cung öùng saûn phaåm dòch vuï theo phöông caùch caù theå hoùa hay caùc khaùch haøng chæ caàn caùc saûn phaåm dòch vuï ñöôïc tieâu chuaån
36. 36 hoaù. Moät heä thoáng hoaøn chænh phaûi tích hôïp ñöôïc caùc döõ lieäu lieân quan ñeán ruûi ro theo baûn chaát cuûa saûn phaåm, dòch vuï, theo ñôøi soáng lòch söû cuûa khaùch haøng. Vieäc thieát laäp quan heä giöõa caùc döõ lieäu treân (nhu caàu/ruûi ro) seõ cho pheùp laäp neân nhöõng hoà sô khaùch haøng raát chi tieát, coù khaû naêng cung caáp moät lôïi theá rieâng bieät cho ngöôøi söû duïng chuùng. Nhöõng naêm gaàn ñaây, vieäc phaùt trieån cuûa heä thoáng thoâng tin bao goàm vieäc xaây döïng leân moät kho döõ lieäu (data warehouse) vaø vieäc söû duïng chuùng baèng caùc kyõ thuaät khai thaùc (data mining). Kho döõ lieäu laø moät heä thoáng ñieän toaùn cho pheùp caùc ngaân haøng khai thaùc caùc thoâng tin ña daïng, saép xeáp, toå chöùc chuùng vaø laøm cho chuùng coù theå tích hôïp chaët cheõ vôùi nhau. Caùc coâng cuï khai thaùc vaø phaân tích döõ lieäu seõ laøm cho chuùng coù tính khaû duïng ñeå phuïc vuï cho vieäc ra caùc quyeát ñònh chieán löôïc hay thöïc thi caùc haønh ñoäng taùc nghieäp haøng ngaøy. Vieäc phaân khuùc khaùch haøng qua heä thoáng thoâng tin laø moät keát quaû ñaùng mong ñôïi. Söï caûi thieän veà chaát vaø löôïng cuûa caùc döõ lieäu cho pheùp nhaän dieän ra moät khaùch haøng muïc tieâu theo nhieàu tieâu chuaån khaùc nhau nhö thaønh phaàn kinh teá, vò trí ñòa lyù, möùc ñoä thu nhaäp, haønh vi tieâu duøng, Hình aûnh thöông hieäu Quan heä ngaân haøng lieân quan ñeán moät taøi saûn ñaëc bieät: ñoù laø tieàn. Do ñoù, ngaân haøng phaûi ñöa ra ñöôïc moät hình aûnh cuûa moät nhaø hoaït ñoäng chuyeân nghieäp, nghieâm tuùc, bieát caùch söû duïng tieàn cuûa maø coâng chuùng ñaõ kyù thaùc cho mình. Hình aûnh thöông hieäu laø moät phöùc hôïp nhieàu yeáu toá khaùc nhau. Trong laõnh vöïc ngaân haøng, coù theå keå ñeán: söùc maïnh taøi chaùnh, tính chuyeân nghieäp vaø söï gaàn veà ñòa lyù. Söùc maïnh taøi chaùnh Söùc maïnh taøi chaùnh ñoàng nghóa vôùi thanh danh, uy tín cuûa ngaân haøng treân thöông tröôøng. Noù cho pheùp ngaân haøng huy ñoäng ñuôïc nhöõng nguoàn voán vôùi
37. 37 nhöõng chi phí ñaàu vaøo caïnh tranh. Khaùch haøng veà phaàn hoï seõ caûm thaáy an toaøn hôn khi giao dòch vôùi ngaân haøng. Tính chuyeân nghieäp Tính chuyeân nghieäp ñöôïc caûm nhaän bôûi caùc khaùch haøng. Noù chính laø keát quaû cuûa söï phoái hôïp caùc naêng löïc coát loõi ñaõ noùi ôû treân. Nhaân toá kích thích söï caûm nhaän ñoù laø söï thaâm nieân vaø kinh nghieäm trong taùc nghieäp. Ñoä gaàn veà ñòa lyù Söï gaàn veà ñòa lyù luoân giöõ moät vai troø ñaëc bieät quan troïng, nhaát laø ñoái vôùi caùc khaùch haøng caù nhaân. Tuy vaäy, ngaøy nay, söï gaàn veà ñòa lyù ñöôïc phaùt trieån theo moät tieáp caän môùi hôn. Ñoù laø söï gaàn ñieän töû (electronic proximity) ñoái vôùi nhöõng giao dòch töï ñoäng nhôø vaøo söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä thoâng tin, söï gaàn veà tính chuyeân nghieäp, töùc laø khaû naêng tieáp caän nhanh choùng caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa ngaân haøng thoâng qua giao dòch vôùi caùc nhaân vieân chuyeân nghieäp vaø giaøu kinh nghieäm, coù khaû naêng nhanh choùng giaûi quyeát caùc yeâu caàu cuûa khaùch haøng. 1.4.5 Nhöõng lôïi theá thöôøng xuyeân 1.4.5.1 Nguoàn nhaân löïc Ñoái vôùi nhaân söï giao dòch tröïc tieáp vôùi khaùch haøng Caùc chöông trình ñaøo taïo nhaân vieân ngaân haøng ngaøy nay taäp trung nhieàu vaøo vieäc huaán luyeän caùc kyõ thuaät ñoùn tieáp vaø thaûo luaän vôùi khaùch haøng. Vôùi nghieäp vuï ngaân haøng coå ñieån, ña phaàn caùc giao dòch (ruùt tieàn, göûi tieàn, chuyeån khoaûn,vv ) ñöôïc thöïc hieän bôûi chính khaùch haøng. Ngaøy nay, caùc ngaân haøng ñaõ nhaän thaáy caàn phaûi caûi toå taïi caùch laøm vieäc treân, phaùt trieån theâm caùc hoaït ñoäng tö vaán cho khaùch haøng. Khaû naêng nhaân vieân toái öu hoùa caùc quan heä giao tieáp vôùi khaùch haøng laø muïc tieâu theo ñuoåi cuûa moïi ngaân haøng. Döôùi goùc ñoä söï trung thaønh cuûa khaùch haøng, ñieàu naøy quan troïng, vì hieån nhieân laø, moät khaùch haøng ñöôïc chaêm soùc kyõ löôõng seõ trung thaønh hôn vôùi ngaân haøng.
38. 38 Ñoái vôùi toaøn boä nhaân vieân Moät noäi dung khaùc cuûa vieäc ñaøo taïo, huaán luyeän nhaân vieân laø daïy cho hoï khaû naêng nhaïy caûm ñoái vôùi taát caû hình thaùi cuûa ruûi ro. Muïc tieâu laø giaùo duïc cho nhaân vieân coù ñöôïc moät nhaän thöùc veà haäu quaû cuûa caùc haønh ñoäng cuûa hoï, nhöõng gì seõ xaûy ra neáu nhö hoï coù nhöõng baát caån trong ngheà nghieäp. Ñoái vôùi caùc caùn boä cao caáp Caùc ngaân haøng caàn phaûi coù nhöõng chính saùch nhaân söï thích ñaùng ñeå coù theå giöõ chaân ñöôïc caùc caùn boä cao caáp, traùnh tình traïng huït haång veà nhaân söï do caùc caùn boä cao caáp sang ñaàu quaân cho caùc ngaân haøng caïnh tranh. Söï ra ñi cuûa caùc caùn boä haøng ñaàu cuûa ngaân haøng cuõng coù nghóa laø ngaân haøng ñaõ maát ñi nhöõng naêng löïc caù theå, nhöõng lôïi theá caïnh tranh cuûa ngaân haøng veà moät laõnh vöïc hoaït ñoäng, moät saûn phaåm dòch vuï phöùc taïp maø qua thaâm nieân vaø kinh nghieäm, chæ coù caùc caùn boä aáy môùi naém ñöôïc. Tuy vaäy, ñöøng neân luùc naøo cuõng xem ñoù laø caùc lôïi theá beàn vöõng, bôûi leõ, ngaøy nay, vieäc caùc caùn boä caáp cao boû sang caùc ngaân haøng khaùc khoâng phaûi laø hieám. 1.4.5.2 Coâng ngheä Phöông dieän caïnh tranh cuûa coâng ngheä Ngaøy nay, coâng ngheä hieän dieän trong taát caû caùc tieán trình cung öùng saûn phaåm dòch vuï cuûa ngaân haøng: hôïp lyù hoùa caáu truùc cuûa chi phí, caûi thieän tính hieäu quaû vaø khaû naêng cuûa heä thoáng thoâng tin, caùc khaû naêng môùi veà keânh phaân phoái saûn phaåm hieäu quaû vaø chaát löôïng hôn, Phöông dieän caïnh tranh cuûa coâng ngheä coù theå ñöôïc minh hoïa qua nhieàu tình huoáng khaùc nhau: caùc nhaân vieân quan heä khaùch haøng ñöôïc trang bò caùc phaàn meàm moâ phoûng, phaân tích khaùch haøng, caùc coâng cuï xaùc ñònh nhoùm khaùch haøng muïc tieâu cho nhöõng saûn phaåm tieâu chuaån, phuïc vuï cho ña soá coâng chuùng. Ñaëc
39. 39 bieät, caùc saûn phaåm dòch vuï mang laïi giaù trò gia taêng thaáp thöôøng ñöôïc töï ñoäng hoaù hoaøn toaøn. Caùc ruûi ro vaø khuyeán caùo Kinh nghieäm chæ ra raèng, vieäc khaùc bieät hoùa neáu chæ ñôn thuaàn döïa vaøo coâng ngheä thì khoù coù ñöôïc tính beàn vöõng. Vôùi söï phaùt trieån nhö vuõ baõo cuûa coâng ngheä thoâng tin, vôùi söï tham gia ñoâng ñaûo vaøo thò tröôøng cuûa caùc toå chöùc taøi chaùnh phi ngaân haøng, thì söï khaùc bieät hoùa nhö theá khoâng theå giöõ vöõng ngay caû trong ngaén haïn. Coù hai khuyeán caùo cho vaán ñeà naày: - Moät maët, chæ neân xem coâng ngheä nhö moät thaønh toá trong heä thoáng cung öùng dòch vuï cuûa ngaân haøng. Seõ ruûi ro neáu xem heä thoáng laø chæ döïa vaøo coâng ngheä. - Maët khaùc, phaûi thöôøng xuyeân laøm cho coâng ngheä thích hôïp vôùi nhöõng hoaøn caûnh vaø nhöõng saûn phaåm dòch vuï khaùc nhau. Chæ nhö theá, thì ngaân haøng môùi gìn giöõ ñöôïc lôïi theá caïnh tranh thoâng qua coâng ngheä. Saùng taïo ra saûn phaåm Vieäc saùng taïo ra caùc saûn phaåm môùi cuûa ngaân haøng thöông maïi thöôøng khaù haïn höõu. Thöù nhaát, laø do nhöõng giôùi haïn ñaët ra bôûi nhöõng cô quan quaûn lyù. Thöù hai, do thieáu vaéng vaán ñeà baûo hoä cho vieäc saùng taïo. Tuy vaäy, ngaân haøng vaãn phaûi thöôøng xuyeân chuù yù ñeán vieäc saùng taïo ra caùc saûn phaåm môùi ñeå coù theå ñaït ñöôïc moät lôïi theá hay phaùt trieån thanh danh, uy tín cuûa mình. Caùc dòch vuï troïn goùi xung quanh taøi khoaûn vaõng lai laø moät ví duï ñieån hình veà vieäc saùng taïo ra saûn phaåm cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Cuõng nhö coâng ngheä, vieäc saùng taïo ra saûn phaåm vôùi rieâng noù khoâng theå taïo ra moät lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng. Noù cuõng phaûi ñöôïc hoøa nhaäp vaøo chung moät heä thoáng cung öùng saûn phaåm dòch vuï chung, ñöôïc baûo trôï bôûi caùc chính saùch
40. 40 marketing, caùc phöông tieän kyõ thuaät vaø con ngöôøi, chính saùch truyeàn thoâng vaø ngay caû vaán ñeà ñaøo taïo. 1.5 Ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong Ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong laø ñeå nhaän chaân ra caùc ñieåm maïnh, ñieåm yeáu cuûa mình; coøn ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi laø ñeå xaùc ñònh caùc cô hoäi, thaùch thöùc maø ngaân haøng hoaëc phaûi taän duïng, hoaëc phaûi tìm caùch vöôït qua. Tröôùc heát, chuùng ta haõy xem xeùt vieäc ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong. Caùc ngaân haøng ñeàu coù nhöõng ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu khaùc nhau, khoâng ngaân haøng naøo coù nhöõng ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu nhö nhau ôû moïi maët. Nhöõng ñieåm maïnh vaø yeáu beân trong cuøng vôùi nhöõng cô hoäi, nguy cô ñeán töø beân ngoaøi laø nhöõng ñieàu caàn quan taâm khi thieát laäp chieán löôïc caïnh tranh cho ngaân haøng, bôûi vì, caùc muïc tieâu vaø chieán löôïc ñöôïc laäp ra nhaèm taän duïng nhöõng ñieåm maïnh vaø khaéc phuïc nhöõng ñieåm yeáu beân trong caùc yeáu toá ñoái töôïng cuûa kieåm soaùt noäi boä. Ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong bao goàm vieäc ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng quaûn trò, marketing, taøi chaùnh-keá toaùn, taùc nghieäp, nghieân cöùu & phaùt trieån vaø heä thoáng thoâng tin quaûn lyù vì chuùng laø nhöõng hoaït doäng coát loõi cuûa caùc ngaân haøng. Ngaøy caøng coù nhieàu ngaân haøng toå chöùc thaønh coâng vieäc kieåm soaùt noäi boä ñeå coù theå nhaän dieän ñöôïc caùc lôïi theá caïnh tranh cuûa chính mình ñoái vôùi caùc ngaân haøng caïnh tranh khaùc. 1.6 Ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi Kieåm soaùt vaø ñaùnh giaù caùc yeáu toá neân ngoaøi ngaøy caøng trôû thaønh moät boä phaän quan troïng trong quaù trình thieát laäp chieán löôïc caïnh tranh, ñaëc bieät tröôùc nhöõng bieán ñoäng ngaøy caøng taêng trong moâi tröôøng kinh doanh toaøn caàu. Phaàn naày seõ cung caáp cho chuùng ta caùc yeáu toá cô baûn laøm cô sôû cho vieäc thu thaäp vaø ñaùnh giaù caùc thoâng tin kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi, nhaân khaåu, ñòa lyù, chính trò, chính phuû, coâng ngheä vaø caùc löïc löôïng caïnh tranh.
41. 41 Yeáu toá kinh teá Nhaân toá kinh teá coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñoái vôùi söùc thu huùt tieàm naêng cuûa caùc chieán löôïc khaùc nhau. Nhöõng thay ñoåi veà ñieàu kieän kinh teá-xaõ hoäi coù taùc ñoäng ñeán toång caàu caùc dòch vuï ngaân haøng. Coù theå noùi, caùc xu höôùng thay ñoåi toång caàu quan troïng nhaát coù lieân quan ñeán thu nhaäp caù nhaân. Ñaëc bieät, thu nhaäp caù nhaân khaû duïng seõ aûnh höôûng ñeán nhöõng caùi maø ngöôøi ta muoán tieâu xaøi. Lieân quan ñeán caùc dòch vuï ngaân haøng, thu nhaäp caù nhaân coù taùc ñoäng ñeán vieäc huy ñoäng tieát kieäm cuûa daân chuùng, khaû naêng vay vaø traû nôï cuõng nhö khuynh höôùng ñoái phoù ñoái vôùi caùc ruûi ro tín duïng cuûa hoï. Yeáu toá xaõ hoäi, vaên hoùa, nhaân khaåu vaø ñòa lyù Nhöõng thay ñoåi veà ñòa lyù, nhaân khaåu, vaên hoùa vaø xaõ hoäi coù aûnh höôûng quan troïng ñeán haàu heát caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø thò tröôøng tieâu thuï. Tình traïng di daân, tyû leä thaát nghieäp, tyû leä ngöôøi giaø trong cô caáu daân soá laø nhöõng yeáu toá thöôøng gaëp nhaát trong phaân tích moâi tröôøng kinh doanh ngaân haøng, laø cô sôû raát quan troïng trong vieäc gôïi yù caùc chieán löôïc nhö nhöõng nôi naøo seõ môû theâm chi nhaùnh, laép ñaët maùy ATM, nhöõng nôi naøo seõ thích hôïp ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm, dòch vuï naøo. Caùc löïc löôïng caïnh tranh Ñieåm coát yeáu cuûa vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh laø lieân heä coâng ty vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi cuûa noù. Chìa khoùa thaønh coâng laø ôû khaû naêng khaùc bieät cuûa coâng ty trong vieäc giaûi quyeát caùc moái quan heä vôùi caùc löïc löôïng beân ngoaøi. Naêm löïc löôïng caïnh tranh, theo moâ hình cuûa Micheal Porter, keát hôïp vôùi nhau xaùc ñònh cöôøng ñoä caïnh tranh vaø möùc lôïi nhuaän cuûa ngaønh. Löïc löôïng maïnh nhaát seõ thoáng trò vaø trôû thaønh troïng yeáu theo quan ñieåm xaây döïng chieán löôïc. - Nguy cô nhaäp cuoäc cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh môùi,
42. 42 - Moái ñe doïa cuûa caùc saûn phaåm thay theá, - Quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua, - Quyeàn löïc cuûa ngöôøi cung öùng, - Caïnh tranh cuûa caùc ñoái thuû hieän thôøi. ÑOÁI THUÛ TIEÀM NAÊNG NGÖÔØI CAÙC ÑOÁI THUÛ NGÖÔØI CUNG CAÏNH TRANH MUA ÖÙNG TRONG NGAØNH SAÛN PHAÅM THAY THEÁ Hình 1.3: Moâ hình 5 löïc löôïng caïnh tranh cuûa M. PORTER (i) Nguy cô nhaäp cuoäc cuûa caùc ñoái thuû tieàm naêng Caùc ñoái thuû tieàm naêng seõ mang ñeán naêng löïc kinh doanh môùi. Vieäc nhaäp cuoäc coù theå baèng moät thöïc theå kinh doanh môùi hay baèng vieäc caûi toå, taùi caáu truùc cuûa chính coâng ty. Nguy cô nhaäp cuoäc phuï thuoäc vaøo caùc raøo caûn nhaäp cuoäc. RAØO CAÛN NHAÄP CUOÄC Coù 6 nguoàn raøo caûn nhaäp cuoäc chuû yeáu nhö sau: 1 Tính kinh teá nhôø qui moâ
43. 43 - Tính kinh teá nhôø qui moâ ngaên caûn söï nhaäp cuoäc do baét caùc ñoái thuû môùi phaûi vaøo cuoäc vôùi quy moâ lôùn vaø maïo hieåm tröôùc nhöõng phaûn öùng, dó nhieân laø seõ raát maïnh meõ cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh ñang toàn taïi. - Tính kinh teá nhôø qui moâ coù theå lieân quan ñeán töøng chöùc naêng cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, hay töøng laõnh vöïc cuûa chu trình saûn xuaát kinh doanh. Do ñoù, tính kinh teá nhôø qui moâ coù theå ñaït ñöôïc baèng caùch chia seû caùc chöùc naêng, caùc laõnh vöïc hoaït ñoäng vôùi nhau. Theå hieän roõ nhaát ôû caùc moái lieân keát doïc. 2 Tính dò bieät cuûa saûn phaåm - Caùc ngaân haøng ñaõ toàn taïi ñaõ coù danh tieáng vaø söï tin caäy cuûa khaùch haøng nhôø nhöõng saûn phaåm khaùc bieät, nhôø cung caùch phuïc vuï khaùch haøng. Do ñoù, noù baét buoäc caùc ñoái thuû môùi phaûi thöïc thi nhieàu noã löïc veà coâng söùc, ñaàu tö ñeå vöôït qua söï trung thaønh hieän taïi cuûa khaùch haøng. Ví duï: caùc ngaân haøng ôû Singapore, Malaysia ñaõ cung öùng caùc dòch vuï tieát kieäm raát ña daïng vaø phong phuù cho khaùch haøng theo töøng ñoä tuoåi: treû em, trung nieân, ngöôøi veà höu, 3 Nhöõng ñoøi hoûi veà voán Ñaàu tö nhöõng nguoàn löïc taøi chaùnh lôùn cuõng laø raøo caûn nhaäp cuoäc, ñaëc bieät laø caùc ñaàu tö maïo hieåm, cho saûn phaåm ñieän töû môùi, 4 Chi phí chuyeån ñoåi - Chi phí chuyeån ñoåi laø chi phí ngöôøi mua phaûi traû moät laàn cho vieäc thay ñoåi töø vieäc mua dòch vuï cuûa ngaân haøng naày sang mua dòch vuï cuûa ngaân haøng khaùc. - Coù theå bao goàm: thay ñoåi trang thieát bò, ñaøo taïo laïi nhaân vieân, 5 Khaû naêng tieáp caän caùc keânh phaân phoái
44. 44 - Caùc ñoái thuû môùi caàn phaûi taïo ra caùc keânh phaân phoái cho saûn phaåm cuûa mình cuõng taïo thaønh raøo caûn nhaäp cuoäc. - Caùc keânh caøng haïn cheá, caùc ñoái thuû hieän taïi caøng giöõ chaët treân cô sôû caùc moái quan heä laâu daøi, do ñoù, vieäc xaâm nhaäp vaøo seõ caøng khoù khaên. - Chính saùch cuûa chính phuû: coù theå haïn cheá vaø caám ñoaùn vieäc xaâm nhaäp vôùi caùc coâng cuï kieåm soaùt nhö giaáy pheùp, voán phaùp ñònh Caùc raøo caûn nhaäp cuoäc khaùc: - Quyeàn sôû höõu trí tueä, - Vò trí thuaän lôïi: gaàn nguoàn cung öùng (huy ñoäng, khaùch haøng, - Trôï caáp cuûa chính phuû (cho caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ôû nöôùc ta chaúng haïn). DÖÏ ÑOAÙN VEÀ PHAÛN ÖÙNG CUÛA CAÙC ÑOÁI THUÛ HIEÄN TAÏI Caùc döï ñoaùn veà phaûn öùng coù theå coù cuûa caùc ñoái thuû hieän taïi cuõng aûnh höôûng ñeán nguy cô nhaäp cuoäc. Caùc döï ñoaùn thöôøng seõ caên cöù vaøo: - Lòch söû veà vieäc traû ñuõa maïnh meõ cuûa caùc ñoái thuû hieän taïi, - Nguoàn löïc dö thöøa cuûa caùc ñoái thuû hieän taïi seõ laøm vieäc traû ñuõa maïnh hôn, - Vieäc taâm huyeát cuûa caùc ñoái thuû hieän taïi ñoái vôùi ngaønh, - Toác ñoä taêng tröôûng chaäm cuûa ngaønh haïn cheá khaû naêng tieáp nhaän theâm moät ñoái thuû môùi. Giaù chaën xaâm nhaäp - Giaû thuyeát quan troïng: giaù chaën xaâm nhaäp laø giaù ñuû ñeå caân ñoái giöõa nhöõng lôïi ích cuûa vieäc xaâm nhaäp vaø nhöõng chi phí ñeå vöôït qua raøo caûn nhaäp cuoäc vaø caùc ñoøn traû ñuõa. - Neáu möùc giaù hieän taïi cao hôn möùc giaù chaën xaâm nhaäp: vieäc nhaäp cuoäc seõ xaûy ra.
45. 45 - Neáu möùc giaù hieän taïi thaáp hôn möùc giaù chaën xaâm nhaäp giaû ñònh, nguy cô nhaäp cuoäc seõ bò loaïi boû. Caùc tính chaát cuûa caùc raøo caûn nhaäp cuoäc - Caùc raøo caûn nhaäp cuoäc coù theå seõ thay ñoåi, - Caùc quyeát ñònh chieán löôïc cuûa caùc ñoái thuû hieän taïi coù theå coù caùc taùc ñoäng quan troïng. - Moät soá ñoái thuû caïnh tranh môùi coù theå coù caùc nguoàn löïc cho pheùp vöôït qua caùc raøo caûn vôùi giaù reû hôn caùc ñoái thuû khaùc (ii) Cöôøng ñoä caïnh tranh cuûa caùc ñoái thuû hieän taïi Cöôøng ñoä caïnh tranh cuûa moät ngaønh laø keát quaû cuûa moät loaït caùc yeáu toá caáu truùc taùc ñoäng laãn nhau. - Söï ñoâng ñaûo vaø ngang söùc giöõa caùc ñoái thuû caïnh tranh o Khi coù nhieàu ñoái thuû, khaû naêng maát oån ñònh seõ lôùn, hôn nöõa, caùc ñoái thuû laïi tin raèng mình seõ coù nhöõng thay ñoåi, di chuyeån ít khi bò chuù yù. o Luoân luoân coù thieân höôùng ñoái choïi laãn nhau - Toác ñoä taêng tröôûng chaäm cuûa ngaønh o Toác ñoä chaäm daãn caïnh tranh thaønh phaân chia thò tröôøng, o Caïnh tranh thò phaàn seõ cao hôn so vôùi tröôøng hôïp toác ñoä taêng tröôûng cao. - Chi phí coá ñònh cao o Chi phí coá ñònh cao: gaây aùp löïc baét caùc ngaân haøng phaûi khai thaùc heát naêng löïc cung öùng dòch vuï - Söï thieáu vaéng veà tính khaùc bieät cuûa saûn phaåm vaø chi phí chuyeån ñoåi o Tính khaùc bieät cuûa saûn phaåm taïo ra lôùp vaùch ngaên chaän caïnh tranh. o Chi phí chuyeån ñoåi. Nhö ñaõ phaân tích ôû phaàn treân.
46. 46 - Naêng löïc saûn xuaát taêng theâm vôùi möùc lôùn o Naêng löïc taêng theâm coù theå phaù huûy söï caân baèng cung caàu. o Toaøn ngaønh coù theå ñoái ñaàu vôùi söï taùi dieãn cuûa dö thöøa naêng löïc saûn xuaát vaø giaûm giaù. - Caùc ñoái thuû caïnh tranh ña daïng o Ña daïng veà chieán löôïc, veà con ngöôøi. o Ña daïng trong caùc quan heä vôùi caùc coâng ty meï. (iii) AÙp löïc cuûa nhöõng saûn phaåm thay theá Saûn phaåm thay theá laø nhöõng saûn phaåm coù cuøng moät coâng naêng nhö saûn phaåm cuûa ngaønh. Caùc saûn phaåm thay theá ñaùng ñöôïc quan taâm laø: - Nhöõng saûn phaåm thuoäc xu höôùng caûi thieän vieäc ñaùnh ñoåi tình hình giaù caû cuûa chuùng laáy saûn phaåm cuûa ngaønh; - Do nhöõng ngaønh coù lôïi nhuaän cao saûn xuaát (iv) Quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua - Ngöôøi mua ñoøi hoûi giaù caû giaûm xuoáng, chaát löôïng saûn phaåm toát hôn. - Ngöôøi mua laøm cho caùc ñoái thuû choáng laïi nhau. - Nhoùm khaùch haøng maïnh: o Nhoùm mua khoái löôïng lôùn so vôùi löôïng baùn ra cuûa ngöôøi baùn, o Nhöõng saûn phaåm, dòch vuï maø nhoùm mua chieám moät tyû troïng lôùn trong trong caùc chi phí phaûi mua, o Nhöõng saûn phaåm dòch vuï maø nhoùm mua laø theo tieâu chuaån phoå bieán vaø khoâng coù gì ñaëc bieät, o Nhoùm chæ ñöông ñaàu vôùi moät soá ít caùc chi phí ñoåi môùi, o Nhoùm chæ kieám ñöôïc lôïi nhuaän thaáp, o Nhoùm coù khaû naêng lieân keát cuïc boä,
47. 47 o Saûn phaåm cuûa ngaân haøng khoâng quan troïng ñoái vôùi chaát löôïng saûn phaåm cuûa nhoùm, o Ngöôøi mua coù ñaày ñuû thoâng tin. Vieäc thay ñoåi quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua Quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua theo töï nhieân seõ thay ñoåi theo thôøi gian, hoaëc do keát quaû cuûa caùc quyeát ñònh chieán löôïc cuûa coâng ty. Vieäc löïa choïn caùc nhoùm khaùch haøng do ñoù phaûi ñöôïc xem xeùt nhö laø moät quyeát ñònh chieán löôïc toái quan troïng cuûa coâng ty. Moät ngaân haøng coù theå caûi thieän vò theá caïnh tranh cuûa mình baèng caùch tìm kieám nhöõng khaùch haøng coù ít quyeàn löïc ñoái vôùi hoï nhaát. Hieám coù tröôøng hôïp naøo maø taát caû caùc nhoùm mua haøng cuûa ngaân haøng ñeàu coù quyeàn löïc ngang nhau, thaäm chí ngay caû khi ngaân haøng baùn haøng cho moät nhoùm khaùch haøng/ngaønh duy nhaát thì trong ñoù vaãn coù nhöõng khuùc thò tröôøng trong ñoù nhoùm/ngaønh coù ít quyeàn löïc hôn so vôùi nhöõng khuùc thò tröôøng khaùc. (v) Quyeàn löïc cuûa ngöôøi cung öùng - Quyeàn löïc cuûa ngöôøi cung öùng khaúng ñònh quyeàn löïc cuûa mình baèng caùch ñe doïa taêng giaù, hoaëc giaûm chaát löôïng haøng hoùa, dòch vuï. - Nhöõng ñieàu kieän laøm taêng quyeàn löïc cuûa ngöôøi cung öùng coù xu theá ngöôïc vôùi caùc ñieàu kieän laøm taêng quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua. - Nhoùm cung öùng ñöôïc coi laø maïnh neáu coù nhöõng ñieàu kieän sau ñaây: o Chæ coù moät soá ít caùc ngaân haøng naém quyeàn thoáng trò toaøn boä nhoùm vaø nhoùm coù möùc ñoä taäp trung cao hôn so vôùi ngaønh dòch vuï cuûa nhoùm, o Nhoùm khoâng bò aûnh höôûng caïnh tranh töø caùc saûn phaåm thay theá khaùc, o Ngaønh ñang xeùt khoâng phaûi laø khaùch haøng quan troïng cuûa nhoùm,
48. 48 o Saûn phaåm cung öùng laø “ñaàu vaøo” quan troïng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng, o Caùc saûn phaåm cung öùng coù tính khaùc bieät, hoaëc nhoùm ñaõ taïo ñöôïc chi phí ñoåi môùi, o Khaû naêng lieân keát cuûa caùc nhoùm. Caàn phaûi chuù yù raèng, löïc löôïng lao ñoäng caàn phaûi ñöôïc nhìn nhaän nhö moät löïc löôïng cung öùng, vaø löïc löôïng naày ñoâi khi coù quyeàn löïc raát lôùn trong moät soá ngaønh, chaúng haïn nhöõng nhaân vieân coù tay ngheà cao, nhöõng nôi coù toå chöùc coâng ñoaøn maïnh, Ngoaøi moâ hình treân, moät soá taùc giaû hieän nay ñang phaùt trieån theâm moät löïc löôïng caïnh tranh thöù saùu: caùc saûn phaåm boå sung. Caùc saûn phaåm bancassurance laø moät ví duï hoaøn haûo cho loaïi löïc löôïng caïnh tranh naày. 1.7 Tieáp caän moät soá nghieân cöùu treân theá giôùi veà caïnh tranh ngaân haøng Nöôùc ta ñang theo ñuoåi quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, trong ñoù coù hoäi nhaäp hoäi taøi chaùnh-ngaân haøng. Hoäi nhaäp taøi chaùnh-ngaân haøng laïi ñoøi hoûi töï do hoùa taøi chaùnh. Theo Landau [25, tr.214], töï do hoùa taøi chaùnh cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc môû roäng caïnh tranh trong caùc hoaït ñoäng taøi chaùnh mang tính chaát trung gian. Ñieàu naày ñoàng nghóa vôùi vieäc xoùa boû vieäc phaân bieät ñoái xöû veà phaùp lyù giöõa caùc loaïi hình hoaït ñoäng khaùc nhau. Caïnh tranh trong laõnh vöïc ngaân haøng caàn thieát bôûi nhieàu lyù do. Cuõng gioáng nhö caùc laõnh vöïc kinh teá khaùc, möùc ñoä caïnh tranh ngaân haøng caàn thieát cho tính hieäu quaû cuûa vieäc cung öùng ra caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø söï saùng taïo ra caùc saûn phaåm dòch vuï ñoù. Moät lyù do ñaëc thuø cuûa caïnh tranh trong ngaønh ngaân haøng chính laø moái quan heä giöõa caïnh tranh vaø tính oån ñònh cuûa neàn taøi chaùnh. Ñaây chính laø chuû ñeà ñöôïc nhieàu nghieân cöùu lyù thuyeát vaø thöïc tieãn ñeà caäp ñeán, vaø quan troïng nhaát laø trong vieäc thöïc thi caùc chính saùch veà an toaøn cho hoaït ñoäng
49. 49 ngaân haøng. Moät soá coâng trình nghieân cöùu khaùc, chaúng haïn cuûa A. Berger, L. Goldberg vaø L. White (The effects of dynamic changes in bank competition on the supply of small business credit, European Financial Review, 2001), ñaõ cho thaáy moät möùc ñoä caïnh tranh ngaân haøng nhaát ñònh coù theå coù taùc ñoäng caàn thieát ñeán vieäc tieáp caän cuûa caùc doanh nghieäp vaø gia ñình ñeán caùc dòch vuï taøi chaùnh. Caùc taøi trôï ñoù, ñeán löôït noù, laïi taùc ñoäng ñeán möùc taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá. Trong baûn phuùc trình Competition and Financial Stability (World Bank Publication, 24-3-2003), F. Allen vaø D. Gale ñaõ nghieân cöùu caùc ñaùnh ñoåi giöõa caïnh tranh trong ngaân haøng vaø söï oån ñònh taøi chaùnh. Theo hai oâng, caïnh tranh trong laõnh vöïc ngaân haøng phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi caùc ngaønh khaùc. Moät maët, vieäc phi-caïnh tranh ngaân haøng seõ laøm giaûm tính hieäu quaû cuûa neàn kinh teá. Maët khaùc, vieäc phi-caïnh tranh coù theå taùc ñoäng ñeán tính oån ñònh cuûa ngaønh ngaân haøng theo nhöõng phöông caùch khoâng heà thaáy trong caùc laõnh vöïc kinh teá khaùc. Caùc laäp luaän cuûa hai oâng chuû yeáu xoay quanh moät vaán ñeà ñang gaây ra nhieàu tranh luaän treân theá giôùi: coù hay khoâng söï ñaùnh ñoåi giöõa caïnh tranh ngaân haøng (trong khuoân khoå töï do hoùa taøi chaùnh) vaø söï oån ñònh cuûa neàn taøi chaùnh. Nhieàu moâ hình ñaõ ñöôïc hai oâng daãn chieáu ñeå xem xeùt vaán ñeà treân: moâ hình caân baèng toång quaùt cuûa caùc trung gian taøi chaùnh vaø thò tröôøng, caùc moâ hình ñaïi dieän, Hai oâng nhìn nhaän raèng, coù nhieàu khaû naêng coù lieân quan ñeán moái quan heä giöõa caïnh tranh vaø oån ñònh taøi chaùnh. Trong nhöõng hoaøn caûnh nhaát ñònh, neàn kinh teá seõ phaûi chòu nhöõng ñaùnh ñoåi, nhöng trong nhöõng hoaøn caûnh khaùc thì laïi khoâng. Chaúng haïn, vôùi caân baèng toång theå vaø theo moâ hình Schumpeterian ñöôïc hai oâng daãn chieáu, tính hieäu quaû cuûa neàn kinh teá ñoøi hoûi phaûi coù söï keát hôïp giöõa caïnh tranh hoaøn haûo vaø tính phi- oån ñònh cuûa neàn taøi chaùnh. Trong khi maø caïnh tranh ngaân haøng ñöôïc xem nhö laø ñaùng mong ñôïi, vì noù taêng tính hieäu quaû cuûa vieäc phaân boå caùc nguoàn löïc, thì vaán ñeà ñaùnh ñoåi theo nhö ngöôøi ta nghó thöôøng
50. 50 daãn ñeán vieäc taêng cöôøng caùc theå cheá ñeå baûo ñaûm cho vieäc cuøng toàn taïi giöõa caïnh tranh vaø oån ñònh. Caùc nghieân cöùu cuûa Ngaân haøng Theá giôùi taïi hôn 30 quoác gia cho thaáy, ñeå ñaït ñeán muïc tieâu treân cuûa nhaø caàm quyeàn, coâng cuï phoå bieán nhaát chính laø vieäc qui ñònh soá voán toái thieåu cho ngaân haøng. Neáu chuû sôû höõu ngaân haøng bò buoäc phaûi gia taêng voán goùp vaøo ngaân haøng, hoï seõ caån thaän hôn khi ñaùnh giaù vaø chaáp nhaän caùc ruûi ro, vì neáu khoâng, hoï seõ laøm maát voán cuûa chính mình. Thoûa öôùc Basel 1988 cuõng ñaõ qui ñònh caùc kieåm soaùt veà voán ngaân haøng sao cho caùc töôûng thöôûng veà chaáp nhaän ruûi ro seõ giaûm thieåu vaø caùc ngaân haøng coù theå caïnh tranh cuøng vôùi caùc ñieàu kieän nhö nhau (heä soá CAR). Tuy vaäy, caùc nghieân cöùu khaùc cuûa Hellman, Murdock vaø Stiglitz (2000) cuõng cho thaáy raèng, vôùi giaû thuyeát veà ruûi ro ñaïo ñöùc, ñeà nghò cuûa Thoûa öôùc Basel laø khoâng ñaày ñuû. Do ñoù, cuøng vôùi kieåm soaùt veà voán, kieåm soaùt thoâng qua tyû leä voán kyù thaùc cuõng caàn thieát ñeå coù theå ñaït ñöôïc tính hieäu quaû Pareto. Ñeå keát luaän, Allen vaø Gale ñeà nghò raèng, caùc giaûi phaùp veà theå cheá vaø hieäu öùng cuûa chuùng ñoái vôùi caïnh tranh vaø oån ñònh taøi chaùnh thöôøng raát phöùc taïp vaø coù tính ña dieän. Do ñoù, vieäc xem xeùt caån thaän caùc nhaân toá taùc ñoäng, caû veà phöông dieän lyù thuyeát vaø thöïc tieãn laø raát quan troïng ñeå coù theå ñeà ra caùc giaûi phaùp phuø hôïp. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Caïnh tranh laø ñem ñeán cho khaùch haøng nhöõng giaù trò gia taêng cao nhaát so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh vaø lôïi theá caïnh tranh xuaát phaùt töø nhöõng naêng löïc coát loõi cuûa ngaân haøng. Moâ hình daây chuyeàn saùng taïo ra giaù trò cuûa ngaønh ngaân haøng seõ giuùp chuùng ta phaân tích vaø nhaän dieän ra nhöõng naêng löïc caïnh tranh coát loõi ñoù. Moät vaán ñeà quan troïng trong xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh laø lieân heä doanh nghieäp vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi cuûa noù. Moâi tröôøng beân ngoaøi laïi bao goàm nhieàu yeáu toá raát roäng, bao goàm caû caùc yeáu toá kinh teá vaø caùc yeáu toá xaõ hoäi,
51. 51 nhöng phaûi noùi, caùc yeáu toá kinh teá laø quan troïng nhaát, vì chuùng laø nôi maø caùc hoaït ñoäng caïnh tranh cuûa doanh nghieäp ñaõ, ñang vaø seõ dieãn ra. Caáu truùc, cöôøng ñoä caïnh tranh cuûa ngaønh seõ theå hieän roõ nhaát qua phaân tích moâ hình naêm löïc löôïng caïnh tranh cuûa M. Porter, bôûi leõ, caùc löïc löôïng aáy thöôøng aûnh höôûng ñeán toaøn boä caùc ñoái thuû trong ngaønh. Vaø coù theå noùi, thaønh coâng trong caïnh tranh cuûa doanh nghieäp laø naèm ôû vieäc giaûi quyeát nhö theá naøo moái quan heä giöõa doanh nghieäp vaø caùc löïc löôïng caïnh tranh ñoù. Daây chuyeàn giaù trò, caùc phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi maø quan troïng nhaát laø caùc löïc löôïng caïnh tranh, laø caùc moâ hình lyù thuyeát quan troïng maø chuùng ta seõ söû duïng trong Chöông 2 ñeå phaân tích hieän traïng hoaït ñoäng, ñònh vò ñöôïc vò theá caïnh tranh cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân thò tröôøng taøi chaùnh-ngaân haøng tröôùc khi coù theå ñònh höôùng vaø xaùc ñònh chieán löôïc caïnh chung cuøng vôùi caùc giaûi phaùp phuïc vuï vieäc ñi ñeán caùc muïc tieâu ñoù (Chöông 3).
52. 52 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG VAØ VÒ THEÁ CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN TP. HOÀ CHÍ MINH TRONG BOÁI CAÛNH HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ Caùc phaân tích cuûa Chöông 2 seõ chuû yeáu döïa treân caùc moâ hình daây chuyeàn giaù trò trong khuoân khoå caùc ñaùnh giaù noäi boä vaø naêm löïc löôïng caïnh tranh trong moái lieân heä vôùi caùc yeáu toá khaùc cuûa moâi tröôøng beân ngoaøi cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Boái caûnh cuûa hoäi nhaäp kinh teá cuûa ngaønh ngaân haøng Vieät Nam maø chuû yeáu laø caùc noäi dung cam keát trong Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät-Myõ cuõng seõ ñöôïc ñöa vaøo caùc phaân tích ñeå coù theå xaùc ñònh caùc cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi caùc ngaân haøng. Theá nhöng, phaân tích hieän traïng caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng khoâng theå taùch rôøi vôùi quaù trình lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam noùi chung vaø cuûa Saøi Goøn nay laø thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng. 2.1 Löôïc söû hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam So vôùi lòch söû phaùt trieån cuûa caùc ngaân haøng kyø cöïu ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coù theå noùi vaãn coøn khaù non treû, tuy raèng, Ñoâng Döông Ngaân haøng ñaõ ñöôïc hình thaønh töø cuoái theá kyû 19. Chuùng toâi nghó raèng, nghieân cöùu quaù trình hình thaønh, phaùt trieån vaø hieän traïng hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh khoâng theå boû qua caùc giai ñoaïn lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam noùi chung, duø chæ laø moät caùch sô löôïc qua caùc thôøi
53. 53 kyø, tröôùc khi ñi saâu hôn vaøo thôøi kyø phaùt trieån töông ñoái maïnh meõ cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn baét ñaàu töø ñaàu nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû 20. Nhö chuùng ta seõ thaáy veà sau, trong phaàn phaân tích hieän traïng hoaït ñoäng, nhöõng toàn taïi cuûa buoåi giao thôøi thaønh laäp môùi caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn cho ñeán nay vaãn coøn nhöõng daáu aán nhaát ñònh ñeán chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa chuùng. 2.1.1 Thôøi kyø tröôùc 1945 Sau khi hoaøn taát cuoäc thoân tính Vieät Nam, Phaùp baét ñaàu thöïc hieän chính saùch khai thaùc thuoäc ñòa. Ñoâng Döông Ngaân Haøng (Banque de l’Indochine) ñöôïc thaønh laäp theo Saéc Leänh ngaøy 25-1-1875 cuûa Toång Thoáng Phaùp. Ñoâng Döông Ngaân Haøng laø moät daïng coâng ty coå phaàn coù chöùc naêng phaùt haønh, cho vay vaø chieát khaáu. Do vaäy, Ñoâng Döông Ngaân Haøng vöøa laø moät Ngaân Haøng Trung Öông, vöøa laø moät Ngaân Haøng thöông maïi. Döôùi söï baûo trôï cuûa Chính Phuû Phaùùp cuõng nhö Toaøn Quyeàn Ñoâng Döông, Ñoâng Döông Ngaân Haøng ñaõ coù moät vò trí ñoäc toân, thöïc thi chính saùch taøi chính-tieàn teä thuoäc ñòa cuûa Phaùp taïi caùc nöôùc Ñoâng Döông. Beân caïnh Ñoâng Döông Ngaân Haøng, cuõng ñaõ xuaát hieän moät vaøi chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam nhö Phaùp-Hoa Ngaân Haøng, Chartered Bank, BFC, Höông Caûng Ngaân Haøng, 2.1.2 Thôøi kyø 1945-1954 Sau cuoäc Caùch maïng thaùng Taùm 1945, Chính quyeàn caùch maïng non treû ñöùng ñaàu laø Hoà Chí Minh ñöùng tröôùc muoân ngaøn khoù khaên veà taøi chaùnh, caøng khoù khaên hôn khi trong quaù trình khôûi nghóa, ñaõ khoâng tieáp thu ñöôïc Ñoâng Döông Ngaân Haøng. Ñeå baûo ñaûm nguoàn löïc taøi chính phuïc vuï cho cuoäc khaùng chieán, Chính quyeàn caùch maïng ñaõ thöïc thi nhieàu bieän phaùp saùng suoát vaø ñuùng
54. 54 ñaén nhö vaän ñoäng quyeân goùp taøi chính töø trong nhaân daân nhö “Quyõ Ñoäc Laäp”, phong traøo “Tuaàn Leã Vaøng” vaø töøng böôùc thieát laäp ra moät soá cô quan laøm neàn taûng cho söï ra ñôøi cuûa Ngaân Haøng Quoác Gia sau naày nhö : - Toå chöùc Noâng Nghieäp Tín Duïng thuoäc Boä Canh Noâng vaø Kinh Teá Tín Duïng thuoäc Boä Kinh Teá vaøo 12-1945. - Ngaøy 31-1-1946, Chính Phuû ra Saéc Leänh soá 18/B cho pheùp phaùt haønh giaáy baïc Vieät Nam taïi mieàn Nam Trung Boä töø vó tuyeán 16 trôû ra vaø ñeán thaùng 11- 1946, cho caû nöôùc. - Ngaøy 3-2-1947, Chính Phuû ra Saéc Leänh soá 14/SL thaønh laäp Nha Tín Duïng Saûn Xuaát. Moät böôùc ngoaët lòch söû cho ngaønh ngaân haøng Vieät Nam : ngaøy 6-5-1951, Hoà Chí Minh kyù Saéc Leänh soá 15/SL thaønh laäp Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam. Tieáp sau ñoù, Saéc Leänh soá 17/SL giao moïi coâng vieäc cuûa Nha Ngaân Khoá Quoác Gia vaø Nha Tín Duïng Quoác Gia cho Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam quaûn lyù. 2.1.3 Thôøi kyø 1954-1975 Taïi Mieàn Baéc Sau Hieäp Ñònh Geneøve veà Vieät Nam, mieàn Baéc böôùc vaøo coâng cuoäc xaây döïng Chuû Nghóa Xaõ Hoäi. Ngaâân Haøng Quoác Gia Vieät Nam ñaõ thöïc hieän nhieäm vuï cuûng coá thò tröôøng tieàn teä, giöõ cho tieàn teä oån ñònh, goùp phaàn bình oån vaät giaù, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho khoâi phuïc kinh teá, phaùt trieån coâng taùc tín duïng, goùp phaàn xaây döïng neàn kinh teá daân toäc daân chuû môùi, böôùc ñaàu cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa. Ngaøy 20-1-1955, Thuû Töôùng Chính Phuû ban haønh Nghò Ñònh 443/TTg thaønh laäp Sôû Quaûn Lyù Ngoaïi Hoái tröïc thuoäc Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam. Ngaøy 27-2-1959, Hoà Chí Minh ñaõ kyù Saéc Luaät soá 15/SL cho pheùp Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam phaùt haønh tieàn môùi vaø thu hoài tieàn cuõ ñang löu haønh.
55. 55 Naêm 1960, Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam ñöôïc ñoåi teân thaønh Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam. Taïi Mieàn Nam Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp ngaøy 31-12-1954 do Duï soá 48 do Baûo Ñaïi kyù, sau ñoù ñöôïc söûa ñoåi vaø boå tuùc bôûi Saéc Luaät soá 020-SLU ngaøy 3-9-1966 qua ñoù, Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam laø moät cô quan coâng, coù quyeàn töï trò veà taøi chaùnh vaø coù tö caùch phaùp nhaân. Caùc cô quan tín duïng chuyeân moân cuûa Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam bao goàm : - Ngaân Haøng Phaùt Trieån Kyõ Ngheä : laø moät cô quan tín duïng coâng, khoâng nhaän kyù thaùc cuûa coâng chuùng, coù muïc ñích laø khueách tröông, thuùc ñaåy ñaàu tö vaøo caùc kyõ ngheä môùi. - Ngaân Haøng Phaùt Trieån vaø Ñaàu Tö coù muïc ñích ñaàu tö vaøo caùc döï aùn kinh teá lôùn cuûa quoác gia. - Ngaân Haøng Phaùt Trieån Noâng Nghieäp : coù muïc ñích thuùc ñaåy phaùt trieån caùc ngaønh noâng, laâm, ngö nghieäp. - Trung Taâm Khueách Tröông Xuaát Caûng, Trung Taâm Khueách Tröông Tieåu Coâng Nghieäp vaø Quyõ Tieåu Thöông Tín Duïng. - Quyõ Phaùt Trieån Kinh Teá Quoác Gia. Tính ñeán tröôùc 30-4-1975, coù taát caû 32 ngaân haøng thöông maïi hoaït ñoäng taïi Mieàn Nam Vieät Nam . Trong ñoù coù : - 18 Ngaân Haøng Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp döôùi hình thöùc coâng ty coå phaàn, nhöõng böôùc ñi ñaàu tieân cuûa heä thoáng ngaân haøng coå phaàn Vieät Nam, ñaëc bieät taïi Saøi Goøn, nay laø thaønh phoá Hoà Chí Minh. - 3 Ngaân Haøng Phaùp : BNP,BFC, BFA. - 3 Ngaân Haøng Trung Hoa : Bank of East Asia, ICBC, Bank of Communication.
56. 56 - 3 Ngaân Haøng Hoa Kyø : Chase Manhattan Bank, Bank of America, First National City Bank - 2 Ngaân Haøng Anh : HSBC, Chartered Bank. - 1 Ngaân Haøng Nhaät : Bank of Tokyo. - 1 Ngaân Haøng Thaùi Lan : Bangkok Bank. - 1 Ngaân Haøng Ñaïi Haøn : Korea Exchange Bank 2.1.4 Thôøi kyø sau 1975 Ngaøy 6-6-1975, Hoäi Ñoàng Chính Phuû Caùch Maïng Laâm Thôøi Coäng Hoøa Mieàn Nam Vieät Nam ñaõ ra Nghò ñònh soá 04/PCT-75 thaønh laäp Ngaân Haøng Quoác Gia Vieät Nam chòu traùch nhieäm caûi toå heä thoáng ngaân haøng cuõ, xaây döïng heä thoáng ngaân haøng môùi treân toaøn Mieàn Nam. Thaùng 7-1976, ñaát nöôùc ñöôïc thoáng nhaát, nöôùc Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam ra ñôøi. Ngaân Haøng Quoác Gia ôû Mieàn Nam ñöôïc hôïp nhaát vaøo Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam thaønh moät heä thoáng Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc duy nhaát treân caû nöôùc. Nghò Ñònh 53/HÑBT ngaøy 26-3-1988 cuûa Hoäi Ñoàng Boä Tröôûng toå chöùc hoaït ñoäng ngaân haøng thaønh hai heä thoáng : ñoù laø Ngaân haøng Nhaø Nöôùc vaø Ngaân haøng chuyeân doanh. Naêm 1990, heä thoáng Kho Baïc tröïc thuoäc Boä Taøi Chính ñöôïc thaønh laäp, vieäc quaûn lyù ngaân saùch nhaø nöôùc vaø caùc quyõ döï tröõ cuõng ñöôïc chuyeån giao töø Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc sang Boä Taøi Chính. Cuõng trong naêm 1990, ñeå taêng cöôøng vaø cuûng coá hoaït ñoäng hoaït ñoäng cuûa heä thoáng Ngaân Haøng trong tình hình môùi, tröôùc ñoøi hoûi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng vaø vieäc hoäi nhaäp vaøo heïä thoáng ngaân haøng treân theá giôùi, ngaøy 23-5-1990, Hoäi
57. 57 Ñoàng Nhaø Nöôùc ñaõ ban haønh Phaùp Leänh Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc vaø Phaùp leänh veà caùc Toå Chöùc Tín Duïng. Ngaøy 26-12-1997, Chuû Tòch nöôùc Traàn Ñöùc Löông ñaõ chính thöùc ban haønh Luaät Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam vaø Luaät caùc Toå Chöùc Tín Duïng. Keå töø Ñoâng Döông Ngaân Haøng ñöôïc thaønh laäp cho ñeán nay, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån quan troïng, nhaát laø thôøi kyø sau chính saùch môû cöûa cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam. Beân caïnh heä thoáng ngaân haøng thöông maïi quoác doanh, laø heä thoáng caùc quyõ tín duïng nhaân daân, ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, ñöôïc toå chöùc roäng khaép, ñoù laø chöa keå ñeán söï hieän dieän khaù ñoâng ñaûo (coù caû söï trôû laïi) cuûa caùc Ngaân Haøng haøng ñaàu theá giôùi nhö Bank of Tokyo Mitsubishi, Citibank, Chase Manhattan Bank, Deutsche Bank, HSBC, vaø caùc ngaân haøng lieân doanh khaùc ñang goùp phaàn haøng ngaøy vaøo coâng cuoäc kieán thieát quoác gia. HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG TP. HOÀ CHÍ MINH: SÔ LÖÔÏC VEÀ QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN Giai ñoaïn töø naêm 1975-1988 Sau ngaøy mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng naêm 1975, caû nöôùc noùi chung cuõng nhö thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng ñeàu thöïc hieän moâ hình ngaân haøng moät caáp vaø duy nhaát moät hình thöùc ngaân haøng quoác doanh thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc. Caáu truùc Ngaân haøng Nhaø nöôùc laø moät khoái thoáng nhaát töø trung öông ñeán caáp tænh, thaønh phoá, quaän, huyeän, thò xaõ vaø hoaït ñoäng chuû yeáu theo ñòa dö haønh chính. Taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc hình thaønh vaø toàn taïi goàm caùc chi nhaùnh ngaân haøng sau ñaây: - Chi nhaùnh Ngaân haøng Nhaø nöôùc thaønh phoá Hoà chí Minh coù caùc ngaân haøng tröïc thuoäc ôû 18 Quaän – Huyeän, - Chi nhaùnh ngaân haøng Ñaàu tö vaø Xaây döïng thaønh phoá Hoà Chí Minh,