Khóa luận Tìm hiểu tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên

72 trang thiennha21 16/04/2022 6301

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Khóa luận Tìm hiểu tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

khoa_luan_tim_hieu_tinh_hinh_hoat_dong_san_xuat_va_phan_phoi.pdf

Nội dung text: Khóa luận Tìm hiểu tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM  GIÁP VĂN BÁCH Tên đề tài: TÌM HIỂU TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT VÀ PHÂN PHỐI RAU SẠCH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHẾ BIẾN NÔNG SẢN THÁI NGUYÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Định hướng đề tài : Hướng ứng dụng Chuyên nghành : Kinh tế nông nghiệp Khoa : Kinh tế và Phát triển nông thôn Khóa : 2013- 2017 Thái Nguyên, năm 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM  GIÁP VĂN BÁCH Tên đề tài: TÌM HIỂU TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT VÀ PHÂN PHỐI RAU SẠCH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHẾ BIẾN NÔNG SẢN THÁI NGUYÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Định hướng đề tài : Hướng ứng dụng Chuyên nghành : Kinh tế nông nghiệp Khoa : Kinh tế và Phát triển nông thôn Lớp : K45 – KTNN – N03 Khóa : 2013 - 2017 Giảng viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Hiền Thương Cán bộ cơ sở hướng dẫn : Đỗ Văn Cương Thái nguyên, năm 2019
i LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực tập tốt nghiệp vừa qua, để hoàn thành được khóa luận tốt nghiệp, ngoài sự nỗ lực của bản thân tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ của các tập thể, cá nhân trong và ngoài trường. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế & Phát triển Nông thôn Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ để tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới Th.S Nguyễn Thị Hiền Thương, người đã trực tiếp hướng dẫn tận tình, chu đáo cho tôi trong suốt quá trình làm luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn tới gia đình và bạn bè đã động viên, khích lệ tôi hoàn thành luận văn thực tập tốt nghiệp này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 03 tháng 03 năm 2019 Sinh viên Giáp Văn Bách
ii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Điều kiện sản xuất rau sạch của công ty 30 Bảng 3.2 Cở sở vật chất kĩ thuật của công ty qua 3 năm 33 Bảng 3.3 Một số công thức trồng rau tùy theo từng loại loại đất 35 Bảng 3.4: Quy trình sản xuất rau sạch của công ty 36 Bảng 3.5: Năng suất và sản lượng một số loại rau sạch chính của công ty 39 Bảng 3.6: Tổng chi phí trung bình sản xuất rau 42 Bảng 3.7: Chênh lệch giá rau sạch và rau thường (ĐVT: 1000 đồng/kg) 44 Bảng 3.8: Hiệu quả kinh tế một số loại RAT chính 47 Bảng 3.9: Xử lý rác thải từ sản xuất qua điều tra 48 Bảng 3.10. Phân tích ma trận SWOT của trang trại rau sạch 48 Bảng 3.11: Nhật ký thực tập 53
iii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Hình 3.1. Bản đồ vị trí địa lý của Công ty CP Chế biến Nông sản Thái Nguyên 20 Hình 3.2. Gian hàng nơi trưng bày các sản phẩm rau sạch, an toàn 22 Hình 3.3. Sơ đồ bộ máy hoạt động của công ty 24 Hình 3.4. Đồ thị doanh thu đạt được trong 3 năm của công ty 27 Hình 3.5. Biểu đồ thể hiện diện tích và cơ cấu một số nhóm rau năm 2018 31 Hình 3.6. Biểu đồ phân bố chi phí sản xuất của rau sạch tại công ty 40 Hình 3.7. Biểu đồ nguồn tiêu thụ RAT của công ty qua 2 năm 42 Hình 3.8. Sơ đồ kênh tiêu thụ rau sạch tại công ty 45
iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Các từ viết tắt Đầy đủ 1 BVTV Bảo vệ thực vật 2 CN-KT Công nghệ kĩ thuật 3 CP Cổ phần 4 DN Doanh nghiệp 5 KH-KT Khoa học kĩ thuật 6 NTD Nguời tiêu dùng 7 NSX Người sản xuất 8 SX Sản xuất
v MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i DANH MỤC CÁC BẢNG i DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ iii MỤC LỤC v PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1 1.1. Sự cần thiết thực hiện nội dung thực tập 1 1.2. Mục tiêu của đề tài 2 1.2.1. Mục tiêu chung 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể 2 1.3. Nội dung thực tập và phương pháp nghiên cứu 2 1.3.1 Nội dung thực tập 2 1.3.2 Phương pháp nghiên cứu 3 1.4. Thời gian và địa điểm thực tập 6 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 7 2.1. Về cơ sở lý luận 7 2.1.1. Các khái niệm 7 2.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất rau sạch 9 2.1.3. Các văn bản pháp lý liên quan đến nội dung học tập 16 2.2. Cơ sở thực tiễn 16 2.2.1. Kinh nghiệm sản xuất và phân phối rau sạch ở một số các nước trên thế giới 16 2.2.2. Kinh nghiệm sản xuất và phân phối rau sạch ở một số địa phương Việt Nam 17 2.2.3. Những bài học kinh nghiệm về sản xuất và tiêu thụ rau sạch 18 PHẦN 3. KẾT QUẢ THỰC TẬP 20 3.1. Khái quát về cơ sở thực tập 20 3.1.1. Thông tin về địa bàn nghiên cứu 20
vi 3.1.2. Những thành tựu đã đạt được của công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên 28 3.2. Tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên 29 3.2.1. Tình hình hoạt động sản xuất rau sạch tại công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên 29 3.2.2 Tình hình phân phối và tiêu thụ rau sạch tại công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên 42 3.3. Hiệu quả kinh tế, hiệu quả môi trường trong sản xuất và tiêu thụ RAT 46 3.3.1 Hiệu quả kinh tế sản xuất một số loại RAT chính 46 3.3.2 Hiệu quả môi trường 47 3.3.3. Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong sản xuất và phân phối rau sạch tại công ty 48 3.3. Nội dung thực tập và những việc cụ thể tại cơ sở thực tập 52 3.3.1. Mô tả, tóm tắt những công việc đã làm tại Công ty CP Chế biến Nông sản Thái Nguyên 52 3.3.2. Bài học rút ra kinh nghiệm 58 3.3.3. Đề xuất giải pháp 59 PHẦN 4 KẾT LUẬN VÀ KIỀN NGHỊ 61 4.1. Kết luận 61 4.2. Kiến nghị 62 TÀI LIỆU THAM KHẢO 63
1 PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1.1. Sự cần thiết thực hiện nội dung thực tập Ngành nông nghiệp có vị trí vai trò quan trọng trong nền kinh tế nước ta. Nhiệm vụ của nông nghiệp là sản xuất lương thực, thực phẩm và nông sản khác để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của xã hội, đặc biệt trong đó có sản xuất rau. Cùng với sự phát triển của đất nước, thị trường càng phát triển, đời sống của người dân được nâng cao thì nhu cầu về chủng loại và chất lượng thực phẩm càng được tăng lên, để. Trong đó, sản xuất rau sạch hiện nay đang được dư luận, xã hội đặc biệt quan tâm. Rau sạch là một loại thực phẩm quan trọng, cần thiết cho cơ thể con người và không thể thay thế được. Rau góp mặt trong những bữa cơm của mọi gia đình, nó cung cấp nhiều vitamin và chất khoáng thiết yếu cho sự phát triển. Hiện nay, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm nói chung và rau sạch nói riêng đang là mối quan tâm hàng đầu của đa số người tiêu dùng Việt Nam. Trên thị trường có rất nhiều doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh mặt hàng rau sạch, trong đó có Công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên. Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh các mặt hàng nông sản, thực phẩm. Công ty chuyên trồng trọt và chăn nuôi theo mô hình hỗn hợp VAC, thực hiện quản lý theo mô hình chuỗi giá trị từ trang trại đến bàn ăn. Thêm vào đó, công ty cũng kinh doanh các rau quả, nông sản và thực phẩm an toàn, đặc biệt là đặc sản các vùng miền trong nước. Không chỉ là đơn vị tiên phong trong việc cung cấp các sản phẩm đáp ứng vệ sinh an toàn thực phẩm, công ty còn là đơn vị điển hình trong công tác liên kết hợp tác với các tỉnh thành phố trong việc hỗ trợ nông dân từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, kết nối với các cơ sở sản xuất tiêu biểu tại các tỉnh bạn đem nông sản về tiêu thụ tại Thái nguyên .
2 Ngoài đội ngũ sản xuất có kinh nghiệm lâu năm, tay nghề cao trong lĩnh vưc trồng rau sạch, công ty còn có hệ thống máy móc tiên tiến, trình độ khoa học kĩ thuật cao. Các sản phẩm chủng loại, mẫu mã đa dạng. Chất lượng sản phẩm luôn là tiêu trí hàng đầu của công ty. Là nơi sản xuất rau sạch lớn của Thái Nguyên, nhưng thành phần trong rau có đủ an toàn không? Hoạt động sản xuất và phối rau sạch hiện nay như thế nào? Gặp phải những khó khăn gì? Và cần làm gì để đẩy mạnh sản xuất và phân phối rau sạch tại công ty trong thời gian tới để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng. Xuất phát từ những lý do trên nên em chọn: “Tìm hiểu tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên” làm đề tài tốt nghiệp. 1.2. Mục tiêu của đề tài 1.2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở tìm hiểu hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên từ đó đề xuất một số giải pháp phát triển sản xuất và phân phối rau sạch của công ty trong những năm tới. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Đánh giá thực trạng sản xuất và phân phối rau sạch ở Công ty Chế biến Nông sản Thái Nguyên. - Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty Chế biến Nông sản Thái Nguyên. - Phân tích SWOT của Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên. - Đề xuất các giải pháp phát triển sản xuất và phân phối rau sạch góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp của công ty trong thời gian tới. 1.3. Nội dung thực tập và phương pháp nghiên cứu 1.3.1 Nội dung thực tập - Tình hình sản xuất và phân phối rau sạch trong thời gian qua của công ty.
3 - Những thuận lợi, khó khăn và những yếu tố nào ảnh hưởng đến sản xuất và phân phối rau sạch ở công ty. - Cần đề xuất những giải pháp gì để phát huy những thuận lợi và khắc phục khó khăn nhằm phát triển sản xuất và phân phối rau sạch ở công ty trong thời gian tới. 1.3.2 Phương pháp nghiên cứu 1.3.2.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu Các số liệu sơ cấp và số liệu thứ cấp có liên quan đến nội dung nghiên cứu sẽ được điều tra thu thập trong quá trình thực hiện đề tài.  Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp - Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp: là phương pháp thu thập các thông tin, số liệu, thông tin liên quan trực tiếp và gián tiếp vấn đề nghiên cứu của đề tài đã được công bố chính thức tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, như lấy số liệu từ các ban ngành của huyện, xã các báo cáo tổng kết liên quan đến cơ sở sản xuất nấm và qua internet. Sử dụng phương pháp kế thừa và cập nhật các báo cáo tổng kết, báo cáo kết quả thực hiện kinh tế, xã hội, sách báo, internet, số liệu thống kê của các phòng ban trong công ty.  Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp Phương pháp PRA: PRA là một loạt các biện pháp tiếp cận và phương pháp khuyến khích lôi cuốn người dân tham gia cùng chia sẻ thảo luận, phân tích kiến thức của họ về đời sống, điều kiện nông thôn để họ lập kế hoạch thảo luận cũng như thực hiện và giám sát, đánh giá. Đề tài này đã sử dụng các công cụ PRA sau: Phỏng vấn trực tiếp: tiến hành phỏng vẫn trực tiếp Giám đốc Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên. + Quan sát trực tiếp: Tiến hành quan sát trực tiếp tham gia các hoạt động sản xuất và phân phối của công ty, nhằm hiểu biết tổng quát, đồng thời đánh giá độ tin cậy của các số liệu giám đốc công ty đã cung cấp.
4 1.3.2.2 Phương pháp phân tích và xử lý thông tin - Phương pháp thống kê: Được coi là chủ đạo để nghiên cứu các mối quan hệ giữa các yếu tố đầu vào, đầu ra, qua đó đánh giá so sánh và rút ra những kết luận, nhằm đưa ra các giải pháp có tính khoa học cũng như thực tế trong việc phát triển kinh tế của công ty. - Phương pháp chuyên khảo: Dùng để thu thập và lựa chọn các thông tin, tài liệu, kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài. Thông qua việc nghiên cứu để lựa chọn, kế thừa những gì tiến bộ vận dụng vào thực tiễn để nâng cao hiệu quả sản xuất của công ty. - Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất kinh doanh: Phương pháp này đòi hỏi người quản lý công ty phải ghi chép tỷ mỷ, thường xuyên, liên tục suốt trong quá trình sản xuất và phân phối, nhằm biết được các yếu tố đầu vào, đầu ra từ đó biết được thu nhập của công ty trong một kỳ sản xuất và phân phối, thông qua kết quả đó rút ra các kết luận nhằm định hướng cho kỳ tới. - Phương pháp phân tích so sánh: Phương pháp này được sử dụng rộng rãi để phân tích các hiện tượng tự nhiên, kinh tế, xã hội. Trong đề tài này sử dụng phương pháp so sánh để so sánh lợi ích, chi phí qua các năm, so sánh kết quả sản xuất và tiêu thụ - Sử dựng ma trận SWOT: để phân tích điểm mạng, điểm yếu, cơ hội, thách thức trong sản xuất và tiêu thụ rau sạch. 1.3.2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu a) Các chỉ tiêu phản ánh thông tin về các yếu tố và điều kiện trong sản xuất và tiêu thụ rau sạch - Thông tin công ty - Lao động - Vốn - Đất trồng. b) Nhóm chỉ tiêu phản ánh thực trạng sản xuất và tiêu thụ rau sạch - Diện tích đất trồng rau
5 - Năng suất - Sản lượng - Cơ sở vật chất, kỹ thuật . c) Nhóm chỉ tiêu phản ánh kết quả, hiệu quả sản xuất và tiêu thụ rau sạch Chỉ tiêu kết quả - Diện tích đất trồng rau sạch - Giá trị sản lượng sản xuất rau sạch - Năng suất sản xuất rau sạch - Giá bán các loại rau Chỉ tiêu hiệu quả kinh tế - Tổng giá trị sản xuất thu được (GO): Là tổng thu nhập của một loại mô hình (gồm các loại sản phẩm) hoặc một đơn vị diện tích; công thức tính là: GO=ΣQi*Pi Trong đó: Qi là khối lượng sản phẩm thứ i Pi là giá sản phẩm thứ i. - Chi phí trung gian (IC), còn được gọi là chi phí sản xuất: Là chi phí cho một mô hình hoặc một đơn vị diện tích, trong một khoảng thời gian; bao gồm: Chi phí vật chất, dịch vụ, không bao gồm công lao động, khấu hao. - Chi phí lao động (CL): Chi phí số ngày công lao động cho một chu kỳ sản xuất hoặc một thời gian cụ thể. - Chi phí khác (K): - Tổng chi phí (TC): TC= IC+CL+KH+K. - Giá trị gia tăng (VA): Là giá trị tăng thêm so với chi phí sản xuất bỏ ra. Công thức: VA= GO-IC. - Hiệu suất đồng vốn (HS): Do sản xuất nông nghiệp có chu kỳ ngắn nên có thể gọi là "Hiệu quả sử dụng đồng vốn". Công thức tính là: HS=VA/IC.
6 1.4. Thời gian và địa điểm thực tập - Địa điểm: Được thực hiện tại Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. - Thời gian thực hiện: Tháng 8/2018 đến tháng 12/2018.
7 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Về cơ sở lý luận 2.1.1. Các khái niệm 2.1.1.1. Khái niệm về sản xuất Sản xuất hay sản xuất của cải vật chất là hoạt động chủ yếu trong các hoạt động kinh tế của con người. Sản xuất là quá trình làm ra sản phẩm để sử dụng, hay để trao đổi trong thương mại. Ở đây, sản xuất được hiểu là hoạt động của con người sử dụng trong công cụ lao động để tác động vào đối tượng lao động nhằm ra sản phẩm vật chất đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Hay nói cách khác, sản xuất là quá trình sử dụng kết hợp các tài nguyên nhằm tạo ra các sản phẩm có giá trị đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội (3). 2.1.1.2. Khái niệm về phân phối Phân phối sản phẩm là giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh, là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Phân phối sản phẩm là thực hiện mục đích của sản xuất hàng hoá, là đưa sản phẩm từ nơi sản xuất tới nơi tiêu dùng. Nó là khâu lưu thông hàng hoá, là cầu nối trung gian giữa một bên là sản xuất và phân phối và một bên là tiêu dùng (4). 2.1.1.3. Khái niệm rau sạch Rau sạch được định nghĩa như sau: “Những sản phẩm rau tươi bao gồm tất cả rau ăn củ, thân, lá, hoa, quả có chất lượng đúng với đặc tính giống của chúng, hàm lượng các hóa chất độc và mức độ ô nhiễm các sinh vật gây hại ở dưới mức tiêu chuẩn cho phép, an toàn cho người tiêu dùng và môi trường thì được coi là rau đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm gọi tắt là rau sạch” (1). Tiêu chuẩn rau sạch về hình thái theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn năm 1998, sản phẩm rau tươi phải được thu hoạch đúng lúc, đúng độ già kỹ thuật hay thương phẩm của từng loại rau, không dập nát, hư thối, không lẫn tạp chất, sâu bệnh và có bao gói thích hợp. Bên cạnh đó, rau sạch
8 cần phải đảm bảo các tiêu chuẩn về mức giới hạn tối đa cho phép của các nội chất như: - Hàm lượng nitrat (NO3) (mg/kg) - Hàm lượng của một số kim loại nặng và độc tố - Hàm lượng của một số vi sinh vật - Hàm lượng của một số thuốc bảo vệ thực vật 2.1.1.4. Vai trò của việc sản xuất rau sạch Sản xuất rau sạch có vai trò và ý nghĩa rất to lớn trong nhiều mặt của đời sống, cụ thể là: - Về sức khỏe con người, sản xuất và sử dụng rau sạch có tác dụng tốt đến sức khỏe con người, giúp con người hấp thu đầy đủ các vitamin và dưỡng chất trong rau mà không phải lo lắng về vấn đề ngộ độc thực phẩm hay những ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Hơn nữa, sản xuất rau sạch còn góp phần bảo vệ sức khỏe của người sản xuất do giảm thiểu việc tiếp xúc với hóa chất độc hại. - Về môi trường, bằng việc áp dụng những biện pháp canh tác đảm bảo cho cây rau hấp thu tốt nhất chất dinh dưỡng, nước mà không để lại tồn dư trong sản phẩm, sản xuất rau sạch đã làm giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường và thực sự trở nên thân thiện với môi trường góp phần xây dựng một nền nông nghiệp sinh thái bền vững. - Về kinh tế, thực tế tại nhiều vùng trồng rau sạch đã khẳng định trồng rau sach cho hiệu quả kinh tế cao gấp 3 lần trồng lúa và gấp 1,5 – 2 lần so với trồng rau theo phương pháp cũ. - Về hiệu quả xã hội, khác với trồng lúa hay một số cây trồng khác, mọi thành viên trong gia đình đều có thể tham gia trồng rau nói chung hay rau sạch nói riêng. Điều này rất có ý nghĩa trong việc giải quyết lao động ở nông thôn. Mặt khác do có hiệu quả kinh tế cao, trồng rau sạch làm tăng thu nhập cho người dân, cải thiện cuộc sống của họ qua đó góp phần ổn định trật tự xã hội.
9 2.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất rau sạch 2.1.2.1. Các nhân tố về điều kiện tự nhiên a. Điều kiện địa lý Điều kiện địa lý ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất nông nghiệp nói chung cũng như sản xuất rau sạch nói riêng. Sản xuất nông nghiệp được tiến hành trên không gian rộng lớn, phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên nên mang tính khu vực rõ rệt. Ở mỗi vùng, mỗi quốc gia có điều kiện địa lý, khí hậu rất khác nhau. Lịch sử hình thành các loại đất, quá trình khai phá và sử dụng các loại đất ở các địa bàn có địa hình khác nhau, ở đó diễn ra các hoạt động nông nghiệp cũng không giống nhau. Điều kiện địa lý có thuận lợi mới có cơ hội để phát triển sản xuất. b. Điều kiện đất đai Đất đai là điều kiện không thể thiếu trong sản xuất nông nghiệp nói chung cũng như sản xuất rau sạch nói riêng. Các tiêu thức của đất đai cần được phân tích, đánh giá về mức độ thuận lợi hay khó khăn cho sản xuất rau sạch là: Tổng diện tích đất tự nhiên, đất nông nghiệp; đặc điểm về đất (nguồn nước đất, hàm lượng các chất dinh dưỡng trong đất, khả năng mà cây trồng các loại có thể sử dụng các chất dinh dưỡng đó, độ PH của đất ); đặc điểm về địa hình, độ cao của đất đai. Điểm cơ bản cần lưu ý khi đánh giá mức độ thuận lợi hay khó khăn của đất đai là phải gắn với từng loại cây trồng cụ thể. Rất có thể một đặc điểm nào đó của đất đai khó khăn cho phát triển trồng cây này, nhưng lại thuận lợi cho phát triển cây khác. Đồng thời cũng cần xem xét trong từng thời vụ cụ thể của năm về ảnh hưởng đất đai đối với sán xuất một loại cây trồng nhất định. c. Điều kiện khí hậu Yếu tố khí hậu mang tính quyết định cho sản xuất nông nghiệp cũng như sản xuất rau sạch nói riêng. Cần phải phân tích những thông số cơ bản của khí hậu như: nhiệt độ, lượng mưa, ánh sáng, độ ẩm không khí , đánh giá về mức độ ảnh hưởng đến sự phát triển của từng loại cây cụ thể.
10 Nước ta có khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, có pha trộn tính chất ôn đới nhất là miền Bắc và được trải rộng trên 4 vùng rộng lớn đem lại cho sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất rau sạch nói riêng nhiều thuận lợi cơ bản, đồng thời cũng có những khó khăn rất lớn trong quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp. Thời tiết, khí hậu của nước ta có những thuận lợi rất cơ bản. Đó là hàng năm có lượnsg mưa bình quân tương đối lớn, nguồn nước ngọt rất phong phú cho sản xuất và đời sống, có nguồn năng lượng mặt trời dồi dào (cường độ, ánh sáng, nhiệt độ trung bình hàng năm là 23°C ),tập đoàn trồng cây và vật nuôi phong phú, đa dạng. Bên cạnh những thuận lợi nêu trên cũng có nhiều khó khăn lớn như: mưa nhiều và lượng mưa thường tập trung vào tháng 3 trong năm gây lũ lụt, ngập úng. Nắng nhiều thường gây nên khô hạn, có nhiều vùng thiếu cả nước cho người, vật nuôi sử dụng. Khí hậu ẩm ướt, sâu bệnh, dịch bệnh dễ phát sinh và lây lan gây ra những tổn thất lớn đối với mùa màng. Bên cạnh đó một mùa thường chỉ có một số loại rau nhất định và nhu cầu của người dân vẫn rất nhiều, điều đó đặt ra nhiều vấn đề về sản xuất rau trái vụ 2.1.2.2 Nhóm nhân tố về kinh tế - xã hội a. Đất đai Đất đai chỉ xem xét những đặc tính về cơ, lý, hóa, sinh ảnh hưởng như thế nào đến sản xuất nông nghiệp, được coi là điều kiện tự nhiên. Song, nếu xem xét nó về quy mô diện tích bình quân cho một nhân khẩu, một lao động, cách thức phân phối quỹ đất nông nghiệp thì lại là điều kiện kinh tế. Nói chung, các điều kiện khác như nhau, nếu chỉ tiêu đất đai nông nghiệp, đất canh tác trên một nhân khẩu, một lao động càng cao, càng tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp hình thành và phát triển. Chỉ tiêu này không hoàn toàn cố định, không phải là bất biến như các điều kiện tự nhiên, mà chịu sự tác động mạnh mẽ của các nhân tố kinh tế - kỹ thuật.
11 b. Lao động Lao động là một nhân tố không thể thiếu trong phát triển nền kinh tế. Nước ta là một nước đông dân số, với nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ rộng lớn, nhưng đồng thời vấn đề dân số cũng gây trở ngại cho phát triển kinh tế cũng nhu ổn định đời sống dân cư. Hiện nay, nước ta vẫn còn 70% dân số sống ở vùng nông thôn và 60% lao động làm trong lĩnh vực nông nghiệp. Dân số nước ta trẻ nên lực lượng lao động của nước ta chiếm khoảng 50% tống số dân, hàng năm có thêm khoảng 1,1 triệu lao động mới. Chính vì vậy, nguồn lực lao động của nước ta rất dồi dào, có thể đáp ứng được nhu cầu cho phát triển nông nghiệp nói chung cũng như sản xuất rau nói riêng. Là điều kiện hết sức quan trong trong việc phát triển sản xuất rau ở Việt Nam hiện nay. c. Vốn Bên cạnh nguồn lực về lao động, vốn cũng là vấn đề không thể thiếu trong sản xuất rau sạch. Nhà nước cũng đã có những chính sách để hỗ trợ người dân vay vốn, phục vụ cho sản xuất rau sạch. Những năm gần đây, Nhà nước đã có những đổi mới quan trọng trong chính sách tín dụng nông nghiệpgồm cụ thể như: Huy động tối đa mọi nguồn vốn nhàn rỗi của các tổ chức kinh tế và nhân dân bằng nhiều hình thức thích hợp; Mở rộng việc cho vay của các tổ chức tín dụng đén hộ sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp và thủy sản để phát triển sản xuất, không phân biệt thành phần kinh tế. Vốn trong sản xuất rau sạch thường là vốn tự có của người dân, hay vốn đi vay của các tổ chức tín dụng, ngân hàng có chính sách ưu đãi. Nhà nước cũng có các chính sách đầu tư vốn ngân sách cho nông nghiệp qua các tổ chức khuyến nông hoặc các hình thức cho vay vốn ưu đãi khác nhau. d. Thị trường Nhân tố thị trường có ảnh hưởng rất lớn chi phối quá trình sản xuất kinh doanh rau sạch của các cơ sở sản xuất kinh doanh rau sạch. Về nhu cầu thị trường đối với rau sạch: cầu thị trường phụ thuộc vào thu nhập, cơ cấu dân cư ở các vùng, các khu vực. Thu nhập của dân cư tăng
12 lên thì nhu cầu về rau sạch càng tăng lên, do rau sạch là sản phẩm có nhu cầu thiết yếu hàng ngày của dân cư, cũng như đối với các sản phẩm cao cấp đã qua chế biến khác. Hiện nay, thu nhập của dân cư càng ngày càng gia tăng, người dân ngày càng chăm lo đến sức khỏe, chính vì vậy nhu cầu về rau sạch ngày càng tăng lên, thị trường rau sạch ngày càng được mở rộng. Về cung cấp rau sạch, là một yếu tố quan trọng trong cơ chế thị trường. Cung cấp rau sạch hiện nay còn ít, chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Các hình thức sản xuất chủ yếu là các hộ sản xuất, hợp tác xã, các mô hình, các quy mô nhỏ. Giá cả cũng là một yếu tố quan trọng, giá rau sạch thường cao hơn rau thường do chi phí sản xuất rau sạch thường cao hơn. Giá quá cao thì người tiêu dùng sẽ dùng ít hơn, và nếu giá quá thấp thì không đảm bảo cho sản xuất. e. Chính sách, cơ chế quản lý Các chính sách, cơ chế quản lý hợp lý sẽ tạo nhiều thuận lợi trong sản xuất rau sạch. Nhà nước có các chính sách hỗ trợ cho sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất rau sạch nói riêng như: Chính sách nhiều thành phần kinh tế, khuyến khích nhiều thành phần kinh tế tham gia, tăng tính cạnh tranh của thị trường; Chính sách tiêu dùng nhằm nâng cao đời sống nhân dân, tăng thu nhập cho các tầng lớp dân cư trên cơ sở đó tăng sức mua của nhân dân; Chính sách đầu tư và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào nông nghiệp; Chính sách giá cả, bảo trợ sản xuất và tiêu thụ. Bên cạnh đó, sản xuất rau sạch cần phải đảm bảo các quy định của Nhà nước về điều kiện sản xuất rau sạch như: - Về nhân lực: Phải có cán bộ kỹ thuật chuyên ngành hoặc hợp đồng thuê cán bộ chuyên ngành về trồng trọt hoặc bảo vệ thực vật từ trung cấp trở nên để hướng dẫn kỹ thuật rau sạch. Người sản xuất rau sạch phải qua lớp huấn luyện kỹ thuật sản xuất rau sạch. - Về đất trồng: Có đặc điểm lý, hóa, sinh học phù hợp với sự sinh trưởng, phát triển của cây rau, không bị ảnh hưởng trực tiếp các chất thải công nghiệp, chất thải từ sinh hoạt từ các khu dân cư, bệnh viện, lò giết mổ gia súc
13 tập trung và từ các nghĩa trang, đường giao thông lớn. Đất ở các vùng sản xuất rau sạch phải được kiểm tra mức độ ô nhiễm định kỳ hoặc đột xuất. - Về phân bón: Chỉ sử dụng các loại phân bón trong danh mục phân bón được phép sản xuất kinh doanh ở Việt Nam, phân hữu cơ đã qua sử lý đảm bảo không còn nguy cơ ô nhiễm hóa chất vi sinh vật có hại. Không sử dụng các loại phân bón có nguy cơ ô nhiễm cao như: phân chuồng tươi, nước giải, phân chế biến từ nước thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp đẻ bón trực tiếp cho rau. - Về nước tưới: Nước tưới cho rau phải lấy từ nguồn không bị ô nhiễm bởi các vi sinh vật và hóa chất độc hại, phải đảm bảo chất lượng nước tưới theo tiêu chuẩn quy định, không sử dụng nước thải công nghiệp chưa qua xử lý, nước thải từ bệnh viện, các khu dân cư tập chung, các trang trại chăn nuôi, các lò giết mổ gia súc, nước phân tươi, nước giải, nước ao tù đọng để tưới trực tiếp cho rau. Nguồn nước tưới cho các vùng rau sạch phải được kiểm tra định kì hoặc đột xuất. - Về kỹ thuật canh tác rau sạch: Sử dụng các phương pháp luân canh, xen canh hợp lý, vệ sinh đồng ruộng thường xuyên. Không sử dụng các loại rau biến đổi gen (GMO) khi chưa có giấy chứng nhận an toàn sinh học. Bón phân đúng chủng loại, liệu lượng, thời gian và cách bón theo quy trình trồng trọt rau sạch cho từng loại rau; riêng phân đạm phải đảm bảo thời gian cách ly trước khi thu hoạch hoặc ít nhất 10 ngày và ít nhất 7 ngày đối với phân bón lá. - Về phòng trừ sâu bệnh: Sử dụng các biện pháp phòng trừ thủ công hay sử dụng thuốc trừ sâu bệnh có nguồn gốc sinh học. Phát hiện sớm đối tượng sâu bệnh đề phòng trừ kịp thời. Hạn chế tốt đa việc sử dụng thuốc hóa học để phòng trừ sâu bệnh cho rau. Trường hợp cần thiết phải sự dụng thuốc hóa học phải tuân thủ nguyên tắc 4 đúng : Đúng chủng loại, đúng liều lượng, đúng cách, đúng thời gian. - Về thu hoạch và bảo quản rau sạch: Rau sạch phải thu hoạch đúng kỹ thuật, đúng thời điểm đảm bảo năng suất chất lượng và vệ sinh an toàn thực
14 phẩm, và phải được bảo quản bằng phương pháp thích hợp để giữ được hình thái và chất lượng của sản phẩm. - Về công bố tiêu chuẩn rau sạch: Trước khi tiến hành sản xuất, tổ chức sản xuất rau sạch phải công bố tiêu chuẩn chất lượng theo quy định về công bố tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa ban hành kèm theo Quyết định số 03/2006/QD-BKH ngày 10/01/2006 của Bộ Khoa học và Công nghệ. - Sản phẩm rau sạch trước khi lưu thông: phải đảm bảo các điều kiện: Có giấy chứng nhận rau sạch do tổ chức chứng nhận rau sạch cấp, bao gói thích hợp, nhãn hàng hóa gắn liền với bao gói, dây buộc hoặc gắn trực tiếp và từng sản phẩm (củ,quả); việc ghi nhận hàng hóa rau sạch phải thực hiện theso Nghị định 89/2006/ND-CP ngày 30/08/2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc ghi nhãn hàng hóa. - Tổ chức sản xuất, kiểm tra và giám sát rau sạch: Khuyến khích tổ chức sản xuất rau sạch theo các hình thức phù hợp với quy mô sản xuất như: tổ hợp tác, hợp tác xã, doanh nghiệp. Tổ chức sản xuất rau sạch phải đăng kí và chấp hành nghiêm túc các quy định về điều kiện sản xuất rau sạch, chịu sự kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý chuyên ngành. Ngoài ra còn có các quy định của nhà nước về thủ tục chứng nhận điều kiện sản xuất rau sạch, thủ tục chứng nhận rau sạch. Các cơ quan sản xuất rau sạch phải đảm bảo đầy đủ các quy định của nhà nước về các vấn đề có liên quan đến rau sạch này với có thể đi vào sản xuất kinh doanh rau sạch. f. Cơ sở hạ tầng và khoa học công nghệ - Các nhân tố về cơ sở vật chất - kỹ thuật bao gồm hệ thống cơ sở hạ tầng như đường xá giao thông, phương tiện vận tải, hệ thống bến cảnh kho bãi, hệ thống thông tin liên lạc Hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong việc lưu thông nhanh chóng kịp thời, đảm bảo an toàn cho sản phẩm cũng như tiêu thụ rau sạch. - Các nhân tố về kỹ thuật và công nghệ: Sản xuất đặc biệt quan trọng trong việc tăng khả năng tiếp cận và mở rộng thị trường tiêu thụ của cơ sở sản
15 xuất kinh doanh rau sạch. Đối với các nước tiên tiến, sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất rau sạch nói riêng là ngành có hiệu quả rất cao do được ứng dụng tiến độ khoa học công nghệ, hầu như từ sản xuất đến thu hoạch, chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Năng xuất rau quả trong nhà kính, nhà che ni lông, rau trồng trong dung dịch không đất rất cao (bình quân từ 25 - 30kg/m2 đối với cà chua, dưa chuột là 250 - 300 tấn/ ha, gấp 20 lần so với trồng ngoài đồng và phương thức canh tác truyền thống), do khống chế được các yếu tố ngoại cảnh. Rau quả trồng trong nhà kính, nhà lưới không chưa độc tố, hợp vệ sinh, mẫu mã đẹp, dễ xuất khẩu. 2.1.2.3. Các chỉ tiêu quản ánh kết quả và hiệu quả của sản xuất rau sạch a. Chỉ tiêu kết quả - Số lượng cơ sở đủ điều kiện sản xuất rau sạch - Số lượng cơ sở kinh doanh rau sạch - Số lượng cơ sở đủ điều kiện sơ chế rau sạch - Số lượng tổ chức chứng nhận rau sạch - Diện tích đất trồng rau sạch - Sản lượng rau sạch đạt được hàng trăm, giá trị sản lượng sản xuất rau sạch - Năng suất sản xuất rau sạch - Tỷ lệ rau xuất khẩu b. Chỉ tiêu hiệu quả - Giá trị tổng sản lượng: Giá trị tổng sản lượng = Tổng sản lượng x đơn giá sản phẩm - Tổng chi phí sản xuất: Tổng chi phí sản xuất = Tổng chi phí vật chất + Tổng chi phí lao động ( bao gồm lao động nhà và lao động thuê) - Lợi nhuận: Lợi nhuận = Giá trị tổng sản lượng - Tổng chi phí sản xuất - Thu nhập: Thu nhập = Lợi nhuận - tổng chi phí - Tỉ xuất lợi nhuận/chi phí: Tỉ lệ xuất lợi nhuận/chi phí = Lợi nhuận/Tổng chi phí sản xuất. Chỉ tiêu này có ý nghĩa là một đồng chi phí sản xuất bỏ ra thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận tương ứng
16 - Tỉ xuất thu nhập/chi phí: Tỉ xuất thu nhập/chi phí = Thu nhập/tổng chi phí sản xuất. Chỉ tiêu này có ý nghĩa là một đồng chi phí sản xuất thu được bao nhiêu đông thu nhập tương ứng - Giá trị sản xuất/đơn vị diện tích canh tác sản xuất rau sạch - Thu nhập/đơn vị diện tích canh tác sản xuất rau sạch - Lợi nhuân/đơn vị diện tích đất canh tác sản xuất rau sạch 2.1.3. Các văn bản pháp lý liên quan đến nội dung học tập + Thông tư số 27/2011/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT + Nghị định số 30/1998/NĐ-CP ngày 13tháng 5 năm 1998 của Chính phủ. + Nghị định số 51/1999/NĐ-CP, ngày 8 tháng 7 năm 1999 của Chính phủ. + Nghị định số 85/NĐ-CP ngày 28/08/1999 của Chính phủ. + Nghị định số 163/1999/NĐ-CP ngày 16/11/1999 của Chính phủ. + Luật Đất đai năm 2003 + Quyết định số 04/2007/QĐ-BNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ngày 19/ 01/ 2007, Ban hành Quy định về quản lý sản xuất và chứng nhận rau an toàn.(2) + Quyết định số: 107/2008/QĐ-TTg ngày 30/07/2008 Về một số chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, chế biến, tiêu thụ rau, quả, chè an toàn đến năm 2015.(7) 2.2. Cơ sở thực tiễn 2.2.1. Kinh nghiệm sản xuất và phân phối rau sạch ở một số các nước trên thế giới Thái Lan là một trong những nước xuất khẩu rau lớn trên thế giới. Công nghệ sản xuất rau an toàn của Thái Lan cũng có nhiều tiến bộ so với nước ta. Năm 2011-2020, sản xuất rau của Thái Lan sẽ tập trung vào các loại rau có chất lượng cao để phục vụ xuất khẩu và tiêu dùng nội địa; lượng rau tươi, đông lạnh, chế biến và rau sẵn sang cho tiêu thụ trực tiếp sẽ gia tăng. Các loại rau sạch tiềm năng của Thái Lan gồm có ngô bao tử, ngô non, ngô ngọt, tỏi,
17 cà chua, gừng, hành tăm, mướp tây, rau lá, quả cà Các loại rau này sẽ được giám sát và chứng nhận về thực trạng dùng thuốc trừ sâu và thuốc bảo vệ thực vật; trong những trường hợp được qui định, việc cấp chứng nhận sẽ được miễn phí để khuyến khích sản xuất rau an toàn trên diện rộng. Bên cạnh các giống rau mới (có được nhờ các công nghệ lai giống cao cấp), nhiều loại rau truyền thống của Thái Lan vẫn đang được sản xuất với tỷ trọng khoảng 70%. Nông dân Thái Lan đã trồng rau từ qui mô vườn nhà từ nhiều năm trước đến qui mô trang trại và trong những năm gần đây học đã lựa chọn và tập hợp được những giống rau truyền thống tốt nhất. Nhiều giống rau có giá trị được xử lí bằng công nghệ lai giống đã được triển khai ở các vùng nông thôn, nhiều trong số đó được gieo bằng hạt. Những giống rau mới đã tạo nên sự phong phú, đa dạng cho các sản phẩm rau hàng hóa của Thái Lan. Danh sách các loại rau đang được sản xuất tại Thái Lan được phân loại như sau: + Rau ăn lá: rau dền tía, rau cần tây, cần ta, bắp cải các loại, rau diếp, cải cúc, rau bina, cây mù tạc + Rau dạng cỏ: cải xoong, lá hẹ, thì là (5) 2.2.2. Kinh nghiệm sản xuất và phân phối rau sạch ở một số địa phương Việt Nam Ðể cải thiện tình trạng này, mới đây, Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch Hà Nội (HPA) phối hợp tổ chức JICA - cơ quan đang triển khai dự án Tăng cường độ tin cậy trong lĩnh vực rau sạch tại khu vực miền bắc đã tổ chức Hội nghị "Kết nối cung cầu tiêu thụ rau sạch trên địa bàn TP Hà Nội". Tại hội nghị, các nhà sản xuất rau sạch, các doanh nghiệp phân phối tại Việt Nam đã được các chuyên gia chia sẻ những kinh nghiệm trong triển khai thành công các chương trình sản xuất rau sạch tại Nhật Bản và một số tỉnh trong nước. Để người tiêu dùng có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc, tin tưởng vào chất lượng sản phẩm rau an toàn ngoài các thông tin trên nhãn hiệu, bao bì,
18 các cơ sở sản xuất nông nghiệp đang đưa giải pháp ứng dụng mã phản hồi nhanh (mã hình QR). Giám đốc Trung tâm Doanh nghiệp Hội nhập và Phát triển (IDE) Phạm Thị Lý chia sẻ, quy trình xác thực chống hàng giả sử dụng thiết bị di động để đọc trực tiếp tem mã QR, không chỉ đưa thông tin chính xác tới người tiêu dùng, mà còn ngăn chặn được tình trạng hàng giả, hàng nhái. Hiện nhiều nông trại tại Hà Nội và các tỉnh, thành phố khác đã ứng dụng mã QR để chứng minh nhật ký ruộng đồng trong sản xuất nông nghiệp sạch nhằm khẳng định và giữ vững niềm tin với người tiêu dùng. Nếu áp dụng những giải pháp này, việc sản xuất tiêu thụ rau sạch trên địa bàn thành phố thời gian tới sẽ chuyên nghiệp, quy mô và đạt hiệu quả cao hơn.(6) 2.2.3. Những bài học kinh nghiệm về sản xuất và tiêu thụ rau sạch Những năm gần đây, trước nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch của người dân, ngày càng nhiều cá nhân, tổ chức tham gia sản xuất, kinh doanh rau sạch. Nhờ áp dụng các tiến bộ Khoa học Kỹ thuật, quy trình trong sản xuất rau sạch, bước đầu, một số doanh nghiệp đã có những thành công và thương hiệu nhất định cho sản phẩm của mình. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp chỉ quan tâm làm rau sạch thì chưa đủ mà cần phải kiểm soát chặt chẽ “đầu vào” và “đầu ra” đối với sản phẩm. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp giữ vững thương hiệu của mình. Thực tế, rất nhiều công ty, doanh nghiệp, cá nhân hiện nay chưa có thói quen lập hồ sơ, sổ sách theo dõi việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và nhật ký mua bán hàng hóa, theo dõi thu hoạch sản phẩm nên việc truy xuất nguyên nhân gặp nhiều khó khăn. Đây cũng là lỗ hổng của doanh nghiệp trong kiểm soát và ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm. Thông thường, nếu có hồ sơ và sổ sách theo dõi, tất cả quy trình chăm bón cây trồng sẽ được thể hiện rất rõ. Từ việc sử dụng liều lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) bao nhiêu? Thời điểm phun? Đối tượng cây trồng nào? đều được ghi chép cẩn thận sẽ giúp doanh nghiệp quản lý tốt hơn, đồng thời là cơ sở pháp lý vững chắc để chứng minh nguồn rau sạch do doanh nghiệp sản xuất.
19 Đây là bài học kinh nghiệm chung cho tất cả các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm sạch nhằm góp phần giữ vững thương hiệu, uy tín trong bối cảnh kinh tế thị trường đang trên đà hội nhập hiện nay.
20 PHẦN 3 KẾT QUẢ THỰC TẬP 3.1. Khái quát về cơ sở thực tập 3.1.1. Thông tin về địa bàn nghiên cứu Hình 3.1. Bản đồ vị trí địa lý của Công ty CP Chế biến Nông sản Thái Nguyên Tên công ty: Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái nguyên Mã số doanh nghiệp: 4601123518 do Phòng Đăng ký kinh doanh - Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên cấp ngày 28/01/2013. Tên viết tắt, giao dịch: Thực phẩm An toàn Thái Cương. Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái nguyên là đơn vị chuyên sản xuất, kinh doanh các sản phẩm nông nghiệp an toàn trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên với thương hiệu Thực phẩm An toàn Thái Cương. Hiện tại công ty có trung tâm giới thiệu và trưng bày sản phẩm tại số 4, đường Cách Mạng Tháng 8, thành phố Thái Nguyên.
21 Với chính sách quản lý nghiêm ngặt nguồn thực phẩm từ khâu sản xuất, chế biến đến khâu trưng bày, bảo quản, cùng đội ngũ nhân viên nhiệt tình, chuyên nghiệp Thực phẩm An toàn Thái Cương đảm bảo mang đến một bữa ăn an toàn cho người Việt. Người đại diện theo pháp luật : Bà Đặng Thị Ngọc - Chức vụ: Chủ tịch Hội đồng quản trị Bà Đặng Thị Ngọc - Chức vụ: Tổng giám đốc Ông Đỗ Văn Cương- Chức vụ: Giám đốc công ty. 3.1.1.1. Lĩnh vực hoạt động Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh các mặt hàng nông sản, thực phẩm: Chuyên trồng trọt và chăn nuôi theo mô hình hỗn hợp VAC, thực hiện quản lý theo mô hình chuỗi giá trị từ trang trại đến bàn ăn: Kinh doanh các rau quả, nông sản và thực phẩm an toàn, đặc biệt là đặc sản các vùng miền trong nước. Không chỉ là đơn vị tiên phong trong việc cung cấp các sản phẩm đáp ứng vệ sinh an toàn thực phẩm, công ty còn là đơn vị điển hình trong công tác liên kết hợp tác với các tỉnh thành phố trong việc hỗ trợ nông dân từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, kết nối với các cơ sở sản xuất tiêu biểu tại các tỉnh bạn đem nông sản về tiêu thụ tại Thái nguyên . Bên cạnh đó, công ty đã tham gia tích cực với Trung Tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp Thái Nguyên tổ chức nhiều hội thảo nhận diện sản phẩm rau an toàn cho người tiêu dùng và lớp tập huấn về kỹ năng bán hàng, chăm sóc khách hàng, cho người kinh doanh trong công tác kết nối chuỗi giá trị. 3.1.1.2. Phương thức kinh doanh - Mở chuỗi cửa hàng để khách hàng có thể trực tiếp kiểm tra, lựa chọn sản phẩm. - Thương mại điện tử: Nhận đặt hàng qua website bán hàng online ( qua facebook (Thực phẩm An toàn Thái cương), qua
22 điện thoại để giao hàng tận nhà với đủ các mặt hàng mang thương hiệu Thực phẩm an toàn Thái Cương. - Xúc tiến thương mại: Để các sản phẩm của công ty được người dân biết đến rộng rãi hơn, công ty cũng tổ chức trưng bày các sản phẩm của mình trên cửa hàng mang tên Thực phẩm An toàn Thái cương, ngoài ra công ty cũng cho in ấn các bảng, biển quảng cáo để quảng bá các sản phẩm của mình. - Cung cấp tới các bếp ăn tập thể trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 3.1.1.3. Địa điểm trưng bày và giới thiệu sản phẩm Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên nằm trên địa bàn số 4, đường Cách mạng tháng 8, phường Phan Đình Phùng, thành phố Thái nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Hình 3.2. Gian hàng nơi trưng bày các sản phẩm rau sạch, an toàn Thành phố có vị trí chiến lược quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thái Nguyên và các tỉnh miền núi phía Bắc. Là trung tâm giao lưu văn hóa của vùng Việt Bắc, là đầu mối giao thông trực tiếp liên hệ giữa các tỉnh miền xuôi nhất là thủ đô Hà Nội với các tỉnh miền núi phía bắc Việt Nam. Với vị trí địa lý như trên, công ty có nhiều lợi thế để phát triển kinh tế không chỉ trong hiện tại mà còn cả tương lai.
23 Thành phố Thái Nguyên mang những nét chung của khí hậu vùng Đông Bắc Việt Nam, thuộc miền nhiệt đới gió mùa có mùa đông lạnh giá ít mưa, mùa hè nóng ẩm mưa nhiều. Do đặc điểm địa hình của vùng đã tạo cho khí hậu của thành phố có những nét riêng biệt. Khí hậu thành phố Thái Nguyên tương đối thuận lợi cho việc phát triển hệ sinh thái đa dạng và bền vững, thuận lợi cho phát triển ngành nông - lâm nghiệp và là nguồn nguyên liệu phục vụ cho ngành công nghiệp chế biến nông sản thực phẩm. 3.1.1.4. Địa điểm sản xuất và phân phối rau sạch a. Địa điểm sản xuất Công ty có trang trại sản xuất rau sạch tại thôn Làng Ngò, xã Tân Khánh, huyện Phú Bình, Tỉnh Thái Nguyên do ông Dương Văn Huấn quản lý. Đây là nơi thuộc kiểu vùng khí hậu đồng bằng trung du Bắc Bộ, có khí hậu nhiệt đới gió mùa, hàng năm chia làm hai mùa rõ rệt: mùa khô từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau, có gió mùa Đông Bắc, thời tiết khô hanh, những ngày lạnh nhất vào tháng 12 và tháng 1 năm sau, có đợt rét đậm xuống tới 7-10°C; mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10, có gió đông nam, nhiệt độ trung bình là 24°C, cao nhất 39-40°C. Nguồn nước ngầm và nguồn nước mặt tại ao, hồ, sông là nguồn nước chính cung cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt của trang trại. Diện tích trồng rau sạch của công ty là 3ha, khoảng 2 năm trở lại đây diện tích đất trồng có tăng nhưng không đáng kể. Trang trại nằm ở Xã Tân Khánh nằm trong vùng sản xuất nông nghiệp ổn định. Không gần nơi bị ô nhiễm như khu công nghiệp, bệnh viện, khu chứa rác thải, nghĩa trang Đất trồng rau an toàn là loại đất cát pha, thịt nhẹ, có lý hóa tính chất phù hợp với sự phát triển của cây rau. Đồng ruộng không bị ô nhiễm bởi nguồn nước và các chất thải. Bố trí cơ cấu diện tích sản xuất các loại cây trồng chủ yếu ở trang trại: quy mô nhỏ lẻ và chủ yếu trồng loại cây trồng ngắn ngày.
24 Bố trí sản xuất rau sạch phải phù hợp với quy hoạch của địa phương về phát triển kinh tế - xã hội, sử dụng đất, phát triển nông nghiệp. Có vị trí địa lý và hệ thống giao thông thuận tiện cho việc giao lưu và trao đổi hàng hóa. Người sản xuất đều có kinh nghiệm lâu năm trong sản xuất rau, làm đúng quy trình sản xuất rau sạch, áp dụng tiến bộ KH-KT vào sản xuất, thực hiện đúng quy trình sản xuất đặc biệt là trong sử dụng thuốc BVTV. b. Địa điểm phân phối Công ty có nhà xưởng phân phối sản phẩm tại tổ 1, phường Phú Xá, TP Thái Nguyên do bà Lèng Thị Quyên quản lý. Tại đây công ty chế biến và đóng gói các loại thực phẩm an toàn như: thịt lợn, thịt gà, rau củ quả, cá Hồ Núi Cốc, gạo, thực phẩm chế biến sẵn (giò, chả, nem, giò mỡ, cá kho ). Được chế biến và đóng gói thành các sản phẩm chuyên biệt theo trọng lượng theo 300g đến 5000g mỗi loại. Bao bì, túi hút chân không mang nhãn hiệu Thái Cương đảm bảo tiệt trùng và bảo quản lâu dài. Sau khi chế biến và đóng gói các sản phẩm sẽ được người công nhân sắp xếp và vận chuyển tới các kênh tiêu thụ theo yêu cầu của các kênh tiêu thụ . 3.1.1.5. Cơ cấu tổ chức Hình 3.3. Sơ đồ bộ máy hoạt động của công ty
25 Chủ tịch Hội đồng quản trị: Bà Đặng Thị Ngọc Tổng giám đốc là Bà Đặng Thị Ngọc. Bà là người đứng đầu công ty, bao quát toàn bộ công việc về hoạt động sản xuất và phân phối các sản phẩm của công ty. Giám đốc công ty là Ông Đỗ Văn Cương. Ông là giám đốc, người có quyền ra các quyết định, chỉ thị mệnh lệnh mà mọi người trong công ty phải nghiêm chỉnh chấp hành. Mỗi quyết định của Giám đốc có ảnh hưởng đến phạm vi toàn Công ty. Công ty CP chế biến nông sản Thái Nguyên có tổng 35 lao động, trong đó: Quản lý cửa hàng là Bà Lê Quỳnh Tiên - 30 tuổi. Công việc chính của bà là quản lý cửa hàng, thu ngân. Người lao động tại cửa hàng gồm 5 người, công việc trong cửa hàng sẽ được chia ra từng công việc khác nhau. Một người bên mảng thịt và cá sẽ đảm nhiệm công việc như chế biến, bảo quản, giới thiệu sản phẩm cho người tiêu dùng. Một người bên mảng rau củ quả sẽ đảm nhiệm công việc: sơ chế và đóng gói từng loại rau - quả, giới thiệu sản phẩm cho người tiêu dùng. Người thứ ba ở bên mảng hàng khô làm công việc dọn dẹp, sắp xếp hàng hóa, đỡ thu ngân bán hàng và mang sản phẩm đến cho người tiêu dùng khi họ đặt hàng qua điện thoại hay trang wed của công ty. Còn hai người còn lại đảm nhiệm công việc bảo vệ cho cửa hàng. Quản lý trang trại rau là ông Dương Văn Huấn, 40 tuổi. Công việc chính của ông là quản lý trang trại đồng thời là người sản xuất. Người lao động tại đây gồm có 4 người với độ tuổi từ 35- 45 tuổi. Công việc chính của họ là tham gia vào sản xuất rau và sơ chế các loại rau sau thu hoạch. Quản lý trang trại cá là bà Phạm Thị Thủy, 38 tuổi. Công việc của bà là quản lý trang trại cá đồng thời bà cũng tham gia hoạt động sản xuất và chăm sóc cá. Người lao động tại đây chỉ có 1 người đảm nhiệm hoạt động sản xuất và chăm sóc cá. Quản lý kho là bà Lèng Thị Quyên, 28 tuổi. Bà có chức năng quản lý kho, đảm nhiệm nhiệm vụ liên hệ và sắp xếp các sản phẩm mà kênh tiêu thụ
26 đặt. Người lao động tại đây bao gồm 17 người với độ tuổi từ 20- 38 tuổi. Ở đây người lao động tham gia nhiều hoạt động sản xuất khác nhau như: giết mổ lợn - gà, phân loại và đóng gói các loại thịt, làm giò chả, sơ chế và đóng gói các loại rau đồng thời họ cũng tham gia sắp xếp các sản phẩm mà kênh tiêu thụ đã đặt, dùng xe ô tô chuyên chở của công ty vận chuyển giao tận nơi cho các kênh tiêu thụ Kế toán gồm có 4 người với độ tuổi từ 25 - 35 tuổi chịu trách nhiệm ghi chép các hoạt động về tài chính của Công ty. Cuối mỗi kỳ, mỗi tháng phải có trách nhiệm báo cáo lên Giám đốc. Ngoài ra phòng kế toán còn có trách nhiệm kê khai báo cáo kết quả tài chính của Công ty cho Chi cục thuế theo quy định của Pháp luật. 3.1.1.6. Doanh thu của công ty Theo báo cáo tài chính của công ty, doanh thu của công ty tăng liên tục từ năm 2016 đến 2018, năm 2016 doanh thu đạt 20.223.041.000 đồng đến năm 2018 đã đạt được những mức tăng trưởng đáng kể là 33.221.235.510 đồng. Cụ thể năm 2017 so với năm 2016 tăng 9.706.000.000 đồng (48%). Năm 2018 so với năm 2017 tăng 3.292.194.510 đồng (11%). Do công ty đã thực hiện tốt việc ký kết hợp đồng với các kênh tiêu thụ, sản phẩm được quảng bá rộng rãi nên người tiêu dùng biết đến nhiều. Trong đó phải kể đến sự tăng vọt về doanh thu của rau sạch và các sản phẩm từ thịt.
27 (Nguồn: Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái nguyên,năm 2018) Hình 3.4. Đồ thị doanh thu đạt được trong 3 năm của công ty Đồ thị thể hiện doanh thu đạt được trong 3 năm của công ty ta thấy: Doanh thu thu được của công ty từ 4 loại chính: Thịt, cá, rau sạch, các loại khác. Trong đó, từ năm 2016 đến năm 2018 doanh thu thu được từ trang trại rau sạch liên tục tăng từ năm 2016 đến năm 2018, cụ thể năm 2016 doanh thu đạt 404.460.000 đồng, do nhu cầu về thực phẩm sạch của người dân ngày càng tăng cao, uy tín thương tiệu của công ty dần được khằng định, áp dụng những tiến bộ Khoa học - Kỹ thuật vào sản xuất năm 2017 tăng 1,5 lần ( 606.690.000 đồng ) so với năm 2016. Năm 2018 tăng 1,85 lần ( 1.122.376.500 đồng) so với năm 2017. Rau và thịt là 2 nguồn thực phẩm chính trong đời sống hằng ngày của mọi người, có ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của mỗi con người. Do đó, nhu cầu về sản phẩm thịt cũng có xu hướng tăng. Năm 2017, doanh thu từ thịt có xu hướng giảm nhẹ, nguyên nhân do cuối năm 2017 Trung Quốc không nhập khẩu thịt lợn của Việt Nam, làm giá thịt giảm xuống còn 14.000 đồng/kg. Kéo theo ảnh hưởng không nhỏ tới doanh thu từ thịt của công ty. Cụ thể, năm 2017 doanh thu từ thịt giảm 1% so với năm 2016. Đến năm 2018 giá cả thịt trên thị trường ổn định doanh thu từ thịt của công ty tăng 1% so với năm 2017.
28 Danh thu từ cá và các loại khác có xu hướng giảm nhẹ nhưng không đáng kể. Nhìn chung, đời sống của người dân ngày càng tăng cao luôn luôn nhu cầu về các thực phẩm sạch như thịt, cá, hoa quả trong đó nhu cầu quan trọng nhất là rau sạch.Trong mỗi bữa ăn của người Việt là không thể không có rau. Nắm bắt được nhu cầu của người tiêu dùng thực phẩm an toàn Thái Cương ngày một nâng cao chất lượng sản phẩm, cũng như chất lượng bán hàng doanh thu của công ty tăng kéo theo lợi nhuận của công ty cũng tăng. 3.1.2. Những thành tựu đã đạt được của công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên Công ty Thực phẩm An toàn Thái Cương là một trong những DN tiên phong trong việc cung cấp các mặt hàng rau sạch theo tiêu chuẩn chất lượng GlobalGAP, VietGAP. Với nhiều năm hoạt động chuỗi cửa hàng kinh doanh thực phẩm sạch, Công ty ngày càng khẳng định được thương hiệu của mình và đã nhận được niềm tin của nhiều khách hàng. Ngoài những khách hàng thân thiết gắn bó lâu năm, mỗi ngày Thái Cương lại phục vụ thêm rất nhiều khách hàng mới. Hiện hệ thống các cửa hàng của Công ty có bán rất nhiều loại rau đến từ các vùng miền trên đất nước như: súp lơ, bắp cải, xà lách, Các sản phẩm rau đều được dãn tem nhãn rõ ràng, bao gồm tên nhãn hiệu, nơi xuất xứ sản phẩm. Ngoài ra Công ty đã đầu tư trang thiết bị cho các cửa hàng như: biển quảng cáo bắt mắt, tủ lạnh bảo quản trái cây, điều hòa không khí, các kệ, giá, túi xốp bảo quản trái cây, quầy thu ngân có đầy đủ máy tính tiền tự động Ngoài cửa hàng trưng bày sản phẩm, Thái Cương bán hàng qua website và trang fanpage của Công ty trên Facebook, điều này giúp cho Thái Cương dễ dàng tiếp cận với nhiều đối tượng khách hàng. Khách hàng có thể dễ dàng mua hàng online qua số điện thoại và mục tin nhắn trả lời khách hàng. Công ty có một đội ngũ giao hàng chuyên nghiệp, phục vụ nhanh chóng, tại mỗi cửa hàng đều có một nhân viên giao hàng. Hiện tại Công ty TNHH Thực phẩm sạch Thái Cương vừa là đơn vị bán lẻ các sản phẩm trái cây, vừa là nhà phân phối cho các đại lý, cửa hàng trong khu vực tỉnh Thái Nguyên.
29 Không chỉ đầu tư trong trang thiết bị của cửa hàng, công ty đã bắt đầu xây dựng đội ngũ chăm sóc khách hàng nhằm nắm bắt được nhu cầu, mức độ hài lòng của khách hàng để có thể nâng cao khả năng cạnh tranh của công ty trên thị trường. Công ty đã triển khai thực hiện tốt việc ký kết hợp đồng với 20 bếp ăn tập thể cụ thể bếp ăn tập thể ở một số công ty như Công ty Samsung Electronic; Công ty cổ phần đầu tư thương mại TNG; , 43 trường mầm non như trường mầm non 19-5; trường mầm non Hoa Trạng Nguyên; trường mầm non DPA Bắc Sơn, . trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; bước đầu đã gắn được trách nhiệm, quyền lợi của mỗi bên trong việc kí kết hợp đồng, gắn giữa sản xuất và chế biến. 3.2. Tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên 3.2.1. Tình hình hoạt động sản xuất rau sạch tại công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên 3.2.1.1. Nguồn lực sản xuất Vốn điều lệ: 1.800.000.000 đồng (Một tỷ,tám trăm triệu đồng) Qua quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, nguồn vốn của Công ty không những được bảo toàn mà ngày càng phát triển. Ngoài ra, Công ty có mối quan hệ tốt với các Ngân hàng thương mại, Tổ chức tín dụng, tạo sự chủ động về nguồn vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh. Nguồn vốn phục vụ hoạt động sản xuất rau sạch: 2.000.000.000 đồng (Hai tỷ đồng). 3.2.1.2. Quy hoạch, bố trí sản xuất rau Công ty có trang trại sản xuất rau sạch tại thôn Làng Ngò, xã Tân Khánh, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên do ông Dương Văn Huấn quản lý. Diện tích của trang trại là 3 ha (năm 2018).
30 Bảng 3.1: Điều kiện sản xuất rau sạch của công ty STT Điều kiện Thông tin sản xuất Đất trồng rau sạch của công ty là loại đất cát pha, thịt nhẹ, có lý hóa tính chất phù hợp với sự phát triển 1 của cây rau. Đồng ruộng không bị ô nhiễm bởi Đất trồng nguồn nước và các chất thải, không chứa các chất độc hại cho sức khỏe con người. Nguồn nước ngầm và nguồn nước mặt tại ao, hồ, sông 2 Nguồn nước là nguồn nước chính cung cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt của trang trại. Sử dụng phân hữu cơ hoai mục bón cho rau. Tuyệt 3 đối không dùng loại phân chuồng chưa ủ hoai, không Phân dùng phân tươi pha loãng nước để tưới. Sử dụng Bón phân bón hóa học thúc vừa đủ theo yêu cầu của từng loại rau. Kết thúc bón trước khi thu hoạch ít nhất 15 ngày. Sử dụng các giống có năng suất cao, chất lượng tốt, 4 có nguồn gốc lý lịch rõ ràng. Giống nhập nội đều Giống qua kiểm dịch thực vật. Thích hợp với điều kiện sản xuất ở trang trại và được thị trường chấp nhận. Quản lý dịch hại bằng biện pháp tổng hợp, tăng cường sử dụng thuốc BVTV sinh học, chỉ sử dụng thuốc hóa học trong danh mục cho phép và sử dụng 5 khi thật cần thiết, đảm bảo 4 nguyên tắc đúng (đúng Phòng trừ loại, đúng lúc, đúng cách, đúng liều lượng và nồng sâu bệnh độ) để gây ít hại thiên dịch vừa giúp đảm bảo năng suất vừa ít gây độc cho người và môi trường. Tuyệt đối tuân thủ quy định ngưng sử dụng thuốc trước khi thu hoạch đối với tùng loại rau, từng loại thuốc.
31 Cơ cấu các loại rau của công chia làm 4 nhóm : + Nhóm I: Rau ăn lá ngăn ngày là loại rau có diện tích trồng nhiều nhất so với các loại rau còn lại. Nhóm này là trông chủ yếu là các loại rau cải như cải canh, cải ngọt, cải chít, cải ngồng, rau xà lách + Nhóm II: Rau ăn lá dài ngày chủ yếu trồng cây bắp cải, cần tỏi. + Nhóm III: Rau ăn củ, quả ngắn ngày tích, su hào là loại rau chủ yếu trồng ở nhóm này. + Nhóm IV: Rau ăn củ, quả dài ngày trồng chủ yếu là cà chua. Diện tích và cơ cấu của rau sạch tại công ty thay đổi khá nhiều qua các năm, do cung cầu bất ổn định, giá cả lên xuống bất thường, giá cả vật tư nông nghiệp cũng gây bất lợi và biểu đồ 3.2 sẽ thể hiện rõ sự thay đổi về diện tích và cơ cấu này. (Nguồn: Công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên, năm 2018) Hình 3.5. Biểu đồ thể hiện diện tích và cơ cấu một số nhóm rau năm 2018 Qua biểu đồ 3.5 cho ta thấy, diện tích trồng của một số loại rau qua các năm có thay đổi rõ rệt cụ thể như: Nhóm rau ăn lá ngắn ngày là loại rau dễ chế biến lại có chất dinh dưỡng cao. Loại rau có nhiều chất kiềm thúc đẩy sự tiêu hoá, thúc đẩy cơ thể tiếp thu aibumin bảo vệ gan chống mỡ trong gan. Loại
32 rau này được thị trường khá ưu chuộng nên năm 2018 công ty tập trung vào sản xuất loại rau này, chiếm 80% (2.4ha) diện tích trồng của trang trại. Nhóm rau ăn lá dài ngày là loại rau được khá nhiều người ưa thích. Năm 2018, công ty tập trung 300m2 chiếm 10% tổng diện tích trồng cho nhóm này. Nhóm rau ăn củ,quả ngắn ngày là loại rau củ quen thuộc trong các bữa ăn hằng ngày ở Việt Nam. Loại quả có này tính mát, giàu vitamin có lợi và dễ trồng, phổ biến. Những tác dụng của loại cây này như làm đẹp da, phòng ngừa ung thư, ổn định huyết áp, tốt cho tóc, móng Năm 2018, diện tích trồng cho mặt hàng này chiếm 7% (0,2ha) diện tích của trang trại. Nhóm rau ăn củ dài ngày là một thực phẩm bổ dưỡng, giàu vitamin C và A, đặc biệt là giàu lycopeme tốt cho sức khỏe. Năm 2018, diện tích trồng nhóm IV chiếm 100m2 diện tích đất trồng. Qua đồ thị ta có thể thấy cơ cấu diện tích trồng được chia đều cho các loại rau, một số nhóm rau có sự chênh lệch lớn, lý do đưa ra là nhu cầu của người tiêu dùng và một số nhóm rau đã áp dụng được CN-KT và giống đã cho năng xuất cao. 3.2.1.3. Cơ sở hạ tầng và trang thiết bị Công ty CP chế biến nông sản Thái Nguyên có cơ sở hạ tầng và trang thiết bị, trong đó có: - Nhà xưởng ( kho ): 01 - Tại tổ 1, xã Phú Xá, thành phố Thái Nguyên - Phương tiện vận chuyển: 06 chiếc ô tô tải từ 7tạ - 1,5 tấn; 05 chiếc xe máy. - Cửa hàng: 01 - Tại số 4, đường Cách mạng tháng 8, phường Phan Đình Phùng, thành phố Thái Nguyên. - Trang trại sản xuất cá: 01 - Trang trại nằm ở Hồ Núi Cốc thuộc huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
33 - Trang trại sản xuất rau sạch: 01 - Tại thôn Làng Ngò, xã Tân Khánh, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. Trang thiết bị kỹ thuật là phần không thể thiếu trong các hoạt động sản xuất cũng như sản xuất rau. Bảng 3.2 Cở sở vật chất kĩ thuật của công ty qua 3 năm STT Diễn giải Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018 1 Máy làm luống 0 0 1 2 Nhà lưới 0 1 1 3 Xe chuyên dùng 3 4 5 4 Giàn tưới tự động 0 1 2 5 Bình tưới 10 10 10 6 Bình phun 10 10 10 7 Cuốc, cào 30 30 28 (Nguồn: Số liệu điều tra,năm 2018) Qua bảng 3.2 cho thấy, từ năm 2016 công ty đã bắt đầu tư mạnh hơn về trang thiết bị kĩ thuật máy móc hiện đại thay thế những thiết bị thủ công. Cụ thể năm 2017 Công ty đã ứng dụng công nghệ cao và các quy trình canh tác tiên tiến trong sản xuất rau quả (sử dụng hệ thống nhà kính có điều chỉnh nhiệt độ: hệ thống làm mát bằng lưới cắt nắng, hệ thống phun sương tự động khi nhiệt độ quá cao và hệ thống quạt công suất lớn nhằm điều chỉnh nhiệt độ trong nhà kính). Điển hình năm 2018, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp (hệ thống nhà kính có điều chỉnh nhiệt độ, ứng dụng công nghệ tự động, bán tự động ở toàn bộ ở các khâu sản xuất từ làm đất đến ươm mầm hạt giống, chăm sóc tưới nước, bón phân đều được tự động hóa với hệ thống máy móc hiện đại) đã góp phần tiết kiệm chi phí nhân công và đạt năng suất chất lượng cây trồng. Hiện tại, toàn bộ 3ha đất sản xuất của công ty đều dùng hệ thống tưới và bón phân tự động, tiết kiệm nước và nhân công chăm sóc. Đặc biệt, công ty đang dùng hệ thống tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước và cung cấp dinh dưỡng tự
34 động theo công nghệ của Israel để canh tác các loại cây giá trị cao như cà chua, dưa leo, khổ qua Các sản phẩm của Công ty sản xuất đều đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng cao vì áp dụng chương trình quản lý chất lượng tiên tiến, biện pháp canh tác ứng dụng khoa học công nghệ cao: sử dụng nhà kính, hệ thống gieo trồng, chăm sóc tự động, bán tự động, hệ thống tưới nhỏ giọt tự động. 3.2.1.4. Bố trí thời vụ rau Bố trí thời vụ khá quan trọng, nó phải đảm bảo thời tiết thích ứng với độ tăng trưởng của cây trồng và nhu cầu tiêu dùng của thị trường. + Nhóm I: Trồng rau ăn lá ngắn ngày có thời gian sinh trưởng trong 1 vụ là khoảng 35 ngày, 1 năm trồng khoảng 9 - 10 vụ. Đặc điểm loại rau này là dễ chăm sóc, trồng được quanh năm. Và đây cũng là lý do vì sao trang trại trồng chủ yếu là rau cải. + Nhóm II thì 1 năm trồng 2-3 vụ, mỗi vụ khéo dài từ 70 – 90 ngày. + Nhóm III trồng chủ yếu là su hào, 1 năm trồng 3 vụ mỗi vụ trồng khoảng 50-55 ngày. Rau thuộc 2 nhóm này được trang trại chủ yếu là trồng những loại ưu thời tiết lạnh (như bắp cải, cần tỏi tây, su hào), những loại rau này không ưu thờ tiết nóng như tầm tháng 5,6 vì tròng rau vào thời tiết này dễ bị cứng, rau cằn cây không tăng trưởng mạnh dẫn đến hiệu quả năng xuất không cao. Vậy nên họ trồng những loại rau này vào những thời điểm sau: Vụ sớm: gieo cuối tháng 7 đến đầu tháng 8 Vụ chính: gieo cuối tháng 9 đến đầu tháng 10 Vụ muộn: gieo tháng 11 đến giữa tháng 12 Nhóm IV: Chủ yếu là trồng cà chua 1 năm trồng 3 vụ, mỗi vụ kéo dài 90 ngày.
35 Bảng 3.3 Một số công thức trồng rau tùy theo từng loại loại đất Thời vụ STT Loại đất Tháng Tháng Tháng Tháng 1-4 4-7 8-10 10-12 Đất cát pha-thịt nhẹ Mướp Cà chua, Bí xanh, dưa 1 Hành hoa (Công thức 1) đắng cải củ chuột Đất cát pha-thịt nhẹ Mướp Bí đao, cà 2 Cải canh Cải củ (Công thức 2) đắng chua Đậu Đất cát pha-thịt nhẹ Mướp Bí đao, cà 3 trạch, cà (Công thức 3) đắng chua chua Đất pha cát (Công Bắp cải, súp 4 Bắp cải Rau bí Cải củ thức 1) lơ, xu hào Đất pha cát (Công 5 Cải xanh Hành hoa Bắp cải Súp lơ, cà rốt thức 2) Cải ngọt, Đất pha cát (Công Cải ngọt, cải 6 cải bắp, súp Hành hoa Cải củ thức 3) bao, súp lơ lơ Đất pha cát (Công Mướp 7 Bắp cải Bắp cải Su hào thức 4) đắng (Nguồn: Số liệu điều tra, năm 2018) Qua bảng 3.3 cho thấy thời gian bố trí các loại rau sạch chủ yếu là sau vụ đông xuân, bao gồm: Cà chua, cải bắp, su hào, súp lơ, đậu trắng. Các loại rau chủ lực từ vụ hè tháng 3 trở đi chủ yếu là mướp đắng và hành hoa. Bên cạnh bố trí thời vụ người sản xuất còn áp dụng trồng xen canh giữa các loại rau mà năng suất cây trồng vẫn đảm bảo và còn tăng thêm thu nhập cho người sản xuất như trồng cần tỏi họ trồng xen với rau cải; xà lách trồng xen ít hành hoa
36 3.2.1.5. Tổ chức các quy trình sản xuất sạch a. Quy trình chung sản xuất rau sạch Khi đời sống của người dân ngày càng được nâng cao thì các sản phẩm an toàn luôn được quan tâm, đặc biệt là rau sạch bởi đây là nguồn thực phẩm hàng ngày với nhiều chủng loại đa dạng, phong phú. Tuy nhiên, rau đôi khi lại trở thành một sản phẩm vô cùng độc hại cho cơ thể bởi người sản xuất không tuân thủ quy trình kỹ thuật sản xuất rau an toàn, hàm lượng thuốc bảo vệ thực vật cao, đạm dư thừa vượt quá nhu cầu của cây, các loại vi trùng và ký sinh trùng nhiều do nguồn nước tsưới bị ô nhiễm. Để thực hiện trồng rau sạch và an toàn, ngoài những yếu tố về kỹ thuật trồng, chăm sóc các loại rau vẫn thường sử dụng, chúng ta cần phải tuân theo quy trình, yêu cầu, tiêu chuẩn để đạt đến rau sạch. Bảng 3.4: Quy trình sản xuất rau sạch của công ty Chọn đất (Cày bừa và lên luống) Chọn và xử lý hạt giống trước khi gieo Chăm sóc Kiểm tra và phòng trừ sâu bệnh Bón phân và tưới nước Thu hoạch (Nguồn: Số liệu điều tra, năm 2018)
37 b.Đặc điểm và kĩ thuật trồng một số loại rau *Quy trình kỹ thuật sản xuất Su su Ở các tỉnh miền núi phía bắc, giống su su chủ yếu được cung cấp từ Sa Pa (Lào Cai). Thông thường, các nhà vườn mua quả giống vào đầu tháng 9 âm lịch, chọn quả to, mập, không xây xát để vào rổ rồi cho một ít cát mịn đặt nơi râm mát, tươi nước giữ ấm, rễ cây sẽ bò ra rất nhanh. Trung tuần tháng 9, khi mầm cây cao 15 - 30 cm có thể mang trồng Quy định kỹ thuật như sau: Làm đất: Su su không kén đất, mỗi khóm đào hố rộng 0,5 m, sâu 0,4 m. Cho hỗn hợp đất đập nhỏ, tơi trộn với 15 kg phân chuồng hoai mục, 0,2 kg phân NPK xuống hố, lấp đất làm ụ cao hơn đất vườn để tránh bị úng, hố nọ cách hố kia 4 - 5 cm. 1 sào Bắc Bộ (360 m2) trồng 60 - 65 khóm. Cách trồng: Chọn những cây có nhiều rễ ôm lấy thân quả, lấy cuốc đào giữa ụ rồi để quả giống hơi chéo, lấp đất gần chìm quả, tưới nước nhẹ nhàng xung quanh cây. Lấy nứa tép cắm làm tay vịn cho su su leo lên giàn. Trong 7 ngày đầu sau khi trồng, cần chú ý tưới nưới giữ ẩm cho cây. Làm giàn: Dùng tre tươi chôn làm cọc, sâu khoảng 0,6 - 0,8 m, cọc nọ cách cọc kia 3 m (nếu có điều kiện có thể đổ cột bê tông để sử dụng được lâu dài) lấy những cây trẻ nhỏ làm kèo, lấy lạt mềm buộc chặt,sau đó đặt tấm mành lên trên. Chăm sóc và thu hoạch: Cuối tháng 11 đầu tháng 12 âm lịch su su sẽ cho thu hoạch, 5 - 6 ngày thu hái một lần. Sau khi thu hoạch quả được 1 tháng cần bón phân bổ sung cho cây, mỗi khóm 0,1 - 0,2 kg phân NPK; thường xuyên giữ ẩm cho cây , cắt tỉa lá già đề tầng dưới có ánh sáng quang hợp. Trong 4 - 5 tháng,su su cho năng suất 3,4- 4 tất quả/sào, thu nhập khoảng 6 – 8 triệu. *Quy trình kỹ thuật sản xuất mướp - Hạt giống: Hạt chỉ lấy ở phần giữa những quả mướp già (bỏ phần đầu và đuôi), lấy xong đem đãi sạch, loại bỏ hạt lép (hạt nổi) rồi đem phơi kỹ từ 1 - 3 nắng, để nguội cho vào chai lọ, nút kín để nơi cao ráo, thoáng mát, đến thời vụ trồng thì lấy ra sử dụng.
38 - Đất: Chọn nơi đất ẩm, thoát nước, gần cây cao để mướp leo, đỡ phải làm giàn, lại rất sai quả. - Thời vụ: Vào tháng giêng, hai âm lịch, chọn ngày nắng ấm gieo hạt, hạt chóng mọc. Dùng phân hoai, phân mục đảo đều với đất, rồi gieo, gieo thành hàng hoặc thành hốc, mỗi hốc gieo từ 1 - 5 hạt, phủ đất nhẹ, cắm rào xung quanh tránh gà bới. - Chăm sóc: Khi hạt chưa mọc, thỉnh thoảng tưới nước nhẹ, nếu đất khô. Khi cây mọc 20 - 30cm không cho leo lên giàn vội, dùng kéo cắt hết tay, rút dây xuống khoanh xung quanh gốc 3 - 4 vòng, dùng rơm rạ mục hoặc đất lấp nhẹ (chừa ngọn). Khi nào ngọn vươn tới 50 - 60cm lúc đó mới cho leo lên giàn hoặc cây to và cao sẽ cho nhiều quả hơn vì cây phát triển được tiếp xúc nhiều ánh nắng mặt trời. Dùng lân, kali ngâm nước tưới cho cây, còn đạm dùng rất ít nếu bón nhiều chỉ tốt dây, tốt lá ảnh hưởng lớn đến quả. m không cho leo lên giàn vội, dùng kéo cắt hết tay, rút dây xuống khoanh xung quanh gốc 3 - 4 vòng, dùng rơm rạ mục hoặc đất lấp nhẹ (chừa ngọn). Khi nào ngọn vươn tới 50 - 60cm lúc đó mới cho leo lên giàn hoặc cây to và cao sẽ cho nhiều quả hơn vì cây phát triển được tiếp xúc nhiều ánh nắng mặt trời. Dùng lân, kali ngâm nước tưới cho cây, còn đạm dùng rất ít nếu bón nhiều chỉ tốt dây, tốt lá ảnh hưởng lớn đến quả. *Quy trình kỹ thuật sản xuất Rau xà lách Xà lách có hai loại: Xà lách trứng: lá trắng chịu được mưa nắng, cuốn chắc. Xà lách li ti: lá xanh, tán lớn, ít cuốn, xốp, chịu úng. Nhìn chung, về mặt kĩ thuật gieo trồng của các giống xà lách là như nhau. - Thời vụ gieo trồng: Xà lách trứng gieo từ tháng 7 đến tháng 2. Xà lách li ti gieo trong các tháng 3-4 để ăn trong vụ hè. - Làm đất và bón lót: Đất cần được làm tơi xốp, nhỏ, kĩ. Luống lên cao 7- 10cm. Phân bón lót cho 1 ha là 7-10 tấn phân chuống hai mục cùng với 40kg kali. - Mật độ trồng: khoảng cách giữa các cây là 15-18 cm. - Chăm sóc: Sau khi trồng cần tiến hành tưới nước ngay. Mỗi ngày tưới một lần. Về sau chỉ cần tưới giữ ẩm 2-3 ngày tưới 1 lần. Chỉ tiến hành xới xào
39 khi cây còn nhỏ. Kết hơp xới đất với làm cỏ. Khi cây được 15-20 ngày tuổi mà có biểu hiện lá màu trắng nhạt, chứng tỏ cây bị thiếu phân. Cần bón thúc bằng phân đạm với lượng 33-35kg ure cho 1ha hoặc hòa phân chuồng ra tưới cho xà lách. Bón thúc xong cần tưới nước rửa lá ngay. Nhìn chung rau xà lách là giống rau trồng ngắn ngày, ít có sâu bệnh nên chỉ cần tiến hành làm đất kĩ, chăm sóc xà lách phát triển tốt thì sẽ thu được xà lách có năng suất và chất lượng mong muốn. Trồng được 30-40 ngày thì có thể thu hoạch ruộng rau xà lách. 3.2.1.6. Kết quả sản xuất rau sạch Trong bất cứ hoạt động sản xuất kinh doanh nào thì kết quả của sản xuất và tiêu thụ là mục tiêu vô cùng quan trọng, việc sản xuất rau cũng vậy. Để hiểu rõ hơn về kết quả sản xuất và tiêu thụ sạch ở công ty, được thể hiện ở bảng dưới đây: Bảng 3.5: Năng suất và sản lượng một số loại rau sạch chính của công ty Tốc độ phát triển Tốc độ phát triển Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018 Loại năng suất (%) sản lượng (%) rau NS SL NS SL NS SL 17/16 18/17 BQ 17/16 18/17 BQ (tấn/ha) (tấn) (tấn/ha) (tấn) (tấn/ha) (tấn) Nhóm I 23,0 20,2 23,4 21,6 24,0 24 102,0 103,0 101,0 115,8 102,5 101,2 Nhóm 20,9 12,6 22,0 15 23,5 12 105,0 107,0 102,0 119, 0 80,0 89,4 II Nhóm 28,5 9,2 31,0 12,2 34,0 16 109,0 110,0 101,0 132,6 131,1 114,5 III Nhóm 11,3 9 12,0 12,2 11,5 10,6 106,0 95,8 103,0 133,3 88,3 94,0 IV (Nguồn: Số liệu điều tra, năm 2018) Từ năm 2016 công ty áp dụng KH-KT vào sản xuất rau sạch nên năng suất và sản lượng một số loại rau sạch chính của công ty ta có thể thấy rõ có thay đổi rõ rệt như:
40 - Năng suất nhóm rau ăn lá ngắn ngày năm 2017 đạt 23,4 tấn/ha cao hơn năng suất năm 2016 là 3%, năng suất năm 2018 đạt 24 tấn/ha. Năng suất bình quân các năm đạt được là 101%. Tốc độ phát triển tăng bình quân đạt 101,2%. - Năng suất rau ăn lá dài ngày năm 2017 là 1,1 tấn/ha so với năm 2016, năng suất năm 2018 có tăng nhưng tăng nhẹ tăng 1,5 tấn/ha. Năng suất tăng nên sản lượng qua các năm tăng đều cụ thể như năm 2017 tăng 1,2 tấn, năm 2018 tăng 0,5 tấn. Năng suất bình quân tăng đạt 102%, sản lượng bình quân đạt 89,4%. - Năng suất rau ăn củ quả ngắn ngày năm 2017 đạt 31 tấn/ha, tăng 2,5% so với năm 2016, năm 2018 đạt 34 tấn/ha. Sản lượng rau ăn củ quả ngắn ngày đạt được qua các năm tăng đều cụ thể như năm 2017 tăng 1,6 tấn, năm 2018 tăng 1,8 tấn. Tốc độ phát triển năng suất bình quân đạt 101%, tốc độ phát triển sản lượng đạt 114,5%. - Năng suất rau ăm củ quả dài ngày qua 3 năm đạt năng suất như sau năm 2016 đạt 11,3 tấn/ha, năm 2017 đạt 12 tấn/ha, năm 2018 đạt 11,5 tấn/ha. Sản lượng năm 2017 tăng 1,7 tấn so với năm 2016, năm 2018 giảm 0,9 tấn. Năng suất bình quân qua 3 năm đạt 103%, sản lượng bình quân qua 3 năm đạt 94%. b, Tổng chi phí trung bình sản xuất các loại rau của công ty trong 1 năm: Hình 3.6. Biểu đồ phân bố chi phí sản xuất của rau sạch tại công ty (Nguồn: Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên)
41 Giống: sử dụng nguồn giống tốt, cho năng suất cao và có sức chống chịu tốt với sâu bệnh, do đó chi phí về giống khoảng 10.000.000 đồng (mười triệu đồng) - Phân bón: sử dụng chủ yếu để bón thúc, và chủ yếu là phân chuồng đã được ủ hoai nên chi phí khoảng 45.000.000 đồng ( bốn mươi năm triệu đồng) - Thuốc BVTV: do rau sạch phải tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn VietGAP nên việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật được hạn chế ở mức thấp nhất hoặc không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, nên chi phí cho thuốc bảo vệ thực vật rất thấp, chỉ khoảng 15.000.000 đồng ( mười lăm triệu đồng). - Công lao động: do vào mùa vụ để đảm bảo thời gian chăm bón cũng như thu hoạch, công ty cần phải thuê thêm lao động bên ngoài, nên chi phí cho cả lao động ngoài và lao động trong công ty khoảng 200.000.000 đồng (hai trăm triệu đồng) - Chi phí khác: chi phí cho tiền điện, tiền xăng dầu cho phương tiện, 10.000.000 đồng ( mười triệu đồng). Tùy vào mức độ đầu tư cho sản xuất mà người dân sản xuất loại rau khác nhau tập chung chủ yếu là trồng bắp cải, su hào, cà chua cần tỏi, xà lách và các loại rau cải. Nhưng ở công ty trồng rau ăn lá ngắn ngày là nhiều, chiếm 71%. Vì vốn đầu tư bỏ ra ít hơn và thời gian chắm sóc thu hoạch nhanh hơn so với các loại rau khác. Mức đầu tư một số loại rau sạch trong 1 sào được thể hiện ở bảng dưới đây.
42 Bảng 3.6: Tổng chi phí trung bình sản xuất rau (Đơn vị: 1000 đồng) Phân Cà Cải Hành Rau STT Bắp cải Su hào Súp lơ Bí xanh Xà lách Rau bí loại chua canh hoa thơm Giống 2,265.8 1,858.6 2,329.8 24.88 188.96 222.64 2,549.92 1,885.92 1,986.44 178.56 1 Phân 9,063.2 7,434.4 9,919.2 99.52 755.84 890.56 10,199.68 7,543.68 7945.76 717.24 2 bón Thuốc 2,832.25 2,323.25 2,912.25 31,1 236.2 278.3 3187.4 2,357.44 2,483.05 223.2 3 BVTV Công lao 40,217.95 32,990.15 41,353.95 441.62 3,354.04 3.951.86 4,5261.08 33,475.08 35,259.31 3,269.44 4 động Chi phí 2,265.8 1,858.6 2,329.8 24.88 188.96 222.64 2,549.92 1,885.92 1,986.44 178.56 5 khác Tổng 56,645 46,465 58,245 622 4,724 5,566 63,748 47,148 49,661 4,464 (Nguồn: số liệu điều tra,2018) 3.2.2 Tình hình phân phối và tiêu thụ rau sạch tại công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên Hình 3.7. Biểu đồ nguồn tiêu thụ RAT của công ty qua 2 năm Năm 2018 Năm 2017 Bán tại cửa hàng Bán tại cửa hàng Bán cho trường học Bán cho trường học Bán cho bếp ăn nhà hàng Bán cho các bếp ăn nhà hàng Bán cho chế biến Bán cho chế biến 3 % 1 % 16 % 3% 0% 12% 80 % 85% (Nguồn: Số liệu điều tra, 2018) Qua biểu đồ 3.7 nguồn tiêu thụ RAT của công ty Thái Cương qua 2 năm cho thấy: Hiện nay, các sản phẩm rau của công ty được các trường học trong địa bàn tỉnh thu mua chiếm tỷ trọng lớn nhất là 80% (năm 2018), các
43 trường học lấy rau và các sản phẩm khác thì sẽ gọi điện trước cho người quản lý kho họ sẽ chuẩn bị và vận chuyển tận nơi giao cho các trường theo như hợp đồng. Năm 2018 Thái Cương mở rộng kênh phân phối xuất hiện thêm kênh phân phối bán cho các công ty, xưởng chế biến nước trái cây, . Dù chỉ chiếm 1% trong tổng cơ cấu nhưng kênh phân phối này là tín hiệu tốt đối với Thái Cương trong năm 2018. tiêu thụ tại cửa hàng trưng bày. Do vậy năm 2018 tăng 3% so với văm 2017. Với mục tiêu đưa các sản phẩm nông sản để các sản phẩm này được đến gần hơn với người tiêu dùng hơn nữa. Sản phẩm tại cửa hàng trưng bày khi đến tay người tiêu dùng luôn được đẹp và tươi như ban đầu vì không phải qua trung gian nào, rau được đóng bao bì túi bóng trắng mang nhãn hiệu Thái Cương đảm bảo tiệt trùng và bảo quản lâu dài, được người tiêu dùng tin tưởng vào chất lượng của sản phẩm. *Giá cả của các loại rau chính Khi nói đến tiêu thụ thì không thể không nhắc đến giá cả sản phẩm. Hiện nay giá cả là vấn đề khá nan giải. Nhận thấy, chênh lệch giá rau sạch của siêu thị cao hơn cửa hàng trung bình 0.5 lần, nên khách của cửa hàng đa dạng hơn. Do chi phí sản xuất rau sạch cao hơn chi phí rau thường trong khi năng suất thu về lại thấp do vậy giá bán của rau sạch luôn cao hơn từ so với gia rau thường. Tóm lại sản xuất rau sạch tại công ty luôn phát triển tốt về cả quy mô, năng suất và chất lượng sản phẩm, nhưng vấn đề tiêu thụ sản phẩm còn đang là trở ngại lớn đẩy mạnh sản xuất và hạn chế nâng cao hiệu quả rau sạch của công ty.
44 Bảng 3.7: Chênh lệch giá rau sạch và rau thường (ĐVT: 1000 đồng/kg) STT Loại rau Rau sạch tại cửa hàng Rau tại chợ 1 Rau cải 18 4 2 Xà lách 16 4 3 Rau muống 22 6 4 Dưa chuột 13 5 5 Cà chua 20 5 (Nguồn: Tổng hợp số liệu từ điều tra, năm 2018) Qua bảng giá cả ở bảng 3.6 ta có thể thấy giá bán giữa bán buôn và bán lẻ giá chênh lệch không nhiều chỉ khoảng 3 – 4 giá. Nhưng giá bán lúc đắt và lúc rẻ lại chênh lệch nhau rất nhiều. Rau ở thời điểm giá đắt thường là thời điểm rau không chính vụ, rau trên thị trường khan hiếm, mất mùa. Còn rau giá rẻ lại là lúc rau ở chính vụ, rau được mùa thì giá bán rau lúc đó lại giảm và cũng một phần là do thương nhân ép giá. Những lúc giá bán rau chỉ có 3,000 đồng/kg tổng thu về khéo hòa vốn, công sức bỏ ra chăm sóc không được lãi gì. Đây là thực trạng biểu hiện rõ tình hình giá cả bấp bênh, không ổn định của công ty và cũng là tình trạng chung của các vùng sản xuất rau ở nhiều nơi khác. Bên cạnh những thuận lợi thì công ty ở đây phải đối mặt với khó khăn rau được mùa thì mất giá, giá cả thị trường không ổn định, bấp bênh, nhiều khi bị thương nhân ép giá làm ảnh hưởng đến thu nhập của công ty. Từ việc điều tra nguồn tiêu thụ RAT của công ty, có thể sơ đồ hóa các kênh phân phối rau chính tại công ty Thái Cương như sau:
45 Hình 3.8. Sơ đồ kênh tiêu thụ rau sạch tại công ty Rau sau khi được thu hoạch sẽ được chuyển lên nhà xưởng bằng phương tiện chuyên dùng như ô tô, xe máy của công ty Tại đây rau và các sản phẩm nông sản khác được sơ chế và đóng gói trong mô hình khép kín để đảm bảo quy trình vệ sinh cho sản phẩm. Ngoài ra, để đảm bảo sản lượng phân phối ra thị trường, công ty còn ký hợp đồng liên kết sản xuất và thu mua sản phẩm với các tổ sản xuất, HTX sản xuất rau sạch tại xã Bình Thuận, xã Hùng Sơn, huyện Đại Từ, xã Huống Thượng, huyện Đồng Hỷ, được chứng nhận tiêu chuẩn VietGap trong trồng trọt, sử dụng giống đã được kiểm soát chất lượng và rõ nguồn gốc xuất sứ, sử dụng phân bón hữu cơ, nguồn nước tưới bằng giếng khoan, giếng khơi. Thời gian thu hoạch đối với từng loại rau luôn được cách ly, tuân thủ nghiêm ngặt cho từng loại rau, củ quả đạt chất lượng tốt. Rau sau khi được thu hoạch, phân loại và đóng gói thành các sản phẩm phân biệt như: Các loại rau (rau cải, rau muống, rau ngót, rau mùng tơi, ); các loại củ quả (khoai lang, khoai sọ, dưa chuột, lạc, bí, bầu, cà chua, ) với các loại trọng lượng theo yêu cầu của khách hàng hoặc đóng gói sẵn với trọng lượng từ 500g đến 5.000g bằng bao bì, túi bóng kính, quấn màng to, túi hút chân không nhãn hiệu Thái Cương đảm bảo tiệt trùng và bảo quản lâu dài đối với rau và các loại củ quả nhỏ mỗi loại. Với các loại của quả lớn như dưa hấu, bầu bí được dán đầy đủ tem nhãn theo từng quả.
46 Nhìn chung hệ thống phân phối rau an toàn tại công ty Thái Cương mới chỉ dừng lại trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Công ty cần mở rộng kênh phân phối tới các tỉnh lân cận và các thành phố lớn như Hà Nội, Thành Phố Hồ Chí Minh hướng tới xuất khẩu ra nước ngoài. 3.3. Hiệu quả kinh tế, hiệu quả môi trường trong sản xuất và tiêu thụ RAT 3.3.1 Hiệu quả kinh tế sản xuất một số loại RAT chính Trong bất cứ hoạt động sản xuất kinh doanh nào thì hiệu quả của sản xuất và tiêu thụ là mục tiêu vô cùng quan trọng, việc sản xuất rau cũng vậy. Lợi nhuận thuần đạt cao nhất là súp lơ đạt 25,76tr/ha/vụ, bắp cải 21,36 triệu đồng/ha/vụ,bí xanh 21,34 triệu đồng/ha/vụ, mướp đắng 20,25 triệu đồng/ha/vụ. Xét về hiệu quả của một đồng chi phi sản xuất bỏ ra thì rau bí (0,44), bắp cải (0,38), súp lơ (0,44), cải củ (0,39) đem lại hiệu quả lợi nhuận trên một đồng chi phí là cao hơn cả. Cùng một loại rau, hiệu quả ở các thời vụ khác nhau là không giống nhau. Với rau chịu nhiệt thì vụ Hè Thu có lãi cao hơn và ngược lại (trong điều kiện thị trường ổn định, rau trồng chính vụ). Một số rau mang lại lợi nhuận cao hơn như rau thơm, xà lách, hành hoa, nhưng đòi hỏi phải đầu tư lớn, tay nghề cao, chiụ rủi ro nhiều hơn. Những loại rau phổ thông, đầu tư thấp hơn, dễ sản xuất và tiêu thụ vì vậy có tỷ trọng diện tích cao hơn như: su hào, cải bắp, đậu các loại. Để hiểu rõ hơn về hiệu quả sản xuất và tiêu thụ RAT ở công ty Thái Cương được thể hiện ở bảng dưới đây:
47 Bảng 3.8: Hiệu quả kinh tế một số loại RAT chính ( Đơn vị: 1000 đồng) LỢI CHI GIÁ TRỊ LỢI NHUẬN/1Đ STT LOẠI RAU PHÍ SẢN XUẤT NHUẬN CHI PHÍ (IC) (GO) THUẦN SẢN XUẤT 1 BẮP CẢI 56.645 78.000 21.355 0.38 2 SU HÀO 46.465 55.000 8.535 0.18 3 SÚP LƠ 58.245 84.000 25.755 0.44 4 CÀ CHUA 62.200 81.000 18.800 0.30 5 CẢI CANH 47.240 62.500 15.260 0.32 6 BÍ XANH 55.660 77.000 21.340 0.38 7 XÀ LÁCH 63.748 84.000 20.252 0.32 8 HÀNH HOA 47.148 63.000 15.852 0.34 9 RAU THƠM 49.661 66.000 16.339 0.33 10 RAU BÍ 44.640 60.000 15.360 0.34 (Nguồn: Số liệu điều tra, năm 2018) Tuy nhiên, thực tế cho thấy: cùng một loại rau, hiệu quả ở các thời vụ khách nhau là không giống nhau. Với giống rau chịu nhiệt thì vụ hè thu có lãi cao hơn, và ngược lại. 3.3.2 Hiệu quả môi trường Hiện nay nước ta bị ô nhiễm môi trường rất nghiêm trọng, do ý thức của con người xả rác bừa bãi, xả chất thải công nghiệp trực tiếp ra môi trường không qua xử lý gây nên hậu quả ô nhiễm môi trường nặng nề. Không chỉ có ngành công nghiệp, mà ngành nông nghiệp cũng vậy, qua những bài báo, truyền thông phản ánh nhiều nơi người dân vứt bười bãi những vỏ thuốc trừ
48 sâu ngay trên bờ, thậm chí vứt ngay trên ruộng, những việc nhỏ này cũng một phần gây ra ô nhiễm môi trường. Còn ở trang trại sản xuất rau sạch của Công ty Cổ phần Chế biến Nông sản Thái Nguyên việc xử lý các vỏ thuốc BVTV, các túi đựng phân bón được xử lý khá tốt, điều đó thể hiện qua bảng sau: 3.3.3. Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong sản xuất và phân phối rau sạch tại công ty Bảng 3.9: Xử lý rác thải từ sản xuất qua điều tra STT Xử lý rác thải trong SX Cơ cấu (%) 1 Vứt rác bừa bãi 0 2 Thu gom tập trung 82 3 Vứt vào bãi rác 18 (Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra) Qua bảng 3.8, ta có thể thấy việc xử lý các rác thải từ sản xuất rau đã được người sản xuất thực hiện rất tốt, không vứt rác bừa bãi trên ruộng đồng mà thu gom tập trung. Ý thức của người dân trong xử lý các vỏ, bao bì thuốc trừ sâu đã góp một phần không nhỏ trong việc bảo vệ và giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường. Bảng 3.10. Phân tích ma trận SWOT của trang trại rau sạch Điểm mạnh (S) Điểm yếu (W) Người dân có kinh nghiệm trồng rau Diện tích trồng rau còn nhỏ lẻ. lâu năm. Chưa có nhà lưới để đảm bảo sản Điều kiện đất đai, khí hậu, vị trí địa xuất hiệu quả. lý phù hợp sản xuất rau. Giá thành cao, khó tìm đầu ra cho Vị trí địa lý thuận lợi, giao thông sản phẩm. phát triển về đường bộ. Khả năng áp dụng khoa học kỹ thuật Nguồn giống chất lượng đảm bảo. còn thấp. Hiệu quả năng xuất cao. Lực lượng lao động chăm chỉ và chi phí lao động thấp.
49 Cơ hội (O) Thách thức (T) Nhu cầu tiêu thụ rau sạch của thị Thời tiết thay đổi. trường ngày càng tăng. Nguồn lao động trẻ tham gia vào sản Tiêu thụ rau sạch ở các nước ngày xuất rau rất ít. càng phát triển cao. Vẫn tồn tại người sản xuất bị ép giá. Chính sách mở cửa của chính phủ. Liên kết sản xuất sản phẩm tiêu thụ chưa bền vững. Tình hình sâu bệnh càng xuất nhiều và đa dạng. Chi phí đầu vào cho sản xuất ngày càng tăng. Giá bán không ổn định.  Điểm mạnh (S): Người dân có kinh nghiệm trồng rau lâu năm Phú Bình là nơi người dân sinh sống chủ yếu bằng nghề nông, nên họ có thể nắm bắt rất tốt được về mùa vụ, cách gieo cấy và chăm sóc cây trồng sao cho cây trồng đạt hiệu quả tốt nhất. Phú bình có điều kiện thuận lợi về đất đai và khí hậu thích hợp cho việc trồng cây nông nghiệp đặc biệt là cây rau. Khí hậu huyện Phú Bình tương đối ôn hòa, ít gặp thiên tai. Khí hậu có hai mùa rõ rệt, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, lượng mưa bình quân năm là 2.000 đến 2.500 mm, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Nhiệt độ trung bình năm khoảng 23o – 24oC, mùa đông có gió mùa Đông Bắc, thời tiết lạnh và khô Với điều kiện đất đai và khí hậu thuận lợi, huyện Phú Bình là một nơi lí tưởng để phát triển sản xuất rau sạch. Nếu biết khai thác theo hướng nông nghiệp sạch và bền vững thì sản lượng và lợi nhuận sẽ gia tăng đáng kể.
50 Vị trí địa lý thuận lợi, giao thông phát triển về đường bộ. Huyện Phú Bình nằm cách trung tâm thành phố Thái Nguyên 26km, gần đây đã được đầu tư và phát triển cơ sở hạ tầng về giao thông đường bộ rất lớn nên việc vận chuyển rất thuận tiện và dễ dàng. Nguồn giống chất lượng đảm bảo, hiệu quả năng suất cao. Sử dụng các giống có năng suất cao, chất lượng tốt, có nguồn gốc lý lịch rõ ràng. Giống nhập nội đều qua kiểm dịch thực vật. Thích hợp với điều kiện sản xuất ở trang trại và được thị trường chấp nhận. Lực lượng lao động chăm chỉ và chi phí lao động thấp. Đánh giá một cách tổng quan, nguồn lao động của Phú Bình khá dồi dào nhưng chủ yếu là lao động giản đơn, sinh sống bằng nghề nông, tỷ lệ lao động được đào tạo nghề còn thấp do đó chi phí cho lao động thấp.  Cơ hội (O) Nhu cầu tiêu thụ rau sạch của người dân ngày càng tăng. Những vấn đề về thực phẩm sạch đặc biệt là rau sạch đang dần được người dân chú ý nhiều do trên thị trường hiện nay xuất hiện ngày càng nhiều những thực phẩm bẩn, cũng như rau chứa nhiều thuốc bảo vệ thực vật. Nhận thức được vấn đề đó nên nhu cầu tiêu thụ rau sạch đang ngày một tăng cao. Tiêu thụ rau sạch ở các nước đang phát triển ngày càng cao Nhu cầu rau quả chế biến trên thế giới đặc biệt là Mỹ và EU còn rất lớn và có xu hướng tăng lên. Kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc năm 2017 đạt 2,6 tỉ USD, tăng 43,2% so với năm 2016. Mặc dù nhu cầu nhập khẩu rau quả tươi của EU là rất lớn nhưng xuất khẩu của Việt Nam vào EU còn rất hạn chế do những quy định kiểm dịch khắt khe của EU, Việt Nam chưa đáp ứng được, các thị trường của Việt Nam cũng tương đối nhỏ, xuất khẩu chủ yếu vào Hà Lan. Chính sách mở cửa của Chính Phủ Việt Nam đã tham gia vào các tổ chức hợp tác khu vực và thế giới như ASEAN, APEC, Hiệp định Thương mại Việt-Mỹ và gia nhập tổ chức
51 thương mại thế giới (WTO) đã tác động rất lớn cho xuất khẩu nông sản của việt nam mà đặc biệt là các sản phẩm về rau sạch. Việt Nam có lợi thế để phát triển rau tươi, nhưng khả năng cạnh tranh của rau chế biến còn thấp do công nghệ chế biến chậm đổi mới, khả năng cung cấp nguyên liệu thấp nên chất lượng còn nhiều hạn chế, giá thành sản xuất cao. Không những thế, khi nhà nước có sự mở của với bên ngoài sẽ thu hút được nhiều nguồn lực về vốn đầu tư, các trang thiết bị hiện đại, quy trình sản xuất sẽ làm tăng năng suất cây trồng đáp ứng nhu cầu trong và ngoài nước.  Điểm yếu (W) Diện tích trồng rau còn nhỏ lẻ Do thị trường xuất khẩu chưa có, cùng với đó là khó khăn về mặt quản lý, chưa có quy hoạch, định hướng cụ thể nên diện tích trồng rau tại trang trại vẫn chỉ là quy mô nhỏ. Chưa có nhà lưới để sản xuất rau hiệu quả Do yêu cầu về quá trình sản xuất cũng như chất lượng đầu ra sản phẩm khá khắc khe, đòi hỏi phải có nguồn vốn đầu tư đáng kể, do đó áp dụng nhà lưới trong sản xuất vẫn đang là vấn đề khó khăn với trang trại. Giá rau an toàn đến với người tiêu dùng là khá cao, khó tìm được đầu ra cho sản phẩm Thực tế, giá thành cao là nguyên nhân chính khiến người tiêu dùng xa lánh rau sạch. Theo các HTX, sở dĩ giá rau cao là do các khoản chi phí ngoài sản xuất (vận chuyển, bao bì, nhãn mác, phân phối ) mà rau thường không có, hoặc chi phí rất thấp. Do lao động thiếu khả năng áp dụng khoa học kĩ thuật Rau sạch trồng theo tiêu chuẩn VietGAP rất khắt khe, công đoạn sơ chế rất công phu, yêu cầu về khoa học kỹ thuật cũng rất cao, nhưng do nguồn vốn còn hạn chế và nguồn lao động qua đào tạo còn thấp nên khả năng áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật còn yếu kém.
52  Thách thức (T): Thời tiết thay đổi Sẽ khó khăn cho việc sản xuất khi mà việc sản xuất chưa thực sự hiện đại vẫn phụ thuộc vào thời tiết rất nhiều, mà biến đổi khí hậu lại ngày càng rõ rệt, mưa bão thường xuyên nên gây ra rất nhiều khó khăn cho người sản xuất. Nguồn lao động trẻ tham gia vào sản xuất rau sạch còn ít Nguồn lao động trẻ hiện nay hầu hết đều tham gia vào sản xuất công nghiệp, do họ là nguồn nhân lực đã qua đào tạo cơ bản về kinh tế cũng như sản xuất công nghiệp nên việc chú trọng vào ngành sản xuất nông nghiệp truyền thống ít được chú trọng Người sản xuất bị ép giá, liên kết sản xuất sản phẩm tiêu thụ chưa bền vững Do chi phí đầu tư, chi phí ngoài sản xuất và tỉ lệ hao hụt sản phẩm lớn nên giá thành của rau sạch khá cao so với rau thường khác trên thị trường, nên người sản xuất liên tục bị ép giá để có thể cạnh tranh với rau thường trên thị trường hiện nay. Tình hình sâu bệnh ngày càng biến đổi phức tạp Rau trồng theo tiêu chuẩn VietGAP rất khắt khe, việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật rất hạn chế hoặc hầu như không có, trong khi đó sâu bệnh ngày càng nhiều, biến đổi phức tạp do thời tiết, môi trường thay đổi liên tục cũng làm cho việc phòng trừ sâu bệnh trở nên khó khăn hơn.(6) 3.3. Nội dung thực tập và những việc cụ thể tại cơ sở thực tập 3.3.1. Mô tả, tóm tắt những công việc đã làm tại Công ty CP Chế biến Nông sản Thái Nguyên 3.3.1.1 Tóm tắt những công việc đã làm tại Công ty CP Chế biến Nông sản Thái Nguyên Từ khi được Th.S Nguyễn Thị Hiền Thương hướng dẫn em đã tiến hành thực hiện đề tài “Tìm hiểu tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên” em đã được Công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên tiếp nhận thực tập và được
53 tham gia các hoạt động khi thực tập tại công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên với bản thân em luôn cho rằng các hoạt động đó là được sự quan tâm, chỉ đạo nhiệt tình của Ban Giám đốc cùng mọi người trong công ty. Khi tham gia các hoạt động đó em đã học hỏi được rất nhiều về cách thức sản xuất và phân phối rau sạch. Các hoạt động trong quá trình thực tập có thể được cụ thể hóa như sau: Bảng 3.11: Nhật ký thực tập Thời gian Nội dung công việc Kết quả Đến công ty nộp giấy giới thiệu xin thực tập, làm 13/8-15/8 quen, tìm hiểu về công ty, làm quen và gặp gỡ Đạt những anh chị đang làm việc tại công ty. Tìm hiểu về cách thức hoạt động và môi trường làm 16/8-18/8 việc ở trang trại sản xuất rau tại thôn Làng Ngò, xã Đạt Tân Khánh, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. Được tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất rau 18/8-7/9 Đạt tại cơ sở sản xuất. Được tham gia trực tiếp vào quá trình phân phối sản 26/9-26/10 phẩm nông sản tại kho của công ty ở tổ 1, phường Đạt Phú Xá, thành phố Thái Nguyên. - Được làm việc tại cửa hàng giới thiệu và trưng bày 27/10- các sản phẩm nông sản ở số 4, đường Cách mạng Đạt 27/11 tháng 8, phường Phan Đình Phùng, thành phố Thái nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 1/12-10/12 Xin số liệu. Đạt 11/12 Tổng kết đợt thực tập. Đạt 12/12- Hoàn thành và nộp báo cáo thực tập cho Giáo viên. Đạt 23/12 phụ trách thực tập.
54 3.3.1.2. Những hoạt động cụ thể Các hoạt động trong quá trình thực tập có thể được cụ thể hóa như sau: a, Nội dung thứ nhất: Tìm hiểu cơ sở thực tập và nghiên cứu tài liệu * Tìm hiểu về điều kiện Trước khi làm việc tại công ty thì trước hết phải hiểu rõ được những nội dung cơ bản, những vấn đề tổng quát liên quan đến nội dung thực tập và cơ sở thực tập. + Để hiểu rõ hơn về địa bàn thực tập, Giám đốc Công ty đã giới thiệu sơ qua cho em các vị trí, các địa điểm sản xuất và phân phối của Công ty. + Giám đốc Công ty giới thiệu sơ qua cho em về chức danh và nhiệm vụ của mỗi thành viên trong Công ty. * Tìm hiểu tổng quát địa bàn của công ty bao gồm 1 cửa hàng, 1 kho, 2 trang trại. + Nội dung này Giám đốc đã giới thiệu địa điểm và liên hệ với các quản lý của cửa hàng, kho và trang trại để em đến tham quan và tìm hiểu. * Đọc tài liệu về Công ty và báo cáo xây dựng các mô hình sản xuất và phân phối của công ty. + Nội dung này Giám đốc cho em tự nghiên cứu, đọc báo cáo từng năm của Công ty và báo cáo tổng quát của từng bộ phận (trang trại, kho, cửa hàng) về tiến độ thực hiện. * Nhận xét của bản thân: Kết quả đạt được: Bản thân em tích lũy được kiến thức về sản xuất và phân phối và tìm hiểu được về cách thức hoạt động của Công ty. Chưa đạt được: Phần lớn tài liệu thu thập được đều dựa trên nguồn tài liệu thứ cấp qua các năm nên bản thân vẫn còn rất bỡ ngỡ. b, Nội dung thứ hai: Tìm hiểu về cách thức hoạt động và môi trường làm việc ở trang trại sản xuất rau tại thôn Làng Ngò, xã Tân Khánh, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
55 + Nội dung này em được quản lý trang trại giới thiệu về cách thức hoạt động, mô hình sản xuất, lịch mùa vụ, quy trình sản xuất của từng loại rau. Ngoài ra, trong thời gian được thực tập tại địa điểm này em còn hiểu được môi trường làm việc của trang trại, cùng với mọi người tham gia vào quá trình sản xuất một số loại rau tại trang trại. c, Nội dung thứ ba: Được tham gia trực tiếp vào quả trình sản xuất rau tại thôn Làng Ngò, xã Tân Khánh, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. + Nội dung này giúp em hiểu rõ hơn về quá trình sản xuất rau và các sản phẩm nông sản tại công ty. Ngoài ra em còn được thu hoạch các loại rau quả và hiểu rõ cách bảo quản của từng loại rau sau khi thu hoạch để tránh bị dập nát và đảm bảo chất lượng tốt nhất. Kết quả đạt được: Bản thân em biết được cách thức hoạt động, lịch mùa vụ, quy trình sản xuất của từng loại rau và trau dồi được nhiều kiến thức cho bản thân. Chưa đạt được: Em chưa xây dựng được một kế hoạch hoàn chỉnh vì một số lý do khách quan như: chưa nắm vững được rõ kiến thức về quy trình sản xuất, cách chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh để thực hiện, còn phải hỏi lại nhiều lần. d, Nội dung thứ tư: Tham gia trực tiếp vào quá trình phân phối sản phẩm nông sản tại kho của Công ty ở tổ 1, phường Phú Xá, thành phố Thái Nguyên. + Tại đây em được tham gia vào quy trình sơ chế, và cách thức đóng gói của từng loại sản phẩm như đóng gói sản phẩm bằng túi bóng kính, túi hút chân không, Để đảm bảo tuyệt trùng và bảo quản lâu dài. + Giúp em hiểu được thêm về cách thức phân phối và vận chuyển các sản phẩm nông sản tới người tiêu dùng. e, Nội dung thứ năm: Được làm việc tại cửa hàng giới thiệu và trưng bày các sản phẩm nông sản ở số 4, đường Cách mạng tháng 8, phường Phan Đình Phùng, thành phố Thái nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Làm việc tại cửa hàng giúp em hiểu được cách thức trình bày các sản phẩm, cách thức bán hàng, học hỏi được các kỹ năng giao tiếp đối với mọi người. Qua đó, em cũng có thể nắm được những nhu cầu của khách hàng về sản phẩm
56 mà họ mong muốn để có thể tư vấn, giới thiệu các sản phẩm rau sạch cũng như các sản phẩm khác của Công ty để đến gần hơn với khách hàng. Được làm việc tại đây, cũng giúp em học hỏi được nhiều kinh nghiệm về cách thức bán hàng như theo dõi sau bán hàng để chăm sóc khách hàng, giải đáp những thắc mắc của khách hàng về các sản phẩm sạch đang được bày bán tại cửa hàng qua đó có thể duy trì và phát triển mối quan hệ lâu dài với khách hàng. 3.3.1.2 Những thuận lợi và khó khăn * Những thuận lợi: Khoa Kinh tế và phát triển nông thôn là một khoa mũi nhọn của trường Đại học Nông Lâm, Lãnh đạo trường và lãnh đạo khoa luôn quan tâm tạo điều kiện tốt cho sinh viên học tập, rèn nghề. Khoa có đội ngũ giảng viên trình độ chuyên môn cao, nhiệt tình trong công tác giảng dạy và hướng dẫn sinh viên thực tập, rèn nghề. Em rất may mắn khi được thực tập nghề nghiệp từ năm thứ nhất, điều đó có ý nghĩa rất lớn cho đợt TTTN này, em đã được làm quen với môi trường làm việc, tác phong, thái độ, kỹ năng sống, kỹ năng viết báo cáo, kỹ năng giao tiếp ứng xử Sau 4 năm đại học, những kiến thức em tích luỹ được trên giảng đường phục vụ rất đắc lực cho công việc. Kết thúc đợt thực tập em đã được nhận được nhiều điều, em đã lập kế hoạch cụ thể cho từngbuổi thực tập. Mỗi ngày em đều cố gắng hoàn thành công việc được giao, có gì băn khoăn mình sẽ trực tiếp hỏi người hướng dẫn. Nhận được lời khen ngợi của người hướng dẫn em rất vui vì khả năng của mình đã được ghi nhận. Theo em, thái độ thực tập của sinh viên là hết sức quan trọng, nó thể hiện sự chủ động học hỏi của sinh viên, chính sự cầu tiến của bản thân sẽ làm cho người hướng dẫn có thiện cảm, nhiệt tình giúp đỡ. Trong quá trình thực tập, em đã rèn luyện tác phong làm việc, khả năng giải quyết công việc nhanh chóng, hiệu quả. Đồng thời, em bước đầu hình dung và có cái nhìn toàn diện về công việc, từ đó, tự đánh giá, hoàn thiện khả năng của mình.
57 Bên cạnh đó, được làm việc tại Công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên nơi có đội ngũ cán bộ nhân viên trẻ tuổi, năng động, trình độ chuyên môn cao đã giúp em có cơ sở xây dựng được các mối quan hệ mới cũng như kiến thức chuyên môn. Do vậy, em thấy rằng việc học nghiêm túc ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường là một yêu cầu bức thiết đối với sinh viên. Tiếp đó, nhà trường hết sức tạo điều kiện giới thiệu giáo viên hướng dẫn cho em là cô Nguyễn Thị Hiền Thương rất tận tình chu đáo trong mọi vấn đề liên quan tới đợt thực tập. Và còn nhiều thuận lợi khác như: Cơ sở hạ tầng nơi thực tập, sự trợ giúp của tất cả mọi người trong công ty, để tránh được những sai sót trong quá trình làm việc. * Khó khăn Không phải ngẫu nhiên mà giáo dục lại có nguyên lý “học đi đôi với hành”, bởi lẽ “học” mà không “hành” thì việc “học” sẽ trở nên vô ích, việc thực hành sẽ giúp sinh viên nâng cao chất lượng của việc “học”. Hoạt động thực tập tốt nghiệp tại cơ sở là một chủ trương đúng đắn của Nhà trường vì nó tạo điều kiện cho em tiếp cận với thực tế công việc, giúp em không những củng cố các kiến thức đã học mà còn rèn luyện tác phong làm việc và các kỹ năng mềm cần thiết khi ra trường. Thời gian thực tập tại cơ sở ngắn nên em chưa tìm hiểu được kỹ hoạt động của cơ sở sản xuất cũng như phân phối. Do kiến thức còn hạn chế, ít va vấp với thực tế. Nên em vẫn còn bỡ ngỡ trước những công việc được giao khi làm việc trong công ty hoặc làm việc chưa đạt được hiệu quả cao nhất. Bên cạnh đó, em chưa nắm thật vững chắc các kiến thức đã học ở trường để tự tin áp dụng trong công việc. Giữa lý thuyết và thực tế có một khoảng cách rất lớn nên thiết nghĩ cần chăm chỉ học tập kiến thức lý luận và rèn luyện nâng cao kiến thức thực tế. Cần phải tiếp tục trau dồi kỹ năng mềm như: kỹ năng giao tiếp; trình độ chuyên môn;
58 Em còn bỡ ngỡ cuộc sống ban đầu nên khó hòa nhập với mọi người, rụt dè, nhút nhát, không mạnh dạn đề xuất ý tưởng hoặc không dám thắc mắc. Trình độ chuyên môn thấp kém nên chưa được sự tin tưởng hoàn toàn từ cơ sở thực tập, chưa được giao nhiều công việc mà mình có khả năng thực hiện. 3.3.2. Bài học rút ra kinh nghiệm Thực tập chính là khoảng thời gian em được trải nghiệm những công việc từ lý thuyết đến thực tế và hiểu được rõ hơn công việc mình sẽ làm sau khi rời khỏi giảng đường đại học. Những bài học nằm ngoài giáo trình, giúp tôi trưởng thành hơn trong công việc nhìn nhận, xem xét và giải quyết vấn đề. Được làm việc trong môi trường thực tế, được trao cơ hội để áp dụng những kiến thức đã học vào công việc Trong quá trình thực tập tại Công ty CP chế biến nông sản Thái Nguyên đã giúp cho tôi đưa ra nhũng bài học kinh nghiệm sau: Em được học hỏi và hiểu thêm về kỹ năng sống. Trong cuộc sống nếu không cố gắng và luôn tích cực học tập, rèn luyện, trao dồi, tích lũy kiến thức thì sẽ không bao giờ tới đích mà mình đặt ra. Giúp em làm thế nào để trở thành một người quản lý tốt cần phải có các kĩ năng các cách ứng xử đối với người lao động với các đối tác cần phải có thái độ sao cho chuẩn mực nhất để họ tin tưởng và tôn trọng mình, đặc biệt là tấm lòng tâm huyết với nghề. Giúp em hiểu biết được quy trình sản xuất rau sạch, từ khâu làm đất cho đến khi hoàn thành sản phẩm. Giúp em hiểu được cách phân loại rau sạch và rau không sạch. Giúp em hiểu được kỹ thuật trồng và chăm sóc rau sạch. Giúp em hiểu thêm về quá trình hình thành và cách thức vận hành quy trình sản xuất của trang trại. Học thêm được nhiều kiến thức, kỹ năng, kỹ thuật nuôi trồng rau sạch tại cơ sở thực tập.
59 Biết cách cách chăm, thu hái, đóng gói rau sạch cho người tiêu dùng. Và giúp em chủ động hơn trong công việc của mình, cách quản lý thời gian khoa học. 3.3.3. Đề xuất giải pháp 3.3.3.1. Giải pháp trong phát triển sản xuất rau sạch - Chính sách: + Thời tiết thay đổi, mất mùa, hạn hán, mưa lũ ảnh hưởng đến năng suất, hiệu quả cây trồng, cần tăng cường chính sách hỗ trợ NSX khi mất mùa. + Có những chính sách, kế hoạch để ổn định giá cả, không còn hiệntượng được mà mất giá. + Nên tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền thông tin về thị trường: giá cả, nhu cầu của NTD để có những chính sách định hướng phát triển sản xuất tốt nhất cho người sản xuất. + Công ty sản xuất rau còn nhỏ lẻ dẫn đến hiệu quả không cao. Nên cần có sự quy hoạch vùng sản xuất rau sạch thành các cơ sơ sản xuất rau có quy mô rộng lớn để sản xuất hiệu quả, có thể ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ trên diện rộng. - Biện pháp tăng cường phát triển sản xuất: + Thử nghiệm trồng những loại giống mới có khả năng thích ứng với mọi thời tiết, trống trọi sâu bệnh và cho năng suất cao. + Tăng cường công tác khuyên nông, hướng dẫn quy trình sản xuất rau sạch, kỹ thuật sử dụng thuốc BVTV để đảm bảo chất lượng rau. + Tăng diện tích sản xuất rau trong nhà có mái che, nhà lưới để hạn chế sâu bệnh,điều kiện bất lợi. + Tổ chức sản xuất rau an toàn theo chuỗi, gắn kết trách nhiệm của người sản xuất và tiêu thụ thông qua các bản kí kết hợp đồng. - Kiểm tra chất lượng: + Cần kiểm tra định kì về chủng loại, đất, phân bón, nước tưới, sử dụng thuốc BVTV, xác định lượng dư thuốc BVTV và có biện pháp sử lí thích hợp.
60 + Tăng cường công tác kiểm tra giám sát quá trình sản xuất, kỹ thuật sửdụng thuốc BVTV phân bón. + Thường xuyên tổ chức kiểm tra chất lượng rau sạch trên thị trường, tránh những việc rau thường trà trộn vào rau sạch. 4.3.3.2. Giải pháp trong phát triển phân phối rau sạch - Xây dựng thương hiệu: + Công ty thành lập các kênh quảng cáo sản phẩm rau sạch. Sử dụng phương tiện truyền thông, báo trí, internet để giá trị quảng bá sản phẩm tăng sự hiểu biết của NTD về dạng sản phẩm rau sạch của công ty. + Xây dựng phát triển quá trình đóng gói, mẫu mã, tem nhãn việc này có thể tăng sự tin tưởng của NTD với sản phẩm rau của công ty. + Nên đăng kí bản quyền, mẫu mã để phân biệt với rau của địa phương hay công ty khác. Nhưng bên cạnh đó cũng phải quản lí chặt chẽ việc dán tem tránh việc tem giả làm ảnh hưởng đến uy tín. - Tổ chức phát triển tiêu thụ: + Công ty cần tìm kiếm, liên kết với nhiều các nhà máy xí nghiệp, siêu thị, nhà trường để đảm bảo việc tiêu thụ được ổn định. + Tăng cường liên kết giữa các kênh tiêu thụ với NSX thông qua việc kí kết hợp đồng, ổn định lượng, kênh tiêu thụ, giá cả, giảm thiểu được rủi ro. + Đầu tư phát triển cơ sở chế biến, bảo quản để rau tránh dập nát.
61 PHẦN 4 KẾT LUẬN VÀ KIỀN NGHỊ 4.1. Kết luận Rau là thực phẩm tất yếu, phổ biến trong mỗi bữa ăn của mọi gia đình, có vai trò cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho cơ thể con người. Hiện nay mức đời sống của con người ngày một tăng, nên tiêu dùng rấtchú trọng vào chất lượng, nguồn gốc của các sản phẩm, để đảm bảo sức khỏe,đặc biệt là các mặt hàng rau củ quả - là mặt hàng tiêu dùng hằng ngày. Trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, hiện nay có một số vùng - công ty sản xuất rau sạch và không thể không nhắc đến một trong những công ty sản xuất rau sạch trọng điểm của thành phố là ở số 4, Đường Cách Mạng Tháng 8, thành phố Thái Nguyên. Qua quá trình thực tập tốt nghiệp với tên đề tài “Tìm hiểu tình hình hoạt động sản xuất và phân phối rau sạch tại Công ty cổ phần chế biến nông sản Thái Nguyên” ta thu được kết quả như: Thứ nhất: Công ty CP chế biến nông sản Thái nguyên có địa hình phù hợp và thuận tiện cho việc sản xuất và tiêu thụ rau. Những năm trở lại đây diện tích trồng có tăng nhưng không đáng kể do một phần là công ty chưa thực hiện tốt việc ký kết hợp đồng với các kênh tiêu thụ, và sản phẩm chưa được quảng bá rộng rãi nên người tiêu dùng chưa được biết đến nhiều. Thứ hai: Người sản xuất có kinh nghiệm trồng rau sạch lâu năm, nhưng vẫn quen sản xuất thủ công nên việc tiếp thu áp dụng những tiến bộ KH-KT vào sản xuất còn hạn chế, chưa đạt kết quả cao. Thứ ba: Về tiêu thụ rau sạch của công ty là trường học trong địa bàn tỉnh Thái Nguyên thu mua số lượng lớn, và công ty còn có cửa hàng trưng bày và giới thiệu sản phẩm nên việc tiêu thụ cũng dễ dàng hơn.